Heimskringla - 20.01.1932, Blaðsíða 1

DYERS & CLEANERS, LTD.
Suits ....
Men’s Suits
$1.00
Hal*..........50c
CALL 37 061
DYERS & CLEANERS, LTD.
Ladies’ Dresses
$1.00
CALL, 37 061
Cloth, Wool
or Jersey ....
XbVI. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 20. JAN. 1932
NUMER 17
Síðasti Frónsfundur.
Fundur Þjóðræknisdeildarinn
ar Frón síðastliðinn föstudag,
var vel sóttur, eins og aðrir
fundir deildarinnar á þessum
vetri. Að fundarstörfum lokn-
um flutti dr. Joseph T. Thorson
l>ar ræðu. Var hún að efni til
um áhrif lýðfrelsisins á löggjöf
þjóðanna. Benti ræðumaður
með ágætum rökum á breyt-
ingarnar, sem orðið hefðu víða
um heim á löggjöfinni, og eign-
aði hann þær lýðfrelsinu, og
einna mest þátttöku jafnaðar-
manna eða verkamanna í stjórn
málum. Mörg af þeim málum
ltvað hann ekki hafa fengið
ueina áheyrn fyrir 30 eða 40
árum. Taldi hann það
gleðilegan ,vott þess, að þjóð-
frelsini^ hefði þokað áfram á
liðnum árum, og að það mundi
einnig gera það á komandi ár-
um. Hann kvað ekki fyrir það
takandi, að ýms atriði úr stefnu
ltommúnista yrðu að lögum orð
in víða um heim að öðrum 30
eða 40 árum liðnum.
Að ætla sér að geta þó ekki
væri nema helztu atriða úr
ræðu Mr. Thorsons, er ekki
ueinn kostur á hér. Ræðan var
löng, stóð yfir í einar fimtíu
mínútur. Og á allar veigamestu
stefnur, sem fram hefðu kom-
ið meðal þjóðanna til þess að
ráða fram úr kreppunni, var
minst, og sumar mjög ítarlega.
Var greinargerð ræðumanns á
því öllu hin skarplegasta og
fróðlegasta. Rómuðu áheyrend-
ur vel ræðuna, enda var hún
vel hugsuð og flutt af mælsku.
Að loknu máli, var ræðimanni
greitt þakklætisatkvæði á fund-
inum.
Á þessum fundi skemti Þor-
steinn Þ. Þorsteinsson skáld
með upplestri úr óprentaðri
sögu eftir sjálfan sig.
Mrs. Helgason og Miss Helga
son skemtu og með píanósam-
spili.
Fundum Fróns er nú veitt
meiri athygli en nokkru sinni
áður, — og að verðugu.
Bæði er, að menn eru búnir
að fá reynslu fyrir því, að ekk-
ert er sparað til þess að gera
fundina gagnlega og skemti-
lega, og svo hitt, að þar eru
allir íslendingar hjartanlega
velkomnir, hvort sem félags-
menn eru eða ekki, án nokk-
urs inngangseyris. Það er fá-
gætt að haldið sé hér uppi
reglulega, almennum, ókeypis
skemtifundum á meðal íslend-
inga, og er vonandi að margir
færi sér það í nyt á þessum
komandi vetri. “Fróni’’ er það
eitt hugleikið, að sem flestir
íslendingar njóti þessara skemt-
ana, sem kost eiga á að sækja
þær sér til ánægju og gagns.
LÍTIL VON UM LENCRI
LÁNSFREST.
RÚSSÁR OG JAPANAR
Rússland héfir farið fram á
■það við stjórn Japans, að lönd-
In gerðu samning með sér um
að halda friði í Mansjúríu á
hverju sem þar gengi, og viður-
kendu rétt hvers annars til
þeirra fríðinda sem þau hafa
þar nú. Er sagt, að Rússland
hafi farið fram á þetta vegna
þess, að þeim lítist ekki á að-
farir Japana í þeim hluta Man-
sjúríu, er járnbarut Rússa liggi
um. Japanar taka friðar til-
hoði þessu ekki vel, enn sem
komið er og óttast að eitthvað
búi undir þessu. Teljast sjálf-
ir ekki hafa haft neinar árasir
á Rússa í huga, og bera þeim
á brýn, að þeir hafi ekki gefið
Japan neitt tækifæri til að í-
huga eða kynna sér friðarkost-
ina áður en þeir hafi gert upp-
kast að samningnum.
