Heimskringla - 28.12.1932, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 28. DES. 1932
kapítuli.
Þegar Jón kom út^ sá hann að það mundi
ekki svo auðvelt fyrir sig að komast í burtu.
Mann fjöldinn var þar mikill og allir virtust
vera að bíða eftir Jóni að koma út, jafnvel
þeir- sem skoðað höfðu Jón sem sér alveg
ókunnugan mann, komu nú á móti honum
með útréttar hendur og óskuðu honum og
flokki hans til hamingju, með hinn geysilega
sigur, er þeir höfðu unnið. Jón, þvert á móti
vilja sínum, varð að hlusta á allar þessar
hamingjuóskir og taka í hendur mannanna
af alúð og kurteisi. Það fór ekki fram hjá hon-
um sú breyting, sem nú var sjáanleg orðin
á fólkinu. Það var sem allir litu nú upp til
hans með mestu virðingu og lotningu. Hann
smám saman mjakaði sér í áttina frá þinghús-
inu og út úr mannþrönginni; en þar tók ekki
betra við, því þar beið kvenfólkið eftir því að
hann færi þar um, svo þær gætu rétt honum
hönd sína eins og karlmennirnir og óskað hon-
um til hamingju. Þar var Cora.
“Lofið mér að ná í hendina á yður, herra
Strand, og óska yður til hamingju.’’
Jón leit við og sá að þar var Sylvia Mason
inni í þyrpingunni, og var að reyna að ryðja
sér veg til hans.
“Eg er upp með mér af því að þekkja
yður, herra Strand,’’ hélt hún áfram og var
nú komin svo nálægt honum, að hún gat
rétt honum hendina. “Eg er nú ekki mikið
heima í þessu, sem þér karlmennimir kallið
pólitík, eða eitthvað þess háttar; en hitt veit
eg, að ræðan yðar var hreinasta afbragð. Og
það segja allir.’’
“Já, hún var aðdáanleg,” sagði miðaldra
Ameríkumaður sem stóð hjá Sylvíu.
“Herra Strand, gerið svo vel að mæta
föður mínum,” sagði Sylvía, og þeir heilsuð-
ust með handabandi.
“Dóttir mín hefir sagt mér} að hún hafi
beðið yður að heimsækja okkur, þegar þér
ættuð hægt með,” sagði herra Mason.
“Já, ungfrú Mason hefir sýnt mér þann
heiður. En fram að þessum tíma hefi eg ver-
ið mjög vant við látinn, og því ekki getað
hagnýtt mér hennar vingjarnlega boð,” svar-
aði Jón.
“Það er mæta vel auðskilið, að þér
hafið haft í mörgu að snúast þessa síðustu
daga, herra Strand,” sagði Mason vingjam-
lega. “En þar sem við höfum nú mæzt, og
að sjálfsögðu fer ögn að létta störfum yðar,
þá endurtek eg nú boðið. Eg tel mér það
stóra ánægju að hafa kynst yður, herra
Strand^’ ’hélt hann áfram, og undraðist stór-
lega yfir því, hvað Jón tók þessu öllu dauf-
lega. Menn með annan eins auð að baki sér
og herra Silas Mason, eiga því ekki að venj-
ast að heimboðum þeirra sé tekið með jafn-
miklum kulda og tómlæti eins og lýsti sér í
viðmóti Jóns.
“Eg vona að fara nú að geta hagnýtt
mér boð yðar og dóttur yðar, herra Mason,”
sagði Jón blátt áfram.
Herra Mason athugaði Jón í krók og
kring með sínum skörpu og rannsakandi aug-
um. Hann var maður, sem hafði komist yfir
mikinn hluta af sínum mikla auð fyrir þá sér-
stöku gáfu sína, að geta séð mennina út við
fyrstu viðkynningu. Hann sá nú strax, að
Jón hafði eitthvað það við sig, sem hinn póli-
tíski heimur yrði að taka til greina. Og hon-
um varð það einnig strax ljóst, að hann sjálf-
ur yrði að hafa eitthvað gott af þessu sér-
kenni, er hanfi sá að Jón hafði yfir að ráða,
ef honum átti að takast að koma sínum mál-
um hagkvæmlega í gegn.
“Ungfrú Cora tók mig með sér inn á á-
horfendasvalirnar í þingsalnum,” sagði Syl-
vía. Jón sneri sér við snögglega, er hann
heyrði Sylvíu tala, og með þeirri ákefð, er
hann fyrirvarð sig fyrir strax eftir á, spurði
hann:
“Er hún farin?”
