Heimskringla - 12.03.1930, Page 6

6. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 12. MARZ, 1930
HHk
”*8í3SSá?rÆ
*****££: >
- V .v -
Peningana til baka
ábyrgðiní hverjum
poka
Robln
oo
PI/OUR
Notið þetta yandaðra mjöl
brauð, kökur og bakelsi.
Hann gekk fram um fet, og tók í hönd
Haraldur Guðinason
SÖguleg Skáldsaga
( ----eftir---
SIR EDWARD BULWER LYTTON
III. BÓK
Nokkrum dögum eftir að þessu vandamáli
þjóðarinnar hafði þannig verið ráðið til lykta
og lögum og friði komið á um borg og bæ, hér-
uð og skóga, stóð Hildur alein um sólarlag við
altari Þóis.
Sól gekk til viðar sem í reiðiroða meðal
rosaskýja, pells og purparalitra. Engan mann
var að eygja hvert sem litið var.nema þessu háu
og tignarlegu konu, hjá Þórsaltarinu og Drúða-
steinunum. Hún, studdist báðum höndum
fram á töfrasprota sinn, eða tams-vönd, eins og
hann var nefndur á máli norrænnar hjátrúar.
og hallaði sér fram lítið eitt, eins og hún hiust-
aði eða biði einhvers. Löngu áður en nokkur
manneskja sást á veginum þar neðra, virtist
hún skynja fótatak er færðist í áttina til henn-
ar, enda hafa lífsvenjur hennar sennilega
skerpt skynfæri hennar, því hún brosti og
mælti lágt fyrir munni sér. “Áður en hún
sezt;" skifti um stellingar, studdist öðrum arm-
legg á altarið, og studdi hendi undir kinn.
Loks komu tveir menn eftir veginum, og
nálguðust. Gengu þeir upp hólinn, er þeir
sáu hana. Annar var klæddur pílagrímsvað-
málum. Hettunni hafðí hann varpað á bak
aftur og var sem fegurð sú og þróttur, er and-
litinu var eðlileg, hefði herjuð verið og lemstr-
uð í ofsum mannlegra ástríðna. Sá er gekk
með pílagrímnum og studdi hann, var íburðar-
laust klæddur, og bar eigi sylgju þá, er tíðkað-
ist með tíginbornum þegnum, en þó var há-
tign í fasi hans og mildur drottnunarsvipur á
andlitinu. Ólíkari menn gat eigi, þótt ættar-
svip mætti með þeim sjá. Því þótt hryggð
mætti nú lesa úr svip hins síðamefnda, og
þótt að jafnaði kenndi sem angurblíðu í svip
hans, þá fylgdi hinni svásu ró, er yfir andliti
hans hvíldi, hinn göfugasti tignarþokki. Þar
höfðu engin átumein ástríðunnar skilið eftir
ský eða hrukku heldur blandaðist þar göfgi,
vaxin af karlmannlegum franíkvæmdarvilja.við
mjúkan yndisblæ æskutmar. Hárið var sítt
og og mikið, ljósbrúnt svo að gullinni slikju
sló á það í kvöldgeislunum. Var það kembt
aftur frá augunum og féll í stórum bylgjum
hálfa leiö til axla . Augabrýmar vom dekkri
og fagurlega bogadregnar; andlitsdrættir beinir
og engu síður karlmannlegir en Normann-
anna, þótt .eigi væru þeir svo skýrt markaðir.
Vangarnir voru veðurteknir af útivist og veðr-
nm, og var þó sem æskublóminn hefði haldist
undir sólbrunanum. Hann var hár vexti, en
eigi tröllvaxinn og karlmannlegri fremur fyrir
samræmi og þjálfun, en sökum gildleika og
þrekvaxtar. Var hann persónugervingur sax-
neskrar fegurðar í 'æðsta veldi. En það sem
sérstaklega einkendi hann frá öðrum mönnum
var hin einfalda göfgi, svo óbrotin og ósjálf-
ráð, að ekkert vex í augum og við enga hættu
bregður, er ef til vill stafar frá ömggu sjálfs-
trausti í sambandi við sjálfsvirðingu — göfgi,
sem algeng er með Indíánum og Aröbum, og
sjaldgæf allstaðar nema í því samfélagi þar sem
hver maður er sjálfum sér nógur hversdags-
lega. Sorgljóðaskáldið latneska hefir vel kom-
ist að orði um þetta í hinum ágætu línum
“Rex est qui metuit nihil
Hoc regnum sibi quisque dat.’’ (*-l)
Þannig stóðu bræðurnir, útlaginn Sveinn
og Haraldur jarl frammi fyrir hinni nafnfrægu
spákonu. Hún horfði fast á báða, og var sem
samúðar kenndi í svipnum, er augu hennar
staðnæmdust að lokum á pílagrímnum.
