Heimskringla - 04.11.1925, Qupperneq 7

WINNIPEG 4. NÓV. 1925
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSÍÐA
GIN PILLS
yrír
NTRNAVEIKI
Bakverkir, nýrnaverk-
ir, liöfutíverkir, þvag-
steinar og þvagláts-
verkir, eru viss merki
um nýrnaveiki. Takiti
Gin Pills 50c hjá öllum
lyfsöluf og lyfjasölu-
verzlunum.
’ National Drug & Chem.
. Co. of Canada, Ltd.
Toronto Canada
Frá íslandi.
Jón Laxdal tónskáld. — Ný söng-
lög eru nýkomin út eftir Jón Laxdal,
einsöngslög meö harmónium eöa pi-
anó-undirspili. Eru i því 11 lög
við þessi kvæöi:
1. Eg elska þig, eftir\Magdalene
Thoresen, þýðing eftir Matth. Joch-
umsson. 2. Mótið, eftir Hannes H^f-
stein. 3. Til Matth. Jochumssonar,
eftir Hannes Hafstein. 4. Lognsær,
eftir Einar Benediktsson. 5. Vöggu-
]jóÖ, þýöing eftir Matth. Jochuntsson.
6. Syngiö, syngiÖ svanir ntínir, eft-
ir Guöm. Magnússon. 7. Gunna á
Brú, eftir Jeppe Aakjær, þýðing eft-
ir Matth. Jochumsson. 8. Oss stoö-
ar ei þá kvöldið kemur, eftir Matth.
Jochumsson. 9. Á gróörarstöö, eftir
Guöm. Magnússon. 10. Lít þú hátt,
þú landiö bjarta, eftir Guðm. Magn-
ússon. 11. Oft um ljúfar, ljósar
sumarnætur, eftir Holger Drach-
mann, þýðing eftir Hannes Hnf-
stein. — Öllum lögunum fylgja
danskir textar, auk þeirra íslenzku,
og eru þýðingarnar flestar eftir
Þórð prest Tómasson, en sumar eftir
Þorstein Gíslason.
Öll þessi lög eru fyrst prentuð í
þessu hefti. Ráögert er að annað
hefti komi út næsta sumar, og fylgi
þá þar meö titilblaö, sent eigi við
bæði heftin.
á seinni árum, þegar stúdentalífiö
er annars flutt til Reykjavíkur. —
Formaður stúdentafélagsins er nú
Pálmi Hannesson, stúd. mag.
Stœrsta Utvarpsstöð í
heimi.
Davíð Scli. Thorsteinsson læknir
átti sjötugsafmæli 5. þ. m., og þann
sama dag átti frú hans 65 ára af-
mæli. Fjöldi manan heimsótti þau
hjónin þenna dag og árnaði þeim
allra heilla.
Mentaskólinn. — Þar verða nem-
endur í vetur um 280. Hefir verið
fengiö húsrúm í iðnskólanum til viö-
bótar.
Ljóðabók Htanncsar Hafstcin er
nú prentuð, 2. útgáfa, og fæst nú
innan skams í Bókav. Þorst. Gísla-
sonar, og hjá þeim bóksölum og
kaupfélögum, sem bækur hans selja.
Hefir sú bók verið ófáanleg nú síö-
astliðin 4—5 ár.
(Lögrétta.)
Þorgr. Guðmundsson,
tungumála kennari
Gunnar Gunnarsson rithöfundur
hefir nú haldið hverja ræöuna eftir
aðra um áhugamál sitt: Sameiningu
Norðurlanda i eitt ríki. Um það
niál talaÖi hann á stúdentamótinu í
Osló í sumar, eins og fyr er getið.
Nú í haust var hann fenginn til þess
að halda Rússaræðuna, er háskólinn
1 Kaupmannahöfn tók til starfa, og
talaði þar enn um sameiningu Norð-
urlanda. Hefir sú ræöa komið af
stað blaöaumræðum málið í Dan-
ntörku, bæði meö og móti. Hr. G.
0. heldur í þeim umræðum vel á
^áli sínu, og hugsun sú, sem hann
heldur fram, hlýtur aö eiga marga
fylgismenn hvarvetna á Noröurlönd-
un'. Mun Lögrétta síðar skýra nán-
ar frá umræöunum um þetta mál. —
^leyrst hefir að G. G. hafi verið
öeðinn aö flytja fyrirlestur um mál-
'Ö í Þrándheimi í Noregi í haust, og
öafi hann lofaö því.
