Heimskringla - 09.11.1932, Side 7

WINNIPEG 9. NÓV. 1932.
HEIMSKRINGLA
7 BLAÐSIÐA
FRÁ ÚTFÖR
JÓHANNS JÓNSSONAR
skálds.
Hinn 1. sept. s.l. andaðist
Jóhann skáld Jónsson hér í
Leipzig, eftir margra ára veik-
indi. Andlátið var rólegt og
kvalalaust, eins og þegar þreytt
ur finnur hvíld í værum blundi
eftir erfiðar andvökur. Skáldið
er fallið í valinn og með því
hverfa glæstar vonir, djörf á-
form verða aldrei veruleiki. En
það er okkur íslendingum
harmabót, að hann átti ekki að-
eins óort kvæði, sem týnast
með honum, heldur einnig form
uð ljóð, sem munu halda minn-
ingu hans við lýði. Við fyllumst
örvæntingar yfir staðreynd dauð
ans og hrópum: Of stutt, of
stutt var líf hans. Það er ör-
vænting yfir því að héðan verð-
ur ekkert tekið aftur, ókleift
að bæta úr því, sem aflaga fór.
Og nú þegar henn er horfinn,
sjáum við betur en áður, að
einmitt krafta slíks manns hefð
um við þarfnast fremur en
margra annara við uppbygg-
ingu hins nýja íslands. En ljóðin
hans lifa og benda skáldum á
nýjar leiðir í meðferð efnis og
tungu.
Líkbrenslan fór fram hinn
5. sept. að viðstöddum nokkr-
um þýzkum vinum hans og 3
íslendingum. Til þeirrar athafn-
ar var vandað eftir föngum. —
Kistan var prýdd krönsum og
blómum; landar hans höfðu
sent krans úr fjallagrösum,
skreyttan íslenzkum litum. —
Haukur Þorleifsson og Jón Leifs
töluðu fáein orð yfir kistu
skáldsins — og fer hér á eftir
kafli úr ræðu Leifs:
“Kæri vinur! Það varð mitt
hlutVerk að flytja þér kveðju
ættjarðarinnar, sem þú sást
ekki í 11 ár. ísland skóp þér
örlög þín, sömu örlögin og aðrir
íslenzkir samherjar þínir hlutu,
alt frá Jónasi Hallgrímssyni og
Sigurði Breiðfjörð, fram að
þeim íslenzku listamönnum
vorra tíma, sem létu lífið áður
en þroskanum varð náð. Þú ert
sá seinasti í hópnum, sem er
orðinn æði stór. Það er ekki
langt síðan Jóhann Sigurjóns-
son, Guðmundur Thorsteinsson,
Davíð Þorvaldsson og fleiri
luku við líkan lífsferil og þann,
sem þú hefir nú lokið. •— ísland
biður þig og þína buguðu sam-
herja fyrirgefningar. — Vor
alda gamla neyð, líkamleg og
andleg hungursneyð, teygir
arma sína fram í nútímann og
eyðir enn listrænum frjóöng-
um fslands, lætur þá deyja, áð-
ur en þeir fá borið sína beztu
ávexti. Vér íslendingar höfum
enn ekki lært að sigra þá neyð
að fullu. Þess vegna varð líf
þitt aðeins hálft líf við sárs-
auka, skort og vonbrigði. Við
biðjum þig fyrirgefningar og
kveðjum þig að hörmungum
þínum loknum með þínum eigin
orðum:
Við höfum vakað nóg.
Værðar þú njóta skalt.
Þey, þey og ró.
Þögn breiðist yfir alt.’’
Að lokum var “Alt eins og
blómstrið eina” leikið á orgel
meðan kistan seig hægt niður
í gólfið.
Leipzig í sept 1932.
—Mbl. Haukur Þorleifsson.
GEYSILEGIR
LAN DSSKJÁLFTAR
Eyja sekkur.
Á Balkanskaga sunnanverð-
um hafa orðið geysilegir jarð-
skjálftar, og hefir hið forna
munkaklaustur á Athoshöfðan-
um hrunið, en óbygð eyja þar
undan sokkið. Talið er að 150
manns hafi farist, en 250 manns
hafi meiðst. Athos-höfðinn (á
grísku Hazion Oros = Helga
fjallið) er yzt á 50 km. löngum
og 5—10 km. breiðum skaga,
og er þar frá fornu fari sjálf-
stjórnandi munkalýðveldi með
20 víggirtum klaustrum. Eru
þar 6,000 munkar og 3,000 leik-
bræður af ýmsum þjóðum, aðal
lega Grikkir og Rússar. Geysi-
mikil bókasöfn eru í klaustrum
þessum og þar geymd 13 þús.
handrit.
