Heimskringla - 19.11.1924, Side 5

WINNIPEG, 19. NÖV., 1924.
H BIHSKKINGLA
5. BLAÐSÍÐA
Gullfoss Cafe
(fyr Rjoomey’s Lunch)
629 Sargent Ave.
Hiremlæti og smiekkvísi rætiur 1
matiartilbúninigii vorum. Lítið hér
inin og fáið yður að borða.
Höfmn einnig altaf á boðstól-
um: kaffi og allskonar bakninga:
tóbak, vindla. svaladrykki og skyr
En hvar sem þgir leiddu’ hann um
lifenda bygö
þá ieit hann til jarðar með djúpri
hrygð;
hann heyrði J>ar gremjufuiJ^ grát-
þrungin kvein
í gegn um hvern einasta musteris-
stein.
I dómsals- og kirkjuvegg klauf hann
, skörð,
.þeir klofnuðu, rifnuðu niður að jörð;
hver sprunga þar gliðnaði geigvæn-
]eg,
er grunnsteinar lifandi hófu sig:
“Hvort hlóðuð þér grjóti á lifandi
lík?
og lítið með trausti á musteri slík,
sem gröf eru veikum, en voldugum
hlíf,
þar vonlausum bjóðið þér hel fyrir
líf.
tJr silfri og gulli þér gert hafið kvi
og guðslömbum sveltandi ihaldið
þar í, ,
frá jörðu til himins ég heyrt hefi tár
og harmstunur þeirra í tvö þúsund
“Vor frelsari ’og drottinn! — í feðr.
spor
vér fetuðum trúlega; ei sökin er vor;
sjá, mynd þér er helguð af hávaða
manns
og hvarvetna merki vors sannkristna
lands.
Vér berjumst með eldi og eggjum
við það,
aÖ öllu sé haldið í sama stað;
nieð stálkrókum vanans að stöðva
hvern sauð,
það stríð er vor skylda — vort dag-
legt brauð.”
bá benti þeim drottinn á daglauna-
mann,
er drenglega sérhvert starf sitt vann;
°g stúlkubarn móður — og munað-
arlaust
66gn tnyfkri og skorti, sem einstætt
brauzt.
bauð þeim að taka hjá stór
mennum stól;
en stórmennin vöfðu að sér frakka
og kjól
Þe‘r skyldu ei saurgast — hann
sagði: “Hér
er sönnun þess hvernig þér fylgið
roér!”
Þessi dæmisaga Lowells sýnir glögt
hvernig kirkjan hefir vilst út af
S|num réttu vegttm, eða réttara sagt,
lr^rgir þeirra manna, sem kirkjuna
*kipa. Stofnun, sem bygð er á
enningum Krists og fylgir þeim
Sefur ekki lagt blessun sína yfir þau
*féru morð, sem kölluð eru stríð. Ef
PaS er ómögulegt að þjóna bæði
guði og mönnum, þá er það ekki síð-
y* émögulegt að fylgja lweði kenn.
'ngum Krists og stefnu stríðshöfð-
'ngjanna. Þetta er tnönnum farið
a skiljast nú, og fyrir það ber að
Pakka á þessum degi.
A árunum 1914—1918 var frelsi
^^nns og jafnvel lif í veði ef flutt-
ar voru friðarkenningar Krists.
Úi ÞV1 staðfastlega, að ef Kristur
homið fram á þeim árum, t.
hér í Canada, gengið
hvi
ínn í ein.
erja kirkju, sem bar nafn hans —
svokallaða kristna kirkju — flutt þar
®Su 0g haldið fram jafneinart og
Jafnákveðið friðarkenningum
ha
og
. nn KerSi áður fyr á meðal Gyð
,n8a, þá hefði lögreglan tekið hann
asfan, sett hann í járn, kastað hon-
. ** ’ fangelsi fyrir landráð eða
nvel líflátið hann, og kristna
jan svokallaða hefði ekki ein.
^ag>s horft á leikinn þegjandi, held-
^ jafnvel stutt hervöldin við of.
jí, ú'sverkin — hjálpað til þess að
friðarhöfðingjann.
he'n ^rúa rná ytri táknum, þá
er j.r '^r€yting átt sér stað. Nú
öðr hvert friðarþingið á fætur
UtnU' bera menn saman ráð sín
tað, hvernig komið verði í veg
fyrir stríð. Nú hefir liinl ikristna,
kirkja í félagi við aðrar hreyfingar .
og einstæð beitt sér fyrir stofnun,
sem skuldbindur sig til að taka eng-
ar. þátt í stríðum. Eyrir þessa miklu
og góðu breytingu, er sjálfsagt að
þakka við þetta tækifæri.
