Heimskringla - 04.01.1928, Page 5

WINNIPEG 4. JANÚAR 1928
IIEIMSKRIN GLA
5. BLAÐSÍÐA
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
KAUPIÐ A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ' ÁNÆGJA.
Heilbrigði.
Frh.
IX.
Lungnabólga.
Veikin kemst vánalega á hæst stig
eftir 5 til 9 daga, og batnar þá ótrú-
lega fljótt stundum. ÞaS er trú
manna, að batinn eða breytingin eigi
sér venjulega stað “staka daginn”,
sem kallað er, — það er að segja á
þriðja, firnta sjöunda eða rriunda
tlegi. Efitirtekt og reyns'a virðist
átyrkja Jþea^a skoðun, þótt enginn
viti 'hvernig á því stendur.
Einustölku sinum dregst batinn til
ellefta dags, og einnig .getur það
konrið fyrir, að hann komi á þriðja
degi, en venjulegast er það á fimta,
sjöunda eða níunda.
Við lungnabólgu eru engin lyf
þekkt, setn áreiðanlega lækni • hana.
Innspýtingar hafa verið reyndar, og
sumir læknar 'hafa tröllatrú á þétm,
en eftir því sem mér er kunungt, bæði
af e'gin reynd og vitneskju á annan
hátt, þá eru þær litils eöa eindkis
virði. Batinn er mest kominn undir
hjúkrun og meðferð.
iSamt sem áður er það áriðandi að
vitja lasknis sem allra fyrst; hann
getur sagt greinilegar fyrir um alla
meðferð og allar reglur, og svo er
eitt tilfellið öðru frábrugðið að ýmsu
leyti og þarf oft eina aðferðina við
þenna sjúklinginn, sem alls ekki dug-
ar við ihinn. Auk þess getur alltaf
eittihviert aukaatriði blandast dnn i
aðalveikina, sem læknirinn getur fund
ið út og eittihvað sérstakt þarf við
að gera. I lungnabólgu er stundum
svo stutt á miHi lífs og dauða, að
engu niá muna, og eitthvert smáatriði
getur riðið baggamuninn í aðrallivora
áttina.
En þó sjálfsagt sé að vitja laaknis,
má samt ýmislegt gera, er að gagni
getur komið, áður en 'hann kemur:
dugar ekki að vera aðgerðalaus, því
slýynsamfeg aðferð í .ibyrjun gietur
bjargað lí'fi en vanræksla valdið
dauða. Það sem gera ntá áður en
læknirinn kemur — og reyndar allan
timann út — er meðal annars þetta:
1. Að lofa sjúklingnum að drekka
eins mi'kið vatn og hann vill, en taka
úr þvi kaldasta kulið. Það var trú
manna til forna — og jafnvel til
skamms tíma — að bezt væri að neita
þeim veika um vatn— en það er
heimska eða missfcilningur.
2. Að þvo allan likamann úr hálf-
volgu vatni og þurka vel á eftir með
grófu handklæði. Þetta verður að
gera þannig að þvo part og parF í
senn, t. d. annan handlegginn, annað
lærið, o. s. frv., en breiða vel ofan
á sjúkliniginn að öðru leyti á með-
an; sé það ekki gcrt, þá er hætt viö
að sjúblingnum kólni um of — en
það er hættulegt.
3. Hægðalyf er gott að gefa i
byrjun veikinnar, annaöhvort laxer-
oiíu eða laxersalt. Olian er þó betri;
og til þess að hún valdi síður velg’j u
má blanda hana með ísköldum appel
sinulegi. Ekki veitij; af tveinmr
matskeiðum af olíu handa fullorðn-
um manni.
4. Heita bakstra er ágætt að hafa
við síðuna og brjóstið, þeim megin
sem takið er. Miklu betur vinna
blautir bakstrar en þurrir; en við þá
þarf mikla nákvæmni. Þykfcan dúk
skal vinda upp úr sjóðheitu vatni og
leggja hann við eins heilpnn Og sjúk-
lingurinn frekast þolir. Helzt þarf
dúkurinn að vera svo stór, að hann
nái yfir alla síðuna.