MINNING.
Bergþór ófeigsson Jónsson
Bergmann.
ö, hve gtt að geta
gamla landiS hvíta
ennþá einu sinni
augum glöðum líta.
B. O. J. B.
I.
Þér af vörum
þannig fórust
orðin næm
og angur þrungnu;
hjartans stuna,
sem að stígur
harms úr huga
og hugrenninga.
i •
II.
Nú ei grætur
gumi horfinn
heims úr geimi
hérvistanna;
land og lundir
Ijóssins strauma,
feðra minning,
fornar stöðvar.
Man eg tal,
er fyr við áttum,
og mér tvent
ítreka vildir:
sannleikanum
sjóla þjóna,
og telja ei eftir
tungu að geyma.
Og að hrun
ei hildir fái,
þó að blundur
bilbug grandi,
fljótt mun funa
fjör sem áður
fyrir drottins
dýrðar krafti.
Syngur sætt
unz sól er hnígin
svanurinn
á svásum meiði;
eins þú unnir
óð og sögu
og að brunni
Braga lystir.
Þú ert horfinn,
hafinn héðan,
en það veit eg
og efa eigi,
að þér drottinn
dýrðar ríkur
höndum tekur
hinumegin.
L. B. B.
SIGURÐUR f HAUKADAL
Á síðustu árum hafa skólar
verið reistir á heitu stöðunum
og hveravatnið notað til hitunar
og suðu. Sveitarfélögin hafa
gengist fyrir þessu með styrk
frá ríkinu. Þessir skólar hafa
það fram yfir aðra skóla, að þar1
eru íþróttir kendar meira en í
öðrum skólum. Sökum kulda er
erfitt hér um sundnám að vetr-
arlagi, en á heitu stöðunum er
það auðvelt. Hvernig sem veðr-
ið er er hægt að hafa hið rétta
hitastig (27 gr.) í sundlaugun-
um með því að blanda heitu og
köldu vatni saman. Sundið er
höfuðíþrótt vegna þess, að það
hefir í för með sér meiri húð-
þjálfun og hreinlæti en nokkur
önnur íþrótt, og þar af leiðandi
hollustu í lifnaðarháttum og ör-
yggi mót sjúkiómum.
Haukadalur er skólastaður,
þar sem þessi höfuðíþrótt er
sérstaklega dýrkuð í stein-
steyptri útilaug, 20 metra langri.
Og nægilegt er þar af heitu
vatni úr vellandi hverunum alt
í kring. Sigurður Greipsson
hefir af eigin ramleik komið upp
skóla þessum, sökum áhuga.
Skólinn starfar á þeim tíma, er
hentugastur er fyrir alla sjó-
menn og bændur. En það er
mánuðina nóvember, desember,
janúar og hálfan febrúar. Á
þessum tíma eru sjómenn helzt
í landi atvinnulausir. Sveita-
menn, er fara í ver, eru líka
heima á þessum tíma, og geta
helzt mist hann til náms. Kostn-
aður í skóla Sigurðar er 280
krónur fyrir allan tímann, 3'/2
mánuð. Nemendur þurfa að
leggja sér til rúmföt, nema und-
irdýnu.
Þótt eg nefndi sundið áðan í
sambandi við Haukadalsskól-
ann, þá var það ekki svo að
skilja, að Sigurður kenni ekki
aðrar íþróttir. í Haukadal er
líka stór leikfimissalur, og
sjálfur er Sigurður lærður hjá
frægasta leikfimikennara nú-
tímans, Niels Bukh. Þar eru
líka bókleg fræði og allskonar
útiíþróttir. Sigurður leggur
mikla stund á að herða nem-
endur sína í göngum og fjall-
ferðum. Og betur mun sá sjó-
maður standa sig í baráttunni
við Ægi, er dvalið hefir alla
landleguna nóv.—febr., í Hauka
dal við íþróttir hjá Sigurði
Greipssyni.
