Heimskringla - 10.03.1925, Blaðsíða 2

1. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. JÚNÍ 1925.
DRENGURINN MINN
Helgi Arngeir Þorsteinsson.
Eg geng úti og Inni* á gló?5
og elti skuggann minn,
og raula ógert ástaljótS
eftir drenginn minn.
H^lgi minn! Helgi minn!
hjartans vinurinn!
Nú er dapur dagurinn,
— dýrleg vona-þráin--------
—dáin!
* * *
Ljósablik frá lífs þíns stund
legg á særða und.
Minning þín, sem mildur blær
mér er ljúf og kæir.
* * *
Þú komst sem vorsins vona mál
með vorsins ljós og yndi;
Þú komst með vorsins varma í sál
og vorsins gróður lyndi.
Þú varst sem árlífs ástarglóð,
sem unaðsmála kliður;
þú varst sem hljómstilt lífsins ljóð,
og ljós og gleði og friður.
Þú hugarrór og hljóður sást
í hópi þinna vina,
og lékst við þá með ljúfri ást
og h'fsins einlægnina.
Minn fríði sveinn! með fasta lund,
ei fanst þinn nokkur maki.
En nú er lokað lífsins sund
og ljóssins andartaki.
Og alt varð fegra og betra í bæ,
og brosti ljúft við muna,
er komstu heim, svo hljóður æ,
með hjartans stillinguna.
Þeim unað gleymi’ eg ekkert sinn,
— því alt þá fanst mér hlýna —
er mjúka, litla lófann þinn
þú lagðir á vanga mína.
Þú varst sem andblær unaðslags,
sem ársól lýstur meiður.
Þinn svipur eins og sumardags
var sólskin ■ fagur, heiður!
Og aldrei verður gleðin gleymd,
er gafstu þrá og vonum;
þín minning er hjá mömmu geymd
og mér og systkinonum.
Við, ástmenn þínir, ástamál
þér ómklökt syngjum hljóðir,
og þína skygnu sveipar sál
í sólhjúp ástkær móðir.
Það fylsta hugsun hugans er
og heilög dýrðarsjáin,
að himneskt ljósið lýsi þér!
— Þú lifir, þó sért dáinn.
* * *
Þegar vorsins vonabál
verður gróðurleysi,
lífsmál yrkir engin sál
inn í dapurt hreysi.
Þá er alt með holum hljóm,
og hjartans insta þráin,
hún drúpir eins og dáið blóm,
sem dauðinn þeytti í sjáinn.
* * *
Vona vorljóð
vakin söng
verða húmhljóð
haustsins löng,
þegar ólífs öldusog
æða um lífsins vog.
* * *
Napurt nöldur
níðsins drotnar;
unaðs öldur
óðsins þrotnar.
Burtu blíða;
Bleikir hagar.
Lífvana líða
langir dagar.
Lífsþrár lækka;
lamast þráin;
fjaðrir fækka.
Fimm eru dáin
ljós, — sem lýstu
langt á veginn,
og hljómana hýstu
hjartamegin.
Dvínar dugur,
dregur að elli;
hálfur hugur
hníginn að velli.
Hjartans hljómar
hita þrotnir.
Andans ómar
öldubrotnir!
Hjálmur Þorsteinsson.
Guðbjörg Jónsdóttir,
Valdimarsson.
F. 16. ágúst 1855; d. 25. marz 1925.
Miðvikudaginn 25. marz andaSist
á heimrli sínu í Big Point bygS, Lang.
ruth P. O., Man., konan Guöbjörg
Jónsdóttir Valdimarsson, ekkja Da.
víös Valdimarssonar frá Engidal í
Báröardal, sem andaöist 13. nóvem.
ber 1919. Guðbjörg var fædd 16. á-
gúst, á fimtudag, 1855, á Litlu.Laug.
um í Reykdælahreppi í Suöur-Þing-
eyjarsýslu. Foreldrar hennar voru:
Jón Þorgrimsson bóndi á Litlu.
