Heimskringla - 05.06.1929, Blaðsíða 6

6. HLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 5. JÚNÍ, 1929
EKKEHARD
?
Saga frá 10. öld.
eftir I. von Scheffel.
“Minning þeirra sé blessuð. Megi blóm
vaxa yfir beinum þeirra og börnin viðhalda
nöfnum þeirra, er orðið hafa sér til sæmdar,'’
mæiti ábótinn og varpaði mold á gröfina, er
hann hafði lokið máli sínu. Hertogafrúin
gerðLslíkt hið sama og aðrir fóru að hennar
dæmi. Alvarleg þögn hvíldi yfir öllum.
Stundin var komin, er þeir, er sólarhring áður
höfðu barist hlið við hlið, urðu að skilja.
Mátti sjá djúpa geðshræringu á mörgu harð-
legu anditi, og margist tókust í hendur og
féllust í faðma að skilnaði. Munkarnir frá
Reichenau bjuggust fyrstir á brott; þeir báru
með sér félaga sína á líkbörum, en aðrir báru
vaxkerti og sungu sálma. Lík Öldungsins í
Heiðarhelli, sem svo lengi hafði verið þreyttur
á lífinu, var einnig flutt til Reichenau.
Hestur hins ókunna hermanns lét höf-
uðið hanga langt og gekk með líkklæði á bak-
3nu við hliðina á börum húsbónda síns. Lík-
förin fór hæigt og hvíldi vissulega sorgarsvip-
ur yfir henni, en hún hvarf að lokum inn í
skógarþyknið.
Landvarnarfm kvaddi hertogafrúna næst.
Fridinger magri reið í fararbroddi út dalinn
og var með hendina í fatla. Riddarinn frá
Randegg varð eftir með nokkura menn til þess
að gæta kastalans.
Hertogafrúin horfði hrærð á eftir þeim
og reið í hægðum sínum yfir orustusvæðið.
Hún hafði staðið upp á svölunum og horft
með ákafri eftirvæntingu á orustuna. Hún
spurði nú Spazzo um mörg smáatriði, og þótt
hann hikaöi ekki við að ýkja nokkuð, þá lét
hún sér frásögn hans vel líka. Við Ekkehard
talaði hún ekkert.
Þegar hún var aftur kominn heim var
eins kyrlátf yfir sléttunni, eins og ekkert hefði
komið þar fyrir. Troðið grasið eitt og rauð-
leitur svörðurinn bar vitni um þá uppskeru,
er dauðinn hafði hér fengið. Blóðið þornaði
bráðlega í burtu, grasið gréri að nýju og
mosi og villirósir þöktu dvalarstað hinna
dánu. Vindur og fuglar báru fræ þangað,
og runnar og lágjurtir blómguðust ríkulega —
þar sem menn eru grafnir, þróast jurtir vel.
En sögurnar um bardagann við Húna hefir
borist með kynslóð til kynslóðar. Kletturinn
sem velt var á gröf Húnanna, þekktist í He
gauhéraðinu undir nafninu '‘Heiðnakryppa,’’
og eginn vill í dalnum dvelja á iangafrjádag,
því að þá nótt ráða hinir dánu yfir jörð og
lofti og þeir rísa úr gröfum sínum. Enn á
ný þjóta litlu hestarnir fram og aftur, enn á
ný sækja kappar kristninnar fram fótgang-
andi, það blikar á herklæði undir slitnum
munkaklæðum, vopnabrak og heróp heyrast í
gegnum storminn g anda-bardaginn hamast
í loftinu. En skyndilega kemur riddari fram
úr eyju í vatninu, hann er klæddur í gullin
herklæði og ríður svörtum hesti og hann rek
ur alla þyrpinguna aftur á kaldann hvíldar-
staðinn. Foringi Húna reynir að aftra hon
um og sveiflar ógnandi íbognu sverðinu yfir
hc ði sér. En riddarinn keyrir stríðsöxi
sína í höfuð honum og Húninn fellur til jarðar.
Enn á ný er allt þögult og kyrt — en ung
birkilaufin titra í vindinum.
Páskadagur leið seint og þunglamalega.