“Eg veit það ekki. Hún skildi við mig alt
í einu, — það var að sjá sem henni liði eitt-
hvað illa,” svaraði Sylvía.
“Já, það er mjög líklegt, að henni líði
ekkert vel, þar sem hún hlustaði á alt, sem
sagt var og síðan að verða þess vísari, að
frændi hennar varð undir við atkvæðagreiðsl-
una. Það hefði fleirum liðið illa í hennar
sporum,” sagði herra Mason með mikilli hlut-
tekningu í rómnum.
“Eg hafði nú ekkert hugsað út í það,”
sagði Sylvía um leið og hún leit yfir mann-
fjöldann. “Þarna er ungfrú Cora!” sagði hún
svo og benti yfir í mannþyrpinguna.
Jón tók eitt spor áfram í áttina þangað^
sem Sylvía hafði bent, en stanzaði svo snögg-
lega. Cora var að ':ala við mann. sem Jón
þekti að var Robert Sylvester, ungur og al-
þýðlegur þingmaður. Hann sá að hún var föl
í andliti og hreyfingar hennar allar skerpu-
lausar og ólíkar því, sem henni var eðlilegt.
Hún leit upp og sá Jón. Roði færðist á andlit
hennar, svo nú varð hún eins og eldstykki í
framan. Hún gekk af stað og stefndi frá
þeim.
“Ungfrú Cora!” kallaði Sylvía, er hún sá
að Cora gekk af stað, en faðir bennar sagði
henni að vera ekki að hrópa á eftir henni.
“Hana langar ekkert að tala við þig, Syl-
vía,” sagði herra Mason. “Sástu ekki að hún
lagði af stað, þegar hún sá þig?”
“Ætli það hafi ekki heldur verið af því
að hún sá mig, að hún fór af stað,” sagði Jón
lágt og hálfraunalega.
“Sem þér auðvitað verðskuldið frá henn-
ar sjónarmiði skoðað,” sagði herra Mason.
Loks tókst Jóni að komast burt. Hann
dró djúpt andann, eins og af honum hefði
verið létt þungri byrði, er hann var kominn
út á gangstéttina fyrir utan garðinn í kring-
um þinghúsið.
Hann afþakkaði boð lögregluþjóns, sem
bauð honum að kalla á leiguvagnn fyrir hann.
Kvaðst heldur vilja ganga í þetta sinn.
Blaðadrengirnir þeyttust um göturnar og
kölluðu hátt og snjalt, er þeir voru að bjóða
varning sinn. Jón sá að sitt nafn var letrað
með stóru letri þvert yfir fremstu síðu blaðs-
ins.
Já, hann hafði svo sem öðlast frægð. En
hvað varð sú frægð honum sjálfum dýr-
keypt?. Á þessu augnabliki fanst honum
frægðin fánýt, en ástin það eina, sem stríð-
andi væri fyrir. — Hvað hún hafði verið stolt
á svipinn, þegar hún sneri sér við og gekk í
burtu eftir að hafa séð hann. — En hann
hafði fengið að horfa í augu hennar um
leið. Honum fanst þau köld og fyrirlitningin
skína úr þeim. Fáum stundum fyr hafði hann
litíð í þessi sömu augu. Þá voru þau hlýleg
og aðdragandi, full af ást — ást til hans.
Hann varð nú alt í einu var við það, að
fyrir framan hann stóð maður með mynda-
tökuvél. Hann var myndatökumaður frá einu
stórblaði borgarinnar. Innan skams yrði mynd
af honum fyrir augum allra íbúa landsins. —
Með sínum eigin dugnaði hafði honum tekist
að kynna almenningi nafnið Jón Strand, —
sumir óttuðust nafnið, aðrir virtu það, og enn
aðrir hötuðu það.
Hann fró nú að hugsa um það, að sam-
kvæmt venju, — eftir því sem honum hafði
verið skýrt frá af kunnugum mönnum, — þá
mundu nú einhverjir koma til hans bráðlega
og fara fram á ýms hlunnindi frá honum sem
þingmanni, — einhverja vel launaða stöðu
eða embætti.
