Heimskringla - 28.01.1931, Qupperneq 2

2 BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 28. JANCAR 1931.
Endurminningar
Eftir Fr. Guðmundsson.
Þegar eg, eins og aðrir góðir meniv
lagði frá mér pennan fyrir hátíð-
imar, til þess að fylgjast með á
öðrum sviðum, þá hafði eg að mestu
leyti lokið við að segja frá þeim við-
burðum, sem eg endurminnist frá
þessari kaupstaðarferð, og þvi ekki
annað eftir en að flýta sér heim. Eg
var seint um kvöldið á leið upp að
vertshúsinu þar sem eg ætlaði að
gista um nóttina. Gekk eg þá fram
hjá húsi einu blökku og lítilfjörlegu
að sjá- Þvert yfir framstafn húss-
ins ofan við dymar var negld breið
fjöl og á hana var grafið með stóm
og fallegu letri nafnið Sókrates. Þó
eg væri ekki mikið menntaður mað-
ur, þá mundi eg vel eftir manninum,
sem bar þetta nafn, og eg held eg
hafi tekið mér þetta til fyrir hönd
Sókratesar, þvi eg var hálf gramur
þegar maður gekk fram hjá mér, og
spurði eg hann hvarskonar kumbaldi
þetta væri. Hann sagði mér að þetta
væri hús sem færeyskum fiskimönn-
um væri léð sem bústaður yfir sum-
arið, og yrðu þeir að láta tiunda
part af afla sínum fyrir húsnæðið.
Hann sagði mér og að strandað hefði
skip á vopnafirði 'með þessu nafni,
og að viðirnir úr skipinu hefði verið
notaðir í þenna kofa.
A vertshúsinu áttum við góða nótt
og fórum snemma á fætur næsta
morgun. Verzlunarmenn voru ekki
komnir á fætur ,og nú vildi eg nota
morgunstundina til að sækja fisk,
sem faðir minn átti úti í Leiðarhöfn,
bóndabýli hér um hálfa mílu danska
norður með firðinum að vestan. Nú
var um að gera að fá lánaðan bát
til að sækja i fiskinn, svo hestamir
mættu halda áfram að hvíla sig. En
allir bátar voru rónir. á sjó í góða
veðrinu. Þá var mér sagt frá ein-
um bát, sem ekki var róið þenna
dag, og hann fékk eg lánaðan. Eg
verð að segja það, að þó að ferðin
væri ekki löng og veðrið gott, þá var
þó -f' mér hálfgerður beygur við að
fara út á sjóinn, því það hafði eg
aldrei fyr reynt, og það með óvön-
um manni, sem var að iíkindum
miklu verri sjómaður en eg, því eg
kunni þó að róa yfir Jökulsá á Fjöll-
um, en hann þótti ekki lipur. En
nauðsyn brýtur lög og fara urðum
við eftir fiskinum. Ferðin gekk stór
slysalaust og við komum aftur
með góðan hestburð af fiski, en ein-
hver kunningi minn gat um það við
mig eftirá að áralagið hefði ekki
verið fallegt hjá okkur, og hann
var ekki frá því að við hefðum kann
ske róið fleiri mílur fyrir krókana,
því annar hamaðist þó hinum lægi
sjáanlega ekkert á, og hafði eg víst
gert ráð fyrir að láta ekki straum-
inn bera mig til hafs. Nú voru búð-
armenn vaknaðir og þvi mál að taka
til óspilltra málanna. En þá láu
fyrir mér orð um að koma inn í
stofu til að borða morgunverð. Ekki
var eg eins ótta sleginn og daginn
áður, en nóg þótti mér um, og yngri
kynslóðin getur þvi ekki nærri, hve
miklu þótti skifta á þeim dögum að
kunna borðsiði. En tilfellið var að
alþýðumenn vöndust ekki öðrum á-
höldum en sjálfskeiðung sínum við
að seðja hungrið, og vildu þvi allra
handa slys til, þegar þeir áttu að
fara að beita hnífapörum, og ekki
sízt ef þeir voru dálítið upp með sér
og ætluðu að sýnast öllu vanir, því
það þótti bera vott um talsverða
menntun að kunna sig vel við fínt
borðhald. Eg réði það af að þiggja
boðið, vissi líka undur vel, að það
var ókurteisi hin mesta að neita slíku
enda var eg vanur við að brúka
hnífapör og fara eftir borðsiðum, en
það var feimnin, sem kvaldi mig.
