Heimskringla - 31.10.1928, Page 3

WINNIPEG, 31. OKT 1928.
HEI MSK.RINGLA
S. ULAÐStÐA
horninu á Banning Street og Sargent
Avenue! I þessari ensku sléttuborg,
inni í miöju meginlandi Noröur Am-
eriku, var ég allt í einu staddur í
umhverfi, þar sem íslenzkt mál var
talað meÖ sveitahreimi að heiman,
þar sem augljós var íslenzk kynfesta
i andlitum, vaxtarlagi og fasi, ég var
hér allt i einu Islendingur meðal
Islendinga, mitt inni í Síberíu þess-
ar>. heimi, svo órafjarlaegum vöggu
þjóðernis vors.
Það var hér, sem ég heyrði fyrst
sungið af list kvæði nokkurt íslenzkt,
scni naut mikillar hylli heima á öld-
inni, sem leið, enda lifandi tjáning
vonleysu þeirrar og þunglyndis, sem
> þjóð vorri ‘lá um niðurdreps aldirn-
ar allt fram undir vora daga,
Tárið eftir Kristján Jónsson. Flyitj-
jandi kvæðisins var íslenzk söngkona
frá Winnipeg, að nafni frú Hall.
I’etta kvæði, sem heyrist nú hér
um bil aldrei framar á Islandi, er
vinsælt enn þann dag í dag í öllum
bygðum Vestur-Islendinga og hefi ég
heyrt það ótal sinnum síðan. En ég
þess minjar, svo fékk það á mig
að heyra það flutt af ‘listkonu vorrar
ættar, með ónrenguðum skilningi snilld
argáfna, hið fyrsta veizlukveld mitt
> Winnipeg innan um gamla land.
uema,—fólk, sem í vonleysi nítjándu
aldarinnar hafði flúið land sitt með
tárum og flutt búferlum yfir hálfan
hnöttinn á hinar sögulausu hirðingja-
í>ióðir Norður Ameríku. Flutningur
t‘U Hall 4 kvæðinu tjáði mér svo
innilega allan kjarna þeirrar reynslu,
sen’ I>>8 vegvilta, íslenzka þjóðarbrot
I>efir mætt í hinum miskunnarlausu
eyðilendum hins nýja heims. Utn
þetta reit ég smásöguna “Nýja Is-
land.”
Eg er búinn að gleyma hverju orði
1 tæðunum, sem fluttar voru í gull-
hrúðkaupi þessu, en þreytuleg kyn-
festuandlit íslenzk, greypt vestrænum
feynslurúnum fylla út mynd þá hina
áhrifamiklu, sem frú Hall skyldi eftir
1 hug mér með túlkun sinni á þess-
um harmsæ'lu ljóðlínum, er svo átak.
anlega hafa fallið í átuðla við slátt
>slenzku landnemahjartnanna í hin-
um kaldrifjuðu eyðilöndum Kanada:
Mér himneskt ljós í hjarta skín
1 hvert sinn, er ég græt,
því Drottinn telur tár mín.
~~ég trúi og huggast læt.
5.
Oft hefir það verið látið í veðri
, . a a ^landi, að íslenzk alþýða hafi
tninn höndum tekið vestra og búi
Par VlS sældarkjör. Blekkingar af
ssu tagi ervl næsta glæpsamlegar.
er ur \ firleitt ekki of mjög slegið
a þann kjafthátt sem amerísk þjóð-
yg> heldur mjög að íbúum Ameriku
Ja rar, og ekki er síður prédikuð í
° rum 'blutum heims, að hér baði
tnenn í rósum. Hið gagnstæða er
aunin. Talið er, að í Ameríku sé
hér um bil ein miljón efnaðra manna,
en afgangurinn, eitthvað á annað
hundrað miljóna eru fátaek'lingar.
Sem stendur eru um 4 miljónir at-
vinnulausra.
