Heimskringla - 26.12.1928, Blaðsíða 1

Heimskringla - 26.12.1928, Blaðsíða 1
FATAL.ITUN OG IIRGINSUN ESlllee Avf. amd Simcoe Str. 9 Stml 37244 — tvipr llnur Ilattar hreinaatilr og endurnýjatllr. Betrl hrelnaum Jafnödýr. Aeætuatu nýtizku lltunar og f&tahraina- unarstofa í Kanada. Verk unnitS á 1 degi. dj0$0 ELLICK AVB., and SIMCOE STR. Winnipes —:— Man. Dept. H. • XLIII. ÁRGANGUR WINNIPEG MH)WKUDAGINN DES. 26., 1928 NÚMER 13 FRÉTTIR KANADA Afar mikið umtal hefir það vakið itm allt beggjamegin landamæranna, að ýmsum helztu mönnum brenqi- vínsgerðarinar hér í Kanada, um 30 alls, með Harry C. Hatch, formann Hiram Walker—Gooderham & Worts öflugustu vínbruggarafélags í heimi, hefir verið stefnt fyrir ríkisyfirrétt t. Buffalo, N. Y., og er ákæran á hendur þeim sú, að þeir séu í samsæri hver við annan og ýmsa aðra um það að smygla brennivíni inn í Banda- ríkin frá Kanada.—Sagt er að fáir efist um það að stefnan sé á sönnum igrundvelli byggð, en hún er gagns- lít-il, meðan Mr. Hatch og félagar hans halda sér í Kanada, því Kan- ada er eigi skyldugt að framselja borgara sína til ransóknar í Banda- ríkjunum, fyrir brot á vínbannslög- unum. Er álitið, að Bandarikin munu krejjast atkvæða um það, i hinum nýja samning, er nú stendur til að ríkin geri á milli sín. Lítur þá allt ver út fyrir Mr. Hatch og þeim fé- lögum. En furðu litla samúð munu þeir hljóta, þótt þeir fyndust sekir og illa færi fyrir þeim, því flestum mun #þykja sem brennivínsfélögin græði nóg á okri sínu innanlands, þótt for- stöðumenn þeirra þurfi eigi að ata si,g! á smyglun til annara ríkja. regjlan, Mr. Clutz, var öll lögð í sumar og batnaði ekki er bæjarlög- rúm.ið með brotinn eða laskaðan öklann.—1 síðasta mánuði ákvarðaði því stjórnin, að The Pas skyldi eftir þetta vera sérstakt fylkislögregluum- dæmi, og sendi þangað W. R. Day lögreglustjóra og tíu handfasta lög- regluþjóna að auk, með strengilegar fyrirskipanir um að láta hendur standa fram úr ermum. Hefir Day auð- sjáanlega ekki brugðist trausti dóms- málaráðherra, því nú standa á honum klögumál, og þá helzt frá æðsta manni hinnar upprennandi borgar, Barney Stitt bæjarstjóra, er kveður röggsemi hans ganga langt úr hófi. En helzti árangurinn af hálfsmánaö- arstarfsemi Mr. Day er þessi: Tafar- laust vísað úr umdæminu sex konum, þeirrar stéttar, er viss tegund préd- ikara og Hollywood-Textarnir nefna “meðlimi hinnar skarlats-lituðu fylk- ingar’’; einni bjórstofu lokað alger- lega splúnkurnýju gistihúsi sömu- leiðis og hver dreitill tekinn frá leigjandanum; níutíu kærðir fyrir víniagabrot; sjötíu og þrjú þeirra mála afgreidd og 67 dæmdir. Itcm, nítján stallsystur hinna fyrnefndu sex,, reknar út fyrir borgarmúrana; pg1— það sem verst er: ekkert útlit á þvi að þessum ósköpuni ætli að linna. —Enda segjir Hon. Barney að sér og mörgum bezt metnum borgurum bæjarins þyki þessi afskiftasemi ganga úr hófi, því hún fæli fjölda dándismanna burt úr bænum, í aðra staði, er eigi þrengi svo að frjálsum borgurum. Dándiskonurnar minnist bæjarstjórinn og hinir “bezt metnu” Frá /unaranth er símað, að svo teijist til að um 3000 net séu á drifi í Manitobavatni síðan um daginn i •ofviðriu, er ísinn braut upp. Eru netin metin til $30,000. Hefir verið ráðgert að reyna að elta þau á bátum. meðan væri opið, en síðan hefir frost aukist svo, að sennilega er allt orðið samfrosta aftur um það er þetta er ritað. Rhodes verðlaun næsta árs,1929, í Manitobafvlki, hreppti Lawrence Bonnyca^tle, sonur L. D. Bonnycastle tlómara í Neepawa.