Heimskringla - 14.11.1928, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 14. NÓV., 1928
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐa
1 fullan aldarfjórðung hafa
Dodds nýrna pillur verið hin
viðurlflenndiu pieðuji, við bak-
verk, gigt og bröðru sjúkdóm-
hm, og hinna mörgu kvilla, er
stafa frá veikluðum nýrum. —
eru til sölu í öllum lyfabúð
á 50c askjan eða 6 öskjur
tyrir $2.50. Panta má þær beint
frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto 2, Ont., og senda
ondvirðið þangað.
Sjálfstæði eða
sveitarómegð
“Þaí er svo bágt að standa í stað
“og mönnunum' um munar
“Annaðhvort aftur á bak
“ellegar nokkuð á leið.—J. II.
Ekki er það ólíklegt, að fleirum
en niér hafi fundist það ligja nær
e'nhverjum öðrum heldur en rit-
stjóra Heimskringlu, að vekja ís-
fenzka kjósendur í Bifröstsveit til
l>nihugsunar um þeirra eigin sinnu-
leysi i sveitarmálum. En svona er
Sigfús Halldórs frá Höfnum
nvelur daglangt norður í Nýja Is-
landi og verður snortinn af þeirri
lllfinningu, að yfir höfðum okkar
v°f> sú hætta, er hnekkt geti sjálf-
st*ði okkar Islendinga í Bíifröst.
®-nginn aðili hafði sinnu á því að
Vekja opinberlega máls á þessu. En
S°tt þyhir mér til þess að vita, að
arninnst ritstjórnargrein hefir komið
rotl á hugi niargra hér nyrðra. Og
^kk fyrir
k’að er kunnugra en frá þurfi að
Se8ja, að allmikil æsinga.alda hefir
óðið yfir Bifröstsveit hin síðastl. 2
ar' Ekki er mér kunnugt um upp-
at hennar, og gerir það minnst, en
1,1111 hefir hagað sér líkt og hafaldan,
a® því leyti, að stundum hefir hún
r,sið all hátt, og hjaðnað niður á
mill
figuleik
En hana hefir .vantað allan
haföldunnar.
óðallega eru það Galicíumenn, er
j,* 1 * lll^13 þenna æsingasjó, en þó má þar
a 1 fararbroddi nokkra íslenzka
nienn> og þá fremstan oddvita þess-
arar
sveitar. Ekki alls fyrir löngu
Iri nokkur í hópinn. Hefir
ann Serst merkisberi oddvita. Hann
^ niargra manna maki að munn-
°£§vast, en hefir aldrei hitt nagl-
n a höfuðið enn svo menn viti.
Stefnt hefir verið að því, og róið
Framtíðinni
^minn til at5 leggja horn-
y^aninn framtítSar velmegun
í*‘ inn smá upphæSir
fyjkj &a * sparisjóCsstofnun
efnit5 til efnalegrar
ytSar í framtííinni.
3'/2% Vextir
Startstímar 9 til 6—Lauerardög-
*t»0
t'yrj
um 9 til 1.
ar SparlwjótSsrelknliiit:.
Province of Manitoba
Savings Office
n«nHl<l nnil Eilice
«K »84 Main St.
til íÓfrnan °S Stofnats almennlngl
efungar 0g þrifa.”
ölluni árurn, að leysa upp sveitarfél-
agið, og fá fylkisstjórninni umráðin.
Hafa i því tilefni verið haldnir marg-
ir fundir, smærri og stærri. Mark-
verðastir eru 3 fundir haldnir í Ar.
borg. Hinn fyrsti í júní 1926, þar
sem kosin var 9 manna nefnd til að
semja kæruskjal á hendur þáverandi
sveitarráði, og koma þvi á framfæri
við sveitarráðgjafann. Aftan við
kæruskjalið er áskorun til sitjórnar-
inar um að taka í sínar hendur öll
forráð sveitarinnar. Var þetta síð-
an gert að kosningabeitu um haustiö,
og vann núverandi oddviti kosning-
una með atfvlgi æstra Galiciumanna.
