Heimskringla - 20.01.1926, Blaðsíða 4

Heimskringla - 20.01.1926, Blaðsíða 4
4. BLAÐSÍÐA. HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 20. JAN., 1926. lleíinskrtn^Ia (?tofna9 1886) Kemnr öt á hverjum mlVvlkaderl. EIGENDUR: VIKING PRESS, LTD. 853 og 855 SARGEJÍT AVE.» WINNIPEG. Talaímii N-6537 VerTJ blaTJsins er $3.00 árgangurlnn borg- ist fyrirfram. Allar borganir sendist THE YIKING PRESS LTD. SIGEÚS HALLDÓRS frá Höfnum Kitstjórl. JAKOB F. KRISTJÁNSSON, Ráðsmaður. l'tnnAftkrift tll blaiÍNlna: THE VIKING PRESS, Ltd., Box 8105 l'tanfiftkrlft tll rltMtjfirantn EDITOR HEHISKRINGLA, liox 3105 WINNIPEG, MAN. “Heimskrlngla ls pnblished by The Vlklng Preaa Ltd. and printed by CITY PRINTING & PCBLISHING CO. 853-855 Saraent A ve., Wlnnlpeg, Man. •Telephone: N 6537 % iii ....— WINNIPEG, MAN., 20. JAN., 1926 Skattar og skuldir. Sú frétt barst nýlega frá Ottawa, að toll- og skattamála ráðherrann, Hon. George Boivin, hefði lýst því yfir að hann hefði mikinn undirbúning til her- ferðar er hann ætlaði að fara á hendur ýmsum auðsafnendum, sem vilja fá að njóta Mammons í friði og losna við þenna skollans ófögnuð, sem nefndur er tekjuskattur. Eftir því sem ráðherrann segir í þess- ari yfirlýsingu, hafa þessir Mammons- vinir fjölda biðstofusnata (lobbyists) í Ottawa til þess að vinna að því að tek'ju- skatturinn verði afnuminn. Meðal ann- ars halda þessir herrar því fram, að það taki því naumast fyrir stjórnina að inn- heimtá þessa skatta, innheimtan sé svo afskaplega dýr, iaunin við hána nemi 62^2%. Ráðherrann hefir, að eigin sögn athugað þetta og komist að þeirri niðurstöðu að launin næmu að eins 2^67 % af innheimtunni. Þessi munur er býsna mikill, og þarf varla að ganga gruflandi að því að hinn virðulegi ráðherra hefir réttara fyrir sér en biðstofusnatarnir, og að hann þess vegna ekki þurfi að hætta við hervæðsl- una. ¥ ¥ ¥ Þetta er bersýnilega hið mesta þarfa- verk, er ráðherrann hefir tekist á hend- ur og vonandi að hann fylgi því fram af öllum jnætti og verði þar eftir ágengt. Canada er í sökkvandi skuldum, eins og öll þau lönd er í ófriðnum lentu. Þrátt fyrir það er hér gnaegt auðmanna og fé- laga, sem moka inn peningum árlega Margir af þessum mönnum auðguðust hvað mest á ófriðarárunum meðan öðr- um blæddi. Það er því ekki nema sanngjarnt, frá því sjónarmiði að eins, að þeir leggi töluvert stærri skerf til af- borgunar ríkisskuldinni, af því fé er þeir söfnuðu áhættulaust, á þeim tímum, heldur en hinir, sem ekki einungis blæddi, en urðu í svo fjölmörgum tilfell- um af arðvænlegri atvinnu, og allir af gróðatækifærinu sem hinir höfðu. En þetta á að eins við vissan hluta af landsmönnum, og er heldur ekki mergur þessa máls. Þessi herferð ráðherrans er nauðsyn- leg vegna þess hve áríðandi er að grynka á ríkisskuldinni og sérstaklega vegna þess að bráðnauðsynlegt er að það sé gerC með þessu móti, að þeir sem mestar hafa tekjurnar borgi langmestan hluta hennar. Ekki einungis í því Rlutfalli, sem nú ræður um tekjuskattinn; þótt segja megi, að sá skattur sé sanngjarn- ari hlutfallslega flestum öðrum álögum; heldur í því hlutfalli, sem aldrei hefir verið álagt, og á að sjálfsögðu enn langt í land hér og víðast annarstaðar, hlut- fallinu milli tekna og lágmarks þess framfæris, sem nauðsynlegt verður að teljast, miðað við stöðu manna og á- byrgð, í og gagnvart þjóðfélaginu. .