Strax þegar eg var kominn inn í
stofuna og hafði heilsað upp á fóikið,
sem þar var fyrir, kom eg auga á
blessaða gamla karlinn, sem var þar
daginn áður við borðið, og þó eg
verði að kannast við, að á mér sann-
aðist máltækið, að það er vesælum
fró að vita aðra í kvölinni, þá var
; það ekki annað sem hélt mér uppi
en það, að gamli maðurinn mundi
verða fyrir meira athygli fólksins
við borðið heldur en þó eg. Nú býð-
ur kaupmaðurinn öllum að gera svo
vel og fá sér sæti við borðið, og i
sömu svifum kemur frúin inn með
stórt kjötfat, setur það á mitt borðið
og biður menn að gera svo vel að
fara að borða og sjálf sezt hún við
hiiðina á manni sínum; en það var
lítil lhjartastyrkur fyrir mig, því
vanalega eru konur næmari á smá-
yfirsjónir en karlmenn. Svo fara
menn að bjarga sér hver af öðrum
og gamli maðurinn kemur með hend-
ina, sem riðaði öll, ekki af feimni
heldur af margra ára þrælkun, og
hann handsamaði álitlegan kjötbita
af fatinu og færði hann yfir á sinn
disk. “Þér hafið þarna áhöld, S.
minn,” sagði kaupmaður. “Og eg
kann ekkert með það að fara,” sagði
S. í ákveðnum og einbeittum róm,
og þó vingjarnlegur. Það leyndi sér
ekki að alilr dáðust að manninum
og svarinu, og eg hefði feginn viljað
verða fyrir þeim heiðri, en eg verð
að kannast við, að mér hefði aldrei
dottið þetta svar í hug, og afhent
af þeim kjarki, sem á bak við það
bjó. öðar hófust vingjarnlegar og
fjörugar samræður þar til máltíðinni
var lokið og allir gengu til sinna
verka.
Nú héldum við okkur vel að verki
— tókum út allar okkar nauðsynj-
ar, bundum klyfjar, sóttum hestana
og kvöddum kunningja og lögðum
af stað til heimferðarinnar, en þá
var komið kvöld. Af því nóttin var
| líka björt, þá var gert ráð fyrir að
halda hiklaust áfram inn í svokall-
| aðan Víðirlæk, en þar var vanalega
1 áð og men nog hestar hvíldir undir
beru lofti, áður en lagt var á sjálf-
an fjallgarðinn. Eftir þetta gerð-
ust heldur engir sögulegir atburðir.
Þegar við vorum komnir upp á brún-
imar ofan bið Fremrihlíð, þá fyllt-
ust allir dalirnir með hvitri þoku,
sem var samlit sjónum og ekki stóðu
upp úr nema hæstu nýpurnar á
fjöllunum og hálsunum, sem gengu
út á milli dalanna og skilja þá hvern
frá öðrum. Hæstu tindarnir, sem
upp úr þokunni stóðu, sýndust þvi
fljóta á hafinu, sem hafði á lítilli
t
stundu flætt yfir alla byggðina inn
í dalbotna og svæft allt lif að baki
okkar, en Krossavikurfjöllin stóðu
i nætursólinni hafin yfir alla móa-
læðu, eins og til að sýna mér, að allt
það háa tilheyrði fremur himninum
en jörðinni, en eg sá þó að Krossa-
víkurfjöllin stóðu ekki I ríki sann-
leikans og kærleikans ,um það báru
fannirnar vitni. Eg kvaddi því kunn
ingjana í huganum í öruggri von
um að sjá þá alla aftur á glaðri
stund.
Eg fékk bréf frá góðkunningja
mínum Guðmundi Jónssyni á Vogar.
Hann minnti mig á sögu eina, sem
eg hafði áður heyrt, en var búinn að
gleyma. Vopnfirðingar voru margir
á fundi á Hofi að kjálka niður ómög
um sínum, en þar á meðal var kerl-
ing ein, sem þótti óráðvönd og eng-
inn vildi taka, en þá segir Jón á
Vakursstöðum: "Það er bezt að þú
takir hana, séra Halldór, það er svo
mörgu stolið á Hofi hvort sem er.”
“Já, það er bezt að hafa það svo,
Jón minn,” svaraði Halldór.
En altalað var að það kæmi mest
á þá séra Halldór og Jón á Vakurs-
SAFNIÐ
POKER HANDS
Sem eru í TURRET Fine Cut Tóbaki.
