Heimskringla - 02.03.1927, Blaðsíða 1

rv
XLI. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MAN, MIÐVIKUDAGINN, 2. MARZ 1927.
NÚMER 22
Helztu atriöi íjárlaganna eru þessi:
Tekjur fjárhagsársins eru áætlaöar
í394,800,000; útgjöld 360,000,000. Af
tekjuafganginum skal draga frá
82,900,000 til endurmats hermanna-
jaröa. Þaö sem þá er eftir, tnn
31 miljón, á aö dragast frá ríkis—
skuldinni.
Söluskatt á aö lækka um 20%.
Tekjuskatt um 10%. Undanþága frá
frímerkjaskatti á ávísanir, færö úr
35.00 upp $10.00. Lagaákvæöi gerö
um aö prentsmiöjum beri að greiða
söluskatt. Tollverndun helst óbreytt.
Til Hudsonsflóa brautarinnar eru á-
ætlaðir $5,100,000.
Ymsum þykir máske fróðlegt aö
lieyra, að Farmer’s Packing Com—
pany, sem margir kannast við, töpuðu
á mánudag í fyrri viku máli, er þeir
höfðuðu á móti F. Kuxhouse nokkr-
tim, þess efnis, að^ félagið krafðist
þess, að stefndi greiddi því $750 and
■virði skriflegs borgunarloforðs (pro—
missory note). Var félagið dæmt til
þess að skila Kuxhouse aftur loforð—
inu og þar aö auki endurgreiða hon—
am $250, er hann hafði lagt í fyrir—
tækið.
Það var borið í réttinum, að fé—
lagið hefði ekki verið starfandi, þeg—
ar Kuxhouse keypti hlutina, og að
skýrslur félagsins um ágóða sinn
hefðu verið falskar. Kuxhouse komst
að þessu skömmu eftir það, að hann
lceypti hluti í félaginu, og vildi þá
fá að leysa samningana.
Þegar dómarinn reifaði málið,
benti hann á, aö enda þótt engin
hlutabréf heföu verið af hendi látin
við verjanda, né honum gert aðvart
aö félagið hefði veitt viðtöku beiðni
hans þar um, þá hefðu gögn sannað
það, að fólagið hefði úthlutað hon—
um hinum 10 hlutum, er hann keypti.
Kvaö hann verjanda ekki mundu hafa
getað kornist hjá því, að verða settur
á skuldunautalistann (list of contri—
butories) fyrir það sem óborgað var'*
af hlutum hans, ef skiftaráðandi
(liquidator) hefði tekið þá stefnu,
og réttilega sannaö, að hann í raun
réttri hefði verið hluthafi í félag—
inu, þegar skuldlúkningin (winding-
up) var fyrirskipuð.
Aðalvörn stefnda, kvað dóniarinn
vera þá, að sækjandi hefði með ó-
sönnum og sviksamlegum umsögnum,
ginnt stefnda til samninga og til þess
að skrifa borgunarloforðið. Svar
sækjanda væri það, aö þeir neituðu
að stefndi hefði keypt hlutina, að
minnsta leyti sökuin ósannra og svik-
samlegra umsagna, eða að stefndi
heföi á nokkurn hátt, af sækjendum
verið ginntur til kaupanna með ósann
indum.
Dómarinn endaði svo mál sitt:
Mér þykir enginn vafi leika á
því, að umboðsmenn sækjenda vilj—
andi hafa skvrt stefnda svo rangt
frá, að hann þess vegna hafi látið
til leiðast að kaupa- umrædda hluti,
og borga $250 af andvirði þeirra út
í hönd.”
Erlendar
Bandaríkin.
MEXICO og NICARAGUA.
Þar syðra hefir smáhljóðnað unt
Mexicoþrætuna. Er þó talið, að
langt sé frá því að engin hætta sé
iengur á ferðum. En sumir segja
að lognið stafi frá því, að báðir máls
aðilar séu að biða átekta, og séu báð
ír hálfsmeikir við að hefjast handa.
Mexicomenn að framfylgja jarða—
löguntim viðstöðulaust, sem gengu í
gildi 1. jan. i ár, og hafa svo mikil
áhrif á leiguskilmála oliunámu-
manna; en Bandaríkjamenn, að beita
þegar í stað ofbeldi, svo að ofmikla
eftirtekt veki. Aðrir þakka Iognið
því, eða kenna það, að sumir olíu—
kóngarnir amerísku séu farnir að
efast um hvort ófriður muni borga
sig fyrir atvinnurekstur þeirra, og
segja þeir hinir sömu, að nú muni
sérstök fullvalda sendinefnd frá
Mexico sitja á ráðstefnu í New York
með ýmsum höfuðpaurum oliufélag—
anna, í því skyni að reyna að jafna
leigusamningana nm oliulöndin á
þann hátt, að svo megi lita út á
J'firborðinu, að einskis virðingu sé
rnisboðið.