Hvernig sem um þetta mál
fer, gefur það til kynna, að
milli Rússa og Japana hafi
ekki neinir leynisamningar
áður átt sér stað viðvíkjandi
Mansjúríu, eins og vestlægu
þjóðirnar hafa verið mjög
smeykar um.
i vetur, en það er ekki neitt
líklegt að það setji sig upp á
móti þessari ráðstöfun.
Laun forsætisráðherra J.
Bracken lækkar þetta í $8,200.
R. D. Waugh í $7,380 og ráð-
herranna í $6,560.
FRAMFARIR í GLERGERÐ
KAUP STJÓRNARÞJÓNA
LÆKKAÐ
1 gær tilkynti fylkisstjórnin
í Manitoba, að laun stjórnar
þjóna yrðu lækkuð, frá fyrsta
janúar þessa árs talið um 6%
að meðaltali. Er sii launalækk-
un í viðbót, við launalækkun-
ina, sem gerð var 1. sept. 1931.
Nemur því lækkunin nú eða
frá 1. janúar alls sem hér
segir:
Á $6000 launum og þar yfir
18%, á $5,000 — 6,000. -
16%, á $4,000 — $5,000 14%,
á $3,000 — $4,000 -— 10%, á
$2,000 — $3,000 — 8%. o. s.
frv.
Kauplækkun þessi nær til
allra stjórnar þjóna svo sem
vínsölu- og símaþjóna, há-
skólakennara og þlngmanna.
lúngmanna kaupið lækkar því
úr $2,000 í $1,840. Að vísu
Þarf þingið að samþykkja þetta
Ameríkumenn hafa lært þá
list, að búa til því sem næst
óbrjótandi gler. Það þolir jafn-
vel byssuskot. Er það meðal
annars notað í bílarúður.
Þá hefir þeim einnig tekist
að búa til hálf-gagnsætt gler
(one way glass) með þeim
hætti, að sjá má út um rúð-
urnar, en ekki inn um þær.
Kemur þetta sér vel, þar sem
auðvelt er að sjá inn um glugga
utan af götu eða úr næsta húsi.
Dýrt mun gler þetta énn, því
mest er það notað í hurðglugg-
um og þvíl. Að utan kvað
gler þetta líkjast spegli og má
sjá sig í því.
Sagt er, að Englendingar fá-
lst og við þessa glergerð. Verð-
ur að líkindum ekki langt þess
að bíða, að það verði alment
notað.
Það horfir ekki vænlega sem
stendur með það fyrir Evrópu-
þjóðunum, að fá Bandaríkin til
að taka þátt í ráðstefnu með
sér um frekari frest á stríðs-
skuldunum.
Spumingu Laval, forsætisráð
herra Frakklands, þessu við-
víkjandi, er sagt að Bandaríkin
hafi svarað því, að þau ætluðu
ekki að láta sig vandamál Ev-
rópu neitt skifta sem stæði.
Halda blöð því fram, að á-
stæða Bandaríkja sé sú, að þátt
taka með Evrópuþjóðunum sé
til lítils í þessum málum, með-
an þær sjálfar bera ekki meira
traust hver til annarar en raun
sé á, og séu sjálfar ófúsar á að
leggja nokkuð í sölurnar til að
greiða á varanlegan hátt úr
sínum eigin vandræðum. Þegar
einhverra sinnaskifta verði 'vart
í þessum efnum hjá Evrópu-
þjóðunum, sé þó ekki vonlaust
um, að Bandaríkin leggi sinn
skerf til úrlausnar vandamál-
anna.
• VIÐSKIFTASAMBANDI
SLITIÐ.
Chiang-stjórnin nýja í Kína
hefir slitið viðskiftasamband
sitt við Japan út af Mansjúríu-
málunum. Einnig hefir hún tek-
ið fasta hina fyrri stjórnendur
í Mansjúríu, fyrir að hafa svik-
ið kínversku stjórnina, en lið-
sint Japan, er vaðið var yfir
landið. Er einnig sagt, að stjórn
in í Kína líti á svar Japans til
Bandaríkjanna um það, að níu-
þjóða samningarnir hafi ekki
verið brotnir með framferði
Japans í Mansjúríu, sem óbil-
gjörnustu ósvífni og smán
sýnda Kína. Er alt útlit á að
þessi nýja stjórn í Kína sé
framkvæmdasamari en sú, er
þar var áður við völd, og að
hún hugsi alvarlega á hefndir
fyrir þann órétt, er kínversku
þjóðinni hefir verið sýndur. í
fyrstu ætlar hún þó að leita
réttar sins hjá Alþjóðasamband-
inu. Daufheyrist það við rann-
sókn málsins, sem fyr, er ó-
mögulegt að segja, hvað kom-
ið getur fyrir í austlæga heim-
inum ennþá.
menn komu til þeirra og hand-
tóku þá og fóru með þá niður
á lögreglustöð.