Það er stórkostlegt gleði. og fagn_
aðarefni, að kirkjan hefir séð villu
síns vegar; séð blóðspor sín á götum
stríðs og styrjaldar og vill nú bæta
ráð sitt, afplána syndir sínar með því
að snúa inn á brautir friðarins.
En jafnframt því, sem vér gleðj-
umst yfir þessu, vakna í huga vor.
um efasemdir og spurningar á þessa
leiö: Er það víst að vér megum
reiða oss á einlægni og úthald þess.
ara sinnaskifta? Ekki reynir á kapp-
ann fyr en á hólminn er komið. Það
þarf engan kjark til þess að prédika
vínbann, þar sem ekkert vín er selt.
Það er öllum auðvelt að fordæma
stríð og syngja friðnum lofsöngva,
þegar ekkert stríð er á ferðum —
það getur hver heygull gert. Þvi
fylgir engin hætta, etigin sjál'fsaf-
neitun, ekkert fjárhagslegt tjón, eng.
inn atvinnumissir, ekkert háð né
hornauga frá háum stöðum. En
er það vist að þeSsir ný.umVentu
friðarpostu’lar standist mátið ef til
annars stríðs kemur? Mundu þeir
þá ganga jafneinbeittir eftir götum
friðarins ? Mundu þeir þá hiklaust
afneita stríðsgoðunum og fylgja frið-
arhöfðingjanum?
Setjum sem svo, að stríð ætti sér
stað innan eins eða tveggja ára og
stjórn landsins og auðvöld veraldar.
innar, heimtaði líf vort og limi á sama
hátt og 1917. Hvað mundi þá ske?
Mundum vér geta treyst þvi, að jafn
vel vorir mestu ágætismenn á með-
al íslendinga, eins og t.d. dr. Brandson,
séra Björn Jónsson, Th. H. John.
son og fleiri, yrðu nógu stööugir á
svelli stríösfreistinganna til þess, að
skipa sér undir merki Krists —
friSarhöföingjans? Mundu þeir
verða nógu miklir menn til þess að
ávarpa landa sína á þessa leið: “ís-
lendingar! munið eftir kenningum
Krists, látið ekki blekkjast út í mann.
dráp; vér viltumst af vegi friðarins
1917, nú hefir guð og gæfan gefið
oss nýtt ljós — opnaö augu vor. Vér
sjáum það nú, að ekki er hægt að
fylgja bæði Mars og Kristi. Sitjið
þér heima í friði, sem kristnir menn
þótt hinir berjist sem heiönir eru.
Útbreiðið frið á jörðu, látið heldur
líf yðar, sem saklausir píslarvottar
friðarins, eips og Kristur gerði, en að
svifta meðbræður yðar lífi, sem
enginn hefir rétt til að taka nema sá,
sem það gaf.” Mundum vér geta
treyst því, að þeir tækju þessa stefnu?
Eg efast urn það. Ef ekki, ef þeir
viltust aftur út á hina götuna þegar
myrkur stríðsins skygði á sól friðar.
ins, þá væru öll friðarorð á friðar-
tímunum eins og hljómandi málmur
og hvellandi bjalla. En vér biðjum
þess og vonuni það, að sinnaskiftin
séu einlæg; að andi stríðsins sé út-
lægur úr hugarfari mannanna og
andi friðarins hafi tekiö sér þar bú-
stað. Með ?eirri bæn og þeirri von
að svo sé höldum vér þessa fagnað-
arhátíð.
Á eitt verð ég að minnast. Ógrynni
fjár er varið í dýrðleg minnismerki
fallinna manna á opinberum stöðum.
