Heimskringla - 14.11.1928, Blaðsíða 4

4. BLADSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 14. NÓV., 1928
fleimskrítvgla
iNtofnun 18M>
Krnor at I ktcrjaa nlVtlkided.
KIGBNDUJt:
VIKING PRESS, LTD.
HB3 »K »K3 SAKGENT AVE. WIASIPBG
TALglMIl 86 537
&rsan6urlni> bor*-
Allar boriranlr sendlat
Var« blabslns er »3.00
tst fyrlrfrara. Allar ------ _ __
THE VIKING PKE68 LTD.
8IGFÚ8 HALLDÓRS frá Höfnum
Rltstjórl.
UtftnAskrlU tll blnHslnftl
TBE VIKI.td PKESS, LttL, Bol «166
Utanaskrlfl III rltetiArnnni
EDITOR HEIMSKRINGLA, Boi bioo
WmNlPEG, MAN.
“HelmskrlnKla Is publlsbed by
Tke viklnic Prenn Ltd.
and prlnted by
CtTV PHINTING * PIIBI.lSHHtB C».
BSS-SBfl Inrirnt A»e- Wlnnlne*. Mnn.
Telephonei .86 53 7
WINNIPEG, 14. NÓV., 1928
kjör þeirra myndu ekki endilega blíðkast
við það. Og í öðru lagi er sá þroski, sem
fæst við sjálfsforræði og skyldur þær, er
hverjum sæmilegum dreng ber af hendi að
inna, langt um meira virði en þótt um
fáeina dali á nef hvert, árlega í nokkur
ár, væri að ræða. Því meiri menning
sem í arf er þegin, því meiri og æðri
skyldur. O ghver íslendingur er svo “allt-
of uppgefinn,” á Bifröst, að hann vilji
láta sjálfsvirðingu og menningararf falan
við einum spaðbita, svo gómsætur sem
þurfamannsbitinn er, þegar nú kemur til
sveitarkosninganna ?
Vér vonum allra hluta vegna að kjör-
seðlarnir svari ágreiningslaust: “Sá ís-
lendingur er ekki til í Bifröst.”
--------X-------
Einn hring enn
Pennadellan á honum er
ólæknandi.
—St. G. St.
Sveitarkosningarnar í
Bifröst
Hingað tO bæjarins kom á mánu-
daginn Mr. Thor Lífman, sveitaráðsmað-
ur frá Árborg. Kvað hann fund hafa
verið haldinn að Davíðs Guðmundssonar
í Árborg, fyrra sunnudag og voru þar
viðstaddir Valdi Jóhannesson og Jón
Sigurðsson frá Víðir; Sveinn Thorvalds
son, Friðgeir Sigurðsson og Skúli Hjör-
leifsson frá Riverton; Páll Sigurðsson,
Jimmy Page og Gísli Sigmundsson
frá Hnausa, P. O., og svo nokkrir menn
frá Árborg. Dr. S. E. Björnsson vai
beðinn að stýra fundinum. Var lögð
fyrir fundinn tillaga um að fundurinn lýsti
því yfir að hann væri algerlega mót-
fallinn því, að Bifröstsveit yrði sett und-
ir ráðsmennsku fylkisins. Greiddu all-
ir viðstaddir atkvæði með þessari tillögu.
Skorað var á Sveinn kaupmann Thor-
valdsson frá Riverton, að gefa kost á sér
til oddvitaembættis við komandi sveita-
stjórnarkosningar. Greiddu allir við-
staddir þeirri áskorun samþykki sitt og
atkvæði.
Fundurinn var einhuga um það, að
núverandi fyrirkomulag væri óviðunan-
legt, og var samþykkt tillaga frá Mr.
Page þess efnis, að skora á stjórnarvöld-
in að skera norðan og vestan af sveitinni,
enda var skýrt frá þvi að fylkisritari (Mr.
