Heimskringla - 29.05.1929, Blaðsíða 6

6. BÍLAÐBÍÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 29. MAÍ, 1929
í
EKKEHARD
Saga frá 10. öld.
eftir I. von Scheffel.
“In te speraverunt patres nostrl,
Speraverunt et liberasti eos.
Sancte deus,
Ad te clamaverunt patres nostri,
Clamaverunt et non sunt confusi.
Sancta fortis."
I
Og síðan komu frá báöum flokkunum hin
fögru orð, þótt vopnabrakið og fall særðra
manna truflaði sönginn —
“Ne despicias nos in tempore senectutis,
Cum deficerit virtus nostra;
Ne derelinquas nos.
Sancte et misericors salvator,
Amarae morti ne tradas nos.’’
Þannig stóðu þeir þéttir fyrir í bardag-
anum. Húnunum hafði brugðið nokkuð, er
þeir sáu þessar svörtu fylkingar nálgast.
Öskur og djöfullegt hví var svar þeirra við
"Media Vita.” Ellak skifti reiðmönnum sín-
um og raðaði til reglulegs áhlaupk og bardag-
inn varð hamslausari en nokkuru sinni áður.
Húnarnir brutust bráðlega í gegnum þunn-
skipaðar raðir St. Gall-munkanna og hófst nú
áköf orusta í návígi. Styrkleikur átti hér
við liðleika, þýzkt seinlæti við magyariska
kænsku.
Hegau-jörðin drakk í sig blóð margra
góðra drengja. Tutilo sterki lá fallinn.
Hann hafði hlaupið undir hest eins Húnans,
dregið reiðmanninn af baki á fótunum, sveifl-
að honum upp í loftið og slegið honum við
stein, svo að heilinn lá úti; en augnabliki síð-
ar stóð ör í gagnauga hins gráhærða lista-
manns. Svo var, sem sigursöngur hinna
himnesku hersveita færi um sært höfuð hans,
en svo hneig hann dauður ofan á líkama ó-
vinarins. Hinn slóttugi Sindolt afplánaði
með dauðasári í brjósti margt hrekkjabragð
ið, sem hann hafði gert félögum sínum; og
Skotanum Dubslan kom það ekki að haldi
þótt hann héti St. Minwialoiusi að ganga ber-
fættur til Róm, ef dýrlingurinn verndaði hann
nú — hann var líka borinn af vígvellinum
með ör í hjartanu.
Höggin féllu á hjálma eins og hagl á
þakskífur. Moengal dró hettuna fram yfir
höfuð sitt, svo að hann sæi hvorki til hægri
né vinstri. Spjótið hafði hann mist.
“Út með þig, Cambutta!” hrópaði hann
harkalega og losaði kylfuna, sem hann hafði
bundið á sig og ávalt hafði fylgt honum í bar-
daganum. Hann stóð þarna mitt í ósköpun-
um eins og þreskjari á þreskivelli. Reiðmað-
ur hafði um skeið verið að leitast við að
brjótast í gegnum fylkinguna. ‘‘Kyrie eleis-
on!” söng gamli maðurinn og braut haus-
kúpuna á hestinum. Reiðmaðurinn stökk
léttilega af baki, ættlaði að höggva á hand-
legginn á honum, en skeindi hann aðeins
lítt.
‘‘Hæ!” hrópaði hann, “Það er gott að
taka sér blóð á vorin. Gættu þín, skurð-
læknir litli!” og hann lamdi með kylfunni eins
og hann æltlaði að keyra mótstöðumanninn
marga faðma ofan í jörðina. Húninn vék
fimlega undan högginu, en hjálmur hans
féll frá um leið, og kom, þá í ljós blómlegt
andlit og féll hár um það, fléttað saman við
rauð bönd. Áður en Moengal gæti höggið
í annað sinn, hafði andstæðingurinn ráðist á
hann eins og tígrisköttur. Ungt, blómlegt
andlitið var fast upp að andlitinu á honum.
Það var engu líkara en að honum ætlaði að
veitast tækifæíri á gamals aldri til þess að
smella kossi á rjóðar varir. En í þess stað
var hann bitinn í kinnina. Hann brá hend-
inni utan um fjandmanninn — og hélt þá utan
um kvenmannsmitti!
“Púli fjandi!” hrópaði hann. “Hefir
helvlti spúið út kvendjöflum sínum líka?”