— Hver einasta mannvera er sæmilega heil- brigð er á sál og líkama, á kröfu á hend- ur þjóðfélaginu um þetta lágmark, sem vitanlega aldrei stendur í stað, heldur hlýtur að breytast eftir menningu og hugsunarhætti, og leita því meir að jafn- aðarmarkinu, sem mentun vex og verð- ur almennari. Þetta er nú dálítill útúrdúr og annað mái. Hitt er víst, að það verður að koma þeirri skoðun alment inn, að menn, sem hafa óhemjutekjur verða að greiða skatt af þeim miklu nær því hlut- falli en vér nefndum hér á undan, en nú er gert. Að þeir hljóði undan því er eðlilegt, og ekki nema sjálfsagt að hlusta á þau óp og taka hæfilegt tillit til þeirra. En menn verða að láta sér skiljast, að neyðaróp, sem stafa af því að þurfa að borga í ríkissjóð, svo sem $25.000-30.000 af $100.000 tekjum, kveða í annarlegum tón við þau óp, sem stafa frá fátækum ekkjum, munaðarleysingj- um, og bláfátækum barnamönnum. Hungurvofan heldur sig sæmilega fjarri þeim híbýlum sem geta þó klöngr- ast af með $70.000-75.000 á ári til við- halds. N ¥ ¥ ¥ Árið sem leið var lítið eitt létt á tekju- skattinum, samkvæmt vissu hlutfalli, á þeim, sem höfðu á framfæri böm innan við 16 ára aldur. Þetta er í áttina. Það hefir látið verið fljúga fyrir að Mr. Robb muni vera með frekari tekjuskatta- lækkun á prjónunum, þegar til fjárlag- anna kemur — ef hamingjan leyfir hon- um að leggja þau fyrir þingið. Sé svo, að þetta sé áformað, þá er vafasamt hvort betur er af stað farið en heima setið, nema svo sé, að Mr. Robb muni eftir því, að allar venjulegar álög- ur, tollar og ríkisskattar allskonar eru voðabyrði á félitlum daglaunamönnum, hvort sem þeir ganga að vinnu með háls- lín eða ekki, en koma tiltölalega afarlétt niður á stórtekjumönnum. Eftir því á að haga tekjuskattalækkuninni, ef nokk- ur verður. ¥ ¥ * Biðstofuþjónar auðsafnenda þeirra, er tekjuskattinn vilja lækka, færa það, meðal annars, til síns máls, að þessi skattur flæmi héðan menn suður til Bandaríkjanna. Þetta er örþrifavið- bára. Yfirgnæfandi meiri hluti þeirra manna, er suður flytja hafa ekki svc miklar tekjur, að skatturinn af þeim reki þá suður. Enda er það segin saga, að maður, sem tekið hefir við, eða kom- ið héfir á laggirnar fyrirtæki svo arð- berandi, að skatturinn af því nemi álit- legri upphæð, lætur það ekki af hendi til þess að fara til Bandaríkjanna og hefjast þar handa á nýjan leik, einungis af því, að tekjuskatturinn þar kunni að vera Iítið eitt lægri. <kEðlisfar íslendinga”. Vér viljum draga athygli allra lesenda vorra að greininni hér í blaðinu, eftir dr. Guðmund Finnbogason, prentaðri eft- ir Skírni. Hjá mörgum íslendingum, jafnvel mörguni góðum Islendingum austan hafs og vestan hefir það komist í vana að líta smáum augum á þjóð vora. Þetta var að ýmsu leyti skiljanlegt afturícast, frá þgim tíma fyrir skömmu er þjóð- in alment vaknaði af doða, til vitneskju um framkvæmdaferil annara þjóða. Vér vorum svo oft brýndir með ertninni um fornaldarmont og nútíðar dusilmensku að hún ekki einungis beit á tilætlaðan hátt, heldur fór