Á sér höfðu þjófamir ýmsa
muni, er þeir höfðu stolið þessa
nótt. Einnig hefir nú í húsi
því ,er þeir bjuggu í, að 412
McGee St., fundist um $2000
virði af munum, er þeir hafa
stolið. Er því líklegt, að þetta
séu mennirnir, sem valdir eru
að innbrotunum í vesturhluta
bæjarins.
Nöfn þeirra eru Frank Snow-
den og Andrew John Proctor.
Alls er talið að á stuttum tíma
hafi verið brotist inn í 100 í-
veruhús. Hefir tvisvar verið
brotist inn í sum þeirra, þar á
meðal hús eins lögreglumanns.
Skildu þeir í seinna skiftið eft-
ir miða til hans, sem skrifað
var á, að þeir ætluðu senn að
heimsækja hann í þriðja sinn.
TILVONANDI
ÞINGMANNSEFNI
Blaið Manitoba Free Press
mintist á það, eftir að samn-
ingar tókust um sameiningu
liberal flokksins og Bracken
flokksins, að Walter J. Lindal
K.C. væri ætluð staða hjá Mani-
toba stjórninni og að líklegt
væri, að hann sækti um kosn-
ingu í Gimli-kjördæmi í næstu
fylkiskosningum.
NÝR LIBERAL FLOKKUR.
INNBROTSÞJÓFUM NÁÐ.
ÓSPEKTIR Á SPÁNI.
Síðast liðinn mánudag hófust
óspektir miklar á Spáni á tveim
eða þrem stöðum eða víðar
milli kaþólskra konungssinna
og lýðveldissinna.
I Bilbao voru fjórir rnenn
dreþnir í slíkum óeirðum. Yerk-
föll voru gerð víða og viðskifti
heftust.
Á nokkrum stöðum skvettu
kommúnistar og verkamenn
olíu yfir kirkjur og kveiktu svo
í þeim. Brunnu nokkrar kirkj-
ur til kaldra kola.
Um þrjátíu og níu konungs-
sinna og presta einangruðu
verkamenn og kommúnistar á
klúbb-fundi og héldu þeim í her-
kví og ógnuðu þeim með því,
að segjast ætla að reka þá í
gegn. Gat stjórnin með naum-
indum komið í veg fyrir blóðs-
úthellingar með því, að setja
hina umsetnu presta og kon-
ungssinna í fangelsi.
í Winnipegborg, einkum í
vesturhluta hennar, hefir und-
anfarið verið svo mikið um inn-
brotsþjófnaði, að aldrei hefir
neitt svipað þvi þekst áður.
Það hefir hverja nóttina eftir
aðra verið brotist inn í íveru-
hús, á sama strætinu og hnupl-
að þaðan peningum og öðru fé-
mætu. En aldrei hafa þjófarnir
svo mikið sem sést. Hefir bæj-
arlögreglan haft hóp manna í
tvær eða þrjár vikur, leitandi
uppi þjófana, en aldrei getað
fundið þá. í gær komust þeir
loks í tæri við tvo menn norð-
ur á Tecumseh stræti, er þeim
þótti eitthvað grunsamt við. En
er þeir sáu lögreglumennina,
tóku þeir til fótanna og hurfu.
Var nú símað á lögreglustöðina
og hverjum lögreglumanni skip-
að að hafa augun hjá sér. Næst
sá lögreglumaður þá á Sargent
og Agnes strætum, en er hann
gekk í áttina til þeirra, tóku
þeir enn til fótanna, og misti
lögreglumaðurinn sjónar á þeim.
En maður, sem á gangi var
þar, spurði lögreglumanninn,
að hverju hann væri að leita.