Fundur númer tvö var haldinn í Ar-
lx>rg í ágúst þ. á. Var hann fjöl-
sóttur mjög af hálfu Galicíumanna,
en aðeins fáir landar. Maður skyldi
ætla að sú fundargerð hefði birzt
á prenti, þvi hraðritari hafði fyrir-
fram verið fenginn, og var lögð á-
herzla á að allar ræðurnar skyldu
skráðar. En ráðgáta er mér það.
—og hef enga úrlausn gctað fengið
—hversu Iangt á veg er komin þessi
vestræna list, og tel ég það krafta.
verk, ef rétt er bókað allt sem þar
var sagt, því bæði var það, að þar
voru allmargar tungur talaðar, sem
ekki munu skiljanlegar neinuni öðr-
um en þeini sem þær tala og naumast
það, og svo hitt, að hraðritarinn hafði
tímum saman ritblýið í munni sér.
Það hefir ekkert birzt í íslenzku
blöðunum um þenna fund, né heldur
hina, og má það kynlegt kallast, þar
sem nauðsyn þykir að birta fundar-
gjörðir sveitarráðsins i íslenzkri þýð-
ingu í Ixigbergi. Þótti mér ræða
oddvitans á þessum fundi eiga það
skilið, að konia fyrir almenningssjón-
ir, sem spegill af sjálfs hans sam-
kvæmni.
Fjárhagsáætlun fyrir þetta ár
hafði nýlega verið samin af odd-
vita (því það er hans starf að semja
fjárlagafrumv'árpið) og lögð fyrir
sveitarráðið og samþykkt þar. Á
fundinum tætir oddviti sundur eigin
fjárhagsáætlun, segir að skattar hækki
svo mikið, að ókleift verði, að rísa
undir þeirri byrði. (lófaklapp, org
og d.....(....gangurj. Nú sé ekkert
annað úrræði en að leita á náðir
stjórnarinnar og biðja hana að taka
sveitina upp á sina náSaratma.
Skattar muni þá lækka um $10,000
árlega. Þetta lét vel í eyrum, og
trúðu flestir. Við skulum síðar
taka skattmiða og reyna að sundur-
liða hann og sjá til hvað mögulegt
væri að lækka skattana og hverjar
afleiðingar yrðu.
Fundur núnier 3 var haldinn t
Árborg snemma í október. Húsið
var troðfullt, þrátt fyrir það, þó
engar auglýsingar væru birtar. Það
barst út á meðal manna á vængjum
vindanna, að sveitaráðgjafi stjórn.
arinnar rnyndi heiðra fundinn með
nærveru sinni. Það var nóg. A'llir
vildu heyra hvað ráðgjafinn hafði
að leggja til niálanna, líklega fyrst
og fremst af því, að hann er ráð-
gjafi, og svo hinu, að hann tilheyrir
engri klikku hér i Nýja Islandi.
Hann er einskonar alríkisborgari í
>essu litla riki “Bifröst.”
Fundarstjóri var sjálfkjörinn fyr-
ir þannig lagaðan fund, sá hinn sanii
og stjórnað hafði hinum tveimur
undangengnu, hr. Signi. Sigurðsson.
Var það niál manna, að hann hefði
komið alla leið norðan frá La Pas,
til þess að stýra ágúst fundinum.
Það var enginn hraðritari á þessum
fundi, hefir líklega ekki verið álitið
til neins því Irinn álti aö tala (Riley
frá Riverton), og þeir sem þekkja
hann vita að honum fvlgir enginn
hraðritari .til lengdar.
Samt sem áður var getið um þenna
fund í Free Press, þó mjög ómerki-
lega sé og stórvillandi. Sá sem les
þá unisögn, myndi ætla. að þar sé
sagt satt og rétt frá öllu, er gerðist
á fundinum, og ekikert undan dregið,
(því flestir, ef ekki allir, er tóku til
máls,. eru itilgreindir og einnig út-
dráttur úr ræðum þeirra'. En svo
er þó ekki, og það sem eftirtektavert
er í sambandi við þessa Free Press
grein er að veigamestu atriðum fund
arins er algerlega sleppt úr frásögn-
inin. Einmitt þeim atriðum, sem
sanna það skýlaust, að ákærur Gali-
cíumanna og umkvartanir hafa alls
ekki við neitt að styðjast. Þessurn
i atriðum er auðsjáanlega sleppt aö
yfirlögðu ráði. Þetta er bardagaað-
ferð, sem notuð er til sigurvinninga
fyrir vissa klikku, en ekki til úrlausn.
ar vandamálum sveitarbúa yfirleitt.
