Heimskringla - 30.01.1929, Blaðsíða 6

6. HLAÐSlÐA
HEIM6KRINGLA
WINNIPEG, 30. JAN. 1929
EKKEHARD
Saga frá 10. öld.
eftir I. von Scheffel.
Hann hélt enn á hesliviðarstafnum í
hendinni, og nú stökk hann fram og lét þungt
högg ríða á baki kjallaravarðarins frá hægri
öxl og niður á vinstri mjöðm. Annað höggið
og hið þriðja fylgdi á eftir áður enn Rudimann
hafði náð sér eftir viðbrigðin. Stéinbrúsinn
féll úr hendi hans og brotnaði í mél á gólfinu,
en Kerhildur flýði.
‘‘í nafni hins helga kers í brúðkaupinu í
Kana!” hrópaði Rudimann, “Hvað á þetta að
þýða?”
Hann snéri sér við og sækjandi og verj-
andi sáu nú í fyrsta skifti hvor framan í annan.
‘‘í>að er gjöf frá St. Gallus til St. Pirmin!”
sagði Ekkehard reiður og reiddi enn stafinn til
höggs.
“Eg hefði mátt geta mér þess til,” svaraði
kjallaravörðurinn æfur. ‘‘Krabbaepli frá St.
Gallus! Þér þekkist af ávöxtunum. Hörð
jörð, ófrjó trú og dónamenni! Bíddu eftir gjöf
inni sem eg skal launa þér með!“ Hann leit
umhverfis sig eftir vopni. Stór sófl stóð í
einu horninu. Hann tók sér hann að vopni,
og var rétt í þann veginn að ráðast á óróasegg
inn, þegar skipandi rödd heyrðist frá dyrunum:
“Hættu! Friður sé með yður!” Og önnur rödd
með erlendum framfiurði, spurði: ‘‘Hvaða Hól-
ófernes er hér kominn upp úr jörðunni?’’
Skipunin kom frá Wazmann ábóta, sem
var að koma frá helgun hins nýja víns, ásamt
vini sínum.Símoni Bardo, fyrverandi lífvarðar-
foringja gríska keisarans. Hávaðinn frá deil-
unni hafði truflað Grikkjann í mjög fræði-
mannslegri skýringu á umsátri Jósúa um borg-
ina Ai, og hversu mikið hernaðarlegt glappa
skotinn konungur borgarinnar hefði gert, er
hann hélt í broddi liðs síns út á eyðimörkina,
Gamli Grikkinn, sem skilið hafði við heimili
sitt í stökustu reglu, því að friðsamt var þá
í Miklagarði, eyddi tómstundum sínum til þess
að sökkva sér ofan í fræði hernaðarlistarinnar;
og þeir kölluðu hann í gamni kapteininn frá
Kapernaum, þótt hann bæri búning reglunnar.
“Gefið rúpi fyrir bardagann,’’ hrópaði
Simon Bardo, því að honum fanst óþarfi að
taka fyrir ágæta skemtun áður en hún hófst.
‘‘Mig dreymdi í nótt um tindrandi ljósneista,
og það er fyrir barsmíð.’’
En ábótinn, sem jafnan lét sér fátt um
finnast ef ungir bræður sýndu sjálfstæði eða
einþykkni, skipaði fyrir um frið og að sér yrði
skýrt frá málavöxtum, svo að hann gæti miðl-
að í málinu.
Rudimann hóf frásöguna og skýrði rétt
frá öllu.
‘‘Lítil yfirsjón,” sagði ábótinn. -‘‘Sjá grein
47, sem ræðir um syndir framkvæmdar meðan
verið er við vinnu, við garðyrkju, fiskiveiðar.
í eldhúsi eða kjallara; Alemanisk lög: um
það sem gert er gagnvart stúlkum. Lát gagn-
sækjanda tala.”
.... Ekkehard skýrði nú frá því, sem fyrir
augu sín hefði borið og hversu réttlát reiði
hefði kúð sig til þess að grípa fram í.
Þetta er að verða margþætt,” sagði á-
bótinn. ‘‘Sjá grein 70: Enginn bróðir skal
berja annan bróðir nema með samþykki ábóta.
Einnig 72, er ræðir um þann áhuga, er sómir
sér vel hjá munki og leiðir til eilífs lífs. Hversu
gamall ert þú?”
‘‘Tuttugu og þriggja!”