McLeod) hefði lofað því, að í það minnsta
fengist “township”-röð skorin norðan af
sveitinni.—
XXX
Það kom í ljós í því samtali er vér átt
iim við Mr. Lífman, að hann áleit, að nú
gegndi allt öðru máli en við undanfarnar
sveitarstjórnarkosningar í Bifröst 1926
og 1927, að því leyti, að nú ættu héraðs-
búar ekki að greiða atkvæði um menn,
heldur um það, hvort sveitin skuli glata
sjálfstæði sínu eða eigi. Sjálfur kvaðst
hann hafa veitt núverandi oddvita að
kosningum 1926, en ekkert lagt til þeirra
mála í fyrra. Hefði hann í mörg ár ver-
ið nágranni oddvita og vel farið með þeim
jafnan, svo að ekkert persónulegt lægi
til grundvaliar fyrir afstöðu sinni nú.
Óttaðist hann að nokkrir íslendingar í
héraðinu myndu vera þess reiðubúnir, að
leggja lið sitt til þess að svifta sveitina
sjálfsforræði. Myndi það í flestum til-
fellum stafa af misskilningi einum, að
þeir héldu að nokkuð betra myndi taka
við, ef öllu væri velt á stjórnina. Auk
þess væri það sorgleg þrotabúsyfirlýsing
íslenzku sjálfstæði og framkvæmdasemi,
að halda svo upp á 1000 ára sjálfstjórnar-
minningu forfeðra sinna er nú fer í
hönd, að lýsa yfir getuleysi sínu til þess
að stjórna sveitinni sinni með því að varpa
allri umsjón og fyrirhyggju á stjórnina.
XXX
Lesendum Heimskringlu er kunnugt
um það hvernig vér lítum á þetta mál.
Skoðanir vorar falla þar nákvæmlega sam
an við skoðanir Mir. Lífmans, og þeirra
manna, er hann getur um að hafi sótt
fundinn í Árborg.
Það er biátt áfram óskaplegt tii þess
að hugsa, ef nokkur íslendingur er sá í
Bifröstsveit, svo úrættis öllu því sem
áreiðanlega er og hefir verið verðmæt-
ast í menningu forfeðra hans austanhafs,
og þá ekki síður vestanhafs, einmitt á
þeim slóðum sem hann þýr, að hann vilji
af einhverjum orsökum fara húsgangs
veginn að stjórninni. — Fyrst er það, að
Mr. Jónas Pálsson tekur enn þann
kostinn, að þenja sig yfir marga dálka í
Lögbergi — og fær svo sem ritstjórnar-
dálkana til þess — í stað þess að hefjast
handa til þess að ná með lögsókn afgang-
inum af “Varnarsjóði Ingólfs Ingólfsson-
ar” (undir því nafni voru samskotin birt
í Heimskringlu) úr sjóði eða byggingar-
sjóði Þjóðræknisfélagsins til handa Ing-
ólfi; sem hann fullyrðir enn að eigi pen-
, ingana og enginn annar. (Mr. Páls-
son finnst það auðsjáanlega afar miklu
máli skifta með tilliti til þess hver á í raun
réttri peningana, hvort þeir eru í aðal-
sjóði félagsins eða byggingarsjóði þess,
og er sú lagastafsspeki reiðilaus af oss).
Fyrir utan þaé hvað Mr. Pálsson
virðist hafa særst af smáspörvahöglun
um, sýnist það helzt gremja hann, að vér
skulum skrifa “vér álítum” um þetta mál,
í stað þess að skrifa fyrir hönd Þjóð-
ræknisfélagsins. Vér getum því miður
ekki hugnast Mr. Pálsson öðruvísi; vit-
um aöeins um sjónarmið þeirrar nefndar,
er málið hafði fyrst með höndum, og höf
um, þrátt fyrir alla þvælu Mr. Pálsson
ekkert bieytt skoðun í þeim efnum, og
svörum í þetta skifti því aðeins, að hann
vill nú endilega láta iíta svo út, færandi
meðal annars til síns máls skjal, sem
hann víst hefir fengið aírit af hjá Mr.Berg
man, er vér vissum ekki betur en að væri
lögmaður Þjóðræknisfélagsins er hann
reit það bréf.