Álit Gunnars Gunnarssonar fer si-
vaxandi og eru skáldsögur hans gefn
ar út í Khöfn í mjög stórum upplög-
tim.
Stúdentafélag Islendinga í Höfn,
seni lifað hefir á síöustu árum all-
rnisjöfnu 'lífi, og þó oft verið tals-
Vert fjörmikiö, hélt fyrsta fund sinn
a þessu hausti 20. september, all-
tjölmennan. Var þar fagnað nýjum
stúdentum, sem á fundinum voru ó-
Ver>jumargir, og einnig flutti pró-
fessor Finnur Jónsiion erindi um
skýringu norrænna nafna, en meist-
ar< Vilhj. Þ. Gíslason talaöi um
tanda erlendis og íslenzka menningu
uröu alllangar uniræöur á eftir.
^ Þindinum var próf. F. J. kjörinn
^eiðursfélagi stúdentafélagsins, hefir
kann tekið mikinn þátt i störfum
!*ess, oft flutt þar erindi og veriö
^stsasll af hinum yngri stúdentum,
Sem annars hafa verið aöalstarfs-
^aftar félagsins. En félagiö nær til
'slenzkra námsmanna viö hinar æöstu
^entastofnanir > Khöfn: háskólann,
®Unaðlarhá^kólann, fjölfræöaskóJann
'istaháskólann, og telja Hafnar-
stúdentar horfur á, aö nú um skeið,
aÖ minsta kosti, megi halda þar uppi
Soðum Stúdentafélagsskap, þar sem
°venjumargir Islendingar eru nú viö
Pessa skóla, eftir því sem gerst hefir
Hann var fæddur aö Hjálmholti i
Árnessslu 6. des. 1850, og var sonur
sýslumannshjónanna þar, Þórðar
Guömundsens og Jóhönnu, dóttur L.
M. Knudsens, sem var kaupmaður í
Reykjavík.
Góður drengur og glaðlyndur.
Allir, sem þektu Þorgrím sál., vissu
þaö, að hann var góður drengur.
Hann var hinn hjálpsamasti, eftir
því sem hann gat því við komið, og
sagði aldrei upp vináttu að fyrra
bragði. — Hann hélt líka gömlum
kunningjum meöan þeir voru uppi,
og var hinn skemtilegasti og gam-
ansamasti, meðan hann hafði heilsu.
Oft orti hann skringilegar visur til
að láta hlæja að þeim, en ekki í þvi
skyni aö setja saman neinn skáld-
skap. Hann hafði rödd úr hverri
skepnu og hverjum fugli, jafnvel
þeint fátiðustu, og skemti með að
herma eftir þeim.
Kennari, sjómaður, ferðafonngi.
Þorgrimur læröi ýms af hinum
nýju málum tilsagnarlaust, og talaöi
3—4 af þeim vel. — Hann kendi oft-
ast á vetrum, þangað til svefnleys-
ið heimsótti hann þegar leið á út-
mánuði. En þegar honum létu ekki
kyrseturnar Iengur, fór hann suður
í Garða til sjóróðra á vorin. Hann
hélt ekki heilsu nema hann æföi
kraftana, og miklir voru þeir. Hann
var duglegur sjómaöur og löngum
fengsæll. — Á sumrum feröaðist
hann með útlendingum, og ávann sér
hylli flestra þeirra er hann ferðaðist
með. Ötal feröabækur nefna Þor-
grítn Gudmundsen í hverjum kapí-
tula, og margir, sem hann haföi
íerðast með, skrifuðu honunt lengi á
eftir, og sýndu honum ýms vináttu-
merki. Vegna þessarar útlendu
frægöar, og vegna þess aö herfor-
usta er að miklu leyti forstaða fyrir
ferðalagi eða leiöangri (í stórum stíl)
kölluðu nánustu kunningjar hans
hann stundum “Generalinn”, það
þýddi á þeirra mállýzku ferðaforing-
inn.
Hann hló á sjö tungumálum.
Það er gömul fyndni um þögulan
og fáorðan tungumálagarp, að hann
þegöi á 5 eða 6 tungumálum. Með
Þorgrími ferðaðist einu sinni ame-
rískur dómari ásamt dóttur sinni. -—
Dóttirin hafði það lundarfar, aö
hlæja, þegar eitthvaö bjátaði á,
hlæja erfiðleikana burtu. Dómarinn
áleit hlátttrinn ntikinn kost. Á ein-
um stað í bókinni hans er mynd af
Þorgrími skellihlæjandi, og undir
henni stendur: “Þorgrimur Gudmtind
sen hlæjandi á sjö tungumálum.’’