I Nicaragua hefir heldur ekki mik
’ð gerst nýliðið, fram yfir það sem
orðið var. Bandaríkjamenn hafa
skipað þangað allmiklu sjóliði, griðar
ker, samborið við landsherinn. Má.
heita að þeir berjist með harðstjór—
anum Diaz og á móti liberala flokkn
■uni, fylgismönnum Dr. Sacasa; þó
«kkt að því leyti að sjóliðið taki bein
an þátt í orustum, heldur er lagið
tað, að Bandaríkin lýsa því yfir, að
þetta og þetta svæði, eða þessi borg
°g hin sé “hlutlaust svæði”, og setj-
Ist þar til þess áð “vernda’ það. En
þessi ‘hlutlausu svæði” eru flest eða
■°* 1] 2 3 þar, sem fylgismenn Dr. Sacasa
^ætu helzt búist um, og haft sem
'ttesta aðdrætti til hers sins. En þrátt
ynr þetta, gengur Diaz ótrúlega illa
sigrast á rnótstöðumönnunum,
fréttir.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson
Tónskáld.
—
Samkvæmt símskeyti, er ræðismanni Dana hér, hr. A. C. j
Johnson, barst frá yfirræðismanni Dana og íslendinga í Can-
ada, hr. J. E. Böggild í Montreal, lézt Nestor íslenzkra tónskálda, j
Sveinbjörn Sveinbjörnsson, að heimili sínu í Kaupmannahöfn,
miðvikudaginn 23. febrúar. Hann fékk hinn fegursta dauðdaga, j
er hugsast gat, í fullu samræmi við lífsferil sinn; hneig niður }
frá hljóðfærinu, er hann sat við og lék á, og var þegar örendur. j
Dó und herklæðum, eins og einn vinur blaðsins komst að orði,
er hann frétti um lát meistarans. — Próf. Sveinbjörnsson verður
getið nánar í næsta blaði.
Látinn.
Georg Morris Cohen
Brandes
1 vikunni sem leið barst símfregn frá Kaupmannahöfn, að
þar hefði látist á miðvikudaginn, sá maður, er nær tvo manns-
aldra hefir borið ægishjálm yfir flestum, ef ekki öllum rithöf-
undum hins menntaða heims, sinnar samtíðar. Verður hans nán
ar minnst síðar hér í blaðinu, því áhrif hans náðu til Islands,
ekki síður en til allra annara veíftrænna menningarlanda.
Sveinbjörn Tónskáld
Sveinbjörnsson.
28. júní 1847 — 23. febrúar 1927.
enda er það segin saga, að hann væri
fyrir löngu oltinn úr sessi, ef lands—
lýðurinn mætti ráða sér sjálfur.
McNARY-HAUGEN frv.
Síðasta hálfan mánuöinn hefir ver
ið meira talað unt McNary—Haugen
frumvarpið, og afdrif þess, en nokk-
ttð annað í Bandaríkjunum. Gerir
frumvarpið ráð fyrir meiriháttar
hjálp bændum til handa. Fór svo
um það, að öldungaráðið samþykkti
það fyrir hér um bil hálfum mánuði
síðan nteð 47 atkv. gegn 39. Síðan
fór það sigurför gegnum neðri mál—
stofuna, en beið loks bana í höndum
Coolidge forseta, er neytti þar synj—
unarvalds síns, í samræmi viíT óskir
ráðuneytis síns, að því er sagt er.
Hefir þetta allt vakið mikið umtal
og vekur enn.
* * *
McNary—Haugen frumvarpið er
garnall kunningi, og hefir mest uni
það verið talað af öllum tillögum,
sem , fratn ltafa komið til þess að
reyna að reisa við landbúnaðinn í
Batylaríkjunum. • Meginíatriðin
þessi:
1) Skipuð skal landbútiaðarnefnd
■ stórjkostleg vörumiðilssamktfnda
af hálfu ríkisstjórnarinnar. Forseti
Bandaríkjanna skal skipa í nefnd-
ina, eftir því sem hin og þessi bænda
félög nefna til menn í hana.
2) Nefndin skal fá til untráða
$250,000,000 af stjórnarfé.
3) Þegar nefndinni býður svo við
að horfa, getur hún tilkynnt að
nieira hafi verið framleitt af vissunt
landbúnaðarafurðum, en neyzluþörf
er fyrir í Bandaríkjunum.