FTú Heiðveig sat um kveldið í salnum
ásamt Ekkehard, Spazzo og riddaranum frá
Randegg. Auðvelt er að gera sér í hugar-
lund, um hvað þau voru að tala. Hinir hræðu-
legu atburðir síðustu daganna ófust inn í
allt, sem þau mintust á, eins og bergmálið
frá Lorelei-klettinum við Rín deyr út öðru
megin en er jafnskjótt komið sem holur hljóm-
ur hinumegin, og heldur svo áfram að endur-
takast í fjarlægari klettum, eins og það ætlaði
aldrei enda að taka.
Ábótinn í Reichenau sendi mann til þess
að skýra frá því, að þegar þeir hefðu komið
heim, hefði klaustrið verið allmikið skemt en
alveg óbrunnið, og að þeir hefðu hreinsað það
með því að stökkva á það vígðu vatni og bera
helga dóma umhverfis; og að lokið væri greftri
hinna dánu.
‘‘Og hvað varð um bróðirinn sem varð
eftir heima?’’ spurði hertogafrúin.
“Húnum hefir drottinn sýnt, að almætti
hans gleymir ekki hinum veikluðu á sinninu,
á stundum hættu og voða. Heribald stóð á
jþreskildinum þegar við komum heim, eins og
«ekkert hefði í skorist. “Hvernig féll þér
wið Húnana?’’ kallaði einn okkar til hans. Og
hann svaraði með sama brosinu, sem jafnan
var á honum: ‘‘Mér féll sannarlega vel við þá.
Eg hefi aldrei fyrirhitt eins káta pilta og þeir
voru hinir alúðlegustu yfir drykkju eða mat.
Hinn góði byrlari vor hefir alltaf látið mig
þ.yrsta, en þeir gáfu mér yfirfljótanlegt vín.
Og ef þeim varð þá á, að gefa mér á hann eða
sparka í mig, þá bættu þeir úr því með því
að gefa mér vín á eftir, og það er meira en þið
hafið nokkuru sinni gert! Það var að vísu
ekki mikill agi eða reglusemi hjá þeim, en
þeir höfðu ekki lært að hafa hljótt um sig í
kirkju.’’ Hann bætti því svo við að hann vissi
enn fleira skemtilegt í sambandi við gestina,
en að hann vildi ekki segja frá því, nema
undir þagnarloforði skriftanna.’’
Heiðveg hertogafrú var enn ekki komin
í það skap, að hún gæti haft skemtun að
þessari sögu. Hún lét sendimanninn náð-
arsamlega frá sér fara og gaf honum að skiln-
<£kði hina ágætu hringabrynju og skjöldmn,
er Ellak hafði borið. Hvorutveggja átti að
hengja upp í kirkjunni í Reichenau, í minn-
ingu um bardagann. Það hafði orðið að al-
mennu samkomulagi, að hún skyldi úthluta
herfanginu..
. Spazzo, sem annars hafði alls ekki verið
spar á að segja frá frægðarverkum sínum —
tala þeirra sem hann hafði lagt að velli, óx í
hvert skifti er hann gat um það, rétt eins og
snjókökkur, er fellur ofan hlíð — tók til máls
með allmikilli áherzlu —
“Eg hefi einnig minjagrip úr bardagan-
um til þess að gefa náðugri frú minni.”
Hann brá sér ofan í kjallarann, þar sem
Cappan, fangi hans, lá á stráfleti.
“Stattu á fætur, þú sonur fjárans!” hróp
aði Spazzo og sparkaði óþyrmilega í hann.
Húninn reis upp og var einkennilegur efi
ritaður á svip hans. Hann bjóst sýnilega
ekki við því, að eiga margar stundir eftir ó-
Iifaðar. En hann studdist við lurk og haltr-
aði út úr klefanum.
“Áfram!’’ sagði Spazzo, leiddi hann upp
og inn í salinn. Veslingurinn staðnæmdist
er leiötogi hans hrópaði grimmilega: ‘‘Nem
staðar!” Hann leit spurnaraugum allt um
hverfis sig.
Frú Heiðveig athugaði vandlega þetta
einkennilega fyrirbæri mannlegrar myndar.
Praxedis færði sig einnig nær.
Sigurmerki þitt verður naumast talið
fagurt, en það er vissulega markvert!” mælti
hun við Spazzo. Hertogafrúin sló saman
höndunum. “Og þetta er þjóðin, sem Þýzka-
land hefir skolfið fyrir!” kallaði hún upp fyrir
sig.