Amerísk fátækt lýsir sér einkum i
skonti manna á “tíma” til þess að
gefa sig við hinum æðri gildum lifs—
ins. Líf Ameríkumannsins er linnu-
laust strit fyrir hinum óæðri verð-
mætum, það er að segja, fyrir brýn-
ustu þörfum, þannig að takmark
hversdagsmannsins virðist ekki vera
annað en það að éta— “make a liv-
ingý’ eins og það er kallað. Nauð-
synjar þær, sem meðalmanninum eru
fyrirskipaðar af framleiðendum (“íhe
nationally advertised þroducts”) gefa
honum aldrei stundar frið til að njóta
lífsins á öðrum grundvelli en hins
iþroskafjandsamlega undirstöðuatriðis:
“Hvað fæ ég mikla aura fyrir þetta
eða hitt?” Verður þannig öll þjóð-
in ein allsherjar -castc af stritandi
launaþjörkum, sem alla æfi berjast
eins og vitfirringar við að standa í
skilum við afborganir á klæðum sín-
um og húsgögnum, vagni og húsi.
Allur andi þjóðarinnar kemur fram
í hinu alþekkta ofurmáli hennar á
launum. (T. d. hittir maður varla svo
mentaðann Ameríkumann, að hann
geti í tíu mínútna samtali stillt sig um
að tala um hvað einhver fái í kaup
eða hafi grætt, og kemur slíkt mjög
flatt upp á upplýsta Evrópumenn, sem
eru óvanir slíku og hættir til að
skoða það indgar.) Verðmæti and-
legrar menningar eru enn engin til í
Ameríku, né aðrir þeir gerendur, er
til þurfa að skapa þjóðerni, og má
finna innan um allt orðagjálfrið hjá
Keyserling greifa skýringar ^ þess.
Graf H. Kcyscrling, Dic ncuent-
stehendc iVclt, Darmstadt 1926. Otto
Reichl.) Amerísk dagblöð, tímarit,
\ bækur, kvikmyndir og trúarskrípa-
ílæti eru mestan part aðeins meðöl til
að blekkja þrælana undir vald mann-
hatara þeirra, sem “eiga” ameríska
rikið. Enda sýna hagskýrslur.
bytggðar á gáfnaprófum bæði í her og
skólum, að ekki minna en 70 menn
af hverjum hundrað, sem alast upp
með þjóð þessari, eru hálfvitar.
Samkvæmt prófum þessum er mönn-
um skipað niður í einkunnaflokka,
A—E. Sumum flokkunum er síðan
skift í undirflokka. Ameríski nteð-
almaðurinn,. þ. e. a. s. fjölmennasti
flokkurinn með 25 per cent, kemur
undir C og er talinn hafa þroska
venjulegs þrettán vetra barns. Þá
kemur C- flokkur með 20 p. c., sem
samsvarar 10—11 vetra börnum að
gáfnaþroska, þar fyrir neðan kemur
D flókkur með 15 p.c., sem samsvarar
börnum innan tíu ára og loks D-flokk-
ur og E flokkur 10 p.c., sem ekki er
hægt að nefna öðru nafni en bjána
eða ftfl. Orðin yfir fólk þetta eru
á ensku: Morons, feeblc-minded og
idiots. (“Der technisierte Primi-
tive” eða “Chauffeur-Typus” segir
: I
Keyserling.) — Er sérstaklega at-
hugaverð ritgerð um ástand þetta í
júlí-heftinu af Monthly Labor Rcview
eftir Ethelbert Stewart, Unitcd
States Cotnmissioner of Labor Stat-
istics; greinin heitir: Thc Industriali-
aation of tlic Fecblc.M indcd.
Annars var hugmyndin ekki að
dvelja hér um of við Ameríkumanninn
almennt og skal ég' nú strax komast
að efninu um vesturfarana íslenzku.
Fólk þetta hefir, sem sagt, verið rif.
ið með rótum upp úr þjóðernisjarð-
vegi sinum og kastað inn í hina am-
erísku eyðimörk, þar sem ekki er til
annað markmið í lifinu en nokkur
mismunandi nútíðarform hinnar villi-
mannlegu saðningar yfirstandanda
dags, enda hefir hið nýja land ekki
verið þess megnugt að veita fólki
þessu aðra lífsfyllingu en þrældóm-
in einan, ófrjóan og glórulausan, um
leið og rænt það öl'luni hugsjónum,
sem stefna ofar hnífi og skeið, húsi
og vagni. Mikið af útflytjendum
þessum hefir árum satnan flækst eins
og hirðingjar aftur á bak og áfram
um álfuna á einlægum þönum, eftir
þeim eldinum sem sagður var blása
bezt í það og það skiftið, hvergi fall-
ið saman við lenskuna vegna sinna
framandi einkenna, og lifað þannig,
ekki aðeins sem útlendingar fyrir öðr
um mönnum, heldur sent útlendingar
fyrir sjálfu sér.