En þá var hann aftur bitinn — á hina
kinnina — til þess að ekki skyldu lögmál sam-
ræmisins rofin. Hann hörfaði til baka; en
áður en hann gæti hafið kylfuna til höggs,
var Erika komin á bak mannlausum hesti,
sem fram hjá hljóp, og reið skellihlægjandi í
burt — hvarf eins og draumur, sem er fokinn
út í veður og vind um leið og haninn galar í
morgunsárinu.
Spazzo hafði forystu fyrir flokk manna
úr landvarnarliðinu á miðjum bardagavellin-
um. Það hafði átt vel við hann er fylkingar
sigu fyrst saman, en hann tók að þreytast
dálítið, er orustan virtist aldrei ætla að taka
enda o gmenn héngu hver á öðrum eins og
hundar á hirti á dýraveiðum. Því var líkast
sem einhver draumaværð félli á hann þarna
mitt í hættunni og háskanum, og hann skókst
ekki fyr upp úr hugrenningum sínum, en mað-
ur reið fram hjá o greif af honum hjálminn.
En þegar sami náunginn færði sig upp á skaft-
ið og ætlaði að rífa af honum skikkjuna líka,
þá hrópaði hann æfareiður —
‘‘Hefir þú ekki fengið nóg, skotmaður
fjandans?” Og hann stakk um leið svo
hatramalega til hans með löngu sverði sínu,
að hann negldi Húnann í gegnum fótinn við
hestinn. Spazzo ætlaði sér að veita hon-
um banahöggið tafarlaust, en þegar honum
varð litið framan í manninn, þá sá hann, að
hann var svo óvenjulega ljótur, að hann á-
kvað að taka hann heim til húsmóður sinnar
eins og lifandi minjagrip um atburðinn. Hann
tók því Særða manninn til fanga. Húninn
hét Cappan, og þegar honum skildist,' að hann
ætti að halda lífi, þá hneigði hann höfuð sitt
fyrir Spazzo sem tákn undirgefni sinnar og
tvær raðir af skínandi hvítum tönnum komu
í ljós, er brosgrettu brá á andlit hans af
gleði.
Hornebog hafði forystu fyrir flokki sín-
um, er réðist gegn bræðrunum frá Reichen-
au, og hér fékk dauðinn mikla uppskeru.
Klausturbræðurnir sáu aðeins glitta í klaustur
veggina handan yfir vatnið, og það varð
þeim áminning að beita öllu því, er þeir áttu
til; og margur Húninn komst að raun um, að
hann var staddur í svabisku landi, þar sem
þung högg eru ekki sjaldgæfari en jarðarber
í skógum þess.
En fylking bræðranna þyntist einnig.
Skrifarinn Quirinus fékk fyrir fullt og allt
hvíld frá ritkrampa þeim, sem valdið hafði
því, að spjótið hristist í hendi hans. Skammt
frá honum lá Wiprecht stjörnufraöðingur,
Kerimold, snillingurinn við fiskiveiðar, og
Wittigowo byggingarmeistarinn — hver má
lýsa þeím öllum, þessum nafnlausu hetjum.
er létu þann dag lífið sem sigurvegarar?
En einum munkinum varð Húna-ör til
góðs, og var það bróðir Pilgeram. Hann var
fæddur í Köln við Rín og hafði komið með
þekkingarþorsta sinn og heljarmikinn hálseitil
til eyju St. Pirmins og þar var hann talinn
einn lærðastur og guðhræddastur allra munk-
anna. En hálseitillinn jókst og olli honum
slíks þunglyndis yfir Siðfræði Aristotelesar
að Heribald sagði oft við hann, fullur af
samúð: “Pilgeram, mér lízt ekki á þig!”
‘‘En í orustunni tókst svo til að ör var
skotið í gegnum ofvöxtinn í hálsinum. “Verið
sælir, æskuvinir!” sagði hann og hné til jarð-
ar. En sárið var ekki banvæ/nt, og hann
fann til mikils léttis bæði í höfði og hálsi,
þegar hann vaknaði aftur úr yfirliðinu, og frá
þeirri stundu lauk hann aldrei aftur upp bók
eftir Aristoteles.
Umhverfis merki St. Galls hafði drengi-
legt lið safnast. Rlökku veifurnar blökktu
enn út frá mynd hins krossfesta, en baráttan
var áköf. Ekkehard uppörvaði félaga sína
með orðum og eftirdæmi að hopa ekki, en
Ellak sjálfur var fyrir atlöguninni. Búkar
dauðra hesta og manna lágu um allan völlinn í
hræðilegri þvögu. Sá sem lifði eftir þann
dag hafði áreiðanlega gert skyldu sína, og
þar sem allir eru hugrakkir, er ekki hægt að
ágæta eina dáðina framar öllum öðrum.