sumstaðar yfir markið, svo að skaða varð. Það fór eins með þetta, og herferð Jónasar Hallgrímssonar á hendur Edduhnoðinu. Sú hérferð var nauðsynleg og réttmæt, en Jónas sá ekki fyrir afleiðingar hennar: því nær al- gerðan dauða rímnakveðskaparins, og með honum úrkynjun málsnildar og orð- kyngi í bundnu máli annarar tegundar. Á suma^hefir þetta afturkast haft svo sterk áhrif, að þeir hafa mist alla trú á “hjalinu ” um íslenzkt ættgöfgi og á- gæti, á þessum “íslenzka þjóðernisgor- geir”, fengið jafnvel megnasta leiða og ótrú á því. Vélhyggjustefnan, sem nú er í algleymingi, hefir einnig gefið þess- ari ótrú byr undir báða vængi. Jafn- vel þeir af oss, sem frá blautu harns- beini, af óljósri eðlishvöt hafa séð of- sjónum yfir hverjum einasta íslenzkum blóðdropa, er blandaðist annara blóði, og hafa þolað áhyggjur og andlegar þján- ingar, við tilhugsunina um útlendan inn- flutning til íslands, svo að marki væri; jafnvel þeir hafa vafalaust oft og einatt stansað, til þess að spyrja sig að því hvort þetta myndi .vera annað en hugar- burður, alinn sjálfselsku og sjálfsþótta. Þessi vafi kemur skýrast í ijós fyrri hluta fullorðinsáranna, þegar eldmóður æskunnar temprast af gagnrýnandi dómgreind og vaxandi vilja til skynsem- ismats, en mannfélags og mannfræði- ækkingin er enn srvo óljós, að fátt, eða ekkert, er hægt að hafa til saraan- burðar Nú eru fáir svo settir, að þeir hafi á- stæður til þess, að sökkva sér niður í þessi efni, og vita* enda ekki hvar leita skal, þótt þeir séu fullir fróðleiksfýstar. •En einmitt þess vegna eru slíkar rit- gerðir sem þessi ómetanlegur fjársjóður þessum mönnum, og reyndar öllum, sem hafa vilja og þrá til þess að auka kyn sitt, lifa eilífu lífi í afkvæmi sínu. íslendingar! þér, sem hafið glatað trúnni á úrval feðra vorra, viðhald þess, og framþróun; og allir þeir, sem efast; og allir þeir sem enn þá trúa! Látið útlenda fræðimenn og spekinga sannfæra yður, þótt þér ekki trúið sjálfum yður né löndum yðar. Lesið slíkar ritgerðir með athygli, hvenær sem hönd á festir. Lát- ið börnin lesa þær, ef þau geta, en vísið þeim annars á uppsprettuna! Innrætið sjálfsvirðingu, þeim og yður. Með því innrætið þér öðrum mönnum og öðrum kynflokkum virðingu fyrir yður. Með því greiðið þér framtíðargötu þeirra betur en með nokkru öðru, sem þér getið í té látið. Athugið það vel, að hvað sem dr. Guðmundi Finnbogason o göðrum fræði- mönnum íslenzkum líður, þá hafa heimsfrægir fræðimenn og rithöfundar, slíkir sem Huntington prófessor og Bryce lávarður ekkert að vinna við þessi ritstörf og dómá um íslenzkt þjóðerni og eðlisfar, annað en að þjóna sannfær- ingu sinni og sannleikanum. Athugið hve merkilegt það er, að vísindarit, um eðlisfar kynflokka, sem er að .eins 400 bls. skuli verja rúmum 40 blaðsíðum, rúmum tíunda parti, til þess að gera að umtalsefni langminstu sjálfstæðu þjóð- ina í veröldinni, þjóð, sem er svo smá að höfðatölu, að það liggur við að menn veigri sér við að skýra erlendum mönn- um frá því, er þeir spyrja, að hún telji að eins 100.000 menn heima; hefði má- ske talið 135.000—150.000, ef engir út- flutningar hefðu veVið. Reynið að gera yður í hugarlund hlutfallið milli þessar- ar höfðatölu og