H. M. Þ.
SMÁSÖUR OG SKRITLUR
Benedikt prestur Pálsson á
Stað á Reykjanesi (bróðir
Bjarna landlæknis og séra Gunn
ars. Dó nær níræður 1813)
var eitt sinn að húsvitja í Reyk-
holtssveit. Með honum var fóst-
ursonur hans, Gísli Ólafsson,
er lærði í Hólaskóla og lengi
var prestur í Sauðlauksdal
(hann dó 1861). Gísli var
unglingspiltur. Á bæ einum
spyr prestur kerlingu gamla;
segir hann henni að lesa þriðju
grein trúarjátningarinnar. Kerl-
ing kunni ekki, og varð að
minna hana á, en er prestur í-
trekar fyrir henni spurninguna:
hvað er það? gat kerling ekki
svarað. Gísli sat nálægt henni
og segir svo hún heyrði: “Það
er að eg trúi, að eg gelti ekki
með eigin kjafti.” Kerling hef-
ir þetta upphátt eftir. Þá segir
prestur: Lestu nú ekki meira,
skepnan mín! En er þeir fóru
af stað, segir prestur við Gísla:
“Þú áttir ekki að gera þetta,
strákur.’’
* * *
Kerling, er Kristín hét, var
eitt sinn í Flateyjarsókn og
gekk þar til altaris með mörgu
fólki. Prestur skriftaði fólki
upp á gamla siðinn, og sem því
var lokið, spurði hann með-
hjálparann, hvort enginn væri
eftir. Meðhjálparinn grennslað-
ist eftir því, og sagði þá einhver,
að hún Kristín væri eftir. Læt-
ur þá leita hennar, og fanst
hún inni í Miðbæ og þar í eld-
húsi. Presti leiddist, en beið
þó Kristínar. En er hún kemur
fram fyrir hann, spyr hann hvar
hún hafi verið og hvað að gera.
Kerling svarar: “Eg var, prest-
ur minn góður, uppi í Miðbæ að
drekka soð, það er svo gott af
blessuðum svartbaksungunum.”
“Þei, þei,*’ mælti prestur,
“hættu, Kristín, krjúptu niður
og játaðu syndir þínar og lestu
skriftaganginn.” “Eg skal gera
það, prestur góður,’’ mælti Kri-
stín, og kraup niður og segir:
“Minn kæri, verðugi faðir!, eg
get ekki að því gert, að mér
þykir svartbaksunginn svo góð-
ur, og soðið svo sætt af hon-
um.”
* * *
Þegar Finnur biskup var prest
ur í Reykholti, primsigndi hann
barn. Gömul myndarhjón héldu
barninu undir primsigninguna,
og er prestur spyr í hvers nafni
barnið væri skírt, svara þau:
föðurs og anda. Hvar er þá
sonurinn, segir prestur. “Son-
urinn,” segir kerling, “hann fór
ofan að Sturlureykjum að leiða
kú.’’ Þau hjón áttu einn son
fullorðinn, og hélt konuskepn-
an, að presturinn meinti hann,
þegar hann spurði eftir synin-
um.
Blanda.
ENDURMINNTNGAR
Eftir Fr. GuSmundsson.
Frh.
Allir sem fullorðnir fóru að
heiman, kannast við hvað lands- ;
lagið var mismunandi og áhrifa-
mikið til velferðar og búsældar,;
eða þess gagnstæða. Eg minn- :
ist þess þegar faðir minn spurði
næturgesti sína frétta, þá er,
voru langt að komnir. Hann ó- j
makaði aldrei að spurja mikið
aðra en þá sem voru greinilegir |
í andsvörum og þá spurði hann j
á þessa leið: Hafið þið nú góð-
ar bújarðir þarna í N. sýslunni?
Hvernig er landsglagi háttað i
þar? Hafið þið góðar engjar?
Eru það samslægjur, eða flenn-
ingur út yfir alt Hafið þið góða
útbeit? Er vorgott hjá ykkur?
Hafið þið góð afréttarlönd?
Hvað vigta sauðirnir ykkar á
haustin? Er gott undir mál-
nytu? Hvað hafið þið margar
ær í kvíum efnamenn? Hvað
hafa þeir nú mörg kvartil af
smjöri og hvað margar tunnur
af skyri á haustnóttum? Er
silungur í vötnunum hjá ykkur?
Haíið þið happadrjúg fiskimið?
Er góð hestaganga þar? Eru
langir aðdrættir? Er það hættu-
pláss og í hverju liggur hún?
