Heimskringla - 17.12.1930, Blaðsíða 5

WINNIPPEG 17. DESEMBER 1930.
HEIMSKRINCLA
13. BLAÐSIÐA
lag, sem komið yrði á um atvinnu-
háttu, þá mundi ekki margir áratug-
ir líða, þar til leiddist í ljós, að í þeim
væri falinn vísir til einhvers böls
meðan mennirnir eru að öðru leyti
eins og þeir eru í dag.
Ef til vill finnst mönnum að eg
með þessu hafi játað lífsskoðun böl-
sýnisins. En svo er ekki. Því þegar
eg horfi á, hve náttúran er sveigjan-
leg til alls þess, er mennirnir æskja
eftir, og bersýnilegt er, að rikidæmi
hennar er með öllu ótæmandi, og að
bölið, sem yfir mennina gengur, er
því nær undantekningarlaust falið i
þeirra eigin upplagi, þá liggur æði
beint við að spyrja: hvi skyldi ekki
vera hægt að breyta manninum eins
og hann hefir sjálfur verið að breyta
öllu á jörðinni? Hvað er til fyrir-
stöðu því, að hægt sé að knýja svo
fast á, að dyrnar ljúkist upp og út
stigi menn, sem kunna að óska svo,
að ekkert böl sé falið í óskum þeira7
er ekki hægt að upphefja breyskleik
ann úr mannfélaginu, eins og t. d.
holdsveikin hefir verið upphafin úr
siðaðra manna félagi?
“En maður guðs og lifandi,” mun
mér verða svarað, “er ekki mann-
kynssagan ein óslitin tilraun til þess
að breyta mönnunum og gera þá
betri og fullkomnari? Eru ekki
musteri og kirkjur, prédikarfer og
siðameistarar ein óslitin röð af vitn-
um um þessa viðleitni til þess að
hefja mennina á hærra stig?” Að
visu; og hitt er lika rétt, að viðleitn
in hefir borið sorglega lítinn árangur
En hvemig stendur á því, að hún
hefir ekki borið árangur? Vér skul
um svara með annari spurningu
Hvernig stendur á þvi, að mönnum
fór ekkert fram í verklegum efnum
og fengu ekkert aukið vald yfir nátt-
úrunni, frá því á dögum Forn-Egypta
og þangað til á átjándu öld? Vissu-
'ega langaði þá til þess; en það var
ekki fyr en á átjándu öld, að menn
hættu að leita eftir töfratækjum til
Þess að fá vald yfir hlutunum, en
úskin snerist að því að athuga eðli
hlutanna sjálfra, og komast að leynd
armálum þeirra, og þá lágu opin fyr-
ir- Og sannleikurinn er, að tilraunir
mannanna til þess að breyta sjálfum
sér, eru enn með sama hætti eins og
ríkti á öðrum sviðum fram á 18
öld. Vér erum enn að burðast með
töframeðul til þess að breyta mönn-
únum. Menn hafa hrópað í vansælu
sinni og veikleika, eins og Loftur Jó-
hanns Sigurjónssonar: Hugsaðu þér
mann, sem gæti losað vesælan synd-
ara við valdagirni og losta, loga reið
mnar og myrkur hatursins, með þvi
einu að leggja hendina á höfuð hon
um."