Ameríkumanninum ofbauö málakunn
áttan hans.
Þorgrímur átti ávalt skamt í bros-
iö, en eftir því sem heilsan bilaði og
árin færðust yfir hann, átti hann
lengra og lengra í hláturinn. Og nú
þegar hann var orðinn nærri sjötíu
og fimm ára, var lundin oröin þung,
og ósigrandi svefnleysi var það, scm
aö lokum varð honum að bana.
(I. E,—Vísir.)
I þessum ntánuði hefir verið opn-
uð stærsta útvarpsstöö í heimi á
Borough Hill í Northampton. Nefn-
ist hún Daventry loftskeytastöð. —
Stöðin hefir 65 kilowatt styrkleika
og 1600 nietra bylgjulengd. Hún
stendur 650 fet yfir sjávarmál og
möstrin eru 500 feta há. Efst á
hverju þeirra eru tvö viðvörunarljós
fyrirf flugvélar.
Allar þær framfarir, sem oröiö
hafa á sviði loftskeytanna, eru sam-
einaðar í þessari stöö, og er hún því
hin fullkomnasta að öllu leyti.
Emil Telmanyi.
Viðtal. *
Hingað er kominn heimsfrægur
fiÖlusnillingur, hr. Emil Telmanvi,
ungverskur aö ætt, en heimsborgari
í list sinni. Hann er 33 ára gamall,
glaölegur og gáíulegar og talar að
minsta kosti 6 tungur, þýzku, ensku,
dönsku, ungversku, frönsku og
spönsku, og verður þá engum íslend
ingi skotaskuld úr aö gera sig skilj-
anlegan við hann.
Vísir gerði mann á fund hans i
gær, en af þvi að sá var ekki fróð-
* ut- um söng, þá barst talið fljótlega
frá þeim efnum og að “léttara hjali”.
Hafið þér kynst mörgum íslend-
ingum ?
Nei! Áður en eg lagði i þessa
ferð, þekti eg ekki aðra en Pál ís-
ólfsson, Harald Sigurðsson og Jón
Stefánsson listmálara, sem eg hefi
kynst í Kaupmannahöfn, en auðvit-
að þekki eg marga aðra of orðspori,
þó að eg hafi ekki kynst þeim, t. d.
Pétur Jónsson og Jón Leifs.
Þér hafið ungur lagt stund á söng
list?
Já, það er saga að segja frá því.
Faðir minn var hneigður til söngs,
og þegar eg var 7 ára, sagöi bann við
móður mína, að hann ætlaði aö fara
með mig og systur mina til söng-
kennara, því að sig lagaði til að
láta kenna okkur eitthvað, og mér
var áhugamál að læra á fiðlu. Þeg-
ar við komum til kennarans, sagði
hann við mig: Láttu mig sjá á þér
hendurnar! Eg rétti þær fram, en
hann sló á þær í gamni og sagði:
Með þessum höndum leik.ir enginn
á fiðlu! - Mér þótti svo fyrir þessu,
að eg viknaði, en þá sagði hann, að^
eg mætti vera hjá sér eitt missiri til
reynslu. En námið varð lengra, og
eftir þrjú ár lék eg fyrst opiriber-
Iega, 10 ára gamall, og þá spáðu
margir vel fyrir mér, og hjá þessum
kennara var eg til 13 ára aldurs.
Og síðan hafiö þér víða veriö?
Eg fór eftir það til Buda-Pest og
var þar í 5 ár við nám hjá frægum
kennurum, próf’essor Hubay, Kössler
og Herzfeld. Þar fékk eg alhliða-
þekking í söngfræði, þvi aö eg er
líka söngstjóri og tónlagasmiður, og
að loknu því námi fór eg til Berlín,
og þar hélt eg fyrsta stóran hljóm-
leik árið 1911, og fór eftir það um
Þýzkaland, Norðurlönd, nokkurn
hluta Rússlands, Finnland, Austurríki
UngverjaJand, Pólland, Holland og
Spán, — og þar hafði eg fyrstu
greinilegar sagnir af íslandi, þó að
undarlegt kunni að virðast.
Hvað tók svo við þegar styrjöldin
skall á ?