Þeir Islendingar hinsvegar, sent
hafa sezt að í sérbygðum, eins og t.
d. í Manitoba, Sask., og N..Dákota
hafa barist trúarinnar hörðu baráttu
fyrir viðhaldi þjóðernisins og varð-
veizlu hinnar heimafengnu menning-
ar, en auðvitað hefir allt hið heinta-
fengna verið háð stöðnun fyrir skort
áhrifa frá nýjum straumum heitnan
að.
Sálfræðilega séð var þjóðræknis-
starfið auðvitað óhjákvæmileg nauð-
syn í lifi útflytjendanna sjálfra. En
tneðal afkomenda þeirra, einkunt í
annan lið er allt íslenzkt þjóðernis-
starf fáránlegt kák, sem ekki fram-
ar á nein rök tilveru sinnar, þegar
landneniarnir íslenzku eru tröllum
týndir. Saint er * eigi fyrir það
að synja, að vart verður allsterkrar
kynstofnsmeðvitundar hjá ungu, ís.
lenzkættuðu fólki,sem er af góðu bergi
brotið, en sú meðvitund hefir engin
veruleika teingsl við það starf, sem
rekið er undir þjóðræknisnafninu.
Hin almenna skoðun á manninum
er sú í Vesturheimi, að hann hafi að-
eins eitt höfuðerindi inn í heiminn,
það að eignast peninga. A'llt annað
er no good. En það er ekki til ein ein-
asta almenn skoðun í Vesturheimi,sem
ekki sé santin og kend af lygurum,
mannhöturum og ræningjum og svo er
um þessa. Auðvaldið, sem lifir á
ranglæti, heimsku og yfirgangi, þarf
ekki að ætla sér þá dul að kenna oss
upplýstum mönnum neinn sannleika,
—jafnvel ekki hér í Vesturheimi,
þar sem það hefir þó grandgæfilega
lagt undir sig öll meðöl upplýsingar-
innar.
Maðurinn er ekki vinnudýr eitt og
(Frh. á 7. bls.)
COKE
ZENITH
KOPPERS
COAL
McLEOD RIVER
GALT
ALL STEAM COALS
J. D. CLARK FUEL CO. LTD.
Office: 317 Garry Str.
PHONES YARD:
23341 - 26547 - 27773 - 27131
NAFNSPJOLD 1
Emil Johnson
SERVICE ELECTRIC
524 8ARGENT AVE-
Selja allakoiar ra f ™«*n«áh#14.
ViBgerBir á Rafmagnsáhélduœ.
fljótt ®g vel afgreiddar.
Itmll 81 WT. Hflmnalmlt » »6
HÍ'A LTkTrESTO R E D
Lsekningar i n ) y ? J »
Dr &. 8. Simpsoo N.D., D O D.O
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIFEG. — MAN.
Þorbjörg Bjarnason
L.A. B.
Teacher of Piano
and Theory
726 VICTOR ST.
SIMI 23 180
—
Björgvin
Guðmundsson
A.R.C.M.
Teacher of MusSc, Gomposition,
Theory, Counterpoint, Orches-
tration, Piano, etc.
555 Arlington SL
StMI 71621
A. S. BARDAL
Helur llkklatur og BQRa&t um
farlr Allur AtbÉnaOur aá bastl
Knnfremur selttr h&nu aUckonaf
tntanlevarba eg legstelna—:_i
M SHERBRðOKB 8T.
Phonft SO «OT WINNIPHQ |
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
Vaggage and Furniture Movlng
068 ALVERSTONE ST.
SIMI 71 89S
Eg útvega kol, eldlvit5 metS
aanngjörnu veríi, annast flutn-
ing fram og aftur um bæinn.
• '

T.H. JOHNSON & SON
CRSMIÐIR Oti 61ILLSALAR
t HSMI9AH OG GULLIALAR
Seljum gtftinga leyfiebréf o*
giftinga hrlnra oe allekonar
j sulletlse.
| Sérstök athyell veitt pðntuuum
oc vlCejörCum utaa af landl.