Það tvennt, sem á milli ber og
nokkru máli skiftir, er það hvort Ingólfur
eða félagið eigi peningana og hvort þeir
hafi verið gefnir til þess að ala önn fyrir
honum.
Til þess að sýna ótvírætt hve ágæt>
rök liggja fyrir skoðun vorri á því, að
Þjóðræknisfélagið hafi fullan heimildar-
rétt til afgangs “Varnarsjóðsins” skal hér
prentaður jiessi útdráttur úr fundargern-
ingnum af þeim fundi, er Stjómamefnd
Þjóðræknisfélagsins boðaði almenning á
í tilefni af þessu máli:
“Stjórnaraefnd Þjóðræknisfélags ís-
lendinga boðaði til almenns fundar í Good
templara húsinu 19. des. 1924, kl. 8 e.h.
Forseti setti fundinn og skýrði frá að
nefndin hefði boðað til fundarins í tilefni
af því að henni hefðu borist tilmæli og
áskorun —— þess efnis að Þjóðræknis
félagið tæki í sínar hendur mál landa
vors, Ingólfs Ingólfssonar, sem dæmdur
hefði verið til þess að hengjast fyrir morð.
4. febr. 1925 .....
“Gunnlaugur Jóhannsson kvað nauð-
synlegt, að Þjóðræknisfélagið áby.igðist
nauðsynlegt fé til ransóknar og fram-
kvæmda í þessu máli. Vildi fá að vita
hvað væri í sjóði í því sambandi.*—
Forseti kvaðst ekki vita það svo
gerla, en kvað félagið hafa boðað til al-
menns fundar til þess að vita hvort Þjóð-
ræknisfélagið mætti ekki vænta fjárstyrks
frá almenningi, ef það tæki málið að sér,
því ekki muni sjóðurinn nægja til þess.*—
Þá kom fram tillaga frá Gunnlaugi
Jóhannssyni um að Þjóðræknisfélag ís-
lendinga takist á hendur fjárhagslega á-
byrgð í þessu máli,* og sé framkvæmdar-
nefnd (stjórnarnefnd) Þjóðræknisfélags-
ins falið að hafa allar nauðsynlegar fram-
kvæmdir í málinu. Tillaga þessi var
studd af Mrs. Björgu E. Johnson.
Mr. Þorsteinn Borgfjörð vildi, ef til-
*Auðkennt hér.
laga G. Jóhannssonar næði fram að
ganga,* bera fram aðra tillögu, þess efn-
is, að allir íslendingar, sem utan Þjóð-
ræknisfélagsins eru, séu hvattir af alefli
til þess að liðsinna Þjóðræknisfélaginu á
allan hátt, og sérstaklega með fjár-
framlögum.*
Því næst var borln upp tillaga Mr.
Gunnlaugs Jóhannssonar um að fela
framkvæmdarnefnd Þjöðræknisfélagsins
ábyrgð og framkvæmdir í þessu máli.
Var hún samþykkt með öllum greiddum
atkvæðum.*
Þá var borin upp tillaga frá Mr. Þor-
steini Borgfjörð, studd af Mr. G. Félsted,
að allir fslendingar staddir á þessum fundi
í kveld, skuli gera sitt ítrasta til þess að
hjálpa Þjóðræknisfélaginu með fjá»fram-
lögum að leiða þetta mál til lykta, og
skora á alla íslendinga að gera hið sama.
Var þessi tillaga samþykkt í einu hljóði.¥
_ff
Hér kemur svo Ijóst fram, sem mest
má verða, að skilningur allra aðila á
þessum fundi, stjómamefndar Þjóðrækn-
isfélagsins, meðlima þess, og viðstaddra
utanfélagsmanna er sá, að félagið verði að
bera fjárhagslegu ábyrgðina. Forseti
fél. biður um fjárstyrk félaginu til handa
frá almenningi; Mr. Borgfjörð, viðstaddur
Utanfélagsmaður1, skorar á alla íslend-
inga að liðsinna Þjóðræknisfélaginu, með
fjárframlögum úr því að samþykkt er
tillaga G. Jóh., er kemur ábyrgðinni á
félagið. Þótt óþarft hefði átt að vera
er ómögulegt að taka þetta skýrara fram.