“Er þá svo komið,” sagði hún loks, “að
ég sjái þannig staddan frumburð Guðina hins
sigursæla, er ég hefi svo oft leitað véfrétta um
í þrumugný og sólsetursskýjum, rist rúnar á
álmbörk fyrir og kallað hátíðlegar fylgjur úr
gröfum sínum?
“Hildur,” sagði Sveinn, “eigi vil ég ásaka
þig fyrir það sæði, er þú hefir sáð;; uppskeran
er í hlöðu komin og sigðin brotin. Legg nið-
ur svartagaldur þinn, og snú þér að hinu eina
sanna ljósi, er lýsir ófarinn veg frá gröf son-
arins helga.’*
Spákonan drap höfði og mælti:—
“Trúin kemur sem vindur af átt. Getur
tréð sagt við vindinn: ‘Hvíl þig í greinum mín-
um?’ eða maðurinn við trúna: ‘Tak þér bústað
í hjarta mínu!’ Far þú þangað, erjþú finnur
sál þinni frið, því í jarðnesku lífi mátt þú eigi
til gagns verða framar. Og þegar ég vil örlög
þín lesa, þá renna rúnimar í eitt, og ekki gár-
ast vatnsflötur lindarínnar. Far þú þangað
(»-l) SENECA, Thyest., II. þáttur: — “Sá er
konungur, er ekkert óttast; það konungsríki
gefur sérhver sjálfum sér.’’
er vísar þér veginn fylgja þín, er Alfaðir fær
hverjum manni í vöggugjöf. Þú þráðir ást,
er frá þér virtist stíað, og ég sagði fyrir að ást
þín myndi rísa af þeirri grafhvelfingu, er trú
sú, er steypt hefir af stóli trú feðra vorra, gref-
ur í lifandi lífið í blóma æskunnar. Og þú
girntist frægðarljóma jarls og víkinga og ég
blessaði öxina í héndur þínar og óf seglvoðir
þínar. Meðan maðurinn girnist eitthvað getur
Hildur haft áhrif á örlög hans En þegar hjartað
er til ösku brunnið, þá megna ég aðeins að
kalla fram lík, er fellur >í gröf sína aftur jafn-
ha,rðan sem seiðurinn er úti: Gakk þó nær,
Sveinn, því þig söng ég til værðar í vöggu
þinni.’’
Útlaginn leit til hliðar, en hlýddi þó.
Húh varpaði öndinni, er hún tók hönd hans
máttlausa í hönd sína og las línurnar í lófa
hans. Allt í einu strauk hún af honum hettuna
og kyssti hann á ennið, eins og knúð af
skyndilegri kærleikshvöt og samúðar.
“Spunninn er örlagaþráður þinn og ham
ingjusamlegar en þeirra mörgu er fyrirlíta þig
og þeirra fáu er syrgja þig, því þú munt vinna
þar sem þeir tapa. Eigi skal stál granda
þér; stormurinn mun vægja þér, og í þann á-
fanga ná fætur þínir, er þú þráir. Nóttin
varpar helgiblæ á rústimar — og friður sé með
tvístruðum leifum hraustra drengja!”
Svo var sem útlaginn hlustaði, án þess að
hrærast. En er hann sneri sér .að Haraldi,
er fól andlitið í höndum sér, en gat eigi dulið
tárin er flóðu á milli fingra hans, þá döggvuð-
ust hans eigin fránu, flóttalegu augu og hann
sagði: — “Far nú vel, bróðir, því nú skalt þú
eigi með mér ganga feti framar.’’
Haraldur hrökk við, breiddi út arma sína,
‘ og útlaginn varpaði sér í faðm hans.