Laugum og kona hans Elín Hall-
dórsdóttir. Jón faöir Þorbjargar
var bróöir Kristjáns Þorgrímssonar
í Leirhöfn á Melrakkasléttu í Norö-
ur.Þingeyjarsýslu, fööur Jóhanns
ættfróöa, sem dó í Reykjavík 1918.
Foreldrar Elínar móöur Guöbjargar
voru: Halldór Jónsson bóndi í
Glaumbæ í Reykjadal og kona hans
Dórótea Nikulásdóttir. Faöir henn.
ar var Nikulás Buck, danskur kaup-
maöur á Húsavík. Móöir Dóróteu
og kona Nikulásar Buck var Anna
Karen Björnsdóttir Thorlacius kaup.
manns á Húsavík, Halldórssonar
biskups á Hólum (d. 1752) Brynjólfs
sohar lögréttumanns á Saurum í
Helgafellssveit, Ásmundssonar. Björn
Halldórsson Thorlacius var fæddur
24. júní 1743, dó 7. janúar 1794. AÖ
skírnarnafni hét hann Björn Thorla.
cius. Frá Halldóri biskupi er kom-
in mikil ætt og merkileg.
Guöbjörg mun aö fyrstu hafa al-
ist upp hjá foreldrum sínum, og síö-
ar hjá fósturforeldrum þar í Reykja-
dal. Mér, sem þetta skrifar, er ekki
fremur kunnugt um uppvaxtarár
hennar. Fram yfir tvítugsaldur átti
hún heima á æskustöövum sínum
norður þar. Síöar var hún um nokk.
ur ár á Svalbarði viö Eyjafjörð. —
Þau Davíð og Guöbjörg giftust 22.
maí 1886. Séra Jóhann Þorsteinsson
á Halldórsstöðum í Báröardal gifti
þau. 1890 fluttu þau hjón frá íslandi
til Ameríku. Fóru þá til Lögbergs
nýlendu, Sask. Byrjuðu þar búskap
og bjuggu þar 3 ár. Þaðan fluttu
þau til Argylebygðar, Man.; voru þar
2 ár. 1895 fluttu þau hingað í Big
Pointbygð og bjuggu hér síðan. Sem
áöur greinir andaöist Davíö 13. nóv.
ember 1919. Guðbjörg hélt fram
búnaðinum með sonum sinum, sem
eru atgervis- og dugnaðarmenn. —
Búnaðinum halda þeir áfram á for.
eldraleifö sinni. Þau hjón reyndu,
sem fleiri nýbyggjarar, öröugleik.
ana i þessu landi. Að síðustu var
búhagur þeirra góöur, enda voru þau
bæði búhneigð og atorkusöm í stöðu
sinni.
Guðbjörg var vel farin aö sjá,
bæði að yfirlitum og vallarsýn. Prúö-
í framgöngu og sómdi sér vel hvar-
vetna. Hún var gáfuö kona og
hneigð til bókmenta; las mikið, eftir
því sem aðstæður leyfðu, eipkum
skáldrit í bundnu og óbundnu máli;
og var yfirleitt fróðleiksgjörn. Vel
hagmælt var hún, orti oft mjög lag-
leg og viðeigandi kvæði, sem hún
flutti á skemtisamkomum bygðar.
manna og við önnur samsætis-tæki-
færi. Mjög oft var hún á skemti-
skrá á samkomum; mjög heppin í
vali þess, er hún las upp, og flutti
ve! og skörulega þau erindi.
I viðræöu var hún glöggyrt og
skemtileg. Kunni vel að stilla orð-
um sínum i hóf. Málfar hennar var
hugðnæmt og fræöandi. — Manni
sínum, börnum og fósturdóttur unni
hún innilega, með ástúð og umönn-
un. — Alt, sem hún gekk um eöa
vann að, bar vott um þrifnað, vand-
virkni og smekkvísi. Gestrisin og góð
heim að sækja., Félagslynd og fund.
rækin. Styrkti með ráðum og dáð
allan félagsskap bygðarmanna,, sem
möttu hinnar góðu framkomu hennar
í hvívetna, og minnast hennar með
söknpöi, virðigu og þakklæti.