‘‘Deilunni er lokið,” sagði ábótinn alvar-
lega. “Þú, kjallarabróðir, getur litið á förin á
baki þér sem verðskulduð laun fyrir gleymsku
þína. En þér, gestinum frá St. Gall, myndi ég
ráða til þess að halda áfram ferð þinni, því að
ritað er: Aðkomumunkur, er til klausturs kem-
ur, skal jafnan vera ánægður með þær ástæð-
’ ur er fyrir eru, skal ekki leyfa sér að finna að
nema með stökustu varúð og skal á engan
hátt vekja óánægju.” En sökum æsku þinnar
og þess, að þér hefir gengið gott til, þá skalt
þú einungis afplána synd þína með því að eyða
klukkustund við bænariðkun í kvöld frammi
fyrir altarinu í kirkjunni. Eftir það ert þú vel-
kominn gestur.’’
Það fór um ábótann og dóm hans eins og
svo oft hefir farið um réttláta dómara, sem
hafa haft með höndum hið vanþakkláta verk
gerðarinnar. Hvorugur aðili var ánægður;
þeir hlýddu en sættust ekki. Ekkehard kom
margt til hugar um góðvilja, sjálfsagða og rétt-
láta vandlæting og um dómgreind sumra á
þessum efnum, er hann lá yfir iðrunarbæn
sinni. Þetta var elnn fyrsti árekstur hans við
aðra menn. Hann gekk um hliðardyr aftur
inn í klaustrið.
Yfirþernan Kerhildur sagði stallsystrum
sínum sögu um kvöldið í saumastofunni í Ob-
erzell, þar sem þær sátu við að sauma tylft af
nýjum munkakuflum, en frásagan var svo
blandin ókvæðisorðum um lærisveininn frá St.
Gall, að réttara þykir að skrásetja hana ekki.
6. KAPITULI.
Nú brakaði í greinunum og veðurbarið
og hrukkótt andlit kom í Ijós. Maðurinn var
í gamalli presthempu, sem hafði verið skorið
neðan af með sljóum hníf um hnén, og hengu
tætlurnar niður. Örfamæli bar hann í stað
talnabands, og sterkur bogi lá í stafni bátsins.
“Megi drepsóttir.........,Hann var að
byrja á annan leik á bölbænum, er honum
varð litið á krúnuna á Ekkehard og búning
hans að siö lærisveina St. Benedikts. Röddin
breyttist þá tafarlaust—
velja á um ekkert eða reyktan fisk, þá er mað-
ur feginn að kjósa hið síðara.”
Þeir, sem eru félagar í sömu reglu, verða
brátt málkunnugir, og eigi skorti viðræður
undir máltíðinni. Gamli maðurinn spurði
miklu fleiri spurninga en Ekkehard gæti svar-
að. Um marga gamla félaga hans var það eitt
að segja, að kistumar þeirra lægu við hlið ann-
ara í hvelfingunni, en kross á veggnum og
nafn í skránni var eitt til merkis um, að þeir
höfðu eitt sinn lifað og dregið andann. Nyjar
sögur, nýtt gaman og nýjar deilur voru komnar
í stað þeirra, er verið höfðu fyrir þrjátíu ár-
um, og Moengal hafði engan áhuga fyrir því,
sem gerst hafði á seinni árum. En hann sagði,
þegar Ekkehard skýrði honum frá ferð sinni
og fyrirætlunum—
Ó, confrater, hvemig getur þú mælt svona
mikið á móti veiðum, en ert þó sjálíur á hæl-
unum á svona göfugu dádýri!”
En Ekkehard braut upp á öðru efni og
spurði hann hvort hann hefði aldrei saknað
friðarins og vísindanæðisins innan klaustur-
veggjanna.
En það var sem eldur brynni úr augum
sóknarprestsins við þessi orð.
“Þráði Catalina nokkum sinni trébekkina
í öldungaráði Rómverja eftir að þeir höfðu
sagt við hann: excessit, evasit, empit? Æsk-
an skilur þetta ekki. Kjötkatlar Egyptalands?
Ille terrarum mihi praeter omnes. . . . sagði
hundurinn við byrgið, sem hann hafði legið í
í sjö ár.”
‘‘Nei, eg skil þig sannarlega ekki,” svar-
aði Ekkehaírd. “Hvað hefir valdið þessari
breytingu á hugsanalífi þínu?” Hann leit út
undan sér á veiðitækin.