Sverð Burkhards lávarðar fékk nýja blóðskírn,
en Ekkehard reyndi árangurslaust að brjótast
fram til þess að ná til Ellaks, foringjans.
Þeir höfðu ekki skifst á nema fáeinum högg-
um, er alda orustunnar gerði þá aftur að-
skila. Krossinn var þegar tekinn til að riða
undan stöðugri skothríð, er undrunarópi laust
upp um alla fylkinguna. Tveir óþekktir
reiðmenn í einkennilegum herklæðum komu
ofan af hæðinni, sem Hohenfridingen-turn-
inn er á. Sá er framar reið, var afar mikill
fyrirferðar og sat þungt í söðli sínum. Skjöld-
ur hans og herklæði voru forn að útliti, en sjá
mátti, að hvorttveggja var slegið með gulli, er
glitraði á, og bar það vott um, að eigandinn
væri af tignum ættum. Gullborði var um
hjálm hans og stóð fjaðraskúfur upp úr
hjálminum. Skikkjan blakti frá í andvar-
anum; hann hélt spjótinu hátt og líktist mynd
frá öðru tímabili. Einmitt á þennan hátt
hafði myndin af Sál verið teiknuð í sálmabók
Fólkards, er hann hélt af stað á móti Davíð.
Rétt við hlið hans reið félagi hans, árvakur
við að gæta og vemda húsbónda sinn, dyggur
lénsmaður.
Meðal hinna kristnu hófst ópið: “Þetta
er Mikael erkiengill!” og það hvatti þá til
nýrrar atlögu. Það blikaði á herklæði hins
ókunna reiðmanns í sólskininu — eins og
það væri fyrirboði um sigurinn. Eftir fáein
augnablik vom báðir komnir í bardagann.
Sá, sem gullbúna hjálminn hafði, virtist svip-
ast um eftir andstæðing, er sér væri sarnboð-
inn. Hann þurfti ekki lengi að leita. Skörp
augu Ellaks höfðu ekki fyr séð hann, en hann
snérist gegn þessum nýja fjandmanni. Spjót
ókunna riddarans misti marksins og skaust
framhjá Ellak án þess að saka hann og sverð
Húnans var á loft komið til þeSs að veita
banahöggið, er hinn tryggi þjónn varpaði sér
á milli þeirra tveggja. Sverð hans náði eigi
nema til hests Húnans, hann beygði höfuðið
fram og tók við högginu, er húsbóndanum
var ætlað. Sverðið skarst langt inn í háls-
inn og dauðinn tók hinn dygga þjón.
Hestur Ellaks féll til jarðar, en dynkur-
inn af fallinu var naumast dáinn út, er Ellak
stóð aftur á fótunum. Hinn ókunni riddari
hóf upp kylfu sína til þess að mola á honum
höfuðið. En Ellak stóð með vinstri fótinn
fast á hestskrokknum og þreif um handlegg-
inn á andstæðingnum og hélt honum frá sér,
jafnframt því sem hann reyndi að velta hon-
um af baki. Og nú hófst glíma milli þessara
kappa, og þeir, sem umúverfis stóðu, létu
snöggvast niður falla falla sitt blóðuga verk,
til þess að geta horft á þá.
Ellak tókst að vinda hendina svo til, að
hann gat náð í rýtinginn, sem hékk við hægri
hlið hans, samkvæmt venju Húna, en meðan
hann var að bregða honum kom kylfa and-
stæðingsins hægt en þungt í höfuð honum.
Ellak stakk með rýtingnum, brá síðan hend-
inni upp að enni sér, sem blóðið streymdi
mikið úr, riðaði til baka yfir hestinn sinn og
tók síðustu andköfin.
“Sverð drottins og St. Mikaels!” hrópuðu
munkarnir og mennirnir úr landvarnarliðinu,
og gerðu nú' síðustu áköfu atlöguna, með
riddarann í gullnu herklæðunum í farar-
broddi. Fall foringja Húnanna hafði slegij
þá ótta; þeir snéru undan og flýðu — flýðu
í vonlausri óreglu.
Skógarkonan hafði tekið eftir því, að
bardaginn var að snúast í óheillavænlega átt.
Hestar hennar stóðu albúnir með aktýgjum.
Hún sendi munkunum, sem alltaf voru að
færast nær, síðasta illgjarna augnaskeytið,
leit snöggvast upp til hæðanna, þar sem hún
hafði eitt sinn búið, og reið svo eins hart og
henni var unt í áttina til Rínar. Til Rínar!
kvað við um allt meðal Húnanna á flóttanum.