þess rúms sem henni er ákveðið í þessu vísindariti, samanborið við hlutföllin milli höfðatölu annara kyn- flokka og þess rúms er þeir skipa. En svo þarf ekki um það að biðja, að menn gleypi staðhæfingu eða ályktanir Huntingtons, Bryce, eða annara, þótt út- lendingar séu. En þess má biðja og ætti reyndar að mega heimta, af hverju skynbæru foreldri, að það lesi þessar ályktanir með athygli, velti þeim fyrir sér og vegi þær, hvert finna megi feyru eða léttvægi, svo um muni. Sé það gert, þarf ekki að bera áliyggjur um þá niðurstöðu, er greindir menn og glöggir komast að. Um hina skiftir engu máli, hvorki nú, né endrarnær. — Menn láti þetta ekki undir höfuð leggj- ast, eða sem vind um eyrun þjóta. All- ir góðir búandamenn leggja kapp á að þekkja sem ítarlegast ætterni sauðfjár og hesta, svína og nautgripa. Eh þótt þetta sé gott og nauðsynlegt, þá er þó langtum betra og nauðsynlegra að þekkja sitt eigið ætterni, hlúa að því og vernda það, sem unt er. Kvikmyndin frá Islandi. Miðviku- og fimtudagskvöldið í fyrri viku sýndi hr. Sveinbjörn Olafsson kvikmyndir frá Islandi hér í bænum, eins og hann hafði aug- lýst í íslenzku blöðunum. Myndirnar vory teknar af hr. Lofti Guð- mundssyni frá Reykjavík. Þær voru af landslagi, mest stórhrotnu Iandslagi, fossum, gljúfrum og hengiflugi; stórelfum, brúm yfir þær; torfbæ með gamla laginu og fyrirmyndar nútíðarbýli; heyvinna með gamla - laginu: rifjingu, sunnlenzka. bindingarhnoðið, þar sem karl og kona. veitast að heysátunni í einu (þarna var það þó myndarlega gert) og milliferðir með heylest.; heyvinna með nýja laginu: rifjingavél, sem gekk rösklega að verki og mörgum þófti kát- leg, rakstursvél, heyýtu, heyflutning á vögnum, og öllu ækinu dembt í hlöðuna í tvennu lagi. Þá voru og ágætar myndir af íslenzkri útgerð, mótorbátafiski, togarafiski og snyrpinótaveiði; kverkun og síldarsöltun, flaíning fisks og þurk- un, o. fl., o. fl. Þá voru og myndir frá Reykja- vík, miðbænum og tjörninni; myndir a.f is- lenzkum fríðleikskonum á skautbúningji og upp- hlut, og að síðustu, myndir af hringflugmönn- unum amerísku og ítölsku er til Islands komu ^ Myndir þ’essar eru prýðilega tekna.r. Yfir- j leitt lýsa þær því er fyrir vélina ber, eins Vel og auðið er. Sé það rétt sem vér hyggjum, en gleymdum að grenslast eftir, að hr. Guð- mundsson hafi tekið þessa mynd fyrir eigin reikning og ábyrgð, þá er undra.vel á stað farið. Menn' mega ekki koma til þeSjsarar mynd- sýningar, sem varir að eins tæpan klukkutíma, með þeirri hugmynd, að hér sé íslenzku þjóð- lífi og atvinnulífi á landi og sæ, og hinum afar víðtæku straumamótum framkvæmdal.ífsins í forttð og nútið lýst úd æsa.r, eða gefinn nema forsmekkur um sumarbliðu og hrikadýrð vetrar og náttúru. Hér hefir ekki verið mögulegt að stikla nema á stærstu steinum. Menn verða að festa augun á því sem er, en ekki á þvi sem vantar. Festa augun á fram- förunum til lands og sjávar, reyna að láta sér skiljast eitthvað af möguleikunum, sem fram- farirnar 'ha.fa opnað veg. Fyrirtæki hr. ölafsson, að ferðast með mynd- in.a, er í alla staði lofsvert og á heztu þakkir skilið. Og gaman fyrir hann að hafa fengið augun upp fyrir þessu, á undan ís- lenzkum stjórnarvöldum, sem