Heimskringla - 10.03.1925, Blaðsíða 1

r
VERÐLAUN GEPIN FYRIR
COUPONS OG IMBCÐIR
royau,
CBOWN
— SenditS eftir verBlisti til —
ROYAL CROWN SOAP LTD.(
654 Main Street Winnipeg.
YERnLAllN GUFIN FYRIH
COUPOJfS OG UMBCBIR
ROYAt,
CROWN
j ROY
• 65'
/ i —
SenditS eftir vertSlista til —
ROYAL CROWN SOAP LTD.,
654 Main Street Winnipeg.
XXXIX. ABGANGUR.
WENNIPBG, M'ANITOBA, MIDYIKUDAGINN 10. JÚNÍ, 1925.
NÚMiER 37
L --=
f
CANADA
Fyrsti íslenzki kven-
læknirinn í Canada.
Hin afskaplega hitabylgja, sem
gengiö hefir yfir Miö- og Austur.
Bandaríkin meir en viku, komst yfir
iandamæri Canada að austan, um
helgina. — Er taliö að 605 manns
í Bandaríkjunum hafi látist af völd-
um hitans beinlinis.
William Elder, Christian Science
maður, sem dæmdur var til hegning-
ar í vetur fvrir aö hafa orðið manns-
bani með lækningakukli; eða með þvi
að treysta á fyrirhænir meira en
lækna, og halda sjúklingnum þess
vegna frá læknishjálp unz alt var
orðið um seinan, var sýknaður af
þeim dómi á mánudaginn var, þar
eð ósannað þótti, að hann hefði
híndrað lækna að ná til sjúklingsiins
og af því, að fyrirbtenir gætu ekki
talist hegningarvert læknismeðal.
bana, er háspennuþráðurinn snerti
hana.
Frá Toronto er símað 5. þ. m., að
Rev. dr. Trever Davies hafi lýst yfir
því á kirkjuþingi Meþódista, að for-
ráðamenn kirkju þeirrar, er bygð var
til minningar um Timothy Eaton,
hafi ákveðið að gefa kirkjuna í
hendur United Church of Canada
fyrir 10. þ. m. Kirkjan er bæði mik.
il og fögur, og er virt á $750,000.
Aðsetursstaður kornsöluneíndarinn-
ar hefir nýlega verið fluttur frá
ýatnaborgunum og til Winniþeg, eft-
ir að allheitar umræður höfðu átt.sér
stað í landbúnaðarnefndinni í neðri
deildinni í Ottawa, er gerði út um
þetta á laugardaginn var.
^Frá Ottawa er símað 6. þ. m., aÖ
atvinnumálaráðherrann, James Mur-
dock, hafi símað til Nova Scotia, að
hann geti því miður ekki gerst millj.
göngumaður í verkfallsþrætunni. —
Fylkisstjcfnin hefði leigt “Besco”
námurnar, og unz það félag sam-
þykti, gæti hann ekki skift sér neitt
af þvi, svo gjarna sem hann vildi
koma á sættum. — Það er alt á 'feina
hókina lært hjá “Besco”.
Frá Otóawa er símað 4. þ.m., að
kosningar í Nova Scotia, sem eiga
fram að fara 25. þ. UL, muni hafa
mikil áhrif á það, hvort aimennar
kosningar eigi fram að fara í haust.
. Er álitið, að. ef Nova Scotía fari
að dæmi Saskatchewan, og kjósi aft-
ur Liberals, að þá muni sambgnds-
stjórnin ganga til kosninga í haust.
Kosningar eiga einnig að fara fram
í New Brunswick á þessu ári.
Ennþá standa yfir samningatil-
raunir um pappírsmylnuna í Mani.
toba, á milli stjórnarinnar á öðru
borði og Spanish River Co. og J. D.
McArthur hinumegin, sem keppa. —
Ennþá eru engar líkur fyrir því, hvor
hlutskarpari verði.
Póstmaður, að nafni Smith, hér í
borg, var dæmdur nýlega í 3 ára
fangelsi, fyrir að hnupla úr bréfum,
þrátt fyrir öfiug meðmæli um skil-
yrðiijsbundir^n dóm. Kvað dómarinn
glæpinn vera alvarlegri en flesta
aðra, og sæi hann sér þess vegna ekki
fært að hafa dóminn skilyrðisbund-
inn.