Sá sem síðast snéri við og örðugast átti með
að fá sig til þess að hverfa frá Hohentwiel,
var Hornebog. ‘‘Við sjáumst að ári!” hróp-
aði hann storkandi, um leið og hann fór.
Sigurinn var fenginn. En sá, sem þeir
höfðu haldiö að væri Mjikael erkiengill sendur
af himni á bardagavöllinn, lét höfuð sitt
hníga fram á háls hestinum. Kylfan og taum-
arnir féllu úr höndum hans. Ef til vill hefir
stunga Ellaks verið orsökin, ef til vill hefír
hann sprungið af mæði í bardaganum, hvað
um það, hann var dauður maður, er þeir
lyftu honum af baki. Þeir lyftu upp hjálm-
grímunni. Ánægjubros hvíldi yfir þessu
hrukkótta andliti — Höfuðverkur kvaldi
aldrei oftar öldunginn í Heiðarhelli. Hann
hafði fundið friðþægingu í sæmdardayða fy”-
ir afbrot fyrri tíma, og fyrir þá sök var hann
sæll er hann kvaddi.
Svartur hundur rann fram og aftur í
valnum til þess að leita að einhverju, og hætti
ekki fyr en hann fann líkama öldungsini
Hann rak upp aumkunarvert spangól, lagðist
niður við hlið hans og sleikti enni hans. Ekke-
hard stóð hjá með tárin í augunum og bað
fyrir sál hins látna manns.
Sigurvegararnir bundu grenihríslur
hjálma sína og gengu heim aftur til kastala
fylktu liði. Eitt hundrað, áttatíu og fjóri;
höfðu fallið úr liði Húnanna um daginn, af
landvarnarliðinu níutíu og sex, átján af Reich
enau-bræðrum, tuttugu frá St. Gall, auk öld-
ungsins og Rauching, þjón hans.
Moengal batt um kinnina á sér, ráfaoi
um valinn með kylfuna í hendi í stafs stað.
“Hefir þú ekki fundið Húna á meðal
þeirra, sem er í raun og veru kvenmaður?”
spurði hann einn af þeim tólf munkurn, sem
höfðu verið skildir eftir til þess að gæta vals-
ins. ,
/
"Nei,” var svarið.
"Jæja, ég má þá eins vel halda lieim,”
sagði Moengal.
15. KAPÍTULI
Hadumoth
Það var að daga. Löng og þreytandi
hafði nóttin verið fyrir varðmennina, sem
sátu yfir h'kunum á vígvellinum. Það var
sem einhver skelfing lægi yfir landi og þjóð.
‘‘Drottinn miskunni sálum vorum!” Veikt á-
kall varðmannanna rauf eitt hina sligandi þögn
sléttunnar. “Og leysi þær frá kvölum
hreinsunareldsins!” var svarið frá félögunum
sem sátu í hnappi við varðeldana í skógar-
jaðrinum. Djúpir skuggar næturinnar huldu
lík hinna föllnu, eins og himininn af náð sinni
vildi hylja verk mannanna. Skýin söfnuð-
ust saman í aftureldingu, eins og þau gætu
heldur ekki þolað að horfa á sjónina. Önnur
komu í staðin, flýðu líka, urðu að einkenni-
legum, furðulegum myndum og formum —■
allt breytist og er hvíldarlaust í dauðanum
einum er varanlegur friður. í valnum lá allt
kyrt, vinir og fjandmenn, hver við annars
hlið eins og þeir höfðu fallið í bardaganum.
Varðmaður sá eitthvað hreyfast á orustu
vellinum, litla veru, eins og væri það barn.
Hún beygði sig niður, rétti sig svo upp, gekk
dálítið áfram, beygði sig aftur niður, og hélt
svo áfram að ganga fram og aftur. Varð-
maðurinn þorði ekki að kalla á þetta, hann
stóð eins og heillaður.
“Þetta hlýtur að vera engillinn, sem set-
ur merki á enni hinna dánu, svo að þeir þekk-
ist, er andað verður á beinin, og þeir lifna við
aftur og standa á fætur, hin mikla hersveit
upprisunnar,” hugsaði hann með sjálfum sér
og minntist orða spámannsins. Hann gerði
krossmark fyrir sér, en þegar hann leit upp
aftur var myndin horfin.