Frameftir æfi sinni var Guðbjörg
heilsugóð. En fyrir nokkrum árum
síöan kendi hún vanfieilsu, brjóst-
þyngsla, sem ag síðustu leiddu hana
til dauöa, eftir að hún hafði legið
rúmföst í tvo mánuöi. Báðar dætur
hennar voru sífelt við sjúkrabeð henn
ar og önnuðust hana með snild í veik-
indum hennar.
Þau Daviö og Guöbjörg eignuðust
4 börn, er til aldurs komust. Eru
þau öll á lifi: 2 synir og 2 dætur.
Synirnir heita: Jón og Valdimar; en
dæturnar: Kristlaug og Elín. ÖIl
eru þau systkini mjög vel gefin og
mannvænleg. Eiga þau öll heima á
forjeldraleriíð sinni, 'þegar iþetta /er
skrifað.
Þau hjón ólu upp fósturdóttur,
Sigurlinu Johnson. Þau tóku hana
til fósturs ungbarn. Var móðir henn
ar þá nýdáin. Nú er Sigurlin upp-
komin og efnileg stúlka, og er hjá
fóstursy&kinum sinum, Hlún naut
mikils ástríkis og góös uppeldis hjá
fósturforeldrum sínum.
Guí^jjörg ,var jarð^ngin laugar.
daginn 24. marz. Séra Hjörtur Leó
jarðsöng hana. Jarðarförin var mjög
fjölmenn.
Skrifað 24. apríl 1925.
Fjarverandi vinur,
A. A.
Frá Gimli.
“Betra er seint
en aldrei.”
Það var fyrir nokkrum dögum, að
eg var á gangi hér norður strætið,
gekk í hægðum minum, og leið frek-
ar vel, eins og vant er. Datt mér þá
alt í einu í hug, að nú væri gaman
að mæta einhveirjum fallegum, góð-
um og glaölegum stúlkum, eöa kon-
um, því oftar er þaö, aö gleöin og
áhyggjuleysið sýnist meira þeim meg
in. — F.inlægt finn eg þaö, aö alt
sem augað litur fagurt og aölaöandi,
lyftir andanum, hefir á hann góö og
gieðjandi áhrif, jafnvel þar sem um
menn er aö ræða, þó ekki væri nema
um glaðlegt andlit, hlýlegt handtak
eöa gamansamt orö. — Fór eg þá alt
í einu aö hætta að ganga niðurlútur,
reyna aö ganga beinn og vera nú ekki
mikið haltur og passa nú á mér hand
legginn, sem einatt reynir að gera
uppreisn, eins og hann vilji helzt ekki
neina samleiö meö aðalheiIAnni. —
En hvað skeði? Eg mætti engum
stúlkum né konum, heldur gömlum
manni, þreytulegum frekar, meö
hendur tengdar aö baki sér; á aldur
viö mig, 68 ára, en sem hefir án efa
í þarflegu og vinnulegu tilliti afkast-
að svo langtum meira en eg. — Þó
þreytulegur væri hann, var andlitið,
eins og vant er, glaðlégt og gaman.
yröi á reiðum höndum. Þessi gamli
maöur, sem eg þarna mætti, er hr.
Björn H. Jónsson frá Hornstöðum í
Laxárdal í Dalasýslu, búinn aö eiga
heima hér á Gimli stööugt í 25 ár,
og allan þann tima þessa bæjar einn
af þöríustu mönnum, hvað vinnu og
aöhlynningu að velferð bæjarins
snertir. —
“Hvaðan kemUr þú, góöi minn?”
spurði eg.
“Utan úr grafreit,, svaraöi hann.
— Og þá datt mér í hug þetta mál-
tæki, sem þessi litla grein byrjar á:
“Betra er seint en aldrei.”
Fjölda marga menn hefi eg oft
heyrt minnast á aö hann (hr. B. H.