—Það þarf sjálf- sagt ekki áð géta þess, að hann er ekki Islendingur. Albert V. Westgate, sem dæmdur var tii dauða fyrir að hafa myrt sænsk-kanadiska konu, Mrs. Lottie Adams, í Febrúar í fyrra, fékk ný- lega skírskotun á dómnum til hæsta- réttar, sökum þess að það sannaðist, að einn af kviðdómendum þeim, er fundu hann sekan um morðið, Ed- ward W. Pickett nokkur, er ekki á æðra þroskastig'i andilega en vana- legt 10—12 ára gamalt barn, auk þess sem hann hefir verið á geðveikra- spítalanum í Selkirk; er stjórnar- ómagi, sem geðvejkur maður,, oig hefir fengið vottorð yfirlæknisins á geðveikrahæliitu í Selkirk um það. að hann þjáist af því nær ólæknandi tegund geðveiki (dementia praecox). Allir dómararnir fimm, voru svo hlálegir að vera sammála um það að áfrýjun væri sjálfsögð, þar eð kviðdómurinn hefði ekki verið fullgildur með slíkum manni, þrátt Vfyrir það að ákærullögmáður v*ilcl.i láta starf Picketts í kviðdóminum gott heita, af því að tveir meðdóms- menn hans hefðu fullyrt, að hann hefði fylgst með málum með dóm- greind og athygli! Mesta uppistand er nú norður í Pas, út af eftirlitinu með vinsölu- löig’unum. Pas er í mesta uppgangi sem námabær, og kemur þangað eðli- lega misjafn sauður í mörgu fé; lögregla var þar lítil, einn lagagætir á daginn og jafnmargir á nóttunni, enda var orðið þar all sukkusamt í ekki á, en það mun vera af því að þeir eru menn kurteisir, eins' og Frakkar.—Ekki hefir dómsmálaráð- h .rrann enn sint klögunum Barney Stitt, og eykur það náttúr- lega eiigi á vinsældir Mr. Day né dómsmálaráðh. sjálfs.— Mikil hátíðahöld fóru fram i Stokk hólmi 21. nóvember í tilefni af sjö- tugsafmæli skáldkonunnar Selmu Lag- erlöf. Var henni sýndur heiður á ýmsan hátt af Norðurlandaþjóðunum og mörgum öðrum þjóðum. Esaias Tegnér,- prófessor í mál- fræði er látinn. — (Esaias Henrik Wilhelm Tegnér var fæddur 1842, sonarsonur skáldsins fræjga, Esaias Tegnér. — Á meðal rita Tegnérs málfræðings má nefna “Sprakets makt över tanken.”) Skáldið Hermann Sudermann er látinn. — (Suddermann var fæddur 1857. Hann skrifaði fjölda skáld- sagna, leikrita, o. fl. og átti miklum vinsældum að fagna og varð víðfræg ur mjög fyrir ritstörf sín. Hlaut skáldaverðlaun Nobelsý. Manitoba Co-opcrative Wholesale 'Ltd. Þetta samvinnufélag bænda tekur nú yfir öll vesturfylkin. I Alberta er'það að setja á stofn útsölu stöðvar í Edmonton, er það stórsölu búð er opnuð verður nær 1. jan. I Sask- atchewan, hefir það tekið við inn- kaupadeild United Farmers of Can- ada, og sett upp skrifstofur í Sask- atoon, er taka til starfa með ný- árinu. Manitoba samvinnu fjelagið hefir haft Stórsölubúð í Winnipeg síðan í febr. síðastl. Um nokkurn tíma hefir staðið til að sett yrði á fót innkaupa stofa fyrir allar stórsölu búðirnar í þremur fylkjunum. Yrði það að likindum einhver mesta innkaupastofnun í Vestur