“Tíminn gerði það,’’ sagði sóknarprest-
urinn og barði fiskinum sínum við borðið, til
þess að gera hann mýkri. “En það er óþarfi
fyrir þig að minnast á þetta við ábótann. Eg
var eins og þú í æsku minni, því að írland
framleiðir guðhrædda menn, eins og íbúum
þessa lands er kunnugt um. Já, eg var sann-
arlega óaðfinnanlegur maður í þeirri tíð, er eg
kom með föðurbróður mínum Markúsi úr píl-
agrímsförinni til Róm. Þú hefðir átt að sjá
unglinginn Moengal í þá daga. Ekkert var
neins virði í hans augum í þá tíð,nema sálma
söngur, bænarvökur og andlegar æfingar.
Þetta var huggun hans og þróttur. Á þennan
hátt gengum við í klaustrið St. Gall—-hvaða
heiðarlegur íri sem væri, vildi töluvert á sig
leggja til þess að heiðra landa sinn—og eg
staðnæmdist þar. Búningur, bækur, fé, þekk-
ing—allur maðurinn— varð eign klaustursins.
Og Moengal írski var nefndur Marcellus og
hann þeytti silfri og gulli föðurbróðurs síns
út um gluggann, til þess að allar brýr, sem til
veraldarinnar gátu leitt, væru brendar að baki.
Þetta var sæll tími. Eg vakti og baðst fyrir
og nam eins og hjarta mitt lysti.
"En of miklar kyrsetur eru ekki mannin-
um hollar og of mikil þekking er ekkert annað
en ónauðsynlegt erfiði. Margt kvöldið hafði
eg setið og grúskað í handritum eins og bóka-
ormur og skrafað um margvísleg efni og deilt
eins og skjór. Ekkert var hulið. Hvar hafði
höfuð Jóhannesar skírara verið grafið, á hvaða
tungumáli talaði höggormurinn við Adam—
alt var rannsakað og um alt var komist að nið-
urstöðu. Eina hugsunin, sem aldrei vaknaði
í heila mínum var sú, að eg væri sjálfur hold
og blóð og bein. Ó, confrater, nú fóru margar
stundir að ssékja á mig, er mér leið illa! Eg
vona að þú þurfir aldrei að reyna það! Höfuð
mitt varð þungt, hönd mín skjálfandi. Eg gat
hvorki fundið frið við skrifborðið né í kirkj-
unni. Burt, burt! hrópaði innsta rödd sálar
minnar, út, út í víðáttuna!
“Eg sagði einusinni við THieto gamla, að
eg hefði gert uppgötvun. ‘Hvaða uppgötvun?’
spurði hann. ‘Að það er ferskt loft fyrir utan
klausturveggina. . . . ’
‘ Þeir bönnuðu mér þá að fara út fyrir
múrana, en marga nóttina klifraði eg upp í
turninn og horfði út í fjarskann. Eg öfundaði
leðurblökurnar, því að þær fengu að fljúga
yfir í furuskóginn.
“Confrater, við þessu er bæn og fasta eng-
in lækning. Því að það sem er innra fyrir í
manninum, verður að fá útrás.
‘Að lokum fór samt svo, að ábótinn reyndi
að átta sig á málinu á óvilhallan hátt, og hann
sendi mig til Radolfszell um eins árs skeið.
En bróðir Marcellus sneri ekki aftur. Það tók
að daga fyrir réttum skilningi í huga mínum
á því, hvað heilbrigði væri, er eg hjó furutré í
sveita míns andlitis eða náði fugli á hlaupum.
Dýra- og fiskiveiðar reka mjög bráðlega sjúk-
ar hugsanir burtu. Og þannig hefi eg gegnt
embætti mínu sem prestur í Radolfszell í þrjá-
tíu ár, rusticitate quandum impetus, hætt við
að verða dálítið búralegur, en hverju skiftir
það? ‘Eg er eins og pelikani úr viltu landi,
eg er eins og ugla úr eyðiskógi,' sagði sálma-
skáldið, en eg er sterkur og heilbrigður, og
Moengal gamli ætlar sér að lifa mörg árin enn,
og hann kemst að minsta kosti hjá illu í einu
efni.”
Moengal.
Sama kvöldið sem Ekkehard var neyddur
til þess að liggja á bæn í klausturkirkjunni í
Reichenau, stóð Heiðveig hertogafrú á svöl-
unum á Hohent wiel og horfði út í fjarska—en
ekki í áttina til sólsetursins. Hún snéri and-
litinu í austur og horfði hvast á vatnið og veg-
inn, sem lá upp að hömrunum við Hohentwiel.
Hún virtist ekki ánægð með það , sem hún sá.
Hún neyddist til þess að fara inn aftur er
rökkva tók, en sendi þá eftir stallara sínum
og talaði lengi við hann um eitthvert nauð-
synjamál.
