Heimskringla - 01.05.1929, Qupperneq 4

4. BLAÐSIÐA
HEI MSKRINGLA
WINNIPEG, 1. MAt 1929
Hjeinvskringla
(HtofnnTI lHKfl)
Krmir at ■ hverjnm mlflrlknflrfl
EIGENDUR:
VIKING PRESS, LTD.
883 »( 855 SARGEST AVE , WIJÍiVIPEG
TAI.SIMl! 80 537
V«r* blatSslna er »3.00 é.rgangurlnn bor«-
lat fyrlrfram. Allar borganlr senðlat
THK VIKING PBESS LTD.
■IGFÚS HALLDÓRS trá Höfnum
Ritstjórl.
Iltanflakrllt III blanatnat
THIÍ VIKING PRESS, Ltl, Bo:
Vtanflakrlft tll rltatj*ranai
BDITOll HKISISKRINGLA, BM 3105
WISNIPEG, MAK.
8105
“Helmakrlngla ls jmbllshed by
The Vlkln* Preaa I-td.
and prlnted by ___
C'IT I PRINTING A PIIBl.ISHSNG CO.
863-855 Snritenl Ate, WlnnlpeB. *»«•
Telephonei .86 58 I
WINNIPEG, 1. MAÍ, 1929
Sumargjöf dr. Brandson
Sumardagurinn fyrsti var í augum
margra góðra og gamaila íslendinga sá
hátíðisdagur ársins, er þeir heilsuðu með
mestum fögnuði. Hvernig sem viðrað
hafði undanfarið, bar sá dagur í skauti
sínu loforð um sigur lífs og ljóss og yls, •,
yfir dauða, myrkri og kulda. Þann dag
rýmdu illvættir hels og hríða, sess fyrir
hollvættum gróðrarmagns og heiðríkju.
Fngin meiri fagnaðarorð gat á íslenzku
jarðríki en þessi: Gleðilegt sumar!
Hvað hefði getað verið meira fagn-
aðarefni Vestur-íslendingum, en að geta
einmitt nú óskað hver öðrum gleðilegs
sumars, í þeirri von að nú með sumrinu
yrðu illvættir ófriðarmyrkurs og haturs-
kulda að rýma fyrir hollvættum hlýrra
viðmóts og háleitari drengskapar. En
því var ekki að heilsa. Einmitt á sum-
ardaginn fyrsta skellur yfir þá óheimleg-
asta demba haturshríðar og ódrengskap-
ar, sem enn hefir yfir þá dunið, síðan
fítonsandi sjálfboðanna tók að blása þeim
éljagangi að Þjóðræknisfélaginu fyrir
rúmu ári síðan. Og nú þykir mikið við
liggja, því nú er það dr. Brandson sem
blæs. Manni rennur ósjálfrátt í hug
vísa Hannesar prests Bjamasonar á Ríp,
um hlutverk rómverskiu fylldngarinnar,
er stendur viðbúin bak við samtínings-
liðléttinga völsku fylkinganna sjö, er
Hálfdánarsynir hafa rennt frá sér
kvistuðum og með klofnum hausum:
Hjin skal bíða, hjörs á mið
hún skal síðast fara.
Hún skal smíða hlýra lið;
hún skal ríða' á smiðshöggið.
sögðum það í ritstjómargrein hér í fclað
inu, — enda hafa fáir treyst sér til mót
mæla— að hefði ekki dr. Brandson !éð
sjálfboðunum álit sitt, þá hefði bóla þeirra
hjaðnað um leið og þeir blésu hana.