Þessar vopnahléshátíðár eiga i að
hafa áhrif á hugi mannanna í þá átt,
að elska frið og fá viðbjóð á stríð.
um. AHar þessar dýrðlegu minnis.
merkjaathafnir eru stríðum til við-
halds. Þær gera stríð og hermensku
dýröleg og dásamleg og eru aö því
leyti óheilbrigðar, ókristilegar. Mynd
ir fallinna hermanna eiga einungis
heima á einum stað — hvergi ann.
arrsstaðar, (Mæður og (jfeður eiga
að geyma myndir sona sinna; eigin.
konur og unnustur myndir ástvina
sinna; bræður og systur myndir
bræðra sinna, og vinir myndir vina
sinna — geyma þær í svörtum sorg.
arramma i huga sínum, hjarta sínu,
sálu sinni, þar eiga þær heima og
hvergi annarsstaöar.
Eg hefi sjálfur þekt margar af
þessum sorgarmyndum meðal okkar
fámennu íslendinga. Eg skal minn.
ast á eina. Gamall faðir verður að
|sjá á bak einkasyni sínum utidan
merkjum friðariná og undir merki
herguðsins, sem varð honitnt að
bana, og sjálfur lagðist faöirinn í
gröfina af sorg.
Hér ertt fáeinar vísur í sambandi
við þá stríðsmynd:
Hann kvaddi með söknuði og ldökkva
þó köld væri hún ættjörðin hans,
og sigldi með vaxandi vonum
í vestur til ókunnugs lands.
Hver andi, sem þráir að þekkja
hvar þroskinn og gæfan á stól,
hann leggur sér leiðir í vestur;
þau lokka hann: dagur og sól.
Svo hugprúður, ungur og hraustur
á heiðloftið töfrandi blátt,
bann horfði, og ólgandi hafið
og hugsaöi’ — en talaði fátt.
Því hugljúfur iheillaði blærinn
og hjalandi lækir og ár,
og blómeygðar hlíðarnar brostu
með blikandi saknaðartár.
Og látbragðið söguna sagði
um söknuð hins kveöjandi manns.
Nú fann hann það glöggar en fyrri
hve fögur var ættjörðin hans.
Þá himnesku mynd, er af henni
í hug sér með eldstöfum dró,
hann 3ét ekki gleymast né glatast,
hann geymdi’ hana þar til hann dó.
Hann lenti með börnum og brúði,
og báran við ströndina kvað
á erlendri, óþektri tungu
ttm eitthvað — hann vissi ekki hvað.
En gæfunni’ og Guði hann treysti
á götum hins ókunna Iands;
þau mældu’ honum moldir á eyju,
sem mintu’ hann á ættlandiö hans.
Þó vantaði fjöllin — og fleira,
það fann hann hvert líðandi ár,
og horfði’ yfir hafið til baka
með hálffyltar vonir og þrár.
Sé meiöurinn rifinn með rótum
úr runninum, þar sem hann var,
og plantaður niður að nýju,
hann nær ekki fullvexti þar.
Og heldimmir sorgskuggar svifu
um sjónir hans, kinnar og brár,
?ann dag sem hann drenginn sinn
kvaddi,
nteð deyjandi vonir og þrár.
Hann sefur í eyjunni sinni,
og svefninn er djúpur og vær.
1 framandi grund þó hann geymist,
á gröfinni’ er islenzkur blær.
En ekkja mannsins og móðir
drengsins, sem báðir féllu af völdum
stríðbins; sömuleiðis dætur föðurs-
ins og systur piltsins, geyma myndir
Jþær heima, en ekki á opinberum
stöðum — ekki á strætum og gatna.
mótum.
Þessi hátíð á að rótfesta það í
hugsunum vorurn, að myndir og
minnismerki um stríðsdýrö eigi að
afnemast með öllu, því þau ala og
fóstra stríðsanda — vinna að því að
halda við stríðum. Menn sækjast eft-
ir öllu því, sem dýrölegt er gert;
það er mannlegt eðli, þessvegna er
þaö syndsamlegt og óheilbrigt að
kasta dýröarljóma á stríðsathafnir í
nokkrum skilningi. Það er þakklæt.
isvert á þessum degi, að friðargyðj-
an hefir þegar lyft hendinni til þess
að svifta burt þeim falska ljóshjálmi
dýröarinnar, sem heimskan og hatrið
hefir tildrað upp á höfuð stríðs-
guðsins. Vér þökkum fyrir það og
gleöjumst af því.