SKEGGBURSTI
Fjögur
setti af
Poker
Hands
VEKJARA KLUKKA
Fimm setti af Poker
Hands
BLYSLJÓS
Atta setti
af Poker
Hands
Fyrir þær getið þér fengið
dýrmæta muni
POKER HANDS
Eru einnig í eftirfarandi alþekktum
tóbakstegundum:
T^rret Sigarettur
MillkanR Si^arettur
Winchester Sigarettnr
Rex Sigarettur
Old Chum tobaK
Ogdens plötu reyKtobaR
Dixie plötvi reyKtobaK
Big Ðen munntobaK
Stonewall JacKson
Vindlar
(í vasa pökkum fimm í hverjum)
AXLABÖND
Tvö setti
af Poker
Hands
Tvö setti af Poker
Hands
KETILL
Tíu setti af Poker
Hands
SPIL
Eitt setti
af Poker
Hands
stöðum, að undirhalda þá menn, er
vandræði stöfuðu af í sveitinni, enda
sá maður æfinlega nokkuð af slíku
fólki á þeirra heimilum.
Sökum áburðarhestanna fögnuðum
við yfir þvi að vera komnir upp úr
öllum bratta, og héldum nú umsvifa-
laust áfram, en þá vorum við komn-
ir á þann stað, þar sem vatnaleiðir
skilja, því þegar þarna er komið,
stefna ailar lindir og lækir ofan að
innstu drögum Selárdals, sem er
vestasti hluti Vopnafjarðarsveitar,
en þá ruddist áhuginn á undan lest-
inni inn að vegasteini, sem er stór
og merkur álfabústaður á gatnamót-
um, þar sem önnur leiðin liggur of-
an að Haugsstöðum. Þar er og ann
að náttúrunudur til að sjá, sem kall-
að er Haugsstaðataflan. Það er mó-
bergssaltari, er stendur lóðrétt upp
úr lágsléttum grunni og er á að
gizka 10 til 12 fet á hæð og fleiri
hundruð fet í þvermál. Gömul,
margvís og mjög fróð kona um
hulda hluti, sagði mér að tafla þessi
væri rennslétt að ofan eins og hefl-
að gólf og að heilir herskarar af
skrautlega klæddum álfasveinum og
álfameyjar dönsuðu á töflunni á
hverri nýársnótt, og af því að dans-
salurinn væri svo ákjósanlegur, þá
gleymdu þeir stundum að gæta vel
að tímanum, þangað til farið væri
að roða að degi; hlypu þá allir af
stað eins og fætur toguðu, og skildu
þeir þá stundum eftir mjög verð-
mæta muni í ofboðinu, og kæmu
þeir þá næstu nótt að sækja þá- Það
væri vel þess vert að liggja í leyni
einhversstaðar nálægt og vitja um
töfluna strax og álfarnir væru farn-
ir heim til sin á nýársdagsmorgun-
inn, og hefði mörgum orðið það að
góðu, en vel yrði að gæta slíkra
hluta og láta aldrei sjá þá í fórum
sínum nema inni í kirkju, því þar
kæmu álfar aldrei. Slíkir hlutir
sæjust stundum á gömlum konum í
Hofskirkju, sem elskhugar þeirra
gáfu þeim í æsku, en þeir höfðu vog
að lífi sínu fyrir á nýársnótt inn hjá
Haugsstaðatöflu; en framar væri
ekki slíkt hugrekki til í landinu. —
Þegar við fórum fram hjá Vegasteini
hvessti eg augun af öllum mætti ef
eg kynni að sjá fallega álfamey, en
þær voru vist ekki staddar úti.
Um þessar mundir tók eg eftir því
að dalalæðan, sem var að fylla Vest
urárdal, þegar við vorum að sleppa
upp á brúnir dalsins, og sem fyllti
jafnfram hina dalina, var nú að
teygja sig upp með árdrögunum og
inn á heiðina ,eins og hún vildi ráða
ríkjum í heiðarkotunum líka, eða al-
staðar þar sem menn voru fyrir. En
sú ósvífni af þessari máttlausu og
fáfengilegu dalavellu, sem hafði svo
oft reynt að fela fyrir mér ærnar,
en aldrei lukkast það nema litla
stund!