Eg var þá staddur í Berlín og var
tekinn í herþjónustu, en var aldrei
sendur á vígstöðvarnar. Eg er sjón-
dapur, og eftir 8 mánaða herþjón-
ustu var eg leystur undan henni og
látinn ferðast um og halda hljóm-
leika fyrir Rauöa Krossinn og vann
honu mum sem nerna mur.di 30 þús-
undum íslenzkra króna, í hreinan
arð. Á þeim árum hélt eg Bach-
hljómleika í mörgum stórborgum, því
að eg er sérfræðingur í tónsmiðum
hans, og að styrjöldinni lokinni fór
eg til Kaupmannahafnar og hefi átt
þar heimili síöan, og kona mín er
dönsk, dóttir Carl Nie'sens tónskálds.
Þér hafið víða farið síðan styrj-
öldinni lauk?
Já, t. d. þrívegis til Bandaríkjanna
og leikiö þar í flestum stórborgum
frá New York til San Francisco.
Eg hefi líka farið þrisvar til Eng-
lands og leikið þar i stærstu söng-
höllunum í London, þar á meðal
Queen’s Hall (Dísarhöll), og auk
þess hefi eg farið um mörg lönd á
I meginlandi Evrópu, ýmist einn eöa
meö orkester. Eg hefi á ferðum mín
um lejkið með 'heirrAsrþllingfum í
sönglist, t. d. Nikisch, Busoni, Men-
gelberg, Löwe, Dohnanyi, Fried, Ab-
endroth, Stockowskie, Snéevoigt,
j Nielsen o. fl.
Hvenær haldið þér fyrsta hljóm-
leik hér?
Miðvikudaginn 6. okt. í Nýja Bíó,
og þá veröa viðfangsefnin eftir
Mendelssohn, Bach, Schumann, Beet-
hoven o. s. frv., og á öörum hljóm-
leiknum Djöflatrillu sónatan eftir
Tartini, — en tildrög hennar voru
þau, aö| Tartini dreymdi aö hann
berðist viö djöfsa, en djöfsi veröist
með því að hafa yfir “trillur” þær,
sem síðan er aö heyra í sónötunni.
— Eg ætla mér líka aö leika nokkur
ungversk lög, sem aldrei hafa heyrst
hér áður.
Hafið þér lengi haft í hyggju aö
koma hingað?
Nei! Fyrir tveim árum var eg aö
hugsa um aö fara til Austur-Indlands
og ferðast um nýlendur Hollendinga,
en óttaðist gulu sýkina (yellow fev-
er),*) svo að ekkert varð af
þeirri ferð, en þá heföi mér sízt
til hugar komið, að þaö ætti fyrir
mér að liggja að koma til íslands
eftir tvö ár. En nú þykir mér gam-
an að vera kominn hingað, því eg er
ekki hræddur við ísa-fár (ice-fever)
og vona að una mér vel. — íslend-
ingar, sem eg hitti á skipinu, tóku
mér méð þeirri alúð og kurteisi, sem
, eg hefi átt að venjast í Danmörku,
og eg finn, að eg muni kunna vel
við alla íslendinga.
(Vísir.)
1 *) Mun eiga atS vera Malaria-hita-
til Austur-Indía og: er ekki til þar.
sótt. Guta sóttin hefir aldrei komiC
| (Ritstj. Hkr.)
-X-
BORGIÐ HEIMSKRINGLU.
ENNÞÁ eru margir, sem ekki hafa sent oss borgun
fyrir Heimskringlu fyrir síðastliðið ár.
ÞÁ vildum vér biðja að draga það ekki lengur, held-
ur senda borgunina strax í dag.
ÞEIR, sem skulda oss fyrir marga árganga eru sér-
staklega beðnir að grynna nú á skuldum sínum sem
fyrst. Sendið nokkra dollara í dag.
Miðinn á blaði yðar sýnir, frá hvaða mánuði og ári
þér skuldið.
THE VIKING PRESS, Ltd.,
Winnipeg, Man.
Kæru herrar:—
Hér með fylgja .......... Dollarar, sem
borgun á áskriftargjaldi mínu við Heimskringlu.
Nafn ..............................
Áritun .............................
..............................
BORGIÐ HEIMSKRINGLU.
LESID
HEISM-
KRINGLU.
KAUPID HEIMSKRINLU.
Innköllunarmenn |
Heimskringlu:
BORGID
HEIMS-
íj
j KRINGLU J)

Árnes ...........