Lækjahættur, dýrahættur, gjár
eða snjóflóð? Hvemig eru yfir-
völd ykkar, skyldurækinn sýslu-
maður, góður læknir og guð-
hræddur prestur? Þeir drekka
ekki? Hafið þið sanngjarna og
lipra verzlunarmenn? Eru bæir
ykkar fallega hýstir? Hvaða
kaup er nú hjúum goldið þarna?
Er mikið um félagslíf hjá ykk-
ur? Hafið þið lestrarfélög og
búnaðarfélög? Eigið þið fallegt
fé, og vinnið þið að kynbótum
þess? Eigið þið góða reiðhesta?
Með meiru og fleiru. Þá skaut
hann alstaðar inn í eins og end-
urgjaldsupplýsingum úr okkar
bygðarlagi, til að halda svara
manninum vakandi og vel við
efnið, og til að skerpa athygli
hans fyrir mikilvægri þýðingu
málsins. Eg man eftir þegar
gesturinn var að útmála fyrir-
höfn við fjárpössun þá skaut
faðir minn inn í nauðsynlegum
ábendingum, svo sem, þar er
þá skógrækt, og mikil þjónusta.
Hafið þiff ekki vel vanda fjár-
hunda? o. s. frv. Þá fór nú
gesturinn máske' að tala um
það. að verstar af öllu væru
bölvaðar beitarhúsagöngurnar,
þær gengju fram af öllum
mönnum. Faðir minn tók vel í
það, en skaut því inn í, að beit-
arhúsamanninum væri sýnd
mikil tiltrú og það væri hans
fyrsta upphefðar trappa, þegar
sig vantaði góðann vinnumann,
þá liti hann fyrst eftir honum
meðal beitarhúsamanna, og svo
væri beitarhúsamanni vanalega
borgað ofurlítið meira kaup. Eg
mátti halda á góðri sögubók ef
eg lagði hana ekki frá mér
stundum til að hlýða á spurn-
ingar og svör föður míns og
greindra gesta sem stundum
voru komnir langt að og höfðu
frá mörgu nýju að segja. Inni-
hald allra þessara spuminga var
alls ekki þýðingarlaust fyrir vel-
farnan landbúnaðarins. Það var
ekki sama upp á heyaflann
hvert engið var samföst síbreiða
eða reitingur á ótal stöðum, það
var ekki sama hvemig landið
lá fyrir vetrar vindum, hvort
snjórinn reif jafnóðum af fjár- j
högum, eða kingdi altaf snjó á í
snjó ofan eins og landið lægi í
skjóli fyrir öllum áttum. Það
var ekki sama hvert sauðurinn
kom 10 pundum léttari eða
þvngri af sumarhögum fyrir
mismunandi kjama í afréttar-
löndum. Þær voru ekki lengi
að týna tölunni kindurnar ef
bújörðin var hættupláss. Það
sagði ekki lítið er einhver hluti
landsins var dálítið sendinn og
hallaöi móti vorsólinni, sandur-
inn hitnaði af sólinni, bræddi af
sér snjóinn lengra og lengra út
daglega, og kindurnar stóðu og
kroppuðu auða jörð hjá einum
löngum tíma áður en sáust
Nafnspjöld
Ör. M. B. Halldorson
401 Royd Bldic
Skrlfstofusími: 23674
Stundar sérstaklegra lungrnasjúk-
dóma.
Rr aTJ flnna á skrifstofu kl 10—12
f. h. og;’ 2—6 e. h.
Hetmlli: 46 Alloway Ave.
Tahfmli 33158
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfræðingur
702 Confederation Life Bklf.
Talsími 97 024
DR A. BLONDAL
602 Medlcal Arts Bldg.
Talsíml: 22 296
8tundar sérstaklega kvensjúkddma
og barnasjúkdöma. — Ab hltta:
kl. 10—12 • h. og 3—6 e. h.
Helmlll: 806 Vlctor St. Siml 28 130
Dr. J. Stefansson
216 MEDICAL ARTS BLDG.
Horni Kennedy og Graham
Stnndar elnK^ngu auftfna- eyrna
nef- »k krerka-*Jðkdðma
Er ab hltta frá kl. 11—12 f. h.
off kl. 3—6 e h.
Talnfml: 218.34
Hetmlll: 638 McMillan Ave 42691
DR. L. A. SIGURDSON
216-220 Medlcal Arts Bldg.