Canada. Hve stóran hag það gæti veitt, kannast allir við, og eru því stórar líkur til að þetta verði gjört áður en mikið liður á næsta ár. Fulltrúa fundur verður haldinn í Saskatoon snemma næsta mánaðar til þess að koma þessu í framkvæmd. Ensk blöð skýra frá því að viltir þjóðflokkar á landamærum Indlands hafi gert alvarlega uppreisn vegna umbóta þeirra, sem konungur Af- ghana er að láta fara fram þar í löndum að Norðurálfu fyrirmynd. Ráðgert er að afghanskur og ind- verskur her vinni að því í sameiningu að bæla niður uppreisnina. * * * Norskur maður, Macenas Conrad Langaard, hefir keypt alla heiðurs- peninga Roalds Amundsen, ,alls 51, fyrir 15 þúsund krónur. Hefir mað ur þessi gefið háskólanum pening- ana. Dánarbú Amundsens getur því borgað allar skuldirnar, - sem á því hvíla og stafa frá Mauddeið- angrinum, en Amundsen hafði verið mjög hugleikið, að þessar skuldir yrði greiddar. Brezka stjórnin hefir birt skýrslu um ástand iðnaðarins í Bretlandi. Hefir stjórnin skift iðnunum í 100 flokka. Síðustu fimm árin hefir verið um afturför að ræða í 34 iðnað arflokkum, sem til samans veita 40 per cent. allra verkamanna í landinu atvinnu ,en um framfarir hefir verið um að ræða í 66 iðnaðargreinum. Mest hefir framförin verið i ýmsum iðngreinum í Suður-Englandi, eink- um silkiiðnaði, en afturfarirnar mest- ,ar í iðngreinum Norðúr-Engíandis, Skotlands og Wales, einkum kolaiðn- aði, baðmullar-, járn,- stál,- skipa- smíða og vélaiðnaði. Herbert Hoover forsetaefni heldur áfram “friðarferð” sinni um Suður Ameríku. Var hann gestur Carlos Hanez, Chile forseta, í Santiago, síð- ast er fréttist, en mun nú kominn til Argentínu. Til Chile kom Mr. Hoover að- vífandi frá La Paz, höfuðbong Bol- ivíu. Því miður gat forseti Bol- ivíu, Sr. Hermando Siles, eigi séð Mr. Hoover á friðarferð hans til friðarins borgar (La Paz þýðir frið- ur) sökum þess að Sr. Siles þurfti að verja öllum sínurrt tíma til þess að leggja á ráð til þess að lumbra á nágrönnurn sínum, Paraguaymönn- um. Fullur fjandskapur er nú með þess um nágrönnum og hafa herflokkar skifst á skotum,, þótt hvorugur hafi formlega sagt hinum stríð á hendur. Orsökin er þessi gamla góða: Báðir eru í varnarstríSi fyrir lífi sínu, af því, að báðir hafa lengi talið sér landskika, án þess að til skarar hafi skriðið nú. Stjórnmálamenn Bol- ivu fullyrða að stjórnmálamenn Para guay séu bæði lygarar og svikarar, og stj órnmálamenn Paraguay full- yrða hið sama um Bolivíumenn yfir- leitt, að þvi viðbættu, að þeir séu þó enn, verri ræningjar og morðingjar. Það skrítnasta er, að svo er að sjá, sem ýmsir höfuðpaurar stórveldanna haldi, að báðir muni ljpga — þ. e. a. s. halla máli — að einhverju leyti. Það er eins og til dæmis Poincare og Chamberlain leggi lítinn trúnað á það, að annar aðili geti verið alsaklaus í svona máli. Er þetta því furðulegra, sem þeir báðir, auk fjölda annara vestrænna stjórn málagarpa muna svo ofurvel enn, að 1914 voru Þjóðverjar svo bláberlega aleinir i sökinni, en Frakkar, Eng- lendirtgar - og Rússar saklausir og flekklausir sem nýfædd mjallahvít fórnarlömb. En allt ér afstöðunni háð, (sjá EinsteitP og líklega svo hér einnig að um það megi segja, og