Amaranth .. _ . . .
Ashem............
Antler...........
Árborg...........
Baldur...........
Bowsman River . .
Bella Bella......
Beckville.......
Bifröst.........
Brendenbury .. ..
Brown............
Churchbridge .. ..
Cypress River ..
Ebor Station .. ..
Elfros...........
Framnes.........
Foam Lake .. ..
Gimli............
Glenboro ........
Geysir...........
Hayland...........
Hecla............
Hnausa............
Howardville . . ..
Húsavík.........
Hove............
Icelandic River ..
Innisfail.......
Kandahar ........
Kristnes........
Keewatin.........
Leslie...........
Langruth.........
Lonley Lake .. ..
Lundar ..........
Mary Hill........
Mozart...........
Markerville .. ..
Nes..............
Oak Point........
Oak View.........
Otto............
Ocean Falls, B. C.
Poplar Park .. ..
Piney...........
Red Deer.........
Reykjavík .. .. ,
Swan River .. .. ,
Stony Hill.......
Selkirk...........
Siglunes.........
Steep Rock .. ..
Tantallon.........
Thornhill........
Víðir............
Vancouver .......
Vogar ...........
Winnipegosis .. ..
Winnipeg Beach ..
Wynyard..........
Narrows...........
í CANADA:
................. F. Finnbogason
.................. Björn Þórðarson
................Sigurður Sigfússon
....................Magnús Tait
.................G. O. Einarsson
................Sigtr. Sigvaldason
....................Halld. Egilsson
....................J. F. Leifsson
...................Björn Þórðarson
................Eiríkur Jóhannsson
................Hjálmar ó. Lofsson
.............Thorsteinn J. Gíslason
...............Magnús Hinriksson
....................Páll Anderson
.................... Ásm. Johnson
..............J. H. Goodmundsson
..................Guðm. Magnússon
...................John Janusson
......................B. B. ólson
......................G. J. Oleson
...................Tím. Böðvarsson
...................Sig. B. Helgason
................ Jóhann K. Johnson
• • ..............F. Finnbogason
....................S. Thorvaldson
....................John Kernested
...................Andrés Skagfeld
.................Sv. Thorvaldsson
................Jónas J. Húnfjörð
....................F. Kristjánsson
• \ • • • • ..........J. Janusson
.................Sam Magnússon
..................Th. Guðmundsson
...............ólafur Thorleifsson
................ Nikulás Snædal
......................Dan. Lindal
.............Eiríkur Guðmundsson
................. Jónas Stephensen
.................Jónas J. Húnfjörð
....................Páll E. Isfeld
.................Andrés Skagfeld
............... Sigurður Sigfússon
...................Philip Johnson
...................J. F. Leifsson
....................Sig. Sigurðsson
....................S. S. Anderson
..................Jónas J. Húnfjörð
..................Nikuláls Snædal
...................Halldór Egilsson
....................Philip Johnson
................B. Thorsteinsson
..................Guðm. Jónsson
..................Nikulás Snædal
.................Guðm. ólafsson
...............Thorst. J. Gíslason
...................Jón Sigurðsson
........Mrs. Valgerður Jósephson
.....................Guðm. Jónssoh
.................August Johnson
.................John Kernested
.................F. Kristjánsson
................Sigurður Sigfússon
I BANDARÍKJUNUM:
Akra, Cavalier og Hensel
Blaine..................
Bantry.................
Edinburg................
Garðar..................
Grafton......... .. ..
Hallson .. ...........
Ivanhoe ................
Los Angeles.............
Milton.................
Mountain...............
Minneota................
Minneapolis............
Pembina.................
Point Roberts...........
Spanish Fork............
Seattle.................
Svold..................
Upham...................
. • .. Guðm. Einarsson
• • • • St. O. Eiríksson
•• •• Sigurður Jónsson
.. Hannes Bjömsson
.. .. S. M. Breiðfjörð
. .. Mrs. E. Eastman
. .. Jón K. Einarsson
......G. A. Dalmaún
.. G. J. Goodmundsson
......F. G. Vatnsdal
.. Hannes Björnsson
.. .. G. A. Dalmann
........H. Lárusson
. . Þorbjöm Bjarnarson
.. Sigurður Thordarson
.. Guðm. Þorsteinsson
Mrs. Jakobím. Johnson
.. .. Björn Sveinsson
. .. Sigurður Jónsson
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba.
P. O. BOX 3105 853 SARGENT AVE.