4) Nefndin ákveður, hve ntikið sé
afgangs af hverri tegund, og tekst
þá á hendur að sjá fyrir afgangin-
um, annaðhvort með því,
a) að kaupa afganginn og geyma
hann unz þörf verður fyrir hann,
eða
b) að kaupa afganginn og selja
eru
hann til útlanda fyrir það verð
sem býðst.
5) Tap og reksturskostnað skál
greiða af jöfnunargjaldi (eqttaliza—
tlon fee). Skal leggja þetta gjald
sem einskonar skatt á sérhverja sölu—
einingu téöra uppskerutegutida, á
ntæli, stórsekk eða puncí.
6) Þetta skal skoða sent einskonar
tilraun (því er haldið frani að rétt-
mætt sé af stjórninni, að gangast
fyrir tilraunastarfsemi, er tniðar
þjóðinni til heilla). Heppnist fyrir—
tækið, þá dregttr það alls ekkert úr
rikissjóði, þar sem allt verður greitt
með jafnaðargjaldinu. Misheppnist
það, tapar stjórnin þessum $250,000,-
000. og að auki öllu fé, sem til þess
kann að hafa verið lagt.
Það er helzt talið frv. til gildis,
að langflestir bændasinnar aðhyllist
það, sökum þess að bændur trúi þvi
yfirleitt, aö þeir muni hagnast við
það.
Rökin, seni frumvarpið áttu að
drepa, og svo aftur andsvörin’ við
þau, ertt þessi helzt:
1) Frumvarpið er verðfestandi
(price—fixing), og verðfesting er þvi
nær jafn viðbjóðsleg og kommúnr-
ísmi. Svar: Frv. er ekki verðfest—
andi.
2) Það er verðfestandi sökttm þess,
að ettda þótt landbúnaðarnefndin ekki
skipi fyrir, að þetta og þetta verð
skttli vera á hveiti, þá getur hún
ráðið hveitiverðinu, af því að hútt
heffr framleiðsluna í hönduin sér. —
Svar: Hér ræðir aðeins um verð-
stöðvun (price-stabilization), og
kostnaðinn við það ber jöfnunar—
sjóðurinn,
3) Frv. ber ekkert gott í skauti
fyrir bændur; þvt undireins og upp—
skerutegund hækkar í verði, þá verð
ur nteira framleitt af þeirri tegund,
og síðari villan verður þá verri hinni
fyrri. — Svar: Þegar sæmilegt verð
fæst fyrir allar uppskeruafurðir (og
söniuleiðis svín) þá er engin freisting
lengur fyrir bændur til þess afð fram
leiða eina uppskerutegundina í vit—
leysu á kostnað annarar, sem þá
verður ófáanleg.
Ó, guð vors lands, er söngva sál
Nú svifin hæða til,
Að leika tóna og ljóða mál
Við lífsins undirspil?
Því dýrstu hljórna heilög sál
1 lijarta skáldsins bjó,
Unz ekkert glapti guðleg mál,
En gleymdist líf. — Hann dó.
Ó, ættlands guð, í engla sveit
Til íslands sendu hann,
Að syngja frægum feðra reit
Um frið og kærleikann;
Um æðstu tóna, — æðra og meir,
Sem eru’ oss nú um megn, —
Unz hjá oss loksins dauðinn deyr
Við drottins tóna regn.
Jónas A. Sigurðsson.
26.—2.—’27.
um.
D. Cantpbell frá Montana.
verður töluvert litið, því
4) Frv. gefur tilefni til fjárdrátt—
ar. — Svar: Það gefa verndartollar
einnig; gera enn og munu ávallt
gera.
V * *
Grimmustu mótstöðumenn frum—
varpsins eru vitanlega þeir, sem ekki
mega til þess hugsa, að rikið standi
fyrir nokkrum viðskiftaframkvæmd—
Einn af þeitn er Mr. Thomas
Til hans
ha’nn er
sjálfságt tnestur Ikornyrkjumaður í
veröldinni. Hann hefir 100,000 ekr—
ur undir kornrækt; hefir engar
skepnur við vinnu og fáa rnenn, læt-
ur vélar vinna því nær allt. Mr.
Cantpbell er mjög andstæður frum-
varpinu. Kveður hann hugmyndina
um tilveru bænda úrelta heimsku, og
og ætti að setja bóndann á forngripa—
náttúrusafn við hliðina á fuglinum
Dodo og skóviðgerðarmanninum.
Vill hattn láta tröllstór attðfélög reka
landbúnaðinn, enda kveðst hantt
sjálfur sleppa nteð $8.50 fyrir að
rækta hveitiekruna, þar sent stjórn-
inni þyki gott, að hún sé ræktuö
fyrir $16.50. Hin niiklu auðfélög
geti attðveldlega og ávallt fengið pen
ingalán í bönkum, sem sé nteinilla
við að lána bændurn. — Mr. Camp—
bell virðist ekki taka með í reikning—
inn, að stjórni nmuni eins auðveld—
lega geta fengið Ián og auðfélögin,
og að ntenn myndu vinna rtkintt jafn
trúlega og auðfélögunum, ef ekki
væri annars kostur.