Aðeins ein, hálfkæfð stuna heyrðist en svo
voru þeir fast bundnir örmum, að eigi mátti
greína frá hvors brjósti hún leið. En síðan
reif útlaginn sig lausan og mælti lágt, “Og —
sonur minTi — móðurlaus, föðurlaus — gísl í
ókunnu landi. Þú munt eigi gleyma — þú
munt vera hans hlíf; gakk þú honum í föður
og móður stað héðan í frá! Blessi þig allir
heilagir!’’ Með þessum orðum hljóp hann
ofan hólinn.
Haraldur hljóp á eftir honum, en Sveinn
nam staðar og mælti áhyggjufullur: “Gildir
svo heit þitt? Er mér svo útskúfað, að þú
getir eigi haldið eiða þína við bróður þinn?”
Haraldur nam staðar við þessa hjartnæmu
áminningu, og útlaginn hélt einn leiðar sinn-
ar. Og um leið og hann hvarf með öllu sjón-
um, þar sem vegurinn beygði, og þar sem Nor •
mannahertoginn og saxneski konungurinn
höfðu fyrst komið í ljós, annan maí, seig
myrkrið að fullu yfir landið, og máninn reis á
bak við skóginn í fjarska.
Haraldur stóð sem jarðfastur í sömu spor-
um og starði út í bláinn, er völvan lagði honum
hendi á arm.
“Sjá, eins og máninn rís í rorsahúmi, svo
rís og hamingja Haralds, í sama svip og dauf-
ur skuggi þessa manns, er skamma stund
hvarflaði á landamærum ljóss og myrkurs,
hvarf í náttsortann. Héðan af ert þú frum-
burður ættar þinnar, er sameinar vonir Sax-
anna við hamingju Dana.”
“Hyggur þú,’’ kvað Haraldur, með alvöru-
þrunginni ró, “að ég standi fagnandi og sigri
hrósandi yfir útlegð og hörmum bróður míns?”
“Eigi mun nú, og eigi enn um hríð,
sér hljóðs kveðja rödd þíns sanna eðlis; en
sólarhitinn getur af sér þrumuna og glæstur
hamingjuvegur vekur storma í sálinni.”
“Frændkona,” sagði Haraldur, og brá við
grön lítið eitt, ég að minnsta kosti hefi látið
spádóma þína, sem vind um eyrun þjóta. Ótt-
• ast ég hvorki né trúi á seiðsöngva þína né
töfrabrögð, og brosi jafnt að sálmaseið snoð-
skerðinga, sem töfra kvæðum spákvenna. Hefi
ég aldrei beðið þig að blessa exi mína né vefa
sigluvoðir mínar. Engar rúnakviður eru á
sverðsblað Haraldar ristar. Fel ég hamnigju
mína styrkum armi mínum og stilltu viti. Okk-
ur bindur engin taug, völva."
Yfirlætisþros leið um varir spákonunnar.
“Og hver örlög hygur þú, er á mátt þinn
og megin trúir, að vit þitt og armur vinni þér?”
“örlög hafa mér þegar af þeim skapast.
Fram sé ég ekki. örlög þess manns, er svarið
hefir að verja land sitt, elska réttlætið og
breyta rétt.”
Máninn stafaði fullri geisladýrð á hetju-
andlit hins unga jarls, er hann mælti svo, og
ekert var á svip hans að sjá, er eigi væri í
fullu samræmi við mál hans. Þó mælti spá-
konan lágri röddu, er hneit að hjarta Saxans,
er frásneyddari var allri hjátrú en títt var um
menn á þeim tímum: “Á bak við rósemd augna
þinna sefur sál föður þíns, og á bak við þessa
brá, tignarstolta og hreina, er að verki sú
höfundsnilli, er krýndi til Danakonunga menn
úr móðurætt þinni.”
“Mæl eigi fleira!” sagði Haradur, því nær
reiðilega, en bætti svo við, sem væri hann
sjálfum sér gramur fyrir augnabliks vanstill-
ingu, og brosti við lítið eitt: “Látum oss eigi
fleira um þetta mæla nú,
meðan ég er enn óglaðuir, og
eigi með hugann við þenna
heim, heldur í útlegð bróður
míns. Er nú náttað, en
vegir ótryggir, því í liði kon-
ungs, er nýlega dreifðist,
voru margir þeir, er ræningj-
ar gerast á friðartímum.