Er lögreglumaðurinn sagði
horium það, benti maðurinn
honum á að tveir menn hefðu
skriðið undir frampall á húsi
þar skamt frá. Létust báðir
náungarnir sofa, er lögreglu-
. Um 60 liberalar komu saman
í St. Regis gistihöllinni s. 1.
mánudag, og ræddu um að
stofna nýjan liberal flokk í
Manitoba. Bannsungu þeir sem
mest mátti verða samþyktina,
sem gerð var á fundi liberala
fyrir skömmu, um að samein-
ast Brackenflokknum. Kváðu
þeir hana hafa gerða verið án
þess að meðlimir liberal flokks-
ins hefðu verið að spurðir. All-
ir mótmæltu þessir menn sam-
einingu flokkanna á fundinum,
þar sem hún var samþykt. Mál-
ið um stofnun nýs liberal flokks
var þó aðeins rætt, en engar
samþyktir gerðar þar um að
sinni. En hitt er víst, að þessir
menn ætla að engu að virða
sameiningarsamþyktina.
Á meðal þeirra, sem á fundi
þessum komu saman, voru E.
J. McMurray, Alex. McLeod^ K.
C., Fred C. Hamilton, Col. J.
Y. Reid, H. B. Hermanson, R.
F. Kirvan og W. W. J. Tait.
ÞÝZKALAND.
í Þýzkalandi námu útfluttar
vörur árið 1931, $2,339,650,000,
en innfluttar vörur, $1,680,-
735,000. Námu útfluttar vörur
því $790,275,000 meira en þær
innfluttu. Greiðsla á skaðabóta-
skuldunum, sem í vörum var
goldin, er innifalin í þessari út-
fluttu tölu.
VINNUR KAUPLAUST.
T. R. Deacon í Winnipeg hef-
ir boðist til þess að vinna í
veganefnd (Good Road Board)
þessa fylkis kauplaust í ár. —
Hann hefir verið í nefndinni
síðan 1914. Kaup, sem goldið
hefir verið fyrir það starf, er
$1000 á ári.
FÁ TVfBORGAÐA HOSALEIGU
Hjón ein í Winnipeg, sem
framfærslustyrk fengu hjá bæn
um, fengu og leiguna goldna
af bænum fyrir húsið, sem þau
bjuggu í. En ekki komst það
nú aðeins upp, að hjónin áttu
sjálf húsið, heldur einnig að
þau voru að fá tvöfalda
húsaleigu greidda sér fyrir
Ólína Svarfdal.
(Mrs. ólína Kristin Árnadóttir Svarfdal, frá Hamri í Svarfaðardal.
Dáin í Wynyard, Sask.)
10. okt. 1850 — 11. des. 1930.
Sem augnablik liðið lífið er.
Hve löng var þó mörg þess stund.
Óskirnar brjóta öll sín skip
unz andvakan festir blund.
Vinirnir gömlu geyma þig,
þótt gleymskan ríði í hlað,
fornkvenna gildi að skörungsskap,
þótt skarinn ei vissi það.
Skapétór og trygg og traust og sönn,
tápmikil, hrein og sterk.
Gjafmildin stór, en getan smá,
sem grefur hvert rausnar verk.
Stórhuga fátækt er leiðin löng —
langt í hvern áfangastað.
Lengstur samt vildustu vonunum manns,
er vegurinn heiman að.
Þér var ei ísland uppgerð nein,
unnir þú landi og þjóð,
æfina löngu þér undir bezt
við íslenzka sögu og ljóð.
Ljósin frá æskunni lýsa bezt
•lúa og elli manns:
englanna tunga er íslenzkt mál
og eilífðin sveitin hans.
Þ. Þ. Þ.
það. Kvaðst konan leigja hjá
manninum, en maðurinn hjá
konunni, og breyttu auðvitað
nöfnum sínum til þess að eng-
an grunaði neitt. Á þenna hátt
fengu þau leiguna tvíborgaða
fyrir eitt og sama húsið, sem
>au bjuggu bæði í og áttu. Þau
fá hana nú samt ekki lengur
greidda.
AFNÁM BANNLAGANNA.
Rvík 23. des.
17. þ. m. var fundur haldinn
í Stúdentafélagi Reykjavíkur,
og var umræðuefni “afnám
bannlaganna’’. —• Málshefjandi
var Guðmundur prófessor Hann
esson. — Fundurinn var mjög
fjölmennur og stóðu umræður
yfir fram á nótt. Var fundi þá
frestað og ákveðið að halda
framhaldsfund um málið fljót-
lega.
Þessi framhaldsfundur var
haldinn á mánudagskvöld (21.
j. m.). Var fundurinn mjög
fjölmennur og enn miklar um-
ræður. Tók fyrstur til máls dr.