Vér sjáum dr. Brandson enga gilda
afsökun í þessum málum. Vér sjáum hon-
um enga afsökun í því, hafi hann látið
leiðast af sér lélegri eða heiftarfyllri
mönnum.svo að hann þess vegna þyrfti að
bregða yfirlýstri sáttfýsi sinni við Heim-
fararnefndina, og vísa fjórum góðum
drengjum úr sinni eigin nefnd, er þeir
gátu eigi fylgt honum fjandskaparleiðina
á enda. Vér sjáum honum enga afsök-
un í því, að láta blað sitt ‘‘Lögberg” halda
árlangt uppi þrotlitlum, persónulegum
svívirðingum á Þjóðræknisfélagið og ein-
staka menn úr Heimfaramefndinni,
suma af þeim í tölu ágætustu skoðana-
bræðrá hans í mörg ár, aðeins af því, að
þeim*var tryggðin við íslenzkt Þjóðrækn-
isfélag í Vesturheiml dýrmætari en
flokksfylgi; sjáum honum því síður af-
sökun í því að hafa aðgerðalaus séð í
blaði sínu þessar persónulegu svívirðing-
ar, um forna samherja og aðra, fara sí-
vaxandi, sem það má öllum vel vera kunn-
ugt, að hefðu þeir, eða vér, viljað leggja
oss niður við samskonar vopnaburð á
hann, að þá var ef til vill ekki nema með-
al steinsnar yfir í hans eigin glerhöll.
Og vér sjáum honum enga afsökun í
því, ef hann getur enn, og hefir frá upp-
hafi getað farið svo í kringum sína eigin
siðferðistilfinningu, að hann hefir geðs-
muni til þess að reyna að núa Heimfarar
nefndinni þeirri fjarstæðu um nasir, að
hún sé sem dulklæddur vesturfara agent
að reyna að herja fé út úr hinu opinbera;
einmitt hann, maðurinn, sem ásamt öðr-
um hluthöfum '‘Lögbergs'’ þiggur feg-
inshendi $3—4,000 á ári frá Ottawja-
stjórninni, til þess að láta blaðið herða
á útflutningum frá Islandi hingað, með
greinabálkinum um "Kanada framtíðar-
landið.” — Hvílík látalæti. Hvílíkur
yfirdrepsskapur.
Nei, það vita allir, sem vita vilja
rétt, og þess vegna þora fyllilega að
horfast í augu við sannleikann, að á
bak við árásir dr. Brandson og Mr. Berg-
man, er gamalt hatur, kirkjulegt og per-
sónulegt, samfara óvild í garð Þjóðrækn-
isfélagsins. Það vita allir skynbærir
Vestur-íslendingar, að þeir sjálfir þessir
tveir leiðtogar og mennirnir, sem dr.
Brandson vísar forsætisráðherra Mani-
tobafylkis til, í upplýsingaöflun, eru að
meir eða minna leyti óvildarmenn og
jafnvel opinberir fjandmenn Þjóðræknis-
félagsins, eru yfirleitt þeirrar skoðunar,
að því fyr sem íslenzkt þjóðerni hverfi í
hringiðuna hér, því betur séu menn af
íslenzkum ættum komnir, hér í landi.
Þeir um þá skoðun; þeir eru auðvitað
frjálsir að henni. En hún afsakar ekki
bardagaaðferðina, sem sjálfboðarnir hafa
beitt. —
Henni tókst það líka. Og dr.
Brandson hefir líka tekist að ‘‘ríða á
smiðshöggið” — en á sjálfan sig. Því
virðing hans og álit meðal fjölmargra
góðra vestur-íslenzkra drengja bíður
aldrei bætur “smiðshöggsins,’’ er hann
reiddi að Heimfararnefndinni í Löghergi
á sumardaginn fyrsta, “smiðshöggsins,’’
er missti svo herfilega marks, að það
vann engum tjón, nema hans eigin mar.n
orði.
XXX
Frá því að árásirnar á Heimfarar
nefndina hófust í fyrra, og þrátt fvrir
það, að dr. Brandson reið þar á vaðið,
hefir fjöldi manna, jafnvel þeir, er an.nars
hefir með öllu ofboðið bardagaaðferðir
Lögbergs, Bergman & Co., afsakað dr.