í fyrri viku fór erindreki Canada,
Thomas H. Johnson, dr. B. J.
Brandson, og eiginkonur þeirra,
suður til Minneapolis á 100 ára af-
mælishátíð Norðmanna. — Lausa-
fregn kom um það hingað norður,
að þau hefðu lent í afskaplegu of-
viðri, eða jafnvel fellibyl (þau fóru
í bíl) og verið í augnabliksháska
stödd. En hvað sem um það er, þá
hafa þau þó komist klaklaust, af
því að Winnipegblöðin ensku birta í
gær útdrátt úr ræðu þeirri, er Mr.
Johnson flutti þar fyrir hþnd Can-
adaþjóðarinnar og stjórnarinnar. Er
hún þýdd hér á öðrum stað í blað-
inu. Þess skal getið í sambandi við
þýðinguna, að “norrænir menn” er
alstaðar notað sem þýðing á orðinu
“Norse” eða “Norsiemen”, því Mr.
Johnson hefir auðsjáanlega alstaðar
notað það í þeirri inerkingu. Sést
það meðal annars á þeirri umgetn-
ingu í Winnipeg Free Press um það,
hvernig hann hóf ræðu sína, að Mr.
Johnson hafi getið þess, “og heldur
þózt af, að hann væri norrænn Can.
adamaður (of Norse birth), borinn
og harnfæddur á Islandi”. Sömuleiðis
á því, að hann telur menn “of Norse 1
lineage” 170,000 í Canada, en það
kemur heim við tölu Svía, Dana, 1
Norðmanna og íslendinga.
Um 100,000 aðkomumanna af nor-
rænum stofni, aðallega norskum,
telja lilöðin að hafi sótt hátíðina.
Frá Toronto er símað 8. þ. m., að
nóttina áður hafi látist þar George
Taylor Denison ofursti, L.L.B.,
F.R.C.S., sem um mörg ár hafði ver-
ið lögregludómari í Torontohorg. —
Hann var talij'jn jn,erkilegasti\ Jög-
regludómari þessa lands, og jafnvel
þó víðar væri leitað. Hann var einn-
ig sérfróður um meðferð riddaraliðs;
svo vel, að hann vann eitt sinn
fyrstu verifaun í alheimssamkepni,
er Nikulás Rússazar stofnaði til.
Gaf keisarinn verðlaun fyrir beztu
bæklingana um þessi efni.
Mr. Grant Hall, vara-forseti C. P.
P sem hefir undanfarið ferðast eft-
ir aðalbrautinni og flestum hliðar-
brautum í korn.auhugustu héruðum
| Vestur-Canada, hefir látið í 1 jós, að
hann sé sannfærður um, að hann hafi
aldrei fyr séð alveg eins glæsilegar
tippskeruhorfur og nú eru, þótt hann
auðvitað vilji engu spá um það,
hvernig úr þessu rætist, því margt
getur breyzt á tveim mánuðum.
Kosningarnar í Saskatchewan end-
uðtt með stórsigri fyrir Liberal
flokkinn. Fengu þeir 47 þingsæti af
63. Situr Dunning forsætisráðherra
því ekki aðeins kyr, heldur langtum
fastari í sessi en nokkurntíma áður.
W. H. Paulson var kosinn þingmað-
úr Wynyard-kjördæmisins, með 2142
atkvæðum, gegn 1657, er W. J. Patii,
þingmannsefni bændaflokksins hlaut.
Afskaplegt húðarveður með þrum.
um og eldingum, gekk yfir Winnipeg
í gær. Sleit veðrið rafieiðsluþráð á
Jarvis Ave., og féll hann á 10 ára
gamla stúlku póljka, og beið hti(n!
Tvær stökur.
(I tilefni af ritstj.gr. í Hieimskringlu
13. maí 1925.
Þjóðrækni.
Fyr má nú vera!
Hrós, en hneigst sé að,
Að hnupla sagn-ni|ínningu—
Fyr má. nú gera
Frækilega, en það,
Að falsa stafsetningu!
Árni á Botni, í íslenzkri
sögusögn.
Æfur Árni á Botni
Utan-dyra hrín,
Að kveiki á kolskörunni
Kerlingin mamma sfn!
Stephan G.
16.—5.—’25.