Guðm. Finnibogason og talaði
á móti banni. í sama streng
tóku: Ólafur Thors alþm., Jón
Kjartansson ritstj., Guðm. Hann
esson prófessor, Gústav A.
Sveinsson lögfr., Bolli Thorodd-
sen verkfr.; en með banni töl-
uðu: Pétur Zophoniasson full-
tr., Sigfús Sigurhjartarson stór-
templar, Guðjón Guðlaugsson
og Helgi Sveinsson.
Á fyrri fundinum lagði Guð-
mundur Hannesson prófessor
fram svohljóðandi tillögu:
“Fundurinn skorar á Alþingi
að nema núgildandi Alþingislög
úr gildi ‘á næsta þingi og gera
jafnframt þá skipun á sölu,
innflutningi og framleiðslu á-
fengra drykkja:
að öllum sé heimilit að kaupa
áfengi og neyta þess,
að sölu og veitingu áfengra
drykkja sé hagað svo, að sem
minst tjón hljótist af, hvort
sem þetta er gert með því að
hafa útsölu- eða veitingastaði
fáa, solutíma takmarkaðan eða
á annan hátt.
að höfð sé* hliðsjón af því
hins vegar, að sem fyrst taki
fyrir smyglun og heimabrugg-
un ,svo ríkissjóður missi ekki
réttmætar tekjur af sölu á-
fengra drykkja,
að frjáls bindindisstarfsemi
njóti ríflegs styrks af ríkisfé,
Fundurinn felur stjórninni að
leita samvinnu við önnur félög
hér í bæ eða víðar um fram-
kvæmdir í þessu máli.’’
Var tillaga þessi borin undir
atkvæði á síðara fundinum. —
Var fyrst borinn undir atkvæði
fyrri hluti tillögunnar, aftur
að orðunum: Fundurinn felur
stjórninni ... — og var sam-
þykt með 70 samhljóða at-
kvæðum. Niðurlag tillögunnar
var einnig samþykt án mót-
mælaatkvæða.
Sigfús Sigurhjartar9on bar
fram svohljóðandi tillögu:
“Fundurinn skorar á stjórn
sína að beita sér fyrir öflugri
bindindishreyfingu meðal stú-
denta og lýsir yfir því, að hann
sé eindregið fylgjandi bindind-
isstarfsemi í skólum landsins.’*
Þessi tillaga var feld með
þorra atkvæða gegn 4.
Mbl.
HUGLEIÐINGAR OG SAMTÍN-
INGUR UM HEIMSVELDI
BRETA.
Hinn heimskunni rithöfundur
Jack London, lýsti Englandi eitt
sinn við gamla og gráhærða
móðir, sem einmana sæti heima
og yfirgefin, siðan synir hennar
væru komnir út um allar jarð-
ir, og hefðu brotist áfram í
framandi heimsálfum, og reist
þar bygðir og bú. Að vísu
könnuðust hinir uppvaxandi og
nú sjálfstæðu synir við móður
sína og ætterni, en þeir væru
orðnir sjálfbjarga, henni óháð-
ir, stæðu á eigin fótum.
Bretar hafa farið að heiman
og numið lönd. Heilar heims-
álfur hafa þeir lagt undir sig.
En nýlendurnar ætla allar að
fara eins og Bandaríki Norður-
Ameríku, skilja við ættlandið.
Heimsveldi Breta stendur
völtum fótum. Þó ráðstefnur
séu lialdnar á ráðstefnur ofan
um Indlandsmálin, um versl-
unina við nýlendurnar, um yfir-
ráðin í Asíu- og Egyptalandi,
þá nægja engar bollaleggingar
til þess að stemma stigu fyrir
því sem er að gerast í þeim
málum.
lndland er að losna úr tengsl-
um við hið brezka heimsveldi.
Það er augljóst. Og þegar Ind-
land er farið, rata hinar nýlend-
urnar sömu leið. — Landasam-
bandið milli Egyptalands og
Indlands, sem Bretar reyndu að
koma á upp úr ófriðnum, er
að gliðna í sundur. Og þegar
Indverjar eru farnir, þá fa»i
Egyptar sína leið. Og þegar
Indland er skilið við Bretland,
þá hafa Bretar enga ástæðu
til að halda uppi flotastöðvum
sínum á leiðinni milli Bretlands
og Indlands, við' Súezskurðinn
Frh. á 4 bls.