Brandson, með ýmsu móti. Ekkert
hefði vakað fyrir honum annað en þa\
að þvo þessa Heimfararnefndar-‘‘agenta’’-
smán af Vestur-íslendingum. Hann
gæti ekkert gert að því hvernig sjálfboð-
ar hans rituðu, hann væri leiddur af
sér verri mönnum. Og eftir því, sem
ritmennska þeirra varð góðum mönnum
andstyggilegri, eftir því óx sá orðrómu. ,
að hann tæki sér þenna rithátt svo nærri,
að hann væri sjálfur alveg hættur að
leggja nokkuð til málanna; vildi helzt
aldrei af stað hafa farið; væri jafnvel bú-
inn að segja sig úr sjálfboðanefndinni,o.s.
frv., o. s. frv.
Að vísu hefir dr. Brandson notið
hér álits síns og maklegra vinsælda fyrir
læknisstörf sín. Og samt er furðuíegt
hve blindir margir góðir menn hafa ver-
ið á afstöðu hans í þessari illindahríð.
Því það er jafnvíst nú, og í fyrra, er vér
En allra sízt verður nokkur afsökftn
fundin dr. Brandson til málsbóta, er hann
lítillælkkar sjálfan sig svo stórkostlega, að
grípa til þess framúrskarandi ósæmilega
örþrifaráðs, að birta bréfaviðskifti Heim-
fararnefndarinnar við forsætisráðherra
Manitobafylkis, í því heimildarleysi, sem
hann hefir gert, aðeins til þess að reyna
að gera Heimfararnefndina tortryggilega
með vesturfaraagents-nafnbótinni, sem
dr. Brandson ætti sjálfur fyrst og fremst
skilið, ásamt meðeigendum sínum að
“Lögbergi,” ef um nokkra slíka nafnbót
væri að ræða meðal vestur.íslenzkra
manna. Hve barnaleg sú tilraun er,
þarf ekki að lýsa hér. Það er fullkom-
lega gert á öðrum stað í blaðinu. Bréfin
sjálf eru heldur ekki mergur þessa máls,
heldur hvernig þau eru fengin éil prent-
unar í “Lögbergi.” Því það er víst, að
með því að komast yfir bréf á þann
hátt, að þingmaður fær þau í hendur,
undir því yfirskini, að íá þau til aflestrar
fyrir sig, og svo að lauma þeim, eða af-
riti af þeim, út úr þinghúsinu til birting-
ar í Lögbergi, í algerðu heimildarleysi og
án vitundar forsætisráðherrans, hefir
dr. Brandson lotið svo lágt, að hann bíð-
ur þess aldrei bætur í áliti allra góðra V.-
íslendinga. Áður hefði enginn þeirra
trúað, að hann gæti lagt sig niður við
slíkan vopnaburð, er auðvirðilegastur
þykir hverjum góðum dreng. En nú
vita menn það.
Þeirri sumargjöf sæmdi dr. Brandson
sjálfan sig framml fyrir öllum Vestur
íslendingum.
------------x----------- «,
OPIÐ BRÉF
Rugby, North Dakota,
April 26, 1929.
Editors Heimskringla and Lögberg,
Winnipeg, Manitoba.
Gentlemen:
In the last issue of Heimskringla five men
(Burtness, Shipstead, Frazier, G. B. Björnsson
and myself) are credited with being behind the
Burtness Resolution concerning the participation
of the United States in the Icelandic Millennial
celebration of 1930. Many more should be
mentioned in that connection; Mrs. Thorstina
Jackson Walters who did the first work for the
movement; Judge Sveinbjörn Johnson, Legal
Counsel University of Illinois, who has done
personal work in Washington this winter for it;
Vilhjálmur Stefánsson, C. H. Thordarson, Rev.
Hans Thorgrimson, Dr.v G. J. Gíslason, As-
mundur Benson, J. K. Olafson, Professor J. S.
Bjornson and many others. In fact all Ameri-
can citizens of Icelandic descent and their
friends are united behind this propósition.
In this connection it is my hope that this
movement be kept above all factional contro-
versy. We should all unite to support it with
the sole end in view of securing the most credi-
tab!e participation by the United States in the
Millennial that is possible. We want that
participation to be commensurate with the
power and dignity of the United States and such
as will compare creditably with that of any
country. We want the representation to be
such as will in all respects do honor to Iceland
and such as we will all feel honored in partici-
pating in jointly.