Kristin kirkja .hefir sagt mönnun-
um, að hún gæti hreinsað þá af ó-
fullkomleika þeirra, með því að nota
samskonar aðferðir. Hún hefir vilj-
taka í hönd þeirra og leiða þá
til guðs, til Krists. Hún hefir ætlað
uér að létta af þeim byrðum ófull-
komleika þeirra með helgum siðum
og táknum, o. s. frv. Guðfræði vor
hefir breyzt á ýmsa vegu. En í raun
og veru er sú sameiginlega glompa
í allri viðleitninni fram til þessa
dags, að menn hafa haldið að þeir
gætu breytt mönnunum án þess að
hafa nokkra þekkingu á einföldustu
lögum mannlegs hugar. En eg er
sannfærður um það, að jafnskjótt
og óskin verður almenn um það, að
mennirnir skuli breytast og farið
verður að grafast fyrir um lög
mannssálarinnar á sama hátt og
menn grafast fyrir um önnur nátt
úrulög, þá er hægt að umsteypa
mönnunum. Þótt sálarfræðin sé í
raun og veru ekki eldri en fárra ára-
tuga, þá er þó nú svo komið, að hægt
er að benda á ákveðnar orsakir fyrir
margvíslegum mannlegum breysk-
leika; og þegar menn vita orsakir
hlutanna, þá er venjulega skammt
eftir, að hægt sé að hafa áhrif á
þær orsakir. Mín fullyrðing er, að
mannkyninu fari ekki fram, fyr en
beitt sé sömu aðferðum við að end-
urbæta það, eins og beitt hefir verið
við að endurbæta alla aðra hluti-
Leið þekkingarinnar er eina leiðin,
sem fær er í þessum efnum, eins og
yfirleitt öllum efnum.
arleg sjón hans er svo máttug, að
hann sér eins og í gegnum alla hluti
og verður öllu böli óháður; enginn
fær knúð hann til þess að leita af
réttri braut, því að sjúkleiki hinna
lægri mannlegu hvata hefir horfið
undan ljósi hins innra veruleika.
Jesús er trúarlegur “genius’’, og
fyrir því getum vér ekki vænst þess
að hans brautir séu vorar brautir
nema að tiltölulega litlu leyti. Hann
er engu að síður vitnisburðurinn frá
kynslóð til kynslóðar um hvað mann-
kynsins bíður í framtíðinni. Hann
er og verður ávalt hin stórfellda upp-
örfun mannanna, þegar þeir eru að
gefast upp undan byrðum síns eigin
veikleika, eins og hann er hið magn-
þrungna Nei á himni sögunnar gegn
hverri þeirri kynslóð, sem er að láta
bölmóða lífsspeki kúga sig á kné. —
Fyrir þá sök á vor kynslóð tvöfalt
erindi að líta i áttina þangað, er
hann er.
Hjónabandið.
Eftir þýzkan höfund.
XXVII.
*THEBEST*
IN RADIO
Vicéor.Majestíc.
General Electric.
Silver- Marshall.
lE.NIESIBBinr ILiriD).
Sarqent at Sherbrook
LOWEST TERMS IN CANADA
★ ★
Þó allir væru nú komnir upp
úr námunum, var mannfjöldinn
furðu þögull og angistarfullur.
Engin gleðióp heyrðust; útlit
þeirra, sem bjargað var, var
þannig, að það bannaði alla há-
væra gleði. Ennþá vissu menn
ekki, hvort allir mundu geta lif-
að, vissu ekki, hvort dauðinn
mundi ekki heimta eitthvað af
þeim fórnum aftur, er hann
hafði orðið að sleppa fyrir á-
gætri sókn björgunarmanna.
Ungi húsbóndinn hafði rakn
að fyr úr öngvitinu en menn
höfðu búist við. Það hafði ver-
ið svo, að hrunið hafði úr berg-
inu, og urðu þeir félagar fyrir
því, rétt þegar þeir voru að
fara; en þótt furðu gegndi, þá
var Arthur ómeiddur; hann var
nú staðinn á fætur og studdi
sig við armlegg konu sinnar;
hann var ennþá fölur og mátt-
farinn, en reyndi að átta sig
og svara spurningum Eugenie.