Það má fullyrða að ræða Mr. Mc-
Leod’s (sveitaráðgjafa) kom algerlega
i bág við það, sem vonast hafði ver-
ið frá honum af miklum hluta fund-
armanna. Hann stóð upp undir
dynjandi lófaklappi, fékk að vísu
góða áheyrn, en að aflokinni ræð-
unni var næstum ekkert lófatak. Það
var eins og mikill fjöldi fundarmanna
hefði talið það sjálfsagt að Mr. Mc-
Leod væri nú “snúinn til réttrar trú-
ar,” að hann hefði alls ekki verið að
taka sér ferð á hendur hingað, ef
ekkert nýtt væri uppi á teningnum.
Já, auðvitað ætlaði hann nú að taka
við sveitinni. En í staðinn fyrir
þessar glæsilegu vonir fer Mr. Mc-
Leod milduni háðsorðum tim þá tii.
trú, er sveitarbuar sýni stjórn sinni,
að hún geti afstýrt uppskerubrestum
og flóðum og afnumið skuldir og
lækkað skatta. Hann sýnir fram á
að skuldir sveitarinnar verði að
borgast; að skólaskattar verði að
borgast, og ýms fleiri atriði, sem eru
óhjákvæmileg útgjöld, hver svo sem
fer með völdin. Hvilík vonbrigði.
Og þurfa svo að keyra heim af fund
inum uni miðja nótt, með þenna
snoppung, að fá ekki að gefa upp
sjálfstæði sitt, þó maður hiðji um
það, sem þó er oft tekið frá manni
í trassi við allar mótkærur. “Such
is life.”
Ekki mun það heldur hafa bætt
skapsmuni þeirra rnanna, er mænt
höfðu vonaraugum upp á himin stjórn
arinnar, að Jón Sigurðsson frá Víð-
ir, bar það fram á fundinum, að
menn gætu yfirleitt borgað alla skatta;
að uppskera væri vel í meðallagi, og
engin vandræði fvrir höndum hvað
rekstur sveitarinnar áhrærði. Að
þessi hrevfing innan sveitarinnar, að
leysa upp sveitarfélagið væri frá
mönnurn, sem ekki vildu borga
skatta. Ennfreniur lagði Mr. Sig-
urðsson fram skýrslu yfir hlutföll
niilli þeirra hluta sveitarinnar, sem
byggðar eru af Galicíumönnum, og
hinna, sem mestmegnis eru bvggðar
af Islendinguni. Eða milli útjaðra
og miðbiks, eins og það er nefnt
hér manna á milli. Mr. Sigttrðsson
fékk skýrslu sína hjá skrifara sveit-
arinnar, svo óhæt; mun að ganga út
frá henni sem ábyggilegril En
skýrslan er til komin fyrir þá skuld
að all mörgum Islendingum hér i
sveit er farið að skiljast, að sambúð
við Galicíumenn er að verða óbæri-
leg, og hefir Mr. Sigurðsson gerst
svaramaður þess máls og fengið þaö
samþykkt á sveitarráðsfundi, að þess
sé farið á leit við fylkisstjórni.ia, að
minka sveitina, þannig að teknar séu
ræmur vestan og norðan af henni.
Einmitt þau svæði, sem byggð eru aí
þeim mönnum, sem enga sveit vilja
hafa, eða sveitarstjórn.
Þessir hlutar sveitarinnar hafa
jarðaniat sem nemur um $278,000 af
1 00 að
K • ganga í
Orthofíhonic
OG RADIO JÓLA KLÚBB
OKKAR
—Sérstök hlunnincli fýrir
meðlimi
Meðlimatala takmörkuð
Veljið yður hljóðfæri í dag, nieö-
an birgðir eru nógar.