til verksins hefðu átt að stofna og gera máske líka, eftir 5, 10 eða 100 ár. En myndina þarf að skýra betur, en hr. j Ólafsson gerði hér, því að texti fylg- ir ekki. Nokkrum gekk eríitt að átta sig fljótt á rifjingavélinni, t. d., þótt fæddir væru á Islandi. Og yngra» fólkinu og erlendum mönnum, kemur rifjingin afarkynlega fyrir sjónir, nerna. hún sé skýrð, og orsak- irnar til hennar, minni þurkar, meira j kjarngresi, en hér. Og svo er um fjölmargt fleira. Islenzk lög, þ. e. a. s. kunnustu lög við islénzka texta, lék hljóðfæra- flokkur hér bæði kvöldin. Það var j.a.fn óblandin kvöl, að hlusta á þær misþyrmingar, eins og ánægjan var óblandin, að sjá myndina. Vér get- um vel fundið til með manninum, sam varð að orði, er hann kom út: “Myndirnar voru fyrirtak, en hljóð- færa.flokkinn ætti að hengja, eftir margra ára betrunarhússvist.” ----------x----------- Islenzkar kvikmyndir í Elfros og Lögbergi. I gærkvöldi sýndu þeir S. Ölafs- | son og J. Thorsteinsson islenzka kvikmynd hér í þorpinu. En það vildi sæmd akkar til lífs að Lögberg var nýkomið vestur. Höfðu tveir ágætismenn okkar Vestur-Islend- inga, ritstjóri Lögbergs og konsúll- inn sýnt fram á það með rökum, að ekki mætti dæma ættjörl? okkar eft- ir myndinni. Voru skrif þeirra orð á tíma töluð; eins og sjá mátti af því að engir hérlendir menn voru viðstaddir sýninguna. Höfðu þeir að sjálfsögðu lesið Lögberg og I ekki kært . sig um að fá skakka I hugrnynd um Island. Er ekki I heldur ólíklegt að góðir Islendingar hafi heima setið, því markmið rit- stjóra og konsúls virðist há.fa verið það, afr sem fæstir menguðust af fátækt eða fávisi höfundar myndar- innar. Er þetta tæplega í fyrsta skifti sem norrænt útgrip af hálfu Lögbergs hefir varðveitt of elft heiður Islands. Lögberg er skorinort um hversu mikið vantar—ri myndina. Hefði þetta átt að nægja til þpss að eg og aðrir sætum heima, þeg.ar myndin var sýnd. En við mintumst þess að sumt hefir fullnægt okkur sem Lögbergi hefir léttvægt fundist. T. d. ævintýrið hans Magnúsar Bjarna- sonar. Það var um þrjá menn sem voru á fjallgöngu, og stefndu allir upp á brún. Mörgum þótti ævintýrið vel orkt, en ritstjóri Lög- bergs fann samt til þess að engir voru á ferð niður fjallið. Sáum við því að við gátum haft not af myndinni, þó Lögberg vantaði eitt- hvað í hana. Þvi fórum við í þetta bíó okkar hér, og alt okkar skyldulið. Og það “stórmerki- lega” er, að blessuð hörnin urðu hrifin af myndinni og fá í fyrsta skifti á æfinni ákveðna. löngun til þess að fara_ til Islands. Sextán ára drengur að hálfu skozkur, sem beima á hjá mér, segir á heimleið: “Þegar eg hefi efni á, fer eg til ís- lands.” Hann heitir Douglas Cox og les ekki Lögberg. 'Hugkvæmni, listvísi og verklægni I lýsa sér í v.ali höfundar myndarinn- ar og meðferð hans á verkefninu. í Hann hefir vissulega verið óháður ! áhorfandi, eiifs og myndavélin hans. I Hvergi sézt að silkihattar eða önn- | uf aðalsmerki lúti honum eða leiki fyrir hann. Að eins ein kona í skautbúningi minnir mann á, að hún hafi verið þess vitandi að það var verið að taka mynd. Hér er enginn leikara- eða loddaraskapur á ferð. Enda ervitt að fá fegurð Islands til þess að hreykja sér 'á Hollywoods- vísu. Islenzk fjöll og fossar, glimu- garparnir, og hún Svanhildur Þor- steinsdóttir hagga aldrei fegurð sinni, festu né orku fyrir augu upp- skafninga. Við hérna í Elfros, erum höfundi myndarinnar þa.kklát fyrir að varpa þessum leiftur-skuggum hér vestur, og þakklát drengjunum sem brugðu þeim upp fyrir augu okkar. Þá á og Lögberg þökk fyrir að leiðbeina hérlendum mönnum. Slæmt að einstöku landi ks einnig blaðið og situr heima í stað þess a.