“Við vorum rétt hjá uppgöng
unni. Hartmann var nokkrum
| fetum á undan mér, og þess
vegna úr allri hættu; en hann
að hafa séð hvað í
vændum var. Eg sá að hann
kom allt í einu þjótandi til mín
og þreif í handlegg minn, en það
var of seint; allt lék á reiði-
sér fólgin öll I skjálfi í kringum okkur. Eg
skilyrðin hið innra fyrir því að geta | fann aðeins að hann fleygði mér
lifað guðdómlegu lífi. Trúarbrögðin flötum, lagðist ofail yfir mig
Eins og menn munu fyrir löngu
hafa tekið eftir, þá er í þessum skoð-
unum, sem eg hefi verið að gera
grein fyrir, falinn töluvert annar
skilningur t. d. á verkefnum kirkj-
unnar frá því, sem lengst af hefir
ríkt og eg hefi yfirleitt sjálfur haft
til skamms tíma. Eg er hættur að
líta á kirkjuna sem stofnun, sem eigi
að hafa það að verkefni að bæta
mennina. Hún getur ekki haft það
verkefni, því að hún hefir ekki þekk-
ingu til þess. En hún getur gert ann-
að; hún getur hjálpað mönnum til
þess að átta sig á, í hverju þeirra eig
in veikleiki sé falinn. Hún getur
haldið upp fyrir heiminum myndinni
af heimsbölinu- Hún getur vakið í
þeim brennandi tilfinningu fyrir því,
að ágætasta verk, sem unnið verði,
sé að létta eitthvað af þeim þunga.
Hún getur ekki breytt mannssálinni
neitt að mun, því að það verk verð-
ur væntanlega meðal næstu kynslóða
undir handleiðslu viturra sálfræð-
inga. En hún getur flýtt fyrir að
miklum mun, að þessu verki verði
sinnt, með því að minna á það stöð-
ugt, sýknt og heilagt, í tíma og ó- |
tíma ,að engar verulegar bætur fáist
á mannlegu lífi, fyr en byrjað sé á j )la
manninum sjálfum og hann endur-
bættur- En umfram allt getur hún
haldið upp fyrir mönnum ljósi bjart-
sýninnar á það, að manninum verði
breytt og hann hafi í
hafa leyfi til þess að fulyrða þetta,
því að innanum alla sögu þeirra
blossa vitarnir, sem sýna að þetta er
unnt. Og framar öllu getur kristin-
dómurinn það. Verkefni kristinnar
menningar er þetta: að\leiða menn-
ina með þekkingunni þangað. sem
Jesús kemst með innsýni sinni og
innri spekt- Orð Jesús í fjallræð-
unni: Biðjið og yður mun gefast, leit-
ið og þér munuð finna, knýið á og
fyrir yður mun upplokið verða,” eru
björtustu orðin, sem sögð hafa ver-
ið. Jesús finnur það um sitt eigið
sálarlíf, sem vísindin hafa sannað
oss um ytri hluti: að auður og ríki-
dæmi tilverunnar er ótæmandi. Trú-
Fishermens Supplies Ltd.
PRICES REDUCED
LINEN—30-3 — 40-3 — 45-3 and 50-3 — SPECIAL EXTRA DIS-
COUNT 10% off List.
Sea Island Cotton—60-6 and 70-6 in 314 mest—This netting gave
wonderful results on Lake Winnipeg -last Winter—SPECIAL NET
CASH PRICE—$2.95 per pound.
Hig reductions on Sideline and Seaming Twine-
large stock in winnipeg
nets seamed to order.
Write for price list or call and see us.
FISHERMENS SUPPIES LTD.
132 PRINCESS ST., Cor. William and Princess, Winnipeg.
PHONE 28 071
og hlífði mér með líkama sin
um fyrir grjótinu, sem hrundi
niður. Þá missti eg meðvitund
ina.
Eugenie svaraði ekki; hún
hafði óttast Hartmann og ná-
lægð hans, og hafði orðið frá
sér numin af skelfingu, er hún
heyrði, að Arthur hefði farið
með honum einum niður í nám-
una, og nú átti hún það hon-
um eingöngu að þakka, að hún
gat faðmað mann sinn óskemd-
an að sér.