Á þessari hátíð ættum vér öll að
strengja þess heit, að vinna á móti
hverri einustu stríösstofnun. Vil ég
þar fremst í flokki telja þá óheilla-
Sitofnun, Sem skátahrey|ing nefnist
(Boy Scouts). Hún er ekkert ana-
að en flagg, sem hervaldið hefir und-
ir fölsku yfirskyni, dregið upp á stöng
friðarins. Vörumst þá hreyfingu eins
og heitan eldinn. Þar er veriö að
gróðursetja sæði hernaðarins. Er
það ljótt verk og ókristilegt.
Mér dettur í hug litil saga í ljóð-
um. Er það draumur saklauss barns
— lítillar stúlku:
Eg lúin var að leika
Og lagðist niður þreytt;
!ég sá í draumi að sjálf ég var
í sólargeisla breytt.'
Og mamma mín var sólin;
hún mælti við mig hljótt:
“Eg bið þig, góði geisli minn,
að gera nokkuð fljótt.”
Eg svaraöi liehni og sagði:
“Já, sjálfsagt mamma mín;
ég lofaöi því af heilum hug
að halda boðin þin.”
Robín Hood
Flour
Fíns, hvítt, ávalt eins — hin
sömu gseði í hverjum poka.
Ábyrgí fylgir hverjum poka
24 punda eða stærri.
Robín Hood IV! ills Ltd
MOOSE JAW CALGARY
SIP^
■ '■ í
Hún benti mér á blómrunn
með blöðin hvít og rauð
og sagði: “Líttu á lítil blóm,
sent liggja nærri dauð.
Því frostið fór um runninn
með feigðarkalda hönd,
og snerti alt sem veikast var
og vafði í dauðans bönd.
Og þú skalt fara þangað
— ég þig til ferða bý —
og vita hvort að visin blóm
ei vaknaÖ geta’ á ný.”
Eg leit á litla runninn,
þar lágu visin blóm:
“Ó, vertu blessuð mamma min!”
ég mælti í klökkum róm.
Hún kvaddi mig og kystt
og kynti ljósiö glatt.
Eg fór af stað og flýtti mér,
ég fór sem elding hratt.
Eg stefndi rétt á runninn,
Já, rétta leiö ég fann,
með fögnuð eftir stutta sund
ég staðnæmdist við hann.
Eg fór með hlýjum fingri
um fölnuð rósablöö,
sem virtust eins og liðin lík
og lágu þar í röð.
Hve sælt var það, er sá ég!
ég sá þau lifna strax;
þau risu’ upp eins og broshýr börn
af blundi að morgni dag*.
Eg dvaldi lítið lengur,
ég leit svo út í geim;
því mamma mín var sólin sjálf,
mig sárlangaSi heim.
Þá leit hún gegn um loftið
með Ijúfa brosið sitt,
og sagði: “Meiri þörf á þér
er þarna, barniö mitt.”
Eg vaknaði upp við eitthvað,
við einhvern nið og glaum. —
Hve ljúft það væri að lifa þennan
litla sólskinsdraum.
Allar dæmisögur eiga viö mann-
lífið. í stað þess að venja börnin
við trú og takta herguðsins í must.
erum skátahreyfingarinnar; í stað
þess að vekja aödáun í huga og
hjarta unglingsins fyrir því, sem
gagnstæðast er anda Krists og kær.
leikans, eins og allar hernaðarreglur
eru, þá er hér bent á það, hvernig
göfga skuli hjarta barnsins, svo það
megi skoða sól friöarins og kærleik.
ans sem sina andlegu móður og skoða
sig sjálft, eins og geisla frá þeirri sól,
til þess að verma þau mannblóm, sem
kuldi stríðsins hefir farið um með
nístandi heljarhöndum.
AS börn nútíðar og framtíðar
tnegi verða þannig, þess viljum vér
biðja í kveld af öllu hjarta í nafni
friðarins.
Eg skal ekki vera langorður eftir
þetta. Tíminn líður fljótt, þegar mað-
ur ftalar um áhugarmál sín. Mig
langar til þess að endingu að lesa
stutt kvæði eftir konu, sem mestum
hluta æfi sinnar varði til þess að efla
frið á jörðu. Hjún hét Ella Wheeler
Wilcox. Eg þekti hana í Chicago
rétt um aldamótin. Hún gaf þar þá
út blaö, sem hét “New Thought” í
félagi við mann, sem hét Atkinson.
Þessi kona er nú dáin. Hún var
guÖspekistrúar og eindregin andstæö-
ingur stríða. Hana dreymdi stöð-
ugt um nýjan himin og nýja jörð,
þar sem fullkominn friður ætti heima.