Þó eru ýmsir mótstöðumenn frv.,
bankantenn og aðrir peningasalar,
mótfallnir þessari hugmynd Cantp—
bells, að svo stöddu, að minnsta
kosti. Telja þeir að afleiðingin
myndi verða almenn uppreisn. Alíta
sjálfsagt að öruggast sé að flá bónd-
ann nteð því fyrirkomulagi, sem nú
er: að lofa honum að hjálpa öflug—
ast til þese sjálfum.
* * *
Samþykkt frumvarpsins í bátkirn
málstofunum kont Coolidge forseta
í úlfakreppu, að talið er. Oánægju—
ský mið-vesturríkjabændanna, og
sttnnanbænda reyndar líka, háfa í
firntn ár þrumað yfir fjallatindum
repúblíkana. E.t Jen,ókratar hafa
verið of veikir til þess að leiða nokk-
urt steypiflóð úr skýinu. Coolidge
hefir af alefli barist á móti öllum
frumvörpum, sent landbúnaðarflokk-
ttrinn vildi kotna í lög. En að þessu
hefir hann getað smeygt sér hjá því,
að þurfa að nota svnjunarvald sitt,
með því að hafa þau áhrif á þingið,
að það hleypti ekki frv. t gegn. En
nú loksins kom þar að, að það var
ekki unnt lengur. Höfðu fylgismenn
McNory—Ha«gen frumvarpsins kom—
ið svo ár sinni fyrir borð, við þing-
menn, er vinveittir voru kolakóng-
unttm frá Pittsburgh, sem hræddir
voru við frumvarp, sent lá fyrir þing
inu, þess efnis, að leggja úrskurð—
arvald uni stórvægilegar kolaiðnað—
ardeilur í hendttr forsetans, að kola-
þingmennirnir kevptu, að sagt er lið—
veizlu bændasinna, með þvt að koma
McNary—Haugen frv. í gegnum báð—
ar málstofur.
Nú þóttust ntenn sjá, að forset—
inn gæti ekki lengur forðast bæði
Scyllu og Charybdis. Ef hann skrif-
aði undir frumvarpið, þá kæmi hann
sér út úr húsi i Ný—Englandsríkjun
unt og hjá meiriháttar viðskifta—
mönnum Bandarikjanna; þar við
bættist, að hann gat ekki átt von á
miklu lofi, þótt hann hefði samþykkt
lögin, þvi allir vissu að það myndi
aðeins gert af neyð.
Enda fór svo, að hann tók hinn
kostinn, að neyta synjunarvalds síns
til þess að drepa frumvarpið, enda
var það i rattn og veru sæmilegra fyr
ir hann. En fyrir bragðið spá marg—
ir, að bændasinnar nntni sjá svo um
að ekki sé ósennilegra, að Frank O.
Lowden, eða Charles G. Dawes vara—
forseti, verði tilnefndir sem forseta—
efni repúblikana, nú, er dregur að
undirbúningskosningunum.
Myndasýning.
fer fram i samkontusal Sambands—
safnaðar 4. marz, kl. 8 siðdegis.
Leikmannafélag safnaðarins hefir
keypt vél til þess að sýna með kvik—
myndir. Er svo til ætlast, að hún
konti sunnudagaskólanum serstak-
lega að gagni. En fyrst verður ein
eða tvær sýningar fyrir almenning.
Ollunt börnurn skólans er boðið ó—
keypis að horfa á mvndina, en full—
orðnir greiða 25 cent.
Myndin, setn sýnd verður, heitir
“The Stream of Life”, og hefir ver—
ið sýnd víösvegar i kirkjum, t. d.
hér í Winnipeg, og þótt mikið til
hennar koma.
Er búist við fjölntenni miklu við
þetta tækifæri.
] Framhald ársfundar
j The Viking Press Ltd.
. Sökum þess að ekki varð lokið við sumt aí málum
þeim, er lágn fyrir ársfundi félagsins, er haldinn var á
skrifstofu þess föstudaginn 25. f. m., verður fundinum
haldið áfram á fimtudaginn 17. þ. m., kl. 2 e. h., á skrif-
stofu félagsins, 853 Sargent Ave.
Hluthafar eru áminntir um að mæta, því vms áríð-
andi mál liggja fyrir.
Winnipeg, Man., 2.
M. B. HALLDÓRSSON
forseti.
marz, 1927.
RÖGNV. PETURSSON
skrifari.

i