Yfirverkfræðingurinn kom nú
til þeirra. Hann var alvarlegur
á svipinn og málrómurinn var
einnig mjög alvarlegur, er hann
sagði:
“Læknirinn álítur að allir
muni komast lífs af nema Hart
mann — honum getur enginn
hjálpað. Það, sem hann hefir
afrekað niðri í námunum í dag.
hefir verið jafnvel hans jötun-
afli ofraun, og sárið hefir lagt
smiðshöggið á. Hvernig hann,
þrátt fyrir þetta mikla sár, hef-
ir getað haft sig og yður, herra
Berkow, upp úr grjótrústunum,
lyft yður upp í tunnuna og hald
ið yður uppi, er alveg óskiljan-
leg það hefði enginn getað
nema hann; en það þrekvirki
kostar hann lífið.’’
Arthur leit á konu sfna; þau
horfðust í augu og skildu hvort
annað. Þó hann væri máttfar-
inn, tók hann í hönd Eugenie
og leiddi hana þangað, sem
hinum særðu var veitt hjálp.
Einn þeirra hafði verið borinn
dálítinn spöl frá hinum. Úlrieh
lá endilangur á jörðinni; faðir
hans var enn meðvitundarlaus,
og vissi ekkert hvað syni sín-
um leið, en Ulrich var samt ekki
einmana eða yfirgefinn; við
hliðina á honum kraup ung
stúlka og hélt undir höfuð hins
deyjandi manns, hún starði á
hann í dauðans angist og gaf
ekki gaum að unnusta sínum,
er stóð hinumegin við hinn
særða og hélt í hina köldu hönd
vinar síns. Ulrich sá hvorugt
þeirra; hann vissi víst varla, að
þau voru hjá honum; hann
starði upp í himininn og kvöld-
sólina, er var að ganga undir,
eins og augu hans vildu drekka
í sig hina síðustu geisla eilífa
ijóssins, sem veganesti til hinn-
ar dimmu nætur, er fyrir hendi
var.
Arthur hafði spurt læknirinn
að einhverju í hálfum hljóðum,
og hann hneigt höfuðið sam-
þykkjandi, það var Arthur nóg.
Hann sleppti hendi konu sinn-
ar, hvíslaði nokkrum orðum að
henni og vék sér síðan frá, en
Eugenie laut ofan að Úlrich og
ávarpaði hann með nafni.
Þá tindruðu augu hans geisl
um í gegnum dauðans þoku;
allt eldmagn lífsins og tilfinn-
inganna sást litla stund í augna
ráði hans, er hann með fullri
meðvitund horfði á Eugenie, er
með óttablandinni viðkvæmni
stundi upp spurningunni:
“Hartmann, eruð þér mikið
sár?”
Sorgarsvipurinn færðist aft-
ur yfir andlit hans; honum var
erfitt um mál, en var þó stillt-
ur vel.
“Því spyrjið þér um mig?
Þér hafið heimt hann úr helju.
Hvers vegna skyldi eg þá eiga
að lifa? I^g hafði sagt yður
það fyrirfram: Hann eða eg!
Eg meinti það reyndar á ann-
an veg; en samt flaug mér það
í hug, er allt hrundi í kringum
okkur. Þá hugsaði eg um þá
sorg, er þér yrðuð að þola, og
um það, að hann hafði rétt mér
hendina, þegar enginn annar
vildi gera það, og þá — þá
fleygði eg mér-ofan yfir hann!’’
Hann hné aftur á bak; æsing j
in hvarf, er hann hafði lokið
máli sínu; hið ólgandi lífsafl
þvarr og hetjunni blæddi til ó-
lífis. Enginn sá honum bregða,
og andlát hans var blítt og ró-
legt. Maðurinn, sem alla æfi
hafði barist gegn yfirmönnum
sínum, hlaut bana við það að
bjarga þeim húsbónda, er hann
hataði svo mjög.
Hann þurfti ekki lengur að:
kvíða morgundegijnum, — nfú
var hans saga á enda skráð.
Handan af brautinni heyrðist
reglubundið fótatak manna,
skipanir og vopnaglamur; hjálp-
arsveitin frá setuliðsborginní
var komin. Herforinginn hafði
þegar frétt hvað skeð hafði, og
lét því liðið nema staðar á braut
inni, en kom sjálfur við nokkra
menn upp að námunum og
gerði boð fyrir húsbóndann. —
Arthur gekk á móti honum.