The Mountain Jubilee Celebration last year
showed what united efforts and persistent re-
fusal to let factionalism enter could accomplish.
May we not follow the same course now, as far
as the participation of the United States, Minne-
sota and North Dakota in this millennial cele-
bration is concerned? In that way it looks
tó me we can best honor our native country
Iceland and at the same time show we are
worthy citizens of our adopted country.
May I therefore respectfully appeal to you
and your readers to refrain from any unseemly
newspaper controversy in the Icelandic papers
concerning this worthy movement. Let us
work for the movement itself and forget all
other considerations. Will you not unitedly
and whole-heartedly support it.
Sincerely yours,
G. Gritnson.
* * *
ÞÝÐING
Rugby, North Dakota,
26. apríl, 1929.
Ritstjórar Heimskringlu og Lögbergs,
Winnipeg, M)an.
Herrar minir:
I síðasta tölublaði Heimskringlu eru fimm
menn (Burtness, Shipstead, Frazier, G. B.
Björnson og ég sjálfur) tilnefndir sem stuSn-
ingsmenn, er ýtt hafi undir þingsályktunartil-
lögu Burtness, viSvíkjandi þátttöku Bandaríkj-
anna í þúsund ára hátiS Islendinga 1930.
Marga aSra ber aS nefna í því sambandi; Mrs.
Thorstínu Jackson Walters, er fyrst lagSi hér
hönd á plóginn; Sveinbjörn Johnson dómara,
lögfræSisráSunaut Illinois háskólans, er per-
sónulega hefir unniS aS framkvæmdum þess í
Washington í vetur; Vilhjálm Stefánsson; C.
H. Thordarson; Rev. Hans Thorgrímsori; dr.
G. J. Gísíason; Asmund Benson; J. K. ölafs-
son; prófessor J. S. Björnson og marga fleiri.
í rauninni eru allir amerískir borgarar af ís-
lenzkum ættum og vinir þeirra sameinaSir um
þaS aS stySja aS framkvæmdum þessa máls.
I sambandi viS þetta, er þaS von mín, aS
'þessu máli verSi haldiS utan viS allar flokka-
deilur. Vér ættum ailir aS sameinast um þaS,
meS þaS markmiS eitt fyrir augum,aS tryggja svo
sem auSiS er, hina sæmilegustu þátttöku frá
Bandaríkjunum í þúsund ára hátíSinni. ÞaS
er ósk vor aS þátttaka sú megi verSa í hæfilegu
hlutfalli viS vald og virSingu Bandaríkjanna,
og á þann hátt, er vel þolir samanburS viS
játttöku hvers annars ríkis. Oss langar til
jess, aS hin opinbera þátttaka verSi aS öllu
leyti Islandi til sæmdar og á þann hátt, aS oss
)yki öllum sæmd í sameiginlegri þátttöku.
AfmælishátíSin aS Mountain í fyrra sýndi
hverju má til leiSar koma meS einhuiga átökum
og staSföstum vilja aS vísa á bug öllum flokka-
drætti. Getum vér ekki fariS sömu
leiS nú, aS því er snertir þátttöku
Bandaríkjanna, Minnesota og North
Dakota i þúsund ára hátíSinni. Mér
virSist aS á þann hátt getum vér
bezt heiSraS ættland vort, Island, og
um leiS sýnt, aS vér erum góSir
borgarar fósturlands vors.
Mætti ég þess vegna virSingar-
fyllst fara þess á leit viS ySur og
lesendur ySar, aS forSast allar ó-
viSeigandi blaSadeilur i íslenzku
blöSunum um þetta heiSursatriSS.
Látum oss vinna aS málinu sjálfu og
gleyma öllum öörum atriSum. ViljiS
þér eigi vinna aö því í sameiningu
og af alhug?