“Þeir voru svo margir og svo samhentir,
að þeir gátu valdið ótta, svaraði riddarinn
frá Randegg; “en þeir koma ekki oftar hing-
að.”
“Ertu svo alveg viss um það?V spurði
hertogafrúin hvatlega.
Húninn skyldi lítið af því, sem sagt var
umhverfis liann. Hann kendi ákaft til í
sára fætinum, en hann þorði ekki að setjast
niður. Praxedis ávarpaði hann á grískri
tungu, en hann svaraði ekki öðru en því að
hrista höfuðið. Hún leitaðist við að koma
á einhverju sambandi við liann með táknum
og bendingum. En allar urðu þær tilraunir
árangurslausar.
“Leyfið mér,” sagði hún við hertogafrúna.
"Eg þekki aðra aðferð til þess að fá hann til
þess að sýna að hann sé lifandi. Eg heyrði
sagt frá þessu í Konstantínópel.”
Hún skaust út úr salnum og kom nærri
samstundis með bikar í hendinni, sem hún
rétti fanganum með háðslegri kurteisi.
í bikarnum var sterk blanda búin til úr
kirsiberjavíni og margskonar öðrum legi, á
þann hátt sem Vincentius sálugi hafði oft
verið vanur að brugga. Það lifnaði yfir
andliti Húnans, er hann sá bikarinn, kubbs-
nefið á honum ýfðist við er ilminn lagði að
vitum hans. Hann drakk í botn og hélt
sýnilega að þetta væri friðarbikar einskonar,
þvínæst krosslagði hann armana, kastaði sér
til jarðar að fótum Praxedis og kysti skó henn-
ar.
Hún gaf honum merki um það með bend-
ingum, að það væri hertogafrúin sem taka
ætti við hollustu hans, en er hann snéri sér við
til þess að endurtaka þakklaéti sitt fyrir henni,
hörfaði hún undan og benti Spazzo á að taka
þennan mann í burtu.
‘ Þér hugkvæmist hitt og annað skrítið,”
sagði hún við stallarann, þegar hann kom aft-
ur, “en vissulega var það dásamlegt af þér
að muna eftir mér er hæst stóð bardaginn.”
Ekkehard sat meðan þessu fór fram, við
gluggann og horfði þegjandi á landið fram-
undan. Honum féll ekki framkoma Spazzos
og jafnvel Praxedis hafði sært hann með
gamni sínu.
“Drottinn sendir oss,” hugsaði hann með
sjálfum sér, “þessi börn eyðimerkurinnar til
þess að auömýkja okkur, til þess að vara oss
við og kenna oss að allt tímanlegt er fallvalt
og vér eigum að snúa oss að því, sem eilíft er;
— jörðin er enn laus, sem hylur líkama þeirra,
sem fallið hafa, en þeir, sem eftir lifa, eru þeg-
ar teknir að hafa glens og gletni um hönd, eins
og þetta hefði allt saman verið draumur.”
Praxedis gekk til hans og mælti glaðlega:
“Hvers vegna komst þú ekki með neitt
handa okkur til minja úr orustunni, herra
prófessor? Þeir segja að undursamleg
skjaldmær hafi verið í liði Húnanna. Hefðir
þú náð henni, þá hefðum við hér allra lagleg-
ustu hjónaleysi.”
“Ekkehard var að hugsa um æðri hluti
en konur Húna einar,” skaut hertogafrúin
beisklega inn í. “Auk þess hefir hann sýni-
lega gert þagnarheit. Hvers vegna ættum
við að kæra okkur um að heyra, hvernig hon-
um hafi farnast í bardaganum?”
Þessi beisku ummæli særðu hinn alvar-
lega Ekkehard djúpt. Gamanyrði, sem sagt
er á rangri stundu, hefir samskonar áhrif, eins
og edik hefir á hunang. Hann gekk þegjandi
fram fyrir Heiðveigu hertogafrú, brá sverði
Burkhards lávarðar úr sliðrum og lagði það
fyrir framan hana. Rauðir blettir glitruðu
enn á göfugu vopninu og nýleg skörð voru í
egginni.
‘‘Þetta skal bera um það vitni. hvort
skólakennarinn hefir legið á liði sínu!” mælti
hann í þungu skapi. “Eg hefi ekki látið
tungu mína lofa dáðir mínar.”
“Hertogafrúnni varð töluvert um þetta.