Aðtir en baksturinn er lagður við
í hvert skifti, þarf að þunka vel all-
an raka af hörundinu; þá þolir hinn
veiki hitann l>ettir,vog þá er síður
hætt við að baksturinn valdi bruna-
sárum.
Ofan yfir blauta baksturinn skal
láta annan þykkan ullardúk þurran,
Og þess þarf vel að gæta að rúm-
fötin vökni alls ekki af bakstrinum
eða að þau verði ekki rök. Þetta
er mjög áríðandi. Um bakstra þarf
að skifta stöðugt á tíu nrinútna fresti
og halda því áfram 5—6 sinnum, en
hvíla svo sjúklinginn í 1—2 klukku-
stundir að því 'loknu og byrja síðan
á bökstrunum aftur o. s. frv.
ætti heldur aldrei neinn að gfera
nema læknír.
Franth.
Sig. Júl. Jóhanncsson....
---------x----------
Frá Islandi.
I stað þessara heitu vatnsbakstra
eru nú oft notaðir leðjubakstrar.
Þessi leðja fæst í öilum lyfjabúðutn j
(og víðar); er hún i dósum. Þær j
eru hitaðar vel í sjóðandi vatni þann
ig að leðjan i þeint verði brennheit. j
Þá er henni drepið í þyikka og stóra j
dulu nteð borðhníf; er þannig mynd
aður plástur og hann Iagður við þar
sem takið er, eins heitur og hinn
veíki þolir. Reynist þetta ailvel og
er fyrirhafnarmrnna en heitir vatns-
bakstrar, því leðjubakstur er látinn
vera kyr í heilt dægur, án þess að
skift sé um. En vatnsbakstrarnir virð
ast þó vera betri, ef þeir eru notaðir
rétt og með allri gætni.
Það var algengt fyrmeir að nota
iskalda l>akstra við lungnabólgu. og
jafnvel var oft svo langt gengiö í
því efni, að sjúklingurinn var þak-
inn með ís, alveg eins og Skrokkur,!
sem ætlast er til að hálffrjósi. Ein-
stöku læknar hafa enn þá tröfiatrú á j
köldum bökstrum og jafnvel ís við
lungnabólgu; en eg vil engunt ráð-
leggja að reyna þá Iækningu — hún j
er hættuleg.
5. Ai íðandi er að hafa opinn j
g’lugga í herbergi hjns sjúka, til þess
að hann fái nóg af hreinu lofti, en
þess verður vel að gæta að honum
verði ekki kalt.
6. Herbergið þarf að vera sem
allra bjartast. Sólarljósið er hetl-
næmt, hressandi og læknandi, ekki
síður fyrir þá sem hafa lungnalbólgu
en aðra; en þess þarf þó stundum
að gæta að ljósbirtan skini ekki beint
framan í sjúklinginn.
7. Ekkert má gefa sjúklingnum að
borða nema vökvun, svo sem mjólk,
súpu, hrærð egg o. s. frv., og eins
milkið af vatni og hann vill, en ekki
ískalt.
8. Þesá verður að gæta að sjúk-
lingurinn hreyfi sig sem minnst; að
hann þurfi ekki að setjast upp til
þess að borða, drekka, hrækja. kasta
af sér þvagi né liafa hægðir. Drykkj
arílátið þarf að vera Ixjfii með sfúti
á, eða sé hann ekiki til, þá má nota
pípu til þess að drekka með. Bezt
er að iáta hrækja í ilát með bréfi í,
sem jafnótt megi taka og brenna.
Rúmpönnu verður að hafa fyrir hægð
ir og þvag.
9. Gott er að þvo fæturna öðru-
hvoru úr heitu vatni, strjúka þá síð-
an þétt með vetlinga á höndum, sem
vættir séu í köldu vatni, og þurka
svo fæturna með grófu handklæði.
10. Stundum er gott að hafa kalda
bakstra við höfuðið, sérstaklega ef
höfuðverkur er mikiill.
11. Agætt er að nudda allan líkam.
ann ur alkoholi, einu sinni á hverjum
degi. Skal nudda part og part í senn * 1 2 3 4
en hafa að öðru leyti breitt vel of-
an á sjúklinginn á meðan, til þess
að ekki slái að honum.