Dr. Sigga Christianson, eins og
hún hefir verið nefnd hér í blöðun-
um, heitir fullu nafni Sigríður Chris.
tianson. Faðir hennar er Geir
Christianson, er búið hefir við Wyn.
yard, ættaður úr Hafnarfirði. Nam
hann trésmiði í Reykjavik áður en
hann fór hingað vestur. Móðir henn-
ar er Sesselja Rachel Sveinsdóttir,
ættuð úr Skagafirði nyrðra. Giftust
þau hjón í Grand Forks, N. D., og
eiga þau þrjú börn uppkomin, auk
dr. Sigríðar: Mrs. Bogi Bjarnason,
Kelvington, Sask.; Valdimar bónda
að Poplar Point, Man., og Vilhjálm,
vélfræðing í Winnipeg.
Dr. Christianson er fyrsta íslenzka
stúlkan í þessu landi, /sem lokið hef.
ir læknisnámi. Heimskringlu var
þess vegna forvitni á að hafa tal af
henni.
Vér spyrjum eftir dr. Christianson
á Grace Hospital, sjúkrahúsi er
Hjálpræðisherinn hefir bygt fyrir
sængurkonur.
Freinur lítil, i meðailagi dökkhærð
stúlka, í einkennis'búningi kvenlækna,
kemur fram og heilsar. Hún er miklu
unglegri en embættisprófið gefur á-
stæðu til að halda. En augnaráðið
er greindarlegt, fast og athugult.
“Hvernig mentabrautin hefir ver-
ið? Auðvitað dálítið'ójöfn; dálítið
hlvkkjótt, en í öllu vérulegu farsæl.
Eg gekk á barnaskóla i Grand Forks.
Var svo þrjú ár i Central Collegiate
hér í Winnipeg og tvö ár í Wesley.
skólanum. Tók því næst kennara-
próf í Saskatoon, og kendi í 3 ár.
Árið 1919 byrjaði svo iæknisnámið
hér í Winnipeg. Siðasta árið,
“reynsluárið”, var eg fjóra mánuði
við Fort Chapelle; þrjá mánuði við
geðveikrahælið í Brandon; tvo mán-
uði hér við Grace, og síðustu þrjá
mánuðina við bæjarspítalann.
Hvort mér fellur starfið? Já, efc
skyldi nú halda það. Ætti eg að
hverfa sex ár aftur í tímann, og
kjósa á ný myndi eg hikláust veljá
þa8 sama. Þrátt fyrir það að starf..
ið hefir stundum verið erfitt. Og
eg er sérlega ánægð með starf mitt
við þenna spítala. Fg býst við
gegna læktjisstörfum hér um háTft
ár enn. Og Hjálpræðisherinn .á
sannarlegt lof skilið fyrir hið mikla
og ósérplægna líknarstarf, er hann
leysir af hendi.
— Eins og flestir ^vita, er sérstök
deild hér á spítalanúm fyrir stúlkur,
er rata í þá óhamingju, að geta ekki
á fullkomlega iöglegan hátt feðrað
hörn sin. Fyrir það líknarstarf er
ekkert þegið á spitalanum. En meira
er þó vert um það, hvernig sú hjáip
er í té látin. Aldrei spurt um efni,
aðstæður eða orsakir, en öll hjúkr-
un veitt svo, sem væri hjálpþegi al-
gerlega sjálfstæð manneskja að ötlu
leyti.
Hvað eg hugsi til framtíðarinnar?
Ó, ekkert sérlegt. Býst jafnvel við,
að leggja sérstaklega stund á barna-
og kvensjúkdóma, og fara suðifr í
Bandaríki til að fullnema þær grein.
ir. Fn svo býst eg við- að hverfa.
atlur.
Néi, eg er ekki að hugsa til Ev-
1 ópuferða'aga í bráðina. Seinna
kanske ......”
Dr. C.éristianson ritar og talar is-
k-nzku, þótt hún væri éllefu ára að
aldri áður en hún fór nokkuð við
það að fást.
fig et’.da þótt þar með sé aukin
freisting til þess að halda samtalina
áfram, bá hlífum vér henni við fleiri
spurningum, og kyeðjum. hana með
árnaðaróskum blaðsins og lesendanna.
Því oss dettur i hug, að 24 klukku.
stunda vinnutími á sólarhring sé al-
veg nægilegur — jafnvel þótt sá sem
vinnur, sé fyrsti íslenzki kvenlæknir.
inn í Vesturheimi.