Aleinn og vopnlaus, fyrir
utan atgeir minn, bið ég mér
náttbóls undir þaki þínu, og’’
— hann hikaði, og skifti
litum, sem smásveinn—“og ég
vildi einnig gjarna sjá hvort
dótturdóttir þín, er jafn fögur
og síðast, er ég leit hin bláu
augu hennar tárast yfir Har-
aldi; áður en hann fór í út-
legð.”
“Eigi ræður hún tárum sín-
um og eigi hlátri,” svaraði
völvan, alvarleg á svip; “tár
hennar spretta frá áhyggjum
þínum, en bros hennar eru
geislastafir frá gleði þinni.
Skalt þú það vita, Haraldur,
að Edith er þín jarðnesk
fylgja, að eitt eru bennar ör-
lög og þín. Og eigi getur
nokkur sál slitið sig frá ann-
ari, er Skuld hefir hana tengt,
fremur en dauðlegur maður
frá skugga sínum.”
Haraldur svaraði eigi; en
hann varð léttari í spori en
venja hans var, því hann gekk
jafnan seint, og fann enga ástæðu til þess að
andmæla þessum spádómi völvunnar.
V. KAPÍTULI
Þegar Hildur kom inn í höllina voru flest-
ir slápar þeir, er lifðu á gestrisni hennar um
það að ganga til náða; sumir til heimkynna
sinna í grendinni, en aðrir, er töldust heimilis-
nienn, til svefnklefanna í þessu forna róm-
verska stórhýsi.
Það var eigi siður saxneskra tignar-
manna, svo sem Normanna, að krefjast nokk-
urs í aðra hönd fyrir gestrisni sína, á þann
hátt að skylda skjólstæðinga sína til vopna-
þjónustu. Þeir voru örlátir eins og Bretar, og
létu öllum jafnt í té mat og gistingu af algjörð-
ri ósíngirni, enda mátti segja, að hús þeirra er
vel fjáðir voru stæði bókstaflega opið frá
morgni til kvölds.
Þegar Haraldur gekk með völvunni þvert
yfir hinn mikla hallarsal, þar sem verið hafði
atríum, báru allir kennsl á hann, og heilsuðu
honum með háværum fagnaðarópum. Einu
raddirnar, er eigi blönduðust í þann klið sátu
í hálsi þriggja munka frá nálægu klaustri, er
gjarna létu sem þeir hefðu enga hugmynd um
orðróm þann er fór af athöfnum spákonunnar,
sökum örlætis hennar við þá á öl og mjöð, og
þess þakklætis er þeir báru til hennar fyrir
ríkulegar gjafir klaustri þeirra til handa.
“Einn hinna óguðlegu, bróðir, ” hvíslaði
einn munkurinn.
“Já, spottarar og óguðlegir eru þeir Guð-
ini og hinir lostafullu synir l^ans,’ svaraði ann-
ar munkurinn.
•
Allir munkarnir andvörpuðu og ygldu sig,
er hurðin féll að stöfum á eftir spákonunni og
hinum tigna gesti.
Tveir háir og ekki óhaglega gerðir lamp-
ar'báru birtu um herbergið þar sem lesandinn
fyrst kynist Hildi. Þernur sátu þar enn með
snældur sínar, og hinn hvíti vefur var fimlega
sleginn, er húsfreyja gekk inn. Hún nam
staðar og hleypti brúnum, er hún leit yfir
verkið.
“Skortir enn fjórðung til þess að fullgert
sé?’ sagði hún. “Vefið skjótt, og vefið
traust.”
Haraldur, er eigi leit á þernurnar né verk
þeirra, litaðist um forvitnislega. Allt í einu
stökk Edith með fagnaðarópi fram úr vegg-
skoti nálægt glugganum, og ljómaði andlit
hennar af óvæntri gleði. Hún hljóp fram, sem
hyggðist hún að varpa sér í arma ástfólgins
bróður, en er hún átti eftir svo sem tvö skref
að hinum tigna gesti ham hún skyndiilega
staðar og leit til jarðar.