Ekkehard stóð snemma næsta morguns
á þröskuldinum á klaustrinu, reiðubúinn til
þess að halda áfram för sinni. Ábótinn var
einnig kominh á fætur og var að hressa sig
á morgungöngu í garðinum. Strangur dóm-
arasvipurinn var horfinn af andliti hans, og
hann hvíslaði brosandi í eyra Ekkehards um
leið og þeir kvöddust—
“Sæll er sá sem fær svona laglegan nem-
anda eins og þú!’’
Ekkehard féll þessi setning illa. Hann
mintist gamallar sögu—jafnvel í klaustrum eru
illgjarnar tungur og.... þvaður berst frá manni
til manns.
“Eg er hræddur um, heilagi faðir, að þú
sért að hugsa um þá tíma, er þú varst að
kenna Clotildis nunnu rökfimi!’’ sagði hann
fyrirbtlega og gekk niður að bátnum. Ábót-
inn hefði heldur viljað eiga að gleipa heila
skeið af pipar, en að láta rifja upp þessa gömlu
sögu. ‘‘Góða ferð!” kallaði hann á eftir gesti
sínum
Ekkehard hafði aflað sér óvináttu munk-
anna í Reichenau með þessari heimsókn, en
hann lét það ekki á sig fá, og sami ferjumað-
urinn réri nú með hann yfir vatnið.
Hann horfði dreymandi umhverfis sig í
bátnum. Vatnið gáraðist lítið eitt í gagnsærri
morgunþokunni. Grannir turnarnir á klaustri
Eginos í Niederzell gnæfðu upp á vinstri hönd;
eyjan teygði ystu nes sín á hægri hönd, og var
dálítið vígi sýnilegt á einu þeirra innan um
pílviðinn. En Ekkehard horfði lengra, þar sem
brattar fjallagnýpur risu upp yfir hæðirnar við
ströndina. Geislar morgunsólarinnar skinu á
hamrana og þverhnýptar gjárnar. Lengra til
hægri handar voru minni tindar, sem litu út
eins og væru þeir varðmenn, er risinn, ná-
granni þeirra, hefði sett þama.
“Þarna fyrir handan er Hohentwiel,”
sagði ferjumaðurinn.
Ekkehard hafði aldrei sé<$ ákvörðunar
stað sinn, en hann þurfti ekki á skýringu ferj-
umannsins að halda.
“Einmitt svona hlýtur fjallið að líta út,
þar sem hún hefir valið sér bólfestu,” sagði
hann við sjálfan sig, og hann gerðist hugs-
andi og alvarlegur í skapi.
Fjallgarðar, stórar vatnsbreiður og víður
himinn og tignarlegt landslag vekur alt djúpa
alvöru í huganum. Það er ekki stórfengleik-
inn í þessu, heldur verk mannanna, sem bros-
ið vekur á vörum þess, er á horfir. Ekkehard
fór að hugsa um postulann Jóhannes, sem kom
til fjalllendiseyjarinnar Patmos, og um þá
miklu opinberun, er hann hafði þar orðið
fyrir. . . .
Ferjumaðurinn réri jafnt og þétt áfram og
þeir færðust nær nesinu í landi, þar sem Rad-
olfszell var og fáein hús á stangli. En rétt í
þessari svipan skaust einkennilegur bátur í
Ijós. Hann var högginn úr stórum trjástofni
og reft yfir hann með grænum greinum og
vatnareyr, svo líkast var sem hann væri knú-
inn áfram af ósýnilegu afli. Hann rak fyrir
vindinum að sefinu við ströndina.
Ekkehard bað ferjumanninn að stöðva
þetta einkennilega farartæki og hann gerði
það með því að reka árina í gegnum grænt
þakið.
“Fjandinn hirði ykkur!” heyrðist sagt með
dimmri röddu innan úr trjástofninum, “oleum
et operam perdere, alt mitt erfiði til einskis!
Villigæsir og endur farnar til fjandans!”
Skari af vatnafuglum, sem nú flugu upp
með skrækjum, staðfestu sannleikann um
þetta.
‘‘Hæ, salve confrater! Eg sver við skegg
St. Patriks frá Armagh að ef forvitni þín hefði
látið mig í friði stundarfjóröung lengur, þá
hefði eg getað boðið þér til ljúffengrar mál-
tíðar—fuglakjöt af vatninu!"
Það leyndi sér ekki hversu mikið honum
‘varð um þetta, er hann horfði á eftir fugla-
hópnum.
Ekkehard rétti u*pp fingurinn og brosti.