Eg óskaði að til mín væri kominn
einhver andlítill pokoprestur, svo
hann fengi þó efni í eina almennilega
stólræðu. Dalalæðan tekur heims-
hyggjuna að fyrirmynd. Hún ætlar
sér auðsjáanlega ekkert minna en
að birgja jarðveginn fyrir áhrifum
sólarinnar ,svo að jurtalífið skuli ekki
þroskast eðlilega og hagsæld sveitar-
innar bíða hnekki. En einmitt þeg-
ar hún seilist með snjáldrið inn á
heiðina, þá hefjast þúsund fugla-
raddir, sem boða sólarupprás, og
hún skýrist og hækkar óðum á loft-
inu og dalalæðan dregur angana inn
og hverfur til baka, og eg veit að
eftir litla stund eru allir Vopnafjarð-
ardalir þokulausir. Hins vegar held
ur heimshyggjan stöó sinni enn i
dag og varnar ljósum sannleikans
og kærleikans að verma hugarfar
og hjartalag mannanna, svo að þar
megi þroskast varanlegur gróður.
A áningarstaðinn vorum við komn-
ir um óttuskeið. En nú var um að
'gera að hvíla hestana vel og lengi
áður en lagt væri upp á aðal fjall-
garðinn. Við tókum klyfjamar of-
an, sprettum reiðverum af öllum
hestum og slepptum þeim frjálsum
í góða hagarétt sunnan við svonefnd
/
an Hrappslæk; en sjálfir tókum við
upp nesti okkar, saltaða og hangna
sauðamagála og súrsaða bringukolla,
rúllupylsur, lundabagga og rauð-
seyddar pottkökur, sauðasmjör, hlaup
ost og mysuost; ekkert var of gott
í þá, sem drógu svo vel í búið. Þá
var tekið upp skonrok og koníak
á eftir mat, sem hvergi var þó al-
gengt nema í Víðirlækjum á heimleið
úr kaupstað.
Þá stóð nú til að fara að sofa í
blessuðu sólskininu í fangi hinnar
helgu heiðarkyrrðar, og lóur og spó-
ar kepptust við að kveða kvæðin sín
og tóku engan inngangseyri. — Þó
höfðu þau verið á Italíu og í Egypta
landi næstliðinn vetur og máske mik
ið oftar, og höfðu að öllum líkind-
j um hvílt sig á hallarturnum Vil-
hjálms Þýzkalandskeisara og Um-
bertó Italíukonungs og páfans í
Róm. Við höfðum reiðinga undir
höfðinu og yfirhafnir ofan á okkur,
svo altl var nú i góðu lagi. Vinnu-
maðurinn var farinn að hrjóta; en
eg gat ekki sofnað, var kannske að
hugsa heim, en þó einkum í Vopna-
fjörð, iklæddan öllu þvi skrauti og
öllum þeim töfraljóma, sem mér
fannst hvíla yfir byggðinni og íbú-
um hennar. Eg veit að ekkert nema
heilbrigður æskumaður getur málað
slíkt útlit. En æfinlega uppfrá þessu
þótt í stórhríð væri, þótti mér
Vopnafjörður fegurri en flestar aðr-
ar byggðir. Æskusystir mín, sem
átti að pasas lítinn dreng, kallaði til
mömmu sinnar og sagði: “Veiztu
það mamma, hann getur ekki orðið
ljótur, þó hann gretti sig.
Allt í einu heyrði eg maansmál og
var þá ekki lengi að setjast upp, sá
eg að kominn var hinumeginn við
Hrappslækinn vinnumaður frá Við-
irdal, eg hafði fundíð hann í kaup-
staðnum og gerði hann ekki ráð fyr-
ir að losna þaðan um kvöldið, en
honum hafði sózt svo vel að erind-
islokum, að hann komst af stað um
háttatíma og var nú kominn hér
Eg hjálpaði honum að losa hestana,
og varð nú að samningum með okk-
ur að þeir vinnumaður minn og hann
yrðu samferða yfir fjallgarðinn. —
i
Þurfti nú ekki annað en að okkar
hestar yrðu hvíldir dálítið lengur en
við hefðum ætlað og að hann hvildi
ofurlítið minna en ákjósanlegt var.