Hún var enn allgröm við hann í hjarta sínu
og hún hafði mikla freistingu til þess að láta
gremju sína í ljós með bitrum orðum. En
margskonar tilfinningar gerðu vart við sig í
brjósti hennar, er hún leit sverð Burkhards;
hún stillti skap sitt og rétti Ekkeliard höndina.
“Eg ætlaði ekki að sæfa þig,”.mælti hún.
Honum fanst þýðleikinn í röddinni vera
eins og ásökun við sig og hann'hikaði við að
taka í útrétta höndina. Hann langaði til þess
að biðja afsökunar á því hvre hranalegur hann
hefði verið í orðum, er hann hafði ekki vald
á rödd sinni, og rétt í þessu lukust dyrnar upp
og losaðist hann á þann hátt við frekari ræður.
Það var Hadumoth, gæsatelpan litla, sem
inn kom. Hún staðnæmdist feimin við
dyrnar og þorði ekki að mæla. Hún var
guggin og tekin í framan af svefnleysi og
gráti.
“Hvað er það, barntetur,” mælti liertoga-
frúin, “-komdu nær.”
Gæsatelpan læddist liægt fram og kysti
á hönd hertogafrúarinnar. En þá varð
henni litið á Ekkehard. Hún virtist fyllast
lotningu við klerksbúninginn og gekk einnig
til hans og kysti á höndina á honum. Hún
reyndi þvínæst að taka til máls, en kom engu
oiði upp fyrir ekka.
V ertu óhrædd, sagði Heiðvreig hertoga-
frú blíðlega við hana, og þá náði barnið vald
á rödd sinni og sagði stamandi:
Eg get aldrei framar gætt gæsanna.
Lg verð að fara. Og þú verður að gefa mér
eins stóran gullpening og þú átt stærstan til.
Þegar ég kem aftur skal ég vinna fyrir þig
alla mína æfi til þess að endurgjalda það. Eg
get ekki við þessu gert, ég verð að fara.”
“Af hverju verður þú að fara, litla barn?”
spurði hertogafrúin. “Hefir einhver gert á
hluta þinn?”
“Hann hefir ekki komið til baka.”
“Þeir eru margir, sem ekki hafa komið
til baka. En ekki getur þú farið burt fyrir
þá sök. Þeir, sem ekki hafa komið aftur, eru
hjá guði á himnum, í fallegum garði, og eru
miklu sælli en við erum.”
En gæsatelpan hristi höfuðið og mælti:
“Adifax er ekki hjá guöi, hann er hjá
Húnunum. Eg hefi leitað að honum úti á
vellinum, en hann er ekki á meðal þeirra, sem
dánir eru. Og drengur kolagrafarans frá
Hohenstoffeln, sem einnig var með boga
mönnunum, sá að Húnarnir tóku liann til
fanga. Svo ég verð að fara og sækja hann.
Eg fæ aldrei frið fyr en ég geri það.”
“En hvar heldur þú að þú finnir hann?”
“Eg veit það ekki, en ég ætla að fara á
eftir þeim. Heimurinn er stór, en ég finn
hann á endanum, ég veit það. Eg ætla að
taka gullpeninginn, sem þú gefur mér, til
Húnanna og segja við þá: “Gefið mér Adifax
aftur og ég skal gefa ykkur þetta.” Og
þegar ég er búin að ná lionum, komum við
aftur heim.”
Hertogafrúnni fanst mjög til um þenn-
an óvenjulega atburð.
“Vér gætum öll lært af þessu barni,”
mælti hún og dró Hadumoth, þótt feimin
væri, að sér og kysti hana á ennið.
“Guð er með þér barn, þótt þú vitir það
ekki, og fyrir þá sök eru hugsanir þínar djarf-
ar og stórar. Hver af yður hefir gullpening
á sér?”
Riddarinn frá Randegg tók einn úr pússi
sínu. Það var stór gulldalur og var höfuð-
ið 3< Karli keisara stimplað á hann öðru meg-
inn. Var reiðisvipur í aflöngum Mongóla-
augunun^. Hinumegin var kyenmannshöf-
uð og áletrun undir.
“Þetta er sá seinasti sem ég hef,” sagði
hann, og brosti framan í Praxedis.
Hertogafrúin rétti barninu peninginn.
“Legg þá af stað og drottinn sé með þér.
Hann hefir sjálfur ákvarðað þetta.”