“Ne clericus venationi incumbat! Eng-
inn helgaður þjónn drottins skal á veiðum
vera.”
“Bókaspeki!’’ hrópaði hinn. “Þetta á
ekki við okkur héma við vatnið. Þú ert þó
ekki sendur hingað til þess að setja á kirkju-
rannsókn hjá sóknarprestinum í Radolfs-
zell?”
‘‘Sóknarpresturinn í Radolfszell!” hróp
aði Ekkehard. “Þú ert þó ekki bróðir Mar-
cellus sjálfur?”
Hann leit út undan sér á hægri handlegg-
inn á veiðimanninum, en erminn hafði brest
þar upp, og sá þá litstungna mynd af frelsar-
anum, sem höggormur hringaði sig um, og
var ritað fyrir ofan hana: “Christus vindex.”
“Bróðir Marcellus?” sagði hinn hlæjandi
og dró hendjna yfir ennið. “Fuimus Troes,
velkominn á Moengals land.”
Hann klifraði yfir á bát Ekkehards.
“Heill heilögum Gallusi!” sagði hann og
kysti Ekkehard á kinn og brá. “Við skulum
fara í land. Þú ert gestur minn, þótt eg geti
engan villifuglinn gefið þér.”
“Eg hafði haldið að þú litir öðravísi út,”
sagði Ekkehard og satt að segja var það eng-
in furða.
Ekkert gefur rangari hugmyndir um fólk,
en að koma þangað, er það hefir dvalið og
starfað, eftir burtför þess; að sjá smábrot af
því, sem eftir það liggur, hlusta á umtal þeirra,
sem eftir hafa orðið og mynda sér skoðun af
því. Fæstir taka eftir því, sem dýpst er og
persónulegast í fari þeirra, er þeir eru sam-
vistum við, og jafnvel þótt eftir þessum ein-
kennum hafi verið tekið, þá er þeirra að jafn-
aði síðast getið.
Bróðir Marcellus var farinn úr klaustr-
inu til þess að gegna hinu vanrækta prests-
embætti í Radolfszell um það leyti sem Ekke-
hard kom til klaustursins. En fallega rituð
handrit, De Officiis eftir Cicero og Priscian á
latínu með írskum bókstöfum innan um á
milli línanna, hafði haldið minningu hans vak-
andi. Nafn hans var mikils virt í innri klaust
ursskólanum, þar sem hann hafði eitt sinn
verið kennari og lifað óaðfinnanlegu lífi. En
frá þeim tíma hafði ekkert til hans spurst í St.
Gall, og Ekkehard hafði auðvitað búist við að
hitta alvarlegan fræðimann, fölan og gugginn
yfirlitum, en síst af öllu kátan veiðimann.
Báturinn lenti bráðlega við Radolfszell-
ströndina. Ferjumaðurinn kvaddi þá í góðu
skapi, því að honum hafði verið gefinn þunn-
ur silfurpeningur, myntaður einungis öðru
megin, en klerkamir stigu á land. Fáeinir
j húskofar og fiskihjallar voru reistir umhverfis
minningar-kirkjuna, þar sem bein Radolfs
voru grafin.
“Hér á Moengal heima," sagði prestur.
“Gakk inn. Eg vona að þú berir ekki sögur
um mig til biskupsins í Constance, eins og
djákninn frá Rheinau gerði, sem sagðist hafa
séð svo stóra vínbrúsa og drykkjarhorn í húsi
mínu, að það væri til skammar, á hvaða aldri
sem eigandinn væri.”
Þeir komu inn í stórt þiljað herbergi.
Yfir dyrunum hengu hjartarhorn og úr-uxa;
veiðispjót, greinar með fuglalími í snörur og
fiskistengur láu upp við veggina í einni þvögu,
og í einu horninu hafði brúsa verið velt um við
hliðina á teningskassa. í stuttu máli, hefði
þetta ekki verið bústaður prests, þá hefði vel
mátt ætla, að skógarvörður ætti þar heima.
Eftir litla stund var brúsi með frekar súru
víni, brauðhleifur og smjör komið á eikarborð.
ið, og þegar presturinn hafði brugðið sér inn
í eldhúsið, þá kom hann aftur og hélt kufl-
inum sínum upp eins og svuntu, og hvolfdi
svo stórri hrúgu af reyktum laxi á borðið fyrir
framan gestinn.
Heu! quod anseres fugasti antvogelosque
et horotumblum! Ó, að þú skyldir fæla í burtu
viltar gæsir, endyr og jafnvel hegra. En þegar