Þegar birti komu nokkurir menn frá
kastalanum, að boði hertogafrúarinnar, til
þess að losa munkana af verðinum. Simon
Bardó var ekki allskostar ánægður með þessa
ráðstöfun.
‘‘Sigur er ekki nema hálfur sigur, sé hon-
um ekki fylgt eftir; vér ættum að elta óvin-
ina, þar til þeir eru allir upprættir,” sagði
liann.
En munkarnir kröfðust þess að snúa við
vegna páskahátíðahaldanna, og hinir mæltu—
‘‘Við yrðum að ríða langt áður en við ná-
um þessum náungum á þeirra skjótu hestum.
Þeir komu og við brytjuðum þá niður; komi
þeir aftur, þá skulu þeir aftur fá launað lamb-
ið gráa. Vér eigum hvíld skilið eftir verk-
ið í gær.” Þess vegna var ákveðið að grafa
hina föllnu fyrir sólarupprás á páskadag.
Bændurnir sóttu jarðhögg og rekur og
grófu tvær stórar gryfjur. Öðrumegin við
orustusvæðið var gryfja, þar sem möl hafði
verið tekin. Þeir víkkuðu hana þar til hún
var orðin að rúmgóðum hvíldarstað, fluttu
líkin af Húnunum þangað, flettu þá herklæð-
um og vopnum, og var það mikið herfang.
Skrokkunum var fleygt ofan í gryfjuna hverj-
um af öðrum, eins og þeir bárust að — var
það voðalegt samsajfn af lausum Iimum,
hestaskrokkum og manna í einni þvögu.
Þannig lilýtur að hafa litið út, er uppreistar-
englunum var varpað til vítis. Þegar gröfin
var nærri því full, kom einn grafarinn með
mannshaus í hendinni, haus, sem klofinn
hafði verið í tvennt og sást grimdarsvipurinn
enn á andlitinu. “Þetta tilheyrir heiðingj-
unum,” hrópaði hann; ‘‘það getur sjálft leitað
að búk sínum!” og hann fleygði því í hrúg-
una.
Er leitað hafði verið um allan valinn og
ekki var hægt að finna fleiii Húna, var gröf-
in þakin. Engin viðhöfn var við þessa jarð •
arför; ekkert nema bölbænir fylgdu líkunum
er þeim var varpað ofan, og hrafnar og rán-
fuglar flugu umhverfis með krunki og gargi.
Fuglarnir, sem hreiður áttu á sillunum í Ho-
henkraenibjörgunum voru allir komnir, og
einnig hinir, sem höfðust við í toppum furu-
trjánna. Haukur Möengals var meðal þeirra,
og þeir höfðu sýnilega komið til þess að he“ja
mótmæli gegn því að vera rændir á þennan
hátt sínum réttmæta feng. Moldarhnausar
og möl féll með dynkjum ofan í gryfjuna.
Því næst kom djákninn frá Singen með ker
hins vígða vatns. Hann sökti því í grafar-
mynnið til þess að særa burtu illa anda og til
þess að halda hinum framliðnu útlendingum í
friði í erlendri mold.
Veðurbörnum steinhnullung, sem oltið
hafði ofan í dalinn endur fyrir löngu úr Ho-
hentwiel-björgunum, var velt á gröf Hún-
anna. Síðan yfirgáfu verkamennirnir stað-
inn með hryllingi og tóku til þess að búa aðra
gröf, g nú fyrir sína eigin landsmenn. Alla
sem af klerkastétt höfðu verið, átti að grafa
í kirkjunni í Reichenau.
Næsta dag í sama mund og orustan hafði
hafist daginn áður, hélt sorgarfylking af stað
frá Hohentwiel. Þarna voru mennirnir, sem
sigrað höfðu fjandmennina. Þeir fylktu liði
eins og til orustu, en nú gengu þeir hægum
fetum og var merkið svart, er fyrir þeim var
borið. Og svartur fáni hékk frá varðturni
kastalans. Hertogafrúin reið ásamt með
þeim, föl og alvarleg og í dökkri skikkju.
Munkarnir, sem látist höfðu, voru bomir á
trjám að gröfinni miklu, svo að þeir gætu einn
ig notið árnaðarorðanna, sem töluð yrði yfir
félögum þeirra í bardaganum. Þegar síðustu
tónar helgiáöngsins voru þagnaðir, gekk Waz-
mann ábóti að opinni gröfinni og mælti fram
kveðjuorðin og vottaði þakklæti þeirra, sem
eftir lifðu, til þessara níutíu og sex, sem hér
lágu svo fölir og kyrlátir.