En þá gat eg riðið strax af stað og
sieppt öllum svefni þangað til eg
háttaði í rúmið mitt heima. Eg
masaði við þenna góða gest þangað
til hann vildi fara að sofa. Sótti eg
þá hest minn, lagði á hann og reið
af stað. Veður var gott og hitinu
of mikill um miðjan daginn til þess
að ríða mjög hart, og varð því að
láta mér lynda að vinna á vegalengd
ina með iðninni. Inni á miðjum
fjallgarði lá leiðin þar framhjáo,
sem úti höfðu orðið tveir vinnumenn
af Hólsfjöllum i stórhriðum að vetr-
arlagi; annar þeirra var af heimili
foreldra minna, Brynjólfur Brynj-
ólfsson að nafni, Hinn hét Einar og
Var frá Gamlahóli. Glórulausar stór-
hríðar og frost héldust í fleiri daga
um þær mundir, sem von var á þess-
um mönnum heim aftur, og þegar^iú
loksins birti upp aftur, svo fréttír
gátu borist á milli, og uppvíst varð,
hvað fyrir hafði komið, þá var safn-
að mönnum og hafin leit á degi hverj
um þangað til líkin fundust, en það
var á þrettánda sólarhringi eftir að
þeir höfðu farið frá mönnum og orð-
ið úti. Þeir höfðu hest og dálítinn
sleða í förinni; en þegar hríðin var
skollin á, höfðu mennirnir farið að
villast af réttri leið, og tekið það til
bragðs, eins og altítt var, að grafa
sig í fönn, og höfðu þá bundið hest-
inn við sleðann og gefið honum hey-
tuggu, se’m þeir áttu eftir af nesti
VISS MERKI
sivsiswm
um nýrnaveiki eru bakverkir, þvag-
teppa og þvajgsteinar. GIN PILLS
lækna nýrnaveiki, meö því að deyfa
og græða sjúka parta. — 50c askjan
hjá öllum lyfsölum.
131
hans; en allt skefldi í kaf, nema
hesturinn og var þó langur taumur
við múlinn kominn svo í kaf, að
munnurinn á hestinum var kominn
alveg ofan að fönninni, þegar hann
fannst. Og strax þegar búið var
að skera sundur tauminn, svo hann
varð frjáls, þá labbaði hann af stað
í áttina heim. 1 fleiri daga eftir
að heim kom, gat hesturinn ekki
nærst á öðru en nýmjólk, svo var
farið að saxa handa honum ofurlitla
tuggu af töðu á hVerjum degi og
hræra það saman við snjó svo hann
æti ekki of ört. Um vorið var hann
búinn að ná sér býsna vel, en var
samt látinn ganga frjáls í haganum
allt sumarið.
Frh.
Islerdirgabygðir
í Grænlandi
Frá rannsóknum dr. Nörlunds á hinni
fomu Vestribyggð.
I haust fluttu dönsk blöð lausleg-
ar fregnir af rannsóknum dr. Nör-
lunds á Grænlandi í sumar. 1 þetta
sinn var hann í Vestribyggð, við
hinn svonefnda Godthaabfjörð, sem
nú er nefndur, en hét áður Ranga-
fjörður, að menn ætla.
1 hvert sinn sem þessi merkt
vísindamaður fer í rannsóknarleið--
angur til Grænlands, má ganga að
því vísu að hann fjnni margt merki-
legt. Hann er einstakur vísindamað-
ur og fornfræðingur. Hann er svo
nákvæmur, athugull og aðgætinn.
Hann hefir þá reglu ,sem svo 'vel
gefst, að fara ekki víða um. en rann
saka ákaflega gaumgæfilega allt, er
hann á annað borð snertir á.
* * * \
Hann hefir nýlega skrifað grein i
Berlingatíðindi um rannsóknir sinar
í sumar. Efni hennar er að mestu
leyti um Eskimóana, sem hann hefjr
haft í vinnu, og kemur það ekki mál-
inu við. En nokkuð er þar um rann-
sóknirnar sjálfar.
• • •
Dr. Nörlund rannsakaði í sumar
rústir Sandness í Vestribyggð.
Hann segir:
Sandnes hlýtur til forna að hafa
verið mikil jörð, og bóndinn þar
sveitarhöfðingj. Húsaþyrping jarð-
arinnar hefir veri ðstór, og kringum
hana hefir verið mikið tún. 1 hinum
breiða dal og víðáttumiklu heiðalönd-
um hefir verið beit fyrir margar þús-
undjr sauðfjár.
Engin önnur jörð þar í sveit hefir
verið önnur eins kostajörð og Sand-
$60 ALLOWANCE ON YOUR
OLD RADIO OR PMONOGPAPH
PeQardless of its age.make or con -
dition as part payment on ð Victor
Combinotion Home Recordino Radlo-
Electrola $397- 2 years topay
the balance. Phone22_68o. Open till 11

THE BEST IN PADIO
Lowest Terms in Canada
! •
þér sem
notiÖ
TIMBUR
KA UPIÐ
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
BirgSlr: Henry Ave. East Phone: 26 358
Skrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
verð gæði anægja.