253 P.rtsee Are. Phoae 24687
1
Dr. M. B. Halldorson
401 »o?4 Hld«.
Skrlfstof usiml: 28 674
SLundar aéroiaklega lungnasjúk
dóma
Er ab flnn^ á skrirstofu kl. —n
f h og 2—• e. h
HelralH: 46 Aiiow&y Av»
TaUfmlt 38 168
-J
E. G. Baldwinson, LL.B.
BARRISTER
Raaldence Phone 24 206
Offlce Phone 24 107
905 Confederatlon Llfe Bldg.
WINNIPKG
DR. C. J. HOUSTON
iDR. SIGGA CHRISTIAN-
SON-HOUSTON
GIBSON BLOCK
Yorkton —:— Sask.
DR„ K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.

WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFANSSON
Islenskir ligfueSingar
709 Great W«i Perm. Bldg.
Sími: 24 963 356 Main Sl
Hafa einnig skrifstofur að Lund-
ar, Piney, Gindi, Riverton, Man. |
11R. A. BLIÍNDAL
«02 Medlcal Arts Bld.
Talsíml. 22 296
Stundar sérstaklega kvensj ^díma
og barnasjúkdóma — Ati hitta:
kl. 10—12 f. h. og 8—6 •. ll
Helaaill: 806 Vietor St.—Síml 28 130
Dr. J. Stefansson
216 MKUICAI, AHTS Ht.RU
Horul Kennedy og Grahane
Itanésr elofAeae anana-, e,r„
»K kverka-ejAkdðnea
1« attta frá kl. 11 tu 11 t h
»■ kl.l tl I e- k.
TaUfaal: 21 834
■elmllt: 638 McMlllan AVe. 42 6»1
Ol
I
►«>■^»■04
H,w"^<<«M04mi6»ll4»l)MII^I>6B O
\ Upward of 2,000 í
j Icelandic Students i
C c
| HAVE ATTENDED THE SUCCESS BUSINESS \
| COLLEGE OF WINNIPEG SINCE 1909
C
THE
SUCCESS BUSINESS COLLEGE, Wlnnipeg, is a strong,
reliable school—its superior service has resulted in its
annual enrollment greatly exceeding the combined year-
ly attendance of all other Busineea Colleges in the whole
Province of Manitoba. Open all the year. Enroll at
| any time. Write for free prospectus.
BUSINESS COLLEGE, Limited
385'/2 Portage Ave.—Winnipeg, Man:
»4»ii'a»04a»iiMB'i)«»(i4»(i^»a^^J
Messur og fundir
í kirkju
SambandssafnaSar
SafnaSarnefndin: Fundir 2. og 4.
‘imtudagskvöld í hverjum mánuði.
Hjálparnefndin: Fundir fyrsta
nánudagskvöld í hverjum mánuði.
KvenfélagiS: Fundir annan þriðju
lag hvers mánaðar. kl. 8 af kvéld—
■nu.
Söngflokkurinn: Æfingar á hverju
'imtudagskvöldi.
Sunnudagaskólinn: — A hrvwjum
' sunnudegi kl. 11—12 f. h.
J J SWANSON * CO
Ltmltcd
R B M T A L B
INSliRANOM
H K A 1. K S T A T ■
MOHTIlAtiBS
600 Paráa BuUilln*, WlanlpeB, Mnn.
G. S. THORVALDSON
B.A., LL.B.
Lögfrseðingur
709 Eleotric Railway Ghamþers
Talsímí: 87 371
1
DR. B. H. OLSON
216-320 Medtonl Arts Bldg
C»r. Graham and Kennedy ■>
Pbane: 21 834
VlTStalstími: 11—12 *g 1—5.2*
Helmill: 921 Sherhurn 8t
WIHNIPBG, MAN.
Telephone: 21 613
J. Christopherson,
Islenzkur lögfreeSingur
845 Somerset Blk.
Winnipeg, Man.
Talafml i 2» KK»
DR. J. G. SNIDAL
TANNLiKKNKH
614 áomcraet Rl«ek
Port&gi Ava. WINNIPRIv
Til
ŒTT LANDSINS
FYRIR JÓLIN OG NÝÁRIÐ
SERSTAKAR LESTIR
Frá Winnipeg kl. 10 f. h. í sambandi viS
YFIR DESEMBER
LÆGSTU
FARGJÖLD
Fram og til Baka
Til Stranda
Pnrbréf grllda f 5 aaán.