stæla Heine sáluga um leið: að það sem er sannleikur í vestasta hluta Norðurálfunnar, er eins víst að sé haugalýgi inni í miðri Suður-Amer- íku. — Samkvæmt opinberum skýrslum er gert ráð fyrir að Bandaríkin verji um 37 miljón dölum næsta ár til eftir- lits með bannlögunum. Ganga þar af $13,500,000 til eftirlits (Prohibition Bureau) ; $14,686,798 til strandgæzlu og um $9,000,000 til dómsmálaráðu- neytisins. — Fjárlaganefndin gerði fyrirspitrn til dr. Domu, er veitir forstöðu eft- irlitsdeildinni, um það að hverju gagni hann héldi að þessi $13,500,000 fjárveiting mætti verða til þess að framfylgja lögunum. Svaraði hann, að það færi allt eftir hugsunarhætt- inum. Ef ríkið ætlaði sér i raun qg veru að takast á hendur löggæzluna í þessu efni, þá yrðu ntenn að gera sér það ljóst að til þess að fylgja lögum svo nokkur mynd væri á, þyrfti að minnsta kosti $300,000,000 á ári hverju. Mest kvað nú vera smyglið frá Kanada. Telja sumir að það muni nema um $75,000,000 á ári hverju. Eru nú loks jafnvel helztu lxtnnlaga postular Bandaríkjanna farnir að játa það, að eins og ástandið sé nú, meðan eftirlitið sé ekki tíu sinnum öflugra þá séu engin tiltök að bannið nái á nokkurn hátt tilgangi sínum.— Og flestir aðrir vildu líklega bæta við : heldur þvert á móti. Forsetakosningar foru nýlega fram í Austurríki. Hafði forsetinn, dr. Michael Hainisch, setið tvö kjör- tímabil, og var því eigi kjörgengur i þriðja sinn, samkvæmt stjórnar- skránni. Eftirmaður hans er dr. Wilhelm Miklas. Er ekki talið að forsetaskiftin muni valda minnstu breytingum á einn eða annan hátt í stjórmálum á meginlandinu. ---------------x--------- SJÚKDÓMUR KONUNGS Fyrri Hluta síðastl. viku virtust líkur tæpar jueð heilsufar konungs, og jafnvel við því búist að lát hans spyrðist á hverri stundu, en síðari hluta vikunnar hefir veikin látið und- an hjúkrun lafknanna, og eru frétt- irnar nú á þá leið að hann sé á bata vegi. Síðustu fréttir segja að honum séu að vaxa kraftar, þó mjög sé hann máttfarinn, og svefns njóti hann betur en áður. Ríkisráðið kom saman á fund á föstudaginn var, og var því lýst yfir þar, að bráðasta hætt an væri um garð gengin, en gera mætti ráð fyrir löngum tíma áður en hann kæmist á fætur affur, eða til þeirrar heilsu að hann gæti sinnt nokkrum störfum. Konungs fjöl- skyldan er nú öll komin heim, að undanteknum hertoganum af Glou- cester, sem er á leiðinni, frá Cape Town í Suður Afríku. Frá íslandi. Minning Jónasar Hallgrímssonat Þegar miningartaflan um Jónas Hallgrímsson var afhjúpuð 16. þ. m., safnaðist allmargt manna saman fyr ir utan hinn gamla bústað skáldsins i Sj. Pederstræde. Meðal þeirra voru þeir Sveinn Björnsson, sendi- herra, Magnús Sigurðsson banka- stjóri, Jón Krabbe, Svenn Poulsen, ritstjóri, dr. Sigfús Blöndal, Oddur Rafnar, o. fl. — Próf. Vilhelm And- ersen flutti ræðu og gat þess meðal annars, að í þessu húsi hefði skáldið átt síðast heima og héðan hefði J. H. verið borinn (í maímánuði 1845) til sjúkrahússins og í dauðann. — Nú hefði vinir Islands látið gera þessa minningartöílu um skáldið, én hug- myndin væri í fyrstu komin frá Inge borg Steman, cand. mag. — Eigandi hússins, Bischof eirsmíðameistari, hefði lofað forgönigumönnunum því, að gerðar skyldi ráðstafanir til þess, að minningartaflan yrði varðveitt, þó að þetta hús yr.