“Eg þakka yður, herrar mín-
ir,” sagði hann stillilega. “En
þér komið of seint, eg þarf ekki
lengur á hjálp yðar að halda
gegn mínum mönnum. í tíu
klukkustundir samfleytt höfum
við unnið að því í sameiningu
að bjarga félögum okkar, og
um leið samið frið hvorir við
aðra — eg vona fyrir fullt og
allt.”
XXVIII.
Sumarið var komið aftur —
sólskin og sumardýrð yfir Ber-
kows byggðina, skógarfjöllin
og dalina. Líf og fjör og fram-
kvæmdir mátti alstaðar sjá, en
yfirbragð verkamanna ' var
miklu frjálslegra en áður. FYels-
isblær og lánssvipur var yfir
sveitinni. Námurnar voru jafn
stórkostlegar og áður, en miklu
fulikomnari að öllum útbúnaði.
Reyndar höfðu ár þurft að líða
RobinlHood
FI/ÖUR
Betra því það
gerir betra Brauð
áður en takmarkinu var náð, og
þau höfðu ekki verið léttbær
fyrstu árin eftir slysið. Þegar
byrjað var að vinna í námun-
um aftur, hafði Arthur við
mikla örðugleika að stríða; þó
sætt væri komin á milli hans og
verkamannanna, þá var fjár-
hagur hans í voða. En stríð
hans við verkamennina hafði
eflt krafta hans, og hann kunni
að beita þeim í fjárhagsbarátt-
unni. í rúmt ár lék vafi á því,
hvort hann gæti haldið námun-
um í sinni eigu, og þegar sú
hætta var liðin hjá, voru samt
nógar áhyggjur eftir. Jafnvel
meðan gamli Berkow lifði hafði
fjárhagurinn ekki verið sem
beztur, ýms glæfrafyrirtæki og
stjórnlaus eyðslusemi hafði spilt
honum; en verst var það, að
Ofan á þetta bættist verkfallið,
námuslysið og viðgerðin á nám-
unum, er kostaði stórfé.
En Arthur lét eigi hugfallast;
með óþreytandi elju vann hann
að því að koma reglu á allan
þenna urmul af skuldakröfum
og reikningum, er allt var í ó-
reiðu, og kljúfa fram úr mestu
vandræðunum. Nú sást það til
fulls hver maður hann var;
þrek hans var óbilandi; enda
stóð nú konan hans við hlið
hans og hann átti að vinna fyr-
ir framtíðargæfu þeirra beggja.
Sú hugsun veitti honum kjark,
þegar þrautin ætlaði að verða
honum of þung, þess vegna bar
hann loks sigur úr býtum. Nú
hafði hann unnið bug á öllum
erfiðleikunum, og hin gamla
heppni fylgdi nú a(ftur ööum
þeirri samvizkulausu reglu hafði þeim fyrirtækjum, er kennd
verið fylgt, að ná sem mestum j voru við Berkows nafnið; en á
augnabliks gróða úr námunum,! “Hættið þér nú!” sagði karl
en hirða ekki um viðhald þeirra. Framhald á 8. síðu
J. A. JOHANNSON
Filling Station
COR SARCENT and BANNING ST., WINNIPEG
Um leið og vér þökkum hinum mörgu viðskiftavinum
vorum fyrir viðskiftin á liðnu ári, óskum vér þeim
Gleðilegra Jóla og Farsæls Nýárs.
Steve Johannsson
óskar öllum sínum viðskiftamönnum
og Islendingum
Gleðilegra Jóla og farsæls Nýárs.
Hann hefir sína vönduðu Knattleikastofu í byggingu
Royal Bankans, Sargent og Arlington
Býður hann alla ætíð velkomna
LIMITED
óska öllum sínum viðskiftavinum og vinum
Gleöilegra Jóla og
farssels Nýtt ár.
Haldið yður heitum með því að láta okkur senda yður
kol fyrir jólin og nýárið.
SÍMI 24 512