Jónsson) hafi stööugt og meö óþreyt-
andi elju og ósérplægni unniö að' við-
haldi grafreitsins hér, og með kær.
leiksríkri hönd hlúö að honum á all-
an hátt, svo langt sem kraftar hans
leyfðu, án þess aö taka neitt fyrir
þá vinnu sína, annað en gleðiríka
meövitund um það, aö vera að gera
gott verk. — Svona gengur það. —
Margir hafa oft og margsinnis fund-
ið til þessa, og aö hr. Björn H. Jóns.
son verðskuldaöi viðurkenningu og
opinbert þakklæti fólks hér á Gimli.
En enginn hefir enn tekið sig fram
til þess að senda hotium þakklæti í
blöðunum, heldur máske hver ætlað
öðrum aö gera þaö, eins og oft vill
veröa. — Og nú með það hugfast,
aö “betra er seint en aldrei”, geri eg
það nú í trausti þess, að allir Gimli.
búar, sem að elska manndáð og óeig-
ingirni, rétti glaðir upp meö því
bendina: að honum sé kærlega þakk-
að fyrir alla hans trúlegu framkomu
á “heimilj hinna látnu hér á Gimli”.
— Og þá má ekki í sambandi viö
þetta gleyma að minnast á annan
gamlan heiðursmann, hr Gísla Sveins
son á Lóni hér við Gimli, sem hefir
fyrir mörgum árum síðan gefið bæn.
um þenna grafreit af landj sínu, og
nú aftur nýlega bætt viö þá gjöf sína,
svo aö drjúglega um munar til
stækkunar, og bera honum einnig
kærar þakkir fyrir þaö. —
I byrjun greinarinnar sagði eg, áö
mér hefði dottið í hug, aö gaman
væri aö mæta einhverjum faílegum,
góðum og glaðværum stúlkum eöa
konum, til þess aö fá einhverja and-
lega hressingu, meö öörum oröum,
sólskin inn í hugann. En þó sú leift-
urhraöa hugsun hyrfi út í bláinn án
þess aö rætast og eg aðeins mætti
þessum gamla manni, fann eg strax
að hann gat. fært mér sólskin og á-
minsta andlega hressingu, með því
aö minna mig á gamlan og heiÖvirð-
an mann, eöa hann sjálfan, eins og
eg hefi lýst honum. Háustið getur
engu síður veriö fallegt en vorið. —
Náttúran í hinni margbreyttu yndis.
legu fegurö. — Jörðin í græna sum.
arkjólnum sínum, bleika haust kjóln-
um og mjallhvítu vetrar.yfirhöfninni
sem unnin er úr hinum drifhvíta
hreinleika komandi frá himninum,
minnandi á allan hreinleika, sem viö
mannanna börn ættum aldrei aö van.
rækja. Sjófinn spegilsléttur í ró-
legum skapsmunum, og eins þegar
hann er úfinn í lund með hvítfyss.
andi öldugangi og himinháum hol-
skeflum, sem lætur hamrana skjálfa
og jafnvel fjöllin stynja. — Himin-
inn um koldimma nótt, allur þakinn
blikandi og leiftrandi stjörnum. —
Fögur kona og góð í öllum sínum
yndisleik. Og gamall maður, þol-
lyndur, meö óeigingjarna og kær.
leiksrika sál, og ekki sízt ef svipur-
inn er þreytulegur, og andlit og hend-
ur bera vott um útivist og stöðuga
nærveru vinds og sólar, sem má segja
um, eins og skáldið kveður:
Með reynslustimpil lífsins á sálar.
, kroppinn sinn,
og sólglatt bros og tárin, á vixl um
ellikinn.
Alt þetta hvert um sig, ætti að geta
lyft anda manns, glatt hann og veitt
honum nóg að gera,
“að hugsa um í hrygð og kæti,
í húsum inni, og úti’ á stræti.”
1. júni, 1925.
J. Briem.
----------x-----------
GuU.
Langt er síðan gull nam glitra
glóandi í augum manns,
allar lét hans taugar titra,
tældi bæði heimska og vitra,
sketcti réttri hugsun hans. •
Þaö var fyrir ótal öldum,
» að þeir fundu þenna málm.