ði rifið niður og Höfuðskáldið danska og hið miikla , upphaf. 1. Danska skáldið Johs. V. Jensen mun óhætt að telja einn af allra penna færustu mönnum sem nú eru uppi, og hefir mér þótt gaman að sjá hversu mikinn áhuga svo liðgóður maður hefir fengið á líffræði. Er ég Jen- sen sérstaklega þakklátur fyrir hin ágætu eftirmæli sem hann skrifaði eftir vin minn og kennara Herluf Winge. Hefir skáldið og notið mikillar fræðslu af Winge, sem var einn af ágætustu vísindamönnum Dana, og átti, ef til vill. ekki neinn sinn líka á því sviði dýrafræðinnar, sem hann lagði sérstaklega stund á. I hinum fróðlegu dálkum “Lögréttu” "Um víða veröld,” 10. okt. síðastlið- inn, segir V. Þ. G. nokkuð af bók, sem Jensen hafði i smiðum, og kemur þar í ljós, að hinn danski ritsnilling- ur er farinn að hafa áhuga. á lífinu á öðrum stjörnum. Fer sú hreyfing nú vaxandi, Dg síðan ég gat um bók Younghusbands, hins enska herfor- ingja og landfræðings, “Life in the Stars,” hefi ég séð þess getið, að dr. Barnes, biskup i Birmingham, hefir einnig látið í ljós áhuga á því máli, og er slíkt vissulega eftirtektavert tákn tímanna, því að menn vænta alls annars fremur af biskupum, jafnvel þó að mjög merkir séu, en framfara hugsana i líffræði, enda var það ein- mitt kristin, kirkja, sem bældi niður þenna vísi til vitneskju um lífið á stjörnunum, sem til var frá fornöld. En nú er það sem því máli skal kom- ið á sigurbraut. Mjög þykir mér það virðingarvert að Johs. V. Jensen igerir þó ráð fyrir að lífgeislan milli hnatta geti átt sér stað. En þar sem hann talar um hina fyrstu lifandi frumu sem nálar- annað reist í staðinn. Að lokum fór prófesorinn fögrum orðúm um hið gamla og ástsæla þjóðskáld vort og gerði nokkura grein fyrir starfsemi J. H. — Að ræðu hans lokinni var blæjunni svift af minningartöflunni. I — Tók þá til máls sendiherra Í9lands og þakkaði Vilhelm próf. Andersen 1 og öðrum þeim, er að þessu hefðu staðið. — Lauk samkomunni með því. að hrópað var þrefalt húrra fyrir Islandi. Minningartaflao er gerð af Schan- nong, steinhöggvara, en teikningin er eftir Árna Finsen, byggingameistara. —Vísir. Holræsi. Veganefnd hefir lagt til, að gerð verði holræsi í Berigþórugötu, Hring- braut og Fríkirkjuveg næsta ár. Kostnað við þær framkvæmdir hefir hún áætlað 16 þúsund krónur. Grjótnáni Grjótnám bæarins hefir þótt gef- ast illa á undanförnuni árum og hefir orðið allmikið tap á þessari starf- rækslu. Veganefnd gerir ráð fyrir, að næsta ár verði útgjöldin við grjótnámið 130 þús. krónur, en tekj- urnar 115 þús. krónur.—Arið 1928 voru útgjöld þessa fyrirtækis áætluð 80 þús. kr., en tekjurnar 60 þús. kr. Reykjavíkurhöfn. Samkvæmt áætlun hafnarstjóra um tekjur og gjöld Reykjavíkurhafnar næsta ár, er gert ráð fyrir, að allar tekjur hafnarinnar nemi 749,100 kr. —Stærsti tekjuliðurinn er vöru- gjaldið. Það er áætlað 350 þús. kr. Áætlað er að höfnin greiði af skuld- um sinum á árinu rúmar 140 þúsundir kr., en verji 75 þús. kr. til viðhalds hafnarvirkjum. auga er ekki verði komist í gegnum, eða m. ö. o., að