YSar einlægur,
Q. Grimson.
* * *
Um leiö og vér þökkum GuSmundi
Grímson dómara fyrir skýringu hans
á því, hverjir fleiri hafa aS því
unniS, en hann og hinir fjórir, er
nefndir voru í siSustu Heimskringlu,
aö þingsályktunartillaga Mr. Burt-
ness yrSi borin upp í ríkisþinginu,
viljum vér leggja áherzlu á þaS, er
vér tókum fram í ritstjórnargrein í
síöasta blaSi, aö “einkennilega rang-
snúiS hugarfar þyrfti sá Islending-
ur aö hafa, hvort sem hann er sunn-
an eöa noröan viö landamærin, er
eigi óskaöi þess af alhug a'S þings-
ályktunin sigldi beggja skauta byr í
gegnum ríkisþingiö syöra.” Enda
er sú ritstjórnargrein skrifuö í þeim
anda, aö óhugsandi er aö þar sé nokk
urt atriSi aö finna, er gæti ýft
nokkra manneskju til andstööu gegn
því, aö þingsályktunartillaga Mr.
Burtness nái óskiftri samþykkt ríkis-
þin'gsins. Þarf því ekki aö fjölyröa
um þaö af vorri hálfu hve sjálfsagt
þaS sé, aS Islendingar geri sér eigi
þá vansæmd, aö fara aö rífast, meö
þingsáíyktunina sem deiluatriöi.
—Ritstjóri HeimSkringlu.
----------x-----------
Lundborg í Winnipeg
Hinn frægi, srenski fluggarpur
Einar P. Lundlxirg höfuösmaSur, sá
er bjargaöi Umberto Nobile yfirhers
höfSingja af hafísnum austan viö
Spitzbergen, þar sem loftskip háns,
“Italia,” fórst á leiS til NorSurpóls-
ins 25. maí í fyrra, kemur hingaS til
Winnipeg og flytur fyrirlestur um
þessa glæfraför sína, aö Walker
leikhúsinu á mánudaiginn kemur, 6.
maí, eins og siá má af anglýsingu á
öörum staö hér í blaöinu.
Dt. Julius Lincoln, ritari félagsins
“The American Sons and Daughters
of Siweden,” kom hingaS á föstudag-
inn, til fundar viö Winnipegnefnd-
ina er aS komu Lundborgs stendur,
til þess aS ljúka undirbúningi undir
móttöku hins fræga flugmanns.
KvaS Dr. Lincoln Lundhorg höfuös-
mann vera til Ameriku kominn fyrir
forgöngpi “Anierican Sons and
Daughters of S'weden.” HefSi hann
byrjaS fyrirlestraferS sína í New
York ag haldiS síSan þvert yfir
Bandaríkin vestur • á Kyrrahafs-
strönd. Kemur hann hingaö beint
frá Seattle, Washington, þar sém
hann heldur síöasta fyrirlestur sinn
á Kyrrahafsströndinni á morgun, 2.
maí. Er hér mikill viöbúnaöur i
tilefni af komu hans, og sér “Trans-
Canada Airways,” í samráöi viS
Winnipegnefndina, um aS loftfloti héS
an mæti Lundborg höfuSsmanni í
Grand Forks, N. D., og fylgi honum
alla leiö til Winnipeg. —
Agœtar Viðtökur
AJIstaSar í Bandaríkjunum hefir
Lundborg höfuösmaöur mætt himun
ágætustu viStökum og verið borinn
á höndum aödáunar og hrifningar
áheyrenda og áhorfenda. Er Win-
nipegnefndin þess fullviss, af þeim
ágætu undirtektum, er hún hefir
hér fengiö, aö húsfyllir veröi hér
til þess aö hlusta á hann og sjá
myndirnar; er hann sýnir af björg-
uninni og af íramförum fluglistar-
nmar í SvíþjóS.
Lundborg höfuösmaSur er fæddur
á Indlandi, þar sem faSir hans var
í fullan aldarfjórðung hafa.