Guðrún Jóhannsdóttir
Stadfeld.
(Æ f i m i n n i n g.)
Hinn 27. apríl s.l. andaðist Guðrún
Jóíhannsdó/ttir 'Stadfeld, frá íslen/d-
ingafljóti i Nýja íslandi, á heilsuhæli
fylkisins í Ninette, — hin mesta at.
gervis. og myndarstúlka. Hún var
fædd í Stangarholti' í Borgarhreppi í
Mýrasýslu, þriðjudaginn 23. april
1895. Faðir hennar er Jóhann, nú
bóndi við íslendingafljót i Nýja ís-
landi, sonur Guðmundar Guðmunds-
sonar og Guðrúnar Jónsdóttur, er
bjuggu allan sinn búskap í Stangar.
holti á Mýrum; en móðir er Ólína
Kristín, dóttir Jóns bónda á Narfeyri
á Skógarströnd í Snæfellsnessýslu,
Jónssonar, og Kristínar Jónsdóttur
konu hans. Var Ólína tekin til fóst.
urs af föðurbróður sínum Hallgrími
hreppstjóra Jónssyni á Staðarfelli i
Dölum, og ólzt upp hjá honum, unz
hún giftist og flutti í Stangarholt.
Vorið 1900 fluttu þau Jóhann og
Ólína með börn sín frá Stangarholti
og vestur uin haf, settust að í Nýja
Islandi og námu sér land norðan við
íslendingafljót, er þau nefndu Reyni.
stað. Þar hafa þau búið síðan.
— Guðrún sáluga var einkadóttir
foreldranna og elzt barna þeirra. —
Bræður á hún átta ji lífi er svo heita:
Hallgrímur, Valgeir, Einar, Eiður.
Guðjón, Jóhann, Kjartan og Guð-
laugur. Heima dvaldi hún lengstan
hluta hinnar stuttu æfi sinnar og
vann með foreldrum sínum það sem
orkan leyfði. Á heilsubilun tók að
bera fyrir rúmum þremur árum síð-
an. Lá hún all.lengi vetrar 1921, en
komst þó til nokkurrar heilsu aftur.
En á síðastliðnu hausti tók sjúkdóm
urinn að ágerast á ný. A'fréði hún
þá að leita til Ninette, þó til hins
sama drægi og hjálpin yrði engin.
Guðrún sál. var einkar vel gefin
stúlka, staðföst og þrekmikil, greind
og gerhugul. Kom það sérstaklega
í ljós eftir að heilsan tók að bila. —
Hún var námfús og notaðist henni
S,
\
%
%
%
%
\
%
\
\
\
%
\
%
%
%
%
%
%
%
%
%
\
%
\
%
%
%
%
%
%
\
\
\
%
%
%
%
%
%
\

STEFÁN SIGURÐSS0N.
“í engu var hann met5almaður.“
J. ó.
Ef horfirðu’ á V í k i n a að hausti,
þá hrím-guð í sjtóginum býr
og strýkur með hélandi hendi
um hagann, svo blómgyðjan flýr;
og finnirðu leiftrandi loga,
sem lifnar — þó vltir ei hvar —
og valdið af vetrinum tekur:
þú veizt, að hann Stefán er þar.
^Jf kemurðu’ í V í k i n a að vetri,
þá veðrið um skógana hvín ,
og dagur er kominn að kvöldi
og kjarkur í sál þinni dvín,
en geislar frá höfðingjans húsi
í hug þinn, sem lamaður var,
sér þrengja með friðboð og fögnuð:
þú finnur að Stefán er þar.
Ef kemurðu’ í V í k i n a að vori
og vermandi sólgeisladís
þar kyssir með þarnslegri blíðu
hvert blóm, sem ú^ moldinni rís,
og vekur til fjörs og til fagnaðs
hvern frjóknapp, er sofandi var:
í sjálfum þér sér þú og finnur,
að sálin hans Stefáns er þar.
Og sért þú í V í k i n n i að sumri,
er svipmikið blasir þér við
með tignhelgi titrandi vatnið
sem töfrandi eilífðar hlið;
og vaxi þér útþrá og opni
þér útveg, sem lokaður var,
og geri þig sterkari og stærri:
hann Stefán er vakandi þar.