Og að auki hyggjumst vér muna það rétt,
að Mr. Bergman lagði áherzlu á það, á
fundi, er hann hafði með nefndinni á
skrifstofu sinni er hann tók málið að sér,
að hann héldi stjómarnefndinni ábyrgri
fyrir öllum kostnaði, er hann taldi óhjá
kvæmilega myndi verða mikinn, hvað sem
samskotunum liði......
Getur nú nokkur láð þáverandi stjórn
amefnd og oss, þótt vér vel vitandi um
þær forsendur, sem hér eru að framan
skráðar, álitum og álítum, að það hafi
aldrei verið nema sjálfsagt, að fél. njóti af
gangs varnarsjóðsins í launaskyni fyrir
áhættuna og ábyrgðina. Húgsum oss.
sem dæmi, þótt auðvitað sé að sú hugsuna
raun verði mörgum því nær að ofurefli,
að allir Vestur-íslendingar hefðu farið
að dæmi hr. Jónasar Pálssonar, og ekki
gefið eitt einasta öent í vamarsjóðinn.
Verk Mr. Bergmans hlaut að vera jafn
mikils virði fyrir því. Þjóðræfenisfélag-
ið hefði þá orðið laglega gjaldþrota. Og
hr. Jónas PáJsson kannske ekkert kennt
í brjósti um það. En að félagið, sem
tók að sér málið, eftir það, að stjórn þess,
hafði borlst fregnir um að því hefði verið
vísað til ýmissa málsmetandi manna, er
Mr. Pálsson þekkir máske alveg eins vel
og vér, og að þeir hefðu einhverra hluta
vegna ekkeft viljað skifta sér af því; að
félagið fái afgang varnarsjóðsins, sem
vér álítum, að því væri í raun og veru
gefinn,það getur Mr. Pálsson ekki þolað.
Þá tekur hann í hjartað fyrir hönd ógæfu
mannsins. Já, það er sannarlega svo
margt sinnið, sem skinnið!
En að nokkurt ósamræmi sé í því;
að vér höfum talað um að peningar þess-
ir væru til styrktar Ingólfi Ingólfssyni,
þótt þeir væru g'efnir Þjóðræknisfélaginu,
að það mætti koma fyvir hann nauðsynleg
ustui vörnum, það fáum vér ekki séð,
jafnvel með tilstyrk Mr. J. P. Eða væri
honum enginn styrkur í því að Þjóðrækn-
isfélagið leitaði samskota til þess að forða
honum frá hengingu, ef svo stæði á, og
ífél. álíti taka því, nema að hann
sjálfur fengi að njóta afgangsins er kynni
að verða! Fyr má nú vera mammons-
hyggjan.
Auðvitað datt Þjóðræknisfél. ekki
í lifandi hug er það tók málið, að annast
Ingólf Ingólfsson fyr né síðar, að öðru
leyti en að koma fyrir han sjálfsögðustu
vörn. Engum nefndarmanni datt í
hug, í upphafi, að slíkt gæti komið til
mála. En samt prentar hr. J. P. yfir-
lýsingu í þá átt, undirritaða af settum
ritara nefndarinnar herra Gísla Jóns-
syni prentsmiðjustjóra, og stendur nú
fattari eftir. En til þessa bréfs liggur
dálítil saga:
Það er rétt meðfarið, að því er vér
bezt getum niunað, að þá er Mr. Bergman
tók að sér málið fyrir stjórnarnefnd Þjóð-
ræknisfélagsins, þá áskildi hann sér al
gerlega frjálsar hendur, til þess að leita
þeirra framkvæmda, er hann áliti heppi-
legastar. Nefndin gekk að því og sjáum
vér eigi hvað hún gat annað gert. Um
þær mundir er áminnst bréf er ritað, stóð
svo illa á fyrir nefndinni, að ná saman til
fundarhalda, sem mest mátti vera. Forseti
búsettur að Lundar, og oft í önnum þar;
*Auðkennt hér
ritari á sjúkrahúsi eftir hol-
skurð, fjármálaritari fluttur
vestur á Kyrrahafsströnd; vara
fjármálaritari búsettur í Sel-
kirk og erfitt um að sækja
fundi; vararitari eigi í bænum
(eða veikur) og varagjaldkeri
búsettur í Brown og gat eigi sótt
fundi. Talaðist því svo til
með nefndinnii, að varafor.teti
skyldi í stað fors. og ritara jafn
an vera til reiðu, er Mr. Berg-
man óskaði einhverrar aðstoð-
ar. Þetta bréf, er hr. J. P.