1. Svo hátt ætti aö vera undir höfði
hins sjúlka að hann nærri sitji uppi.
en einhverju þarf að vöðla saman
undir knóslxetur jhans, og eitthvað
þarf að hafa við fæturna fyrir við-
spyrnu, til þess að hann sígi ekki í
rúminu.
13. Aríðandi er að allt sé hljótt; á
það eklki við um þessa veiki eingöngu
heldur einnig í flestum öðrum til-
fellum.
14. Forðast þarf að tala saman þann
ig að hinn sjúki sé látinn skilja að
Ihann sé í mikilli hættu; um að gera
að þeir sem unigangast hann, séu
glaðir í bragði og fotiðist allan von-
leysis- eða örvæntingarsvip.
15. Sumir hafa þann sið að láta
menn drekka áfengi, þegar þeir eru j
veikir af lungnabólgu. Þetta er stór.
kostlega hættulegt og ætti aldrei að
vera gert.
HéF hefir það eintmgis verið tal-
iö, sem gera má heimafyrir áður en
í lækni næst, og svo áfram allan tiínt-
ann; en ekkert minnst á neinar lyfja
lækningar. Engin meðul ætti að við-
ihafa nema eftir læknisráði. I ein-
stöku tilfellum reyndist það vel, að
taka blóð við lungnabólgu; en þáð
Jslcnzk listsýning í Danmörkn. —
Með Gullfossi síðast var sent héð-
an til Danmerkur úrval af íslenzkum
mállvenkum og listiðnaði, sem sýnt
verður í málverkalhöllinni Gharlot-
tenborg í Kaupmanna'höfn í næsta
j mánuði. Verður sýningin opnuð 10.
i desetnber og verður lokað á Þorláks-
j messu.
Héðan voru seud á sýninguna 264
| málverk og teikningar, en í Khöfn
bætast nokkur málverk við, einkum
eftir Jón Þorleifsson og Júlíönu
Sveinsdóttur, svo að alls verða mynd
’ irnar um 300 talsins. Eru þær elztu
! í þessu úrvali mannamyndir eftir
l Sigtirð málara Guðmundsson. Flest-
j ar eru myndirnar eftir Guðmund
heitinn Tlhorsteinsson og Jóhannes
Kjarval ,en að fyrirferð mun mest
vera eftir þá Asgrím Jónsson og Jón
Stefánsson, því að allmargar af mynd
um Kjarvals og Guðmundar eru smá-
mjmdir og teikningar.
Af listiðnaði, sem sendur Ihefír
verið á sýninguna, má nefna gull- og
silfursmíði forna og nýja, tréskurð
og kvenhannyrðir; meðal annars fóru
allmargir vandaðir kvenbúningar.
Urval af myndum þeim. sem sýnd-
ar verða í Oharlottenborg, verður sent
til Þýzkalands og sýnt í ýmsum borg
um þar. undir umsjá þýzka félagsskap
arins Norddeutsdher Verein í Lubeck.
Er það þetta félag eða öllu heldur
trúnaðarmaður þess, G. Gretor blaða-
maður, sem á upptökin að þessari
sýningu, og var hann gerður út hing-
að til þess að annast um framkvæmd
málsins.
Rvík 20. nóv.