Honum fanst höfuð sitt ætla að springa
utan af öllum þessum hugsunum. Hann skyldi
glaður láta af hendi alla þessa frægð, fyrir
að fá enn einu sinni að snerta með vörum
sínum varir þeirrar stúlku, er hann elskaði
Hann skyldi leggja alt í sölurnar fyrir það
hnoss. — Nei, ekki alt. Sjálfsvirðing sína léti
hann ekki frá sér fara fyrir neitt, ef hann
gat gert við því. En — alt annað.
Hve mjög sem hann reyndi, gat hann
ekki dulið sig þess, að tilfinningar hans gagn-
vart Coru höfðu breyzt þessar síðustu klukku-
stundir. Ekki það, að hann þráði hana neitt
síður, heldur hitt, að honum fanst sem ástin
hjá sér til hennar hefði tekið einhvern nýjan
farveg, og að persónugerfi hennar hefði tap-
að einhverju af sínum ástúðlegheitum, svo að
hún hefði fallið í áliti hjá sér. Hann mintist
þess til dæmis, að hún hafði óskað eftir því,
að hann léti af sannfæringu sinni fyrir lítils
verð ímynduð völd, er honum stæði til boða,
ef hann gerði það. Að hugsa til þess, að
stúlkan, sem hann elskaði heitara en sitt
eigið líf, og dýrkaði af allri sinni sál, skyldi
geta hugsað þannig!
Æskublóðið fór að streyma örar í æðum
hans, og hann fyltist eldmóði og einsetti sér
að það skyldi aldrei koma fyrir, að hann misti
hana. Jafnvel þótt faðir hennar, og forsæt-
isráðherrann frændi hennar settu sig upp á
móti því, að hún yrði hans. Hann var sann-
færður um að hún elskaði sig mjög innilega
og heitt, þrátt fyrir alt.
Þegar hann kom heim til sín, var þjónn-
inn að lesa kvöldblaðið af ákefð, en gleymdi
samt ekki að hneigja sig fyrir Jóni, er hann
kom inn.
“Eg er að lesa ræðuna yðar, sem þér
fluttuð í þinginu í dag, herra Strand,” sagði
þjónninn. “Þér hafið svei mér sagt þeim til
syndanna. Það veitir heldur ekki af að ein-
hver geri það.”
Þessi þjónn hafði verið þar á heimilinu
öll þau ár, sem Jón mundi eftir sér, og höfðu
þeir allajafna verið góðir vinir, Jón og hann.
“Herra Cobden var rétt að ganga inn,”
hélt þjónninn áfram. “Hann er sérstaklega
ánægður yfir ræðunni yðar. Að hugsa til
þess, að hann skyldi verða til þess að finna
yður, þegar þér voruð svolítill angi. Eg man
svo vel eftir því, þegar hann kom með yður
heim. Við heimilisfólkið flýttum okkur öll
| til þess að sjá yður, þar sem þér láguð reifað-
ur í fötum.”
“Þú hefir ætíð verið mér góður, Sim-
mons,” sagði Jón góðlátlega.
“Eg bara vona að eg lifi það, að sjá yður
í forsætisráðherrasætinu. Eg er sannfærður
um að þér komist þangað áður en langt um
líður.”
Jón brosti til hans og hélt svo áfram inn
í húsið. Hvað hann unni heitt þessu heim-
kynni og öllu því^ sem því tilheyrði. Grænu
grasgrundinni kringum húsið með öllum
trjánum, stórum og smáum; og blómunum,
sem svo haganlega höfðu verið gróðursett
þar. — Stóru og tigulegu höllinni, sem hafði
verið hans friðsamlega heimili öll þessi ár.
Nú fann hann engan frið í sálu sinni. Þess
sáust og ljós merki, er hann gekk inn í dag-
stofuna.
Það var vel gert af þér, Jón minn, að
koma rakleiðis heim frá þinghúsinu. Eg heyrði
hvert orð af ræðunni þinni í dag. Hún var al-
veg framúrskarandi. Eg trúi ekki öðru en að
hún hafi komið við kaunin á forsætisráðherr-
anum. Þú ert á leiðinni til þess að verða mik-
ill maður, drengur minn. Eg sé nú, að eg verð
ekki fyrir neinum vonbrigðum með þig,” sagði
gamli Cobden við Jón, þegar hann kom inn í
daglegu stofuna.
“Það gleður mig mikið að heyra þig segja
þetta, fóstri minn. Mér myndi sárna^ ef eg
yrði þér til vonbrigða, ’svaraði Jón stillilega
um leið og hann tók reykjarpípu sína, sem lá
þar á borði, og tók að fylla hana af tóbaki.