AHir fundu til þess að þetta var hátíð-
legt augnablik, og Ekkehard lagði höndina á
höfuð stúlkunnar, eins og hann ætlaði að
blessa hana.
“Eg þakka þér fyrir,” sagði hún og sné.ri
séi \ið til þess að fara, en leit svo enn við og
mælti:
“En ef þeir vilja nú ekki láta mig fá Adi-
fax fyTir einn gullpening?”
Þá skal ég gefa þér annan,” svaraði
hertogafrúin, en litla telpan hélt á stað, full af
trúnaðartrausti.
Og nú lagði Hadumoth á stað út í ókunna
heiminn, með gullpeninginn saumaðan inn í
barminn á úlpu sinni, malurinn fullur af brauði
en í hendinni hélt hún á stáfnum, sem Adifax
hafði eitt sinn skorið fyrir hana úr ylliviðar-
grein. Hún hafði engan tíma til þess að fá
áhyggjur af því að hún þekkti ekki leiðina
né hvar hún ætti að fá skjól og viðurværi um
kveldið. Húnarnir hafa flúið til sólsetursins
og tekið hann með sér.” Þetta var hennar
eina hugsun, stefna Rínar og sólsetrið hennar
eini leiðarvísir, en Adifax takmarkið.
Er frá liðu stundir, tók landslagið að
koma henni ókunnuglega fyrir sjónir, Con-
stance-vatnið að baki varð minna, nýjir fjalla-
tindar risu upp umhverfis hana og huldu liina
tigulegu gnýpu, sem heimili hennar var reist
á. Hún hafði oft litið til baka á þann stað,
þar til turnarnir og virkin hurfu síðast með
öllu í bláma fjarskans. Ókunnur dalur laukst.
upp fyrir henni, vaxinn þéttum greniskógi, en
kofar með stráþökum og stóru þakskeggi
foldu sig í skuggum skógarins. Hadumoth
kinkaði kolli í síðasta sinn til Hegau.hæðanna
og hélt ótrauð áfram.
Hún nam staðar stundarkorn er sólin var
hniginn bak við skóginn.
Nú eru þeir að hringja klukkunum heima
til aftansöngs,” sagði hún, “ég ætla líka að
biðjast fyrir.”
Og hún kraup á kné á einmanalegri hæð-
inni og baðst fyrir — fyrst fyrir Adifax, því-
næst fyrir hertogafrúnni og að lokum fyrir
sjálfri sér. Þögnin ríkti umliverfis hana
Hun heyrði ekkert hljóð, nema sinn eigin hjarta
slátt.
Hvað skyldi nú verða af gæsunum mín-
um?” hugsaði hún með sjálfri sér, er hún reis
á fætur- “Nu er tíminn, þegar á að reka þær
heim.”
En þessi hugsun vakti enn betur myndina
af Adifax í huga hennar, því að við hans hlið
hafði hún svo oft þrætt leiðina frá enginu og
heim til kastalans, og hún flýtti sér af stað
aftur.
Lngin lífsmerki sáust á bóndabæjunum,
sem hún fór framhjá í dalnum. Þó sá hún
eina eldgamla konu fyrir framan einn kofan
með stráþökunum.
Þú verður að jofa mér að vera í nótt,
amma,” sagði Hadumoth með miklu trúnaðar-
trausti, én liún fékk ekkert svar, annað en
merki um, að hún mætti vera. Gamla konan
var gjörsamlega heyrnarlaus og hafði verið
ein eftir í kofa sínum, er allir nágrannar henn-
ai flýðu upp til fjallanna undan Húnunum.
Hadumoth var lögð á stað aftur fyrir sól-
arupprás æsta dag. Leið hennar lá um stóra
skóga, sem virtust aldrei ætla að taka enda.
En fyrsti viðkvæmi vottur vorsins var hér sýni-
legur. Fyrstu blómin voru að gægjast upp úr
mosanum, fyrstu bíflugurnar sveimuðu yfir
þeim og suðuðu lágt, og loftið var fullt af sterk
um ilm greniviðarins, þessari brennifórn, sem
trén senda upp til sólarinnar, í þakklætisskyni
fyrir hið elskulega líf, sem liún vekur við ræt- -
ur þeirra.
En smalatelpan var ekki ánægð.
“Hér er allt of fagurt,” sagði hún við
sjálfa sig. “Hér geta Húnarnir ekki hafa ver-
ið.”