* * *
í hættum varð hugurinn stærri,
þá hetjan á* vÖrina beit;
og eldar í augum hans brunnu,
ef óx honum mótstöðusveit;
en hryggum og brauðþurfa bróður
hann brosti — þá sál hans varð klökk
því letrar nú líkngyðjan döpur
á leiðið hans eilífa þökk.
Sig. Júl. Jóhannesson.
é? ^^*•’***&***
%
%
‘s
%
Ti
■i
%
%
i
%
Ti
\
%
%
%
%
%
\
i
*
\
%
Ti
\
Ti
\
\
%
%
%
*
Tí
%
t
%
t
vel aS því, sem hún las, minnug var
hún og skilningsgóö, en mentunar
naut hún eigi annarar en þeirrar, sem
foreldrahúsin og bygöarskólinn gátu
veitt. Ytri kjörin og heimilisástæð.
urnar leyföu þaö ekki, árin sem hún
var að vaxa. Segir móöir hennar
svo frá í bréfi nýlega rituðu: “Hún
hafði í æsku við erfiði að búa. Leik-
ir hennar urðu að vera vinna og
gleði hennör áhyggjur um velíerð
heimilisins, þá hún skyldi sinna því
í burtveru móður sinnar, sem þá var
ærið oft að heiman”, — sótt til
sjúkrahjúkrunar í nágrenninu.
Hún var mjög samrýmd móður
sinni og unni henni afar heitt, sem,
og öllum skyldmennum sínum ná-
komnum, Yfir sjúkdómsleguna skrif
aði hún altaf heim. Dvaldi hugur.
inn Stöðugt heiina. Hvert orð bar
vott um ást og trygð. til föður og
móður og bræðra. Síðast, þegar
læknirinn flytur henni fregnina þung-
hæru, að æfin sé að enda. þrátt fvrir
vonir hennar um bata. flýgur hug-
urinn heim. Sjálf var hún þó of veik
til þess að geta skrififti/en les fyrir
það, sem hún vildi skrifa láta. Ritaði
einn hróðir hennar fyrir hana bréf.
ið, er þar var vestra.
“Eftir þvi sem læknirinn segir mér
frá, verður þetta eitt af síðustu bréf-
iinum mínum. Þeir segjast ekkert
geta gert fyrir mig, og sýnist áfram
um að telja mér trú um, að eg eigi
enga Hfsvon fyrir höndum. — Mér
fanst eg vera á batavegi, en svo
versnaði mér.------Guð gefi að þið
takið það • ekkert harðara en eg. því
eg kvíði atls ekki fyrir að skilja við
þetta líf.”
Ráðstafar hún svo öllu með hinni
mestu rósemi, kvartar eimþista yfir
því, afi hún hafi ekki fengið að vita
þetta fyr — hvað skamt væri eftir,
því mikið meira hefði hún að segja,
en nú væri ekki lengur tími til þess.
■— “Læknirinn sagði mér þetta svo
/
seint. Hann sendi hingað prest, en
eg rak hann fljótlega út og sagði, að
það væri læknis en ekki prests, sem
eg þyrfti með.” —
Kveður hún svo ástvinina alla:
“Eg bið að heilsa elsku pabba mín-
um og mínuin hjartkæru bræðrum,
sem eg ekki næ til að skrifa.” —
Endar hún svo á kveðjuorðunum til
móður sinnar: “Vertu svo marg-
blessuð, í kærum minningum margra
glaðra stunda.” — 1*6113 voru síðustu
orðin, bréfið var ritað rúmum sólar-
hring áður en hún andaðist.
Lik hennar var flutt inn til Win.
nipeg 30. apríl og fór jarðarförin
fram frá kirkju Sambandssafnaðar
1. maí. Ræðuna flutti séra Rögnv.
Pétursson. Sérstaklega vilja for-
eldrarnir þakka þá hluttekningu og
vinsemd, er þeim var sýnd-af vin.
um þeirra nær og fjær, við þá sorgar
athöfn.
Hin fáu orð er þegRr hafa verið
tilfærð úr bréfum hennar, lýsa henni,
svo að eigi þarf fleirum við að
bæta. Æfi, sem þannig lýkur, lýkur
raunar aldrei — þótt geislar liðna
dagsins lyftist nú upp úr hinum
dimma dal, upp til hæðanna, upp að
hásal eilifðarinnar.
R.
i