Sá sem mestum safnar gjöldum,
situr fast i æöstu völdum,
þrýnir sína beittu skálm.
Eftir gullsins fyrstu fundi
fór að byrja þrælahald;
fjöldinn við þá áþján undi,
undir þungri byröi stundi,
refsing varð þeim ránsins vald.
Áfram margar aldir liöu,
auður meiri safnast tók;
þrælar unnu, áfram skriðu,
eftir meirí þrælkun biöu;
auður vald sitt ákaft jók.
Þarnaj myndast þjóðhöfðingi,
þar af fæöist konungs náö;
þó að lof um konung klingi,
kvæöi um hann skáldin syngi,
mest af þessu mér finst háð.
Eins og mara á ýmsum þjóðum
ennþá lafir konungs vald.
Skelfur jörð af Skuldar hljóöum,
skrælnuð í stríðsins heiftar glóðum
— beöiö er um blóðugt gjald.
Auösins máttur altaf hrakti
út í heiftræk, blóöug striö.
Þessi undur auður vakti,
eins og hundur sporin rakti,
sannleik til aö semja niö.
Verst er þegar kristnir kallast
klækirnir meö vondan sjóð;
beint frá kærleiks boöum fallast,
bænir þeirra að gulli hal'Iast;
Gyðinga það glapti þjóö.
Þeir hafa lært aö þjóna tveimur,
þetta meinar: Kristur laug.
Hjá þeim meiri safnast seimur,
safn það verður heitur eimur;
(hvort finst þetta kirkjum spaug?
Þjóö sem sannleik þyrni krýnir,
þó hún segist vera fróm;
sálar blind á sjóðinn rýnir,
sínu insta, bezta týnir;
fær að heyra drottins dóm.
SigurSur Jóhanrísson...
•---------x-----------
Hjálp \ baráttunni gegn
berklaveikinni.
I Ameríkuför minni 1922 kyntist
eg dálítið hinum þekta berklaveikis.
lækni dr. Adelphus Knopf í New
York. Hann er flestum íslending-
um kunnur af riti sínu um berkla.
veiki, er landlæknir Guömundur
Björnson þýddi fyrir nokkrum árum.
Dr. Knopf hefir nýlega sent mér
ritgerð eftir sig, sem hann kallar
“Controlled diaphragmatic breath-
ing in the treatment of pulmonary
tubercolosis”. Ritgerð þessari fylgir
bréf frá dr. Knopf, þar sem hann
lætur þá ósk í 4jós, að sér veröi til-
kyntur árangurinn af tilraunum þeim
eða aðferðum, sem ritgerðin fjallar
um.
Þessar tilraunir eru í þvi innifólgn
ar, að gefa lungunum sem mesta hvíld
aö tint er, sérstaklega hinum sjúku
hlutum þeirra. Nú byrja lungna-
berklar vanalega ofan til í lungun.
um, og til þess að hlífa efri hluta
lunganna sem allra mest að unt er
við hreyfingu, þarf að láta þindina
hafa aðal öndunarstarfið á hendi og
draga andann sem allra hægast og
jafnast, helzt ekki oftar en 5—10
t
GIN PIIiLH hnfa lieknali Itfinundlr nf
bnkverkjtim, þvagrteppu efta þvaR-
mÍMHÍ. dhreinin«lum f þvaKlnu «>r tiJir-
um merkjum ný«*na ok blötSrunjfik-
dömn. GIN PILLS munu hjftlpn yður.
JM)e haukurlnn f öllum lyfjn-
bflffum »e lyfjanölu verzlunum.
NATIONAL DRUG A CHEMICAL.
Company of Canatla, I.lmifed.
TORONTO, — — CANADA.
National Drug & Chemical Company
of Canada, Umited.
Toronto — — — Canada.