ð sjáandi augu hans gætu glatt hið íslenzka DODD’S nýrnapillur eru bezta nýrnameðalið. Lækna og gigt, bakverki, hjartabilun, þvag- teppu, og önnur veikindi, sem stafa frá nýrunum. — Dodd’s Kidney Pills kosta 50c askjan, eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fást hjá öllum lyfsögum, eða frá The Dodds Medicine Co., Ltd. Toronto, Ontario. eðli sem hann losast aldrei við. Þið eruð margir Vestur-Islendingar, sem hefðuð gagn og' g.a.man af að sjá þessa mynd. Þið eruð margir sem ekki hafið eins nætnan smekk fyrir því sem satt er og fagurt, eins og konsúllinn og ritstjóri Lögbergs. Elfros, Sask., 16.-1.-’26. J. P. P ----------x----------- Hveitisamlagið. Eignakönnun. Búnaðarmáladeild Saskatchewan fylkisins hefir samvinnu og markaðs- deild, sem m. a. gefur út vikulega, sa.mvinnu og markaðsfréttablað. I þessu hlaði er 8. jan. eftirfylgjandi ’grein:— Sumir hændur gera eignareikning sinn árlega, — aðrir ekki. Þeir sem nota þessa aðferð til að komast að niðurstöðu um hwrnig þeir séu fjár- hagslega stæðir, hafa vanalega eitt- hvað til að fóta sig á. Hinir sem láta skeika að sköpuðn, komast ætíð að því á endanum hve djúpt þeir era sokknir. Til eru bæði sýnilegar og ósýnileg- ar eignir, og ha-gsýnn bóndi færir sér þær ósýnilegu til tekna. Þegar höfuðbókin er gerð upp og Htið er niður eignadálkinn sést einrt liður," hlutabréf í hveitinu $3.00 eða. hlutabréf í Livestock Shippers — $1.00. Þessir þrír eða einn dalur er það ,sem borgað hefir verið sem með- limagjald til félagsskaparins, en hinn ósýnilegi partur þessa eignaliðs get- ur verið mikið meiri. Verðgildi hlutabréfs í hveitisanr- laginu eða Livestock Shippers er miklu hærra en sést á bókunum; í raun réttri er það hundið við hve mik- ið hlutfhafinn skiftir við þessa fé- lagssltapi. Hlutabréf í öðrum fé- lögutn sem vinna að húnaðarbótum eru einnig eignir, sem eru virði meira en þess litla sem ÍT>au hefir verið lagt, og sem eru oft verð- lagðar of lágt þegar áætlun er gerð” Þessa.ri grein lýkur með því að henda á hvaða gagn samvinnu og markaðsdeild fylkisins veita bænd- unum í Saskatchewan með þeim upplýsingum sem það birtir í þessu blaði, og með því að hvetja þá til að styðja samvinnufyrirtækin. ' ------1---x----------- COMPLIMENTUM.. Tit Jóns Einarssonar'. Þú telst hér með hilmum og hersum sem hetja — i skáhorn og þversum þú hugstór í rauninni reynist og romsan þín blöðunum treinist. Þín miikil er mærð um það smæirra en minni um það dýpra og hperra. Svo nákvæmur, glöggur og nýtinn þú nusar upp titlinga skitinn. Þú ruhbar upp rökþungum dómum í raddhreim með spóuni og lómum. Með tignblæ af hiltnum og hersum þú heggur *í skakkhorn og þversum.. 5. B. B. ■x-

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.