Þetta kvæði heitir á ensku: “The
beautiful land of Nod” — “Sólskins.
landið” er það þýtt á íslenzku:
AS brjósti mér hjúfra höfuð þitt
með hárið sem gullin bönd;
við siglum svo héðan um dulardjúp
í draumanna fögru lönd,
frá heimslífsins sparki, harki og
skarki,
já, héðan frá sorg og þraut.
Hvað það verður gaman er svifum
við saman
í sólheima dýrð og skraut.
Svo legðu aftur augun og hendur
hnepp
í hnykil sem rósablöS;
og við skulum sigla í þau sólskins.
lönd,
er sýna engin myndablöS.
Á aðra höndina er hvíldarströndin,
á hina er draumströnd þar.
Það er vonsjónalandið, ei veruleiks
landið,
ekkert verður, alt sýnist þar.
Og dragöu nú blæjurnar, barnið
mitt
fyrir blárúður auga þíns.
Við siglum, og himininn lýsir leið
með ljósgeislum auga síns
urn alfrjálsan geiminn í huldufólks
heimum
í himneskum sæludraum,
um svefnhvíldarána, þar bá^urnar
blána
við berumst í hægum straum.
í töfrandi landi lendum við,
sem litið ei hefir neinn;
en flestir víst þekkja þess fegurð
samt,
þar ferðaðist hver og einn.
Við tefjum þar bæði, ég kveð við
þig kvæði,
er kuggurinn berst fyrir straum,
í friðarins álfur, sem alvaldur sjálfur
oss einungis birtir i draum.
(Þaö er með friöarhugsjónirnar
eins og alt annað; þær hafa fyrst
vaknaö í sálum hinna fáu. En því
megið þér trúa, sem stödd eruö hér
í kirkjunni i kvöld, að eins og flest
annað, sem að framkvæmdum hefir
orðið, hefir sprottiö upp i hugsana-
lifi draumsjónafólksinlsi, þannjg ee
það einnig meö friðarstarfið.
Sólskinsland friðarins er enn þá
ekki til nema einungis í draumi, eins
og Ella Wheeler Wilcox segir, en
þeim fjölgar daglega, sem þá drauma
dreymir. Og þegar margar sálir
dreymir stöðugt saman um land ein_
hverrar fullkomnunar, þá skapast
það land smám saman — það verð.
ur í raun og veru til.
Sterkasta sköpunarafliö, sem véjr
þekkjum, eru samdreymandi manns-
sálir. Að sálir mannanna séu að
skapa þetta land í raun og sannleika,
því trúum vér, og fyrir það þökkum
vér á þessari hátíð.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Athugascmd: Eg hafði ekki ætlað
mér að birta þessa ræðu; geri það
venjulega ekki þó ég flytji erindi um
eitthvað ú mannamótum. En sökum
þess aö talsvert umtal hefir orðið
um þessa tölu, býzt ég við að húni
yrði flutt í einkennisbúningi munn-
mælanna ef ég birti hana ekki.
Þess skal getiö, að séra Adam Þor_
; grimsson stýrði samkomunni, sem
ræðan var flutt á; það var í kirkj-
unni að Lundar. 1 athugasemd, sem
hann gerði við ræöuna, kvaðst hann
Vera samdóma því, er þar væri hald-
ið fram; en hann væri þvt ósam-
þykkur, að á þessum stað og við
þetta tækifæri, væru nefnd nöfn
vissra ágætismanna á þann hátt, er
rýrt gæti álit þeirra. Hanri'TvaS alla
ntenn innan kirkjunnar hafa fult
samvizkufrelsi og ef menn breyttu
samkvæmt samvizku sinni, hefðum
vér ekki rétt til að saka þá, þótt skoð.
anir væru skiftar.
5. /. /.
IWíl'MH MlIcMIIIIiMI!
Skemtiferdir
AUSTUR- CANADA 1. desember til 5. Janúar 1925 M 1 D- R 1 K 1 N 1. deaember til 5. janflar 1925 KYRRAHAFS STRÖND Akveína (lngn des.» jnn.# febr.
Fullar upplýsingar gefnar með ánægju u settu fargjöld. Hver Canadian National mun einnig gleðjast af að aðstoða yður m þessi niður- umboðsmaður við nauðsyn-
legar ráöstafanir og ráðagerðir.