S. S. MINNEDOSA
frá Quebec Nor. 28 411
Gliifon, Belfaot. I.fverpool
S. S. METAGAMA
frft St. John dea. 7 <11
Cherbourir, Soxthiimplon, ABiw.
S. S. MONTCLARE
frft St. John dea. 7 til
Gláiáon, Belfnat, Llverpool
S. S. MELITA
frft St. John de». 14 «11
S«. Heller (Channel lalanda)
Cherbourn, Sonlhamplon, Antff.
S. S. DUCHESS OF ATHOLL
frll S«. John dea. 15 «tl
GlasKow, Ltveryool
S. S. MONTROYAL
frft S«. John de» 21. «11
Gla»Koiv, Llverpool
POSTPANTANIR
1
CARL THORLAKSON
UrsmiSur
Allar pantanir me* pósti afgreidd-
ar tafarlaust og nákvstmlegm. —
SendiS úr yðar til aðgerða.
Thomas Jewellery Co.
627 SARGENT AVE.
Phone 86 197
Vér höfura t»kl A ati bsata <tr
ölluan ytkar >örfum kvatS lyf
snertir, olnkaleyflaaneVöl, hreln-
lnattsAkild fyrir gjftkra k»rbar(l,
ruhber áhöl4, or fl.
Sama virt sett t( hér ræVur I
hmium 1 allar pantaalr utaa af
lamdshytV.
Sargent Pharmacy, Ltd.
Sarfeat og Toroato. — Sfml 28 45Ö
M6Ö
Rose Hemstitching &
Millinery
SlMl »7 476
GUymlV ,kkl aí ft. 724 Sarr»nt Ava.
fftat keyptlr aýtfzku kvanhattar
Hnappar yflrklæddtr
Hemntltchlng »s kvenfataaauaur
S»rVur. lOo Sllkl or to Bémall
SératSk athyglt valtt Matl Orisra
H. OOODMAN v. SIGURDHON

MARGARET DALMAN
TEACIIBR OF PIANO
854 BANNING ST.
PHONE 26 420
SVEFN VAGNAR ALLA LEIÐ AÐ VESTAN
TenKdir ttlluiu aukn leatum í WlnnipcK
I
Til þess að fá sem beztan aðbúnað.festið yður plázz núna
Allnr upplýaingHr vrita farbréfaíialar
CANADIAN PACIFIC
Iluflb mcð ytiur prnlngavfxla Canadiau Paeific félagaina
Hvarvetua KjnldKengir
MARYLAND AND SARGENT
SERVICE STATION
Pkoae 37553
A good place to get your
— GAS and OIL —
Changc oil and have your car
greased.
FIRESTONE TIRES
—at the right prices.
BENNIE BRYNJOLFSON
BEZTU MALTIDIR
í banum á
35c og 50c
^7?!L?Te*t,r’ Y*“fti«r töhak m.
NEW OLYMPIA CAFI
32» PORTAGR AVB.
(Mótl Eatons búSlnnl)
i I.
TIL SÖLU
A ÖDÝRU VERDI
“FURNACE" — bæíl vitSar og
koia "furnace" lltltt brúkati, »r
til sölu hjí. undirrttuCum.
Gott tækifæri fyrir fólk út ð.
landi «r bæta vilja hitunar-
áhöld ð heimlllnu.
UOODMAN Jt CO.
786 Toronto Stmt 28847
TYEE STUCCO WORKS
(Wtnnlpeg: Iloofing Co., Ltd.,
Proprletora.)
Office and Factory:
264 Berry Str.
St. llonlface. Manltoba.
MANUFACTURERS:
TYEE Magneaite Stucco
EUREKA Cement Stucco
Glaas, Stone, Slag and
Pearl Stucco Dash.
GRINDERS:
Poultry Grits, Limestone Dust,
Artificial Stone F&clngs, Ter-
azzo Chips.
DYKRS & CLEANERS CO. I-TD.
Gjbrn l>urkhrcin«un samilirKuri
llicta or arjöra vi®
Stml 37061 Winnlpear, Man.