Lægsta verði í Kanada.
E. Nesbitt
LIMITED
Sargent Ave.
and Sherbrooke St.
SfMI 22 688
rúmu miljón dollara mati sem er í
allri sveitinni; segir skýrsla Mr. Sig-
urðssonar. Ennfremur set ég hér
útdrátt úr henni í átta liðum.
1. liður: Utistandandi skattar um ára
mót 1927—28 nániu alls $42,485.
00. Af þeirri upphæð voru $20,
391.00 í útjöðrunum.
2. liður: Uppgjöf á sköttum árið
1926 nam alls $2,533.00
Af þeirri upphæð voru $1,512.00
í útjöðrunum.
3. liður: Uppgjöf á sköttuni árið
1927 nam alls $12.386.50.
Af þeirri upphæð voru $8.102.00 í
útjöðrunum.
4. liður: Frá 1921—1927 nam skatt-
sala i sveitinni alls $65,484.00.
Af þeirri upphæð tilheyrði $28,
325 útjöðrunum.
5. liður: Spítalasikuldir nema alls í
sveitinni nú $6,426.00.
Af þeirri upphæð eru $4,135.00 í
lútjöðrunum.
6. liður: Sveitin á útistandandi íyrir
útsæði siðan árið 1925 $3,660.00
Af þessari upphæð lilheyra $2,014.
00 útjöðrunum.
7. liður: Til hjálpar bárstöddum legg
ur sveitin $1,500 árlega og gengur
helmingur þess til útjaðranna.
8. Iiður: Það eru 33 skólahéruð í
sveitinni. 15 af þeim liggja í
útjöðrunum. Meðal virðing í
hverju þeirra er $15.105.00.
Sveitin borgar árlega til þessar.i
15 skóla um $10,000.
Nú þarf hvert skólahérað að hafa
jarðamat, er nenii $27,000 til þess að
vera ekki sveitarómagi. Það er þess
vegna auðsætt, að þessi 15 skólahéruð
þiggja af sveit, að upphæð $4.400.00
árlega.
Hér höfum við þá útdrátt úr skýrsl-
unni eins og hér var lögð fyrir fund.
inn og hvað getum við lært af henni ?
1 fyrsta lagi það, að jarðamat i
útjöðrunum er nálægt því að vera 26
per cent. af öllu mati sveitarinnar.
Eða með öðrum orðum, útjaðrarn-
ir ættu að bera byrði sveitarinnar að
einúni fjórða hluta rúmlega, og ættu
þá lield’ur ekki að- vera aðnjótandi
meirr en fjórða hluta þeirra peninga
er sveitin hefir með höndum.
Við lítum á Ista lið skýrslunnar og
sjáum a?| útýaöralrnir skulda skaitt
um síðustu áramót rúm 20 þúsund,
en ef þeir greiddu skatta sína hlutfalls
Iega,' við aðra gjaldendur, ættu aðeins
rúm 10 þúsund að vera ógoldin hjá
þeim.
Með öðrum orðum: sveitin væri
næstum því 10 þúsund dollurum bet-
ur stæð um síðustu áramót ef þessir
útjaðramenn greiddu skatta sina eins
og menn, eins og góðum borgurum
sæmir.
Við lítum á annan lið skýrslunnar
og sjáum að 1926 var útjaðramönnum
gefnar upp skattskuldir að upphæð
rúm $1,500. Það er um 9 hundr-
uðum of mikið eftir hlutföllum.
Þá er 3. liður einnig um uppgjöf
á skattskuldum, og sýnir hann að út-
jaðramönnum hefir verið gefið eftir
um 5 þúsund dollara fram yfir rétt
hlutföll. Samt kvarta þeir yfir að
þeir séu beittir meiri hörku, við inn-
köllun skatta, heldur en Islendingar.