No. 80.
sinnum á mínútu, í staö 16—20 sinn_
um. Læknirinn veröur aö kenna
sjúklignum að anda á þenna hátt, ogr
sjúklingarnir aö temja sér aö láta
þá öndunarvöðva, sem lyfta brjóst-
kassatium og þenja hann út, hvílast
alveg, svo aö brjóstkassinn þenjist
ekki vitund út við andardráttinn. Á
þenna hátt þenst efri hluti lungn-
anna ekki út eða mjög lítið, en neöri
hluti lungnanna, eða sá hluti þeirra,
sem heilbrigður er, hefir aðallega
öndunarstarfiö á hendi. Þessi hvíld,
sem lungun fá á þenna hátt, eða hinn
sjúki hluti þeirra, getur alveg bætt
um það gagn, sem “artificial pnev-
mothorax” gerir og ýmsar aðrar
“thoracoplastiskar operationir”, og
gerir þær sumpart óþarfar eða verk
ar jafnframt þeim, en svið þeirra og
gagnsemi er mjög takmörkuð áöur.
Þessi öndunaraðferö, sem mætti
kalla þindaröndun eða hvildarönd-
un, getur í engu tilfelli gert skaða,
en dr. Knopf telur henni margt til
gildis, sem góðri hjálp fyrir sjúkling
meö berklaveiki í lungum.
Sumir kunna að halda, að með
þessari hægu öndun fái sjúklingur-
inn ekki nægilega mikiö súrefni eöa
losni tæplega viö þá kolsýru, er
myndast t líkamanum; en svo er ekki,
því kolsýran í vefum likamans segir
ætiö til um, hversu djúpt eða ótt
þarf að draga andann, og auðvitað
veröur andardrátturinn því dýpri,
sem hann er sjaldnar. Dr. Knopf
hefir líka sannað, meö því aö anda
í gegnum “Spirometer”, aö kolsýran
í útöndunarloftinu og súrefnið í inn_
öndunarloftinu, er nálega alveg ’hið
sama, hvort sem menn anda aðeins
með þindinni og hægt, eöa menn
láta alla öndunarvöðva hjálpa til við
öndunarstarfiö, eins og menn gera
vanalega ósjálfrátt.
í ritgerö þessari eru margar um_
sagnir og vottorð um þessa öndunar-
aðferð dr. Knopfs, frá mörgum hin-
um þektustu berklaveikislæknum,
bæöi í Ameriku og Evrópu, og Ijúka
flestir lofsorði á hana, og þykir hún
Iikleg til að vera mikil hjálp í bar_
átturyni gegn berklaveiki í lungun.
um. Það er viðurkent, að því auð-
veldlegar sem einhverju líffæri verð-
ur haldiö í kyrö, þess meiri eru lík_
ur fyrir því, aö berklaveiki geti batn_
að í þvi. Berklaveiki batnar tiltölu-
1ega oft í beinum og liðum, vegna
þess að þaö er auðvelt að fyrirbyggja
hreyfingu á þeim. Berklaveiki í
kirtlum er tiltölulega hættulítil vegna
þess að þeir hreyfast ekki. Berkla-
veiki i lungum er hættulegust vegna
þess, aö lungun eru svo starfbundið
Hffæri meö staðbundinni hreyfingtt
'og mestir erfiðleikar á að fyrirbyggja
hreyfingu þeirra. Þess vegna eru
öll meööl þakkarverð, er miöa aö því
að fyrirbyggja sem mest hreyfingu
lungnanna. Nú orðiö eru menn
farnir að efast um gagnsemi af “arti..
ficial pnevmothorax”, vegna þess, að
sú aðferð fyrirbyggir ekki nægilega
hreyfingu lungnanna, en aftur á móti
hefir gegnumlýsing með Röntgens-
geislum sýnt, aö við hæga þindarönd-
un hreyfist efri hluti brjóstkassans
ekkert, en talsvert við brjóstöndun.
Læknirinn verður að kenna sjúkl-
ingnum þessa öndunaraðferð, hvort
heldur er í privat “praxis” eöa á
sjúkrahúsum og heilsuhælum. Það
veröur aö vera góö samvinna með
lækni og sjúklingi, annars fer alt út
um þúfur, og áhuginn dofnar áður
en árangurinn er fenginn. Oft má
■gera sjúklinginn áhugasaman í þessu