þar sé um gátu að ræða, sem sé með öllu óviðráðanleg, þá er það ekki rétt. Hinn magn- andi kraftur sem leitar út í æsar ó- fullkomleikans, byggir sér undirstöðu, eða hleður undir sig, þannig að hann geti ávalt koniið fram á fullkomnari hátt. (Sjá ritgerðina “Hið mikla samband” í Nýal). Hann byggir upp ódeili (atom) og raðar þeim í samagnir (molecule) og ]>egar sam- ögnin er orðin nógu samsett, þá get- ur þyrping af 'slíkum tekið við lífs- hleðslunni, og hin fyrsta lifandi fruma, fyrstlingur lífsins, kemur þá fram á þeim hnetti. 2. Vr. Þ. G. hefir það eftir Johs. V. Jensen, að lífið sé “órofin heild,” og er slíkt oft sagt, en það er mjög rangt. Það er einmitt það sem að er hjá oss hér á útskæklum tilver- unnar, að lífið er ekki heild. Og af því hlýst allt hið illa. En lífið á að vera heild. Því lengra sem lífið er komið á einhverri stjörnu, því fremur miðar allt til að koma á þessari lífheild eða lífsambandi. öll vinna, öll skemtun, miðar að því. Qg nú er hér á jörðu að byrja að rofa til í þessum efnum, enda ekki seinna vænna, því að svo má heita, að mannkyn jarðar vorrar sé á barmi iglötunarinnar og ætti skamt eftir, ef ekki yrðu bjargráð fundin. En svo er þó nú farið að horfa, að óhætt er að segja það fyrir, að það mun tak- ast. Mun mega segja að sú björg- unarstarfsemi sé vel hafin, þegar far- ið verður að reisa stöðvar til sam- bands við lífið á öðrum stjörnum,, og ættu Islendingar að verða þar for- gönguþjóð, eins og ég hefi minst á í annari grein. 3. Mikið er nú talað um frið með öllum þjóðum, og bræðralag. En það er ekki nóg. “Bræðr munu berjask.” Menn verða að vita, að það getur komist á nokkurskonar líf- taug allra manna á milli, og vinna meðjjví að það verði. Þegar það er orðið mun enginn hrapa niður, í þær gjár sem heita kvöl og örvænt- ing, og lifið hættir að vera á Helvegi. Þesskonar líftaug hefir komist á stundum og þó á ófullkomin hátt: en þó að menn fái fréttir af slíku, þá trúa sumir ekki, en aðrir telja kraftaverk og yfirnáttúrlegt. Af þessu tagi eru hin ótrúlegu tíðindi, sem sögð eru frá Theresu Neumann í Konnersreuth. Mánuðum saman hefir hún ‘hvorki bragðað þurt né vott. Hún er, að kveldi föstudags líkust því sem hún væri liðið lík, að \ því eV góðar heimildir segja, og hefir blætt til muna úr augum og sárum. En næsta dag er hún hin hressasta, rjóð í kinnum og hefir þyngst, ef ég man rétt, um 7 pund. Margir eru til vitnis um þetta, og hættir það að vera dularfullt þegar menn vita að samband getur kornist á eða líf- taug, þannig að einn likami fái þátt í ástandi annars. Theresa hefir tekið þátt í dauðastríði stúlku sem var í öðru húsi og alllangt burtu, og svipað er sagt af öðru fólki sams- konar. En ef nógu margir hefðu verið um slíka þátttöku, þá hefði ekk- ert dauðastríð orðið. Að því er mér hefir virst, þá er nokkur líkam- leg þátttaka i stríði deyjandi manna, ekki mjög óalgeng, en þetta er á svo lágu stigi, að það kemur ekki að gagni. Mun á þessu vej#a mikil og skjót breyting í rétta átt, þegar betra samband verður fengið við fullkomnari lífverur á öðrum stjörn- um. 9. nóvember. Helgi Péturss. I —Vísir. i I

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.