Fjórði liður fræðir okkur um það,
j að sveitarráðið verður í ítrustu neyð
!að selja skattskuldir manna. Af
rúmlega 65 þúsundum er seld voru
um 8 ára skeið, eru 28 þúsund rúrn
í útjöðrunum, og er um 12 þúsundum
frarn yfir rétt hlutföll. En i sam-
bandi við þetta er aðgætandi, að skatt
sala í miðbiki sveitarinnar er alls
ekki tap fyrir sveitafélagið, því í
langflestum tilfellum eru nógir kaup-
endur að þeim skuldum. Öðru máli
gegnir þetta í útjöðrunum. Þar
verður sveitin sjálf að kaupa í
langflestum tilfellum. Og fæstir
af eigendunum kæra sig um að inn.
leysa löndin. Þeir eru löngu búnir
að rýja þau þeirra verðmætum —
viðnum.— Svo í raun og veru er
skattsalan í mörgum tilfellum sama
sem uppgjöf á skatti.
Af 5. liðnum sjáum við, að sveit-
in hefir orðið að l>orga rúmlega 4
þúsund dollara af spitalaskuldum
jfyrir útjaðramenn, og er það 25
j hundruð dollurum fram yfir hlut-
föll.
Ef útjaðramenn hefðu greitt út-
sæðisskuldir sínar i hlutfalli við aðra,
þá mvndu þeir skulda aðeins 900
hundruð dollara en þeir skulda rúml.
2 þúsund.
Styrkþiggjendur eru helmingi
fleiri í útjöðrunum en um miðbikið.
Síðasti liðurin kórónar þó alla hina,
því nærri stappar, að miðbiksmenn
kosti útjaðraskólana að hálfu leyti.
Og hvað á þetta svo lengi til að
ganga? Eigum við Islendingar að
halda áfram í það óendanlega, að
leggja vegi, borga spitalaskuldir og
útsæðisskuldir fyrir Galicíumenn, og
menta börnin þeirra, og fá ekkert í
staðin nema skilningsleysi og skamm-
ir ? Er ekki tími til kominn fyrir
okkui að hrista af okkur svefnmóikið.
að láta okkur ekki Iengur standa á
sama um velferð okkar sjálfra og af-
Lomendanna ? Eigum við að sofa
enn þá lengur og láta Galicíumenn
vaxa yfir okkur og eyðileggja það
starf, sem siðferðisleg skylda og
borgaraleg skylda og framsækni og
dáðríki býður okkur að inna af hendi ?
Eða væri það í samræmi að byggja
upp heimilin okkar, að leggja árar í
bát hvað vegagerð snertir? Hvaða
samræmi er í því að brjóta upp lönd
°S byggja sitórhýsi, en hafa ófull-
komna eða enga vegi til markaðar ?
Það er nú búið að gera tveggja
ára tilraun til að níða af okkur það
sjálfstæði, sem við höfum búið við
hér frá því fyrsta. Eg óska ekki
frekar en að tilraunin misheppnist, og
við megum halda áfram að að eiga
með okkur sjálfir, halda áfram að
byggja. upp og láta okkur niuna á.
fram, en ekki aftur á bak.
Og aðferðin er þessi: Að rísa
upp sem einn maður, og heimta rétt
okkar, og réttur okkar er sá, að fá
að lifa óáreittir i lögbundnu sveitar-
félagi. Og óáreittir lifum við aldr-
ei fyr en við höfum losast við út-
jaðra sveitarinnar!
Er það mögulegt að við Islending-
ar höfum skapgerð til þess að fylkja
okkur undir merki þeirra, sem vilja
sveitina undir fylkið ? Hvað mvndu
skattar geta lækkað, ef í það ítrasta
væri farið'?
Við skulurn taka skattmiða og sjá
til. Efst á blaði er “General Muni-
cipal Tax” 26 mills. Er hægt að
lækka hann ?
McLeod gaf i skyn að hægt myndi
að klípa lítið eitt af þessunt lið,
með því að alls engar sérstakar fjár-
veitingar ættu sér stað til vegagerða.
En nú vitum við að það er óaflátan.
lega knúð á sveitarráðið með sér-
stakar fjárveitingar. Það myndi
ekki vera gert ef engin þörf væri fyr-
ir það. Svo það er ekki líklegt, að
þessi liður lækkaði mikið í höndum
stjórnarinnar, því auðvitað yrði það
Iagt á skattana ef eitthvað yrði frá
henni fengið.