Dodds nýrna pillur verið hii»-
l viðurklennd’u meðujL, viið bak-
verk, gigt og bröðru sjúkdóm-
' um, og hinna miörgu kvilla, er
| stafa frá veikluðum nýrum. —
| Þær eru til sölu í öllum lyfaibúð
um á 50c askjan eða 6 öskjur
fyrir $2.50. Panta má þær beint
frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto 2, Ont., og senda
| andvirðið þangað.
jkristniboöi, og hefir stundaö flug-
nám á Englandi. Hann er n&
flugkennari í sænska hernum, og er
hér í orlofi sínu frá þeim starfa.
Á mánudaginn 6. maí, veröur
Lundborg höfuösmaöur gestur Can-
adian Club, viö hádegisverö aö Roy-
| a! Alexandra gistihúsinu. En síöar
um daginn veröur honum veitt opin-
i)er móttaka í þinghúsbyggingunni.
Eftir aS Hafa bjargaö Nobile og
komiö honum á öruggan staö, snérí
Lundborg höfuösmaöur aftur til þess
aö sækja verkfræöing, er viS fimmta:
mann var strandaSur á ísflögftinni.
Flugvélin, er útbúin var meö skíö-
um, laskaðist í lendingunni, þrátt
fyrir stjórnsnilli Lundborgs. Von-
ir hans og félaga hans, um aS þeirrc
yrSi björgunar auöiö, fóru smá;
minnkandi, dag frá degi, í þrettán;
daga, unz Lundborg var aö síSustu
bjargaö af »Srum sænskum flug-
rnanni, Schyberg lautinant.
—----------x----------
Líknarfélagiö “Harpa” efnir til
ágætrar samkomu mánudþgskvöjdið
13. maí, og gengur allur arSurinn í
líknarsjóS félagsins, eins og venju-
legt er. Æ-ttu menn og konur a5
fjölmenna þangaS bæSi vegna skenit'
unarinnar sem er í vændum og verS-
ur ágæt eins og sagt hefir veriS, og
menn geta sjálfir sannfærst nánar
um í næsta blaöi, og þá ekki síöur
vegna tilgangsins. “Har|pa” hefir
glatt svo marga og gerir enn, ef
menn vilja sinna henni aö menn ættu
aS vera fúsari aS Ijita seSla en silf-
ur af hendi rakna viö slík tækifæri.
Og enginn veit hvenær aö því kanrt
aS koma, aö “Harpa” geti varpaö
svolitlum geisla inn til einhvers sem
er einhverjum okkar kær, en Sem við
ef til vill ekki getum náS til á þvi
augnabliki. GleymiS ekki samkomr-
unni.
-----------x-----------
Opið bréf
(Hkr. hefir borist eftirfylgjandi bréf
frá hinuni góSkunna merkismanni hr.
Sveini Björnssyni, prests Pétursson-
ar frá Hallfreöurstööum).
Nú skensöld er og skamma,
svo skurkar í hverjum raft,
og ýmslr hefja hramma,
en hika, a« gefa á kjaft.......
■—Stephan G.
Herra Ritstjóri!
Endur fyrir löngu uröu þeir Moun-
tain- og GarSarbúar í N. Dakota
saupsáttir. KviSlingar gengu á
milli þorpanna í margar vikur, eins
og logi yfir akur. Og bardagaþrá-
in óx viö hvern nýjan kviöling.
Þá var þaö fjósakarl St. G. heit-
ins, “Eiríkur hetjan háa, sem hóf
þá rimmnu fyrst.” “MeS staf, steina
og slöngu stikaSi hann” móti “Isra-
els”-lýö á MJountain og vann frægan
sigur, eins og DavíS forSum. Og
vopn Eiríks voru öll gömul og heiö-
arleg ritningarvopn.
Nú var þaö fjósakarl afturhalds-
ins í Winnipeg, lögfræSingurinn H.
A. Bergman, sem hóf þá rimmu
fyrst. En nú eru vopnin sem hann
og fylgifiskar hans brúka: penni,
dylgjur, rógbur'Sur og lævísi. Öll
nýtízku vopn, en ekki aS sama skapi