prentar, mun Mr. Bergman
sjálfur hafa látið skrifa á skrif-
stofu sinni, og fært rök að því
við Mr. Gísla Jónsson, að það
væri heppilegra en ekki, að
senda það, svona orðað, hvort
sem hr. G. J. hefir litist svo í
fyrstu eða eigi. —En hvað um
það, vildi máske einhver segja,
svona var nú bréfið sent. Að
vísu; en hr. Gísla Jónssyni
barstj líka svar, sem hr. Jónasi
Pálssyni láist að birta, sjálf-
sagt af þvl, að hann hefir sjálf
ur ekki vitað um það, og enginn
náttúrlega haft tækifæri að
benda honum á það. En það
bréf, er vér höfum fengið leyfi
til að birta, er á þessa leið:
COPY
Office of Superintendent of Peni-
tentiaries
WSH/EJ Ottawa, Feb. 7, 1925
Dear Sir:—
Re Hans Johnson, convicted of
murder at Edmonton, Alta.
Relative to the above. Copy of
your letter of January 16 addressed
to the Hjonourable the Minister has
been forwarded to me for reply. I
note you are anxious to have this
inmate transferred from Saskatchew-
an to Stony Mountain Penitentiary,
also that it is your committee’s in-
tention to charge themselves with
the welfare of this prisoner. May
I ask, please, what is meant in this
connection.
This branch is now charged with
the care and maintenance of this in-
mate. He will be well looked af-
ter, well clothed, well fed, educated.
if he is not already educated; in
fact, his every interest will be look-
ed after by the Penitentiary officers.
I would be glad of information as
to just what you would propose to
do in the matter when I will be
pleased to discuss the suggestion
further with you.
Yours sincerely,
(Sgd.) W. S. Hughes,
Superintendent.
Gísli Johnson, Esq.,
Winnipeg, Man.
Islenzk þýðing:
Skrifstofa yfirsjónarmanns hegningar
húsa
Ottawa, 7. febr., 1925.
Kaeri herra:—
Viövíkjandi Hans Johnson, sem
fundinn hefir veriö sekur um
morö að Edmonton, Alta.
Að því er hér að ofan snertir.
Afrit af bréfi yÖar, dagsett 16 jan.,
stílað til hans hágöfgi, ráðherrans,
hefir verið mér sent til svars. Eg
sé að yður er áhugamál að fá þenna
fanga fluttann frá Sask. til Stonv
Mountain hegningarhússins, og það
er ennfremur ásetningur nefndar yð-
ar að annast um þenna fanga. . Mú
cg spyrja, mcð leyft, hver cr vtein.
irtgin í þcssu sambandi*
Þessari deild er nú falin umsjá og
framfærsla þessa fanga. Það verð
ur vel annast um hann; hann fær
gott fæði; menntun, ef hann ekki þeg
ar er menntaður; í stuttu máli; yfir-
nienn hegningarhússins munu líta
eftir hveri hans þörf. Það myndi
gleðja mig nð fá vitneskju um það,
hvað þcr ciginlcga atlið yður
að gcra í þessu máli, og mun
það þá vera mér ánægja að ræða
frekar þessa uppástungu við yður.
Yðar einlægur,
(Sgd.) W. S. Hughes,
Yfirumsjónarmaður.
Gísli Jónsson Esq.,
Winnipeg, Man.