“Municipal Commissioners Levy”
er næsti liður; hann er settur af
stjórninni og er óbifanlegur.
Skólaskattur er einnig óviðráðan-
legur. Þá er góðra vega skattur-
inn. Það er skuld sem óhjákvæmi-
legt er að greiða.
Að síðustu er “Ward Appropria-
tions,” sem hægt væri að fella hurt,
með því móti að ekkert væri gert við
vegi eða brýr; að brautir væru aldrei
sléttaðar. Og hvað niyndu þessar
brautir okkar endast lengi, ef ekki
væri alltaf verið að gera við þær?
Setjum svo, að þessi liður yrði sett.
ur undir atikvæðagre,:ðs!iu í haustt
Hvað myndi verða uppi á tcningnum?
Það eru bílar svo að segja á hverju
heimili í miðbiki sveitarinnar í. nú.
Jarðamat á því svæði er nálægt því,
að jafna sig upp með $5.00 á ekruna.
eða $800.00 á hvert land. I>essi
Hður skattsins myndi nú nema um
$6.40 á hvert land. Skyldu ekki
flestir heldur greiða atlcvæði með
skattinuni ?
Skrifað 10. nóvember 1928.
Valdi Jóhanncsson, . ...
frá Víðir.
---------X-------—
Fjær og nær.
Dráttur um dúk, er stúkan Hecla
hafði með höndum. til arðs fyrir
veika stúlku. fór frani á síðasta fundi
stúkunnar. Var happdrátturinn nr.
518 og hlaut hann B. P. Thompson,
664 Beverly stræti.
Eyrir komandi arsfjórðung voru
þessir bræður og systur sett inn í
embætti í stúkunni Heclu, I.O.G.T.
F. Q.—Stefania Eydal
Q- T.—G. P. Magnússon
F. R.—B. M. Long
V. T.—Sigríður Johnson
G. —J. Th. Beck
Kap.—Salónie Backman
R-—Stefán Einarsson
A. R.—S. B. Benediktsson
D.—Veiga Chris/tie
A. D.—Lilja Backman
V.—B. F. Bjering
G. U.—G. K. Jónatansson.
Þegar Samein. skaust í leikinn
Labbar voru að missa móð.
Meiddur í orða-klipu
óðamála Einar stóð
efst á Lögbergs-gnípu.
Liðið var á flótta flæmt,
flatur Jónas skollinn.
Bergmann hafði belginn tænit
Brandur hristi kollinn.
Sameiningin súr á brá,
sögu þessa frétti:
köldu vígslu-vatni á
vini sína skvetti.
XXX
---------X----------
Hitt og þetta
Notkun flugvéla til flutninga á far-
þegum og varningi eykst stöðugt.
Fyrir nokkru síðan lentu 21 flugvél-
ar í flugstöðinni Le Bourget við
Parísarborg. Þær komu með 112
farþega ogtó tonn af varningi á ein-
um degi. Sama dag fóru þaðan
20 flugvélar með 170 farþega og 5
tonn af varningi. Hefir aldrei
áður verið jafn nii.kið um flugvéla-
komur og burtfarir á einum degi i
þessari stöð. Farþegaflugsantbandi
hefir nú verið komið á milli Parísar
og Biarritz, suður við landamæri
Spánar. Frá London til Biarritz
komast farþegar á átta klukkustund •
um.
Fishermen’s Supplies 1
Limited, Winnipeg
401 Confederation Life Bldg., Winnipeg.
TANGLEFIN NETTING
Veiðir meiri fisk.
Haldgæðin eru tryggS áSur en nafnið er sett á.
---Búið til hjá-
NATIONAL NET and TWINE COMPANY
Vér höfum hirgðir með lögákveðnum möskvastærðum i Winnipeg
og pantanir verða afgreiddar nieð næstu póstferð.
Verðskrá og upplýsingar um fyrirliggjandi birgðir eru sendar
mönnum póstleiðis, ef æskt er..
Fishermen s Supplies Limited
401 Confederation Life Bldg., Winnipeg.
SÍMI 28071
- ~