Landakotsklnkkurnar nýju. Klukk-
ur þessar eru hin mestu bákn, enda
verður kirkjan sem þær eru ætlaðar,
langstærst og veglegast guðshus hér
á landi, þegar ihún er fullsmíðuð. —
Allar saman vega klukkurnar uppsett-
ar með unlbúnaði öllum, fullkomlega
I 6000 ikíió (rúm 6 tonn ensk). Stærsta
j klukkan er að þvermáli 1.60 m., og
vegur óuppsett, kólflaus (þ. e. kápan
aðeins) 1676 kíló. Næststærsta kluikk
an'vegur eins á sig komin 918 kíló
en sú minnsta 640 kiló. — Allar hafa
klukkurnar nöfn hlotið, og eru þau
greypt á þær á latínu. Heitir stærsta
klukkan “Jesú konungs klukka”, og
hefir hún þessa áletrun -ísd. þýð.) :
“Eg mun vegsama þig, guð minn og
konungur, og prísa þitt heilaga nafn,
Jesú minn, um aldur og'æ'fi”. — Sú
næsta í röðinni heitir “St. Maráu-
klukka” og er með þessari áletrun:
“Heilaga Maria Guðs móðir, bið þú
fyrir oss syndugum mönnuni, nú og
á dauðastundu vorri”. — Þriðja
kluikkan heitir “St. Jósepsklukka”. og
á henni stendur: “Heilagi Jósep,
verndari heilagrar kirkju, bið þú Tyr
ir oss.” — Auk þessa stendur á hverri
klukku nafn gefandans, Jens Eyjólfs-
sonar.------
Iýlukkur þessar voru steyptar í
Þýzkalandi, og komu hingað með síð-
ustu skipsferð frá Hamlrorg. Þær
eru eigi einungis langstærstar allra
kirkjuklukkna hér á landi fyr og síð-
ar, heldur munu þær vera meðal þeirra
stærstu ef ekki stærstar allra slíkra
klukkna á Norðurlöndum. Þær kirkju
klukkur, sein nú eru festar hér á
landi, eru þessar. I Vestmannaeyja-
kirkju eru tvær klukkur, og er hin
stærri 69.3 cm., hin 59 cm. að þver-
máli, og hefir stærri klukkan þar ver-
ið stærsta kirkjuklukka hér á landi til
þessa. Þá er næst Bessastaðakirkja,
sem á klukku 66.5 cm. að þvermáli.
Hólakinkja í Hjaltadal á 63 cm.
klukku, og í Þingeyrarkirkju í Húna
vatnssýslu er klukka 57.6 cm. að þver
máli. Hólakinkjaií Hjaltadal átti ár-
ið 1838 gatula klukku og rifna, sem
sagt er að hafi vegið 800 kg.. en þá
var hún tekin niöur og> brotin, og
málmurinn úr henni sendur til Dan-
merkur. Margir eru þeirrar skoðun-
ar þar norður, að þessi klukka hafi
verið hin fornfræga “Líkaböng”, og
hafa þá afdrif hennar orðið afiömur-
leg ef þetta er satt.
Til kaupenda Heimskringlu
Vér viljum mælast til að kaupendur Heimskringlu athug-
uðu vel innheimtumanna lista þann, sem hér fer á eftir, og að
þeir sem skulda blaðinu vildu sem allra fyrst greiða skuld sína
til þess innheimtumanns, sem er fyrir þeirra byggð. Ef um eng-
an innheimtumann er að ræða, þá að senda borgunina beina
leið til Manager Viking Press Ltd., 853 Sargent Ave, Winnipeg,
Man. Listi yfir það hversu kaupendur blaðsins standa hefir nú
verið sendur til allra innheimtumanna. Þar sem nú eru áramót
Nýtt ár rétt að byrja, sem vér vonum að verði happaríkt og fax-
sælt fyrir sem flesta. En um leið viljum vér mælast til að sem
flestir reyni að gera skilagrein á áskriftargjaldi sínu, sem fyrst;
erfiðleikarnir á að halda úti íslenzku blaði hér vestra eru meiri en
flesta grunar, og með því að kaupendur trassi að standa í skil-
um, má það héita ómögulegt. Vér viljum einnig minna inn-
heimtumenn vora á, að reyna að gera sitt ítrasta að innheimtu
og útbreiðslu blaðsins, eins fljótt og hentugleikar þeirra leyfa.
Ef einhver af þeim innheimtumönnum, sem hér eru auglýst-
ir, ekki hafa kringumstæður til þess að halda því verki áfram,
væri gott að þeir gerðu Manager blaðsins aðvart um slíkt hið
allra fyrsta. Einnig vildum vér minna kaupendur blaðsins, sem
skulda fyrir fleiri ár, að gera nú þegar skil á áskriftargjaldi sínu.
Innan skamms tíma neyðust vér til að gefa innheimtingu þeirra
áskriftargjalda, í lögmanna hendur, með þeim fyrirmælum að inn
heimta þau undir öllum kringumstæðum.