Það þarf nú sjálfsagt ekki
einu sinni eins greindan mann
og vel að sér um opinbera fram
komu og Mr. Jónas Pálsson, til
*Auðkennt hér
Yiss merki
«m nýmavelkl eru bakverkir, þvag-
leppa og þvagstelnar. GIN PILLS
lœkna nýrnavelkl, meB því a® deyfa
og græHa sjúka parta. ■— 50c askjarv
ojá ðllum lyfsölum.
131
þess að skilja það, að jafnvel
þótt herra Gísli Jónsson hefði
ekki ritað undir þetta bréf að
ráöi lögmannsins, að þá hafi
bæði honum, og þá ekki síður
þeim Öðrum nefndarmönnum.
eins og t.d. ritstjóra þessa blaðs,
er ekki hafði um bréfið heyrt
getið fyr en þetta svar kom og
aldrei dottið nokkur umönnun
í hug, fallið allur ketill í eld
með þá hugmynd. Því eins og
menn kannske skilja, þá kom
nefndinni saman um það, að
þetta svar væri eigi hægt að
taka öðruvísi en svo, að það
væri kurteisleg snupra og
kaldfyndin að vonum fyrir
framhleypni, er nefndinni hefði
orðið á að áliti Mr. Hughes,
hversu góð sem meiningin með
þessapi málaleitíjn kynni að
hafa verið. Og það er enginm
efi á því, að langflestum, ef
ekki öllum nefndarmömvum
fannst, eftir að hafa séð svarið,
eins og ritstjóra þesisa blaðfe,
hvað sem þeim kann að hafa
fundist áður, að allar frekari til-
raunir Þjóðrk.fél. til þess að taka
að sér umönnun hins seka, að
hve miklu eða litlu leyti sem
yæri, úr höndum hegningar-
valdsins, væri næsta óþarfar,
svo ekki séu önnur lýsingarorð
notuð og áhrifameiri.
* * *
Þannig hrundu þá þessar
meginstoðir hr. J. P., og má
hann sjálfur um það hvernig
hann kemst úr rústunum.
Skoðanir vorar á þessu máli
hafa frá upphafi ekkert breytzt
enn. Vér álítum að félagið
eigi peningana, áreiðanlega sið-
ferðislega, og það er oss meira
virði, og jafnvel lagalega. Þó
má vel vera að einhver lagastaf-
ur kunni að finnast, er mætti
gera fél. eitthvað erfitt fyrir
um notkun peninganna. En
satt að segja er oss algerlega
sama um ef svo er. Sanni lög-
in það, að Ingólfur eigi pening-
ana, þá má hann gjarna njóta
þeirra öfundarlaust af oss, ef
hann getur notið. Vér höfum
trú á hvorugu. En úr því
getur einungis málshöfðun á
hendur félaginu skorið, eins og
vér höfum áður sagt. Og sem
einstaklingur í Þjóðræknisíé!..
og sem ritstjóri opinbers blað.
þá álítum vér að sæmra sé fyr-
ir hr. J. P., og þá sem honum
eru viljugir að veita að málum,
að beita sér fyrir málssókn, og
sýna að honum sé alvara,
heldur en að fylla hvern dálkinn
á fætur öðrum með öðm eins,
og úr penna hans hefir gengið
undanfarið um þetta mál. —
Tilganginn geta menn gert
sér í hugarlund, hver á sína
vísu og gera auðvitað. Og
hvernig sem fer, þá getur
Þjóðræknisfélagið aldrei tap-
að meiru en þessum dölum. Það
er hægt að tapa meiru en pening
um við málssókn. Því þótt til séu
þeir auðvitað,sem svo eru þjáðir
af maurahyggju og búksorgum,
að þeir myndu selja æru sína,
ef þeir ættu hana nokkra, fyr-
ir fimmeyring, eins og til er:u
líka menn, sem þykir tilvinn-
andi að gera sjálfan sig að kvik-
endi ef þeir héldu að þeir
gætu um leið unnið einhverjum
öðrum í nöp, þá eru þó sem bet-
ur fer, enn flestir góðir íslend-
ingar á þeirri skoðun að góður
málstaður og hreinar hendur
séu gulli betri.—