Haraldur stóð orðlaus af aðdáun. Barnið,
sem hann hafði elskað frá vöggu, stóð nú fyrir
framan hann sem fúllþroska kona. Með
hverjum degi frá því vér sáum hana fyrst um
vorið og þangað til nú, er haust var komið,
hafði æskublómi hennar þroskast, jöfnum
höndum við ávexti jarðarinnar. Vangar henn-
ar voru rjóðir, sem af himneskum roða og lík-
ami hennar tekið á sig ávalar línur þess tak-
markalausa yndisleiks, er vott þess ber að
barnæskan sé nú liðin.
henni, en í fyrsta sinni á æfinni mynntust þau
eigi.
“Þú ert af barnsaldri nú, Edith,” sagði hann
ósjálfrátt; “en geymdu mér samt eitthvað af
þeirri barnsást, er þú barst til Haralds.’’
Yndisbros leið um blómvarir hennar, hún
leit upp, og í augu hans, og saklaus ást skein
úr tárvotum augum beggja.
Fá orð aðeins fóru þeim á milli, unz Har-
aldi var vísað til rekkju í herbergi því, er
skjótlega hafði verið honum til hvíldar búið.
Hildur leiddi hann sjálf að óvandlega gerðum
stiga, er gekk upp í svefnloftið, og auðsjáan-
lega hefði gerður verið af einhverjum saxnesk-
um eiganda hins forna, rómverska stórhýsis.
Bar stíginn vott um það, að sá, er hann hafði
gera látið, mundi eigi hafa ugglaus verið um
líf sitt, því vinda var uppi í svefnloftinu og
mátti með henni draga upp til sín stigann, og
gein þá við hyldýpi mikið undir honum, alla
leið niður á grundvöll hússins. Þrátt fynr
þetta var herbergið búið öllu skrauti og þæg'
indum þeirra tíma. Sængin var úr fágætum
viði, haglega skorin, og veggir voru skjöldum
skaraðir^ og æfagömlum vopnunr. Þar gaf
að líta spjót og törg^ir forn-Saxa; hjálma
þeirra, er hjálmgrímulausir voriui, og hinn
stutta, íbjúga hníf, eða sax (*-2), er sumir
fornfræðingar hyggja að Saxarnir hafi dregið
af sitt alkunna nafn.
Edith fylgdi á eftir Hildi, og bauð gestinúm.
af gullskutli, kryddvín og sætindi, meðan Hild-
ur gekk um, þögul og hljóðlega, veifaði tams-
vendi sínum yfir sænginni, og studdi hendi á
sængurstuðulinn.
“Nei, mín fagra frændkona,” sagði Har-
aldur brosandi, “eigi er þetta í gömlum siðum-
Hygg ég að hér séu á ferðurn franskir siðir,
lærðir við hirð Játvarðar konungs.’’
“Eigi er svo, Baraldur,” svaraði Hildur,
svo var ætíð í siðum að fylgja til hvílu sax-
neskum konungum, er þeir gistu þegna sína,
áður en frændur vorir Danir, komu hér á
ókonunglegum kvölddrykkjusetum, svo að
hvorki konungur né þegnar hans fengu> bikar
að vörum bórið né í hendi haldið, þá er menn
gengu undan kvöldborði til þess að taka á sig
náðir.”
“Mjög sneiðir þú, Hildur, að stolti voru,
Guðinasona, er þú býður syni hans þá gest-
risni, er konungum einum hæfir. En eigi öf-
unda ég konunga, fagra Edith, er mér er svo
til sængur þjónað.”
Hann tók bikarinn og bar hann að vörum
sér, en er hann hafði drukkið og sett bikarinn
á lítið borð er nær stóð, voru konurnar út
gengnar. Hann stóð nokkra stund sem í
draumi og runnu hugsanir hans eitthvað á
þessa leið: —
(*-2) Ágreiningur er um það hvort saX
hinna fornu Saxa, er þeir unnu England, hafi
verið langt vopn bjúgt, eða stutt — eða öllu
heldur bjúgt eða beint;; en höfundurinn hall-
ast á mál þeirra, er kveða það hafa verið stutt
vopn, íbjúgt, er auðvelt var að fela milli klæða,
eða því líkt, sem þau vopn eru, er merkt eru á
gunnfána Austur-Saxa. — Höf.