Með góðri von um góðar undirtektir og sýndan hlýleika í
orði og verki, óskar Heimskringla kaupendum sínum gleðilegs
nýárs.
THE VIKING PRESS, LIMITED
Innköllunarmenn Heimskringlu
I CANADA:
Arnes...................................F. Finnbogason
Amaranth................................Björn Þóröarson
Antler.....................................Magnús Tait
Árborg..............................G. O. Einarsson
Ashern ..........-.................. Sigurður Sigfússon
Baldur.....................................................Sigtr. Sigvaldason
Belmont ................................... G. J. Oleson
Bella Bella . . •..........................J. F. Leifsson
Beckviúe................................Björn Þórðarson
Bifröst .............................Eiríkur Jóhannsson
Brown...................................Jón J. Gíslason
Calgary........................... Grímur S. Grímsson
Churchbridge........................Magnús Hinriksson
Cypress River...........................Páll Anderson
Ebor Station...............................Ásm. Johnson
Elfros..............................J. H. Goodmundsson
Eriksdale ............................. Ólafur Hallsson
Framnes.....................................................Guðm. Magnússon
Foam Lake...............................John Janusson
Gimli................................................B. B. Ólson
Glenboro.............................................G. J. Oleson
Geysir.......................................................Tím. Böðvarsson
Hayland................................ Sig. B. Helgason
Hecla.................................Jóhann K. Johnson
Hnausa..................................F. Finnbogason
Húsavík.................................John Kernested
Hove....................................Andrés Skagfeld
Innisfail.......................................Jónas J. Húnfjörð
Kandahar ...............................F. Kristjánsson
Kristnes................................Rósm. Árnason
Keewatin .. ............................Sam Magnússon
Leslie............................................Th. Guðmundsson
Langruth..............................ólafur Thorleifsson
Lonely Lake ..... ...................... Nikulás Snædal
Lundar.....................................Dan. Lindal
Mozart......................"....- ........ J. F. Finnsson
Markerville .. ..'.....................Jónas J. Húnfjörð
Nes................................................Páll E. Isfeld
Oak Point...............................Andrés Skagfeld
Oak View ..................................... Sigurður Sigfússon
Otto.............................................Philip Johnson
Ocean Falls, B. C..................................J. F. Leifsson
Poplar Park.......................................Sig. Sigurðsson
Piney..............................................S. S. Anderson
Red Deer...............................Jónas J. HúnfjörO
Reykjavík...............................NikuláJs Snædal
Riverton.......................................Guðm. O. Einarsson
Silver Bay ......................................Ólafur Hallsson
Swan River..............................Halldór Egilsson
Stony Hill.......................................Philip Johnson
Selkirk.................................B. Thorsteinsson
Siglunes..........................................Guöm. Jónsson
Steep Rock..............................Nikulás Snædal
Tantallon.........................................Guðm. ólafsson
Thornhill............................Thorst. J. Gíslason
VíOir......................................Aug. Einarsson
Vogar...................................Guðm. Jónsson
Winnipegosis................................... August Johnson
Winnipeg Beach..........................John Kernested
Wynyard.................................F. Kristjánsson
I BANDARfKJUNUM:
Blaine..................................St. O. Eiríksson
Bantry.................................Sigurður Jónsson
Chicago....................................... Sveinb. Árnason
Edinburg..............................Hannes Björnsson
Garðar..................................S. M. BreiðfjörO
Grafton...........................................Mrs. E. Eastman
Hallson .. .............................Jón K. Einarsson
Hensel .: ..............................Joseph Einarsson
Ivanhoe.............................................G. A. Dalmahn
Californía..........................G. J. Goodmundsson
Miltoc.............................................F. G. Vatnsdal
Mountain..............................Hannes Björnsson
Minneota............................................G. A. Dalmann
Pembina...............................Þorbjöm Bjarnarson
Point Roberts.......................Sigurður Thordarson
J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W..........Seattle, Wash.
Svold........................................................Bjöm Sveinsson
Upham..................................Sigurður Jónsson
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba
i