Phone 21 834 Offlce tímar 2-4
Heimili: 104 Home St.
Phone 72 409
Dr. A. B. INGIMUNDSON
Tannlæknir
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Sími: 28 840 Heimilis: 46 054
Símið pantanir yðar
Roberts Drug Stores
Limited
Abyggilegir lyfsalar
Fyrsta flokks afgreiðsla.
Níu búðir — Sargent and
Sherbrooke búð—Sími 27 057
dökkir dílar hjá hinum. En
það var kallað vorgott. Þannig
var það alt í gegn. Jafnvel
eyddi það miklum tíma og
mörgum krónum meira á einum
stað en öðrum ef mjög var skó-
frekt þar sem fjármennimir
urðu daglega að ganga um, svo
sem hraun eða urðir. Ait þet,ta
höfðu reyndir og góðir búmenn
í huganum, þegar þeir völdu sér
bújarðir. Það var heldur ekki
sama hvernig yfirvöldin reynd-
ust, ef embættismennimir voru
hver öðrum hugljúfari, elskaðir
og virtir á hverju heimili, eða
illræmdir harðjaxlar, hataðir og
fyrirlitnir. Það var ekki séð
eftir einum og einum gemlingi,
til þeirra prófastanna og nafn-
anna séra Halldórs á Hofi og
séra Halldórs á Sauðanesi.
Þeir höfðu að vísu miklar
tekjur hver um sig, en græddu
sjálfir aldrei neitt, undu því
bezt að hafa altaf full hús af
gestum og veita öllum vel jafn-
framt því að vera öllum til upp-
örfunar, hughreystingar, gleði
og ánægju, svo menn fóm frá
þeim endurnærðir á sál og lík-
ama, þó þeir kæmu hugsjúkir
og hungraðir til þeirra. Mikill
munur var á því í sömu sveit-
inni, hvað ein jörð var fríðari
en önnur. Ekki fór það fram-
hjá mönnum, því altaf var verið
að dáðst að því hvað þarna og
þarna væri fallegt. En veldur
hver á lieldur. Smekkvísir og
hagsýnir menn gerðu jarðirnar
fríðari en áður, sléttu túnin og
bygðu bæina í geurri stíl, og
þó flyttu ekki fjöllin þá fundu
menn og viðurkendu mismunin.
En því miður þektist líka hið
gagnstæða, þar sem verið höfðu
mestu myndar heimili, var allur
hefðar svipur horfinn. Það er
ekki ólíklegt að landslagið hafi
liaft nokkur áhrif á skapgerð
manna, þannig heyrði maður
oft sagt eins og í öfundarrómi.
Þeir koma þar ekki í votann
sokk alt sumarið. Það var og
Frh. á 8. bls.
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFÁNSSON
ISLENZKIH LÖGFRÆÐINOAB
á oðru gólfi
325 Main Street
Talsími: 97 621
Hafa einnig skrifstofur að
Lundar og Gimli og eru þar
að hitta, fyrsta miðvikudag i
hverjum mánuði.
Telephone: 21613
J. Christopherson.
lslenskur LógfrœSingur
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manitoba.
A. S. BARDAL
selur likklstur og ann&st um útf&r-
lr. Allur útbún&TJur sá bemti.
Ennfremur selur h&nn allskon&r
rainnisvarba og legrsteina.
843 SHERBROOKE 8T.
Phonet 86 607 WINNIPM
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DR. S. G. SIIHPSOK, N.D., D.O., D.O.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
MARGARET DALMAN
TEACHER OF PIANO
854 BANNING 8T.
PHONE: 26 420
Dr. A. V. Johnson
fslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnipeg
Gegnt pósthúsinu.
Sími: 96 210. HeimUls: 33328
Jacob F. Bjarnason
—TR AN SFER—
Bagcace mné Furnltore Moiriaf
762 VICTOR ST.
SIMI 24.500
Annast allskonar flutninga fram
og aftur um bæinn.
J. T. THORSON, K. C.
talentknr ISifrartlnfar
Skrlfstofa: 411 PARIS BLDQ.
Sími: 96 933
I
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
Tnlnfml t 28 889
DR. J. G. SNIDAL
TANNLÆJKNIR
614 Someriet Block
Portafc Avcnne WINNIPBM
BRYNJ THORLAKSSON
Söngstjórl
Stlllir Pianos og Orgel
Slml 38 345. 594 Alverstohe St.