“Já, þú stakst hann rækilega í báðar síð-
ur. Eg gat ekki annað gert en að gleðjast
með hinum opinberlega. Eg hafði ekki augun
af Gerald allan tímann, og eg sá hvemig orð
þín grófu sig sem stálgaddar inn í sál hans.
Hann er stoltur maður, en þér hefir tekist að
koma honum til að viðurkenna með sjálfum
sér, að hann sé þér máttarminni nú. En þetta
er einungis byrjun á því sem á eftir fer. Fyrir
þessu hefir mig dreymt. í mörg ár. Nú er
fyrsta þruman riðin af.’’
“Það hefir einnig þruma snortið mína
eigin lífsgleði,” sagði Jón kuldalegur á svipinn,
og harðneskja lýsti sér í röddinni.
Gamli Cobden leit á Jón, og sá að hann
leið ógurlegar sálarkvalir. Hann vissi hvað
að honum mundi ganga, en hann átti enga
meðaumkun til í hjarta sínu í því sambandi.
“Ungfrú Cora er enginn nauðsynlegur
þáttur í lífi þínu, Jón. Ástin er góð og bless-
uð fyrir iðjuleysingjana. En maður, sem ætlar
sér að verða eitthvað mikið, verður að líta á
ástina aðeins sem auka-atriði,” sagði Cobden
gamli, og var auðheyrt á honum, að honum
var fullkomlega alvara.
“Eg er þér ekki 'samdóma í þessu atriði.
Ástin eykur manni hugrekki. í sambúð við
konu, sem maður elskar og sem elskar mann
á móti, og með hjálp hennar og hluttekningu
þarf maður ekki að óttast neina örðugleika.
En héðan af fer eg einn og einmana gegnum
lífið.”
“Eg hefi aldrei nokkurntíam látið mér
koma til hugar að trúa því, að Cora yrði
nokkumtíma konan þín. Stúlka af hennar
stétt gæti ekki gifst manni, sem á ekkert
nafn — enga ætt,” sagði Cobden í þeim
róm, að hugsa mátti, að hann væri að reyna
að særa tilfinningar Jóns sem allra mest hann
gat.
Jón fann líka til sársaukans undan skeyt-
inu. Hann fann að það var mikill sannleikur
fólginn í orðunum — sannleikur^ sem brendi
hann eins og glóandi járn. Hann beit á vör-
ina og hörkusvipur færðist yfir andlitið.
“En eg mun aldrei gefa upp að reyna að
vinna ást hennar aftur, fyr en hún er orðin
konan mín,” sagði Jón einbeittur.
“En þú þekkir ekki Gerald Southwold,
frænda hennar, eins vel og eg þekki hann.
Þú hfir eignast lífstíðar óvin, þar sem hann
er. Getur þér komið til hugar að hann líði
það, að bróðurdóttir sín verði konan þín?
Faðir hennar mundi aldrei dirfast að brjóta
á móti vilja bróður síns, og hún aldrei reyna
til að brjóta á móti viija þeirra beggja. Maður
verður að athuga það að Gerald er maðurinn
með alla peningana, sem þau feðginin þurfa
að vera upp á komin. Það er þýðingarlaust að
vera að tala um ást við þetta fólk, alt slíkt
tal er sem rúnalestur til þeirra.”
Cobden gekk nú yfir að arinhillunni og
blandaði sér drykk af Whisky og sódavatni.
Jón var þungt hugsandi, og tók því ekkert
eftir því, sem gamli maðurinn var að gera,
annars hefði hann aftrað honum frá því að
snerta áfengi^ því það gerði hann æfinlega,
er hann gat því viðkomið.
“Það er nógur tími fyrir þig að hugsa um
giftingar, drengur minn, að tíu árum liðnum,”
bætti Cobden við, er hann hafði drukkið úr
glasinu.
Jón svaraði engu, en gekk yfir að borðinu
og fór að athuga bréf, sem komið höfðu til
hans þá um daginn.
Hann hafði æfinlega getað hælt sjálfum
sér fyrir það, að hvemig sem honum leið og
hvað sem á gekk, gat hann æfinlega beint
huga sínum að því verki, sem fyrir höndum
lá. En í þetta skifti fann hann, að það gat
hann ekki. Ýmist greip hann pennann af
borðinu eða hann fleygði honum frá sér aft-
ur; hallaði sér upp að borðinu og varp önd-
inni mæðulega.
“Eg verð að sjá hana,” hugsaðl hann með
sjáifum sér.
Einni stundu sfðar stóð hann upp frá
borðinu. Hann sá að gamli Cobden hafði ver-
ið að drekka, og það í meira Iagi.
“Það er kominn háttatími, fóstri minn.
Þú ættir að fara í rúmið,” sagði hann vin-
gjarnlega við gamla manninn.
“Eg fer ekki í rúmið strax. Eg er hugs-
andi út af þér, drengur minn. Eg held þú
ætlir að bregðast vonum mfnum.”
“Eg skil ekki við hvað þú átt,” sagði
Jón.
“Þú ert með hælinn á hálsi Southwold.
Þér er í lófa lagt að setja hann frá völdum,
og halda honum f bakgötunum um mörg
komandi ár. En mér finst þú ætlir þér ekki
að gera það, heldur jafnvel viðra þig upp við
hann. Og það alt sökum einnar stúlku.”
“Eg ber ekkert hatur í brjósti til South-
wolds.”
“En eg er að reyna til þess að láta þig
skilja, að maðurinn er ófyrirleitinn óþokki. —
Eg veit það!"
“Hann virðist vera virtur af öllum, sem
þekkja hann, og svo er hann forsætisráð-
herra. — Þér er bezt að komast í rúmið. Það
er orðið áliðið,” bætti Jón við.
“Gerald Southwold er undirförull óþokki.
Já, það er hann í hjarta sínu. Eg hefi svarið
þess dýran eið, að hann skuli taka út sína
hegningu hérna megin grafar. — Og þú ert,
maðurinn, drengur minn, sem átt að hegna
honum.”
“Það ert ekki þú sjálfur, sem talar núna,
heldur vínið, sem þú hefir verið að drekka, og
sem nú er farið að hafa slæm áhrif á þig. —
Komdu nú með mér.”
Um leið og Jón sagði þetta, lagði hann
mjúklega hendina á öxlina á gamla mannin-
um.
“Southwold beitti mig því mesta rang-
læti, sem nokkur maður getur beitt annan.
Hér sérð þú mig, drengur minn, eins og hann
skildist við mig — niðurbrotinn, sorgum
mæddan, marghrjáðan drykkjuhrút. Það var
hann, sem orsakaði það að eg fór að drekka.
Eg hefi verið eins góður við þig, eins og mér
hefir framast verið unt^ og veitt þér þá ment-
un, sem í mínu valdi hefir staðið. Og eg veit
að þú bregzt mér ekki. Eg þekki manninn, og
veit að hans eina augnamið í lífinu er að
komast sem lengst upp í hinum pólitíska
heimi, hvað sem það kostar hann eður aðra,
og hverjir sem fyrir það verða að líða. Eg
hefi fylgst með gerðum hans og sé að hverju
stefnir hjá honum. Nú er kominn tími til að
stanza hann.”
Jón veitti fóstra sínum nákvæma eftir-
tekt meðan hann var að tala, og sá að hann
kvaldist af sálarstríði, og hann vissi að hvert
orð var af alvöru talað. Það rifjaðist nú upp
í huga Jóns ýmislegt, er hann hafði heyrt fólk
segja um Gerald Southwold, sem benti til þess
að gamli maðurinn væri ekki að tala út f
bláinn. Gat verið nokkuð til í því, að Gerald
hefði beitt fóstra hans því ranglæti, sem hann
talar um? Var Gerald kanske valdur að því
lífi, sem fóstri hans hafði orðið að lifa? —
Gleðisnauðu, einmanalegu sorgarlífi.
“Ef eg hefði verið maður, þá hefði eg
hengt þrælnum miskunnarlaust strax og eg
komst að sannleikanum,” hélt Cobden áfram.
“Viltu ekki segja mér hvað það var, sem
Gerald gerði á hluta þinn?”
“Ekki ennþá, drengur minn. En mig lang-
ar til að þú lofir mér því, að þú skulir alla-
jafna koma fram við hann í orðum og verk-
um, sem væri hann svarinn óvinur þinn. Þeg-
ar sá tími kemur að eg segi þér söguna eins
og hún er, þá muntu fá jafnvel meira hatur á
honum en eg hefi.”
“Eg hlýt að hata þann mann, sem hefir
gert þér órétt.”
“Þú ert góður drengur, Jón, og eg hefi
altaf vitað að þú varst bað. Já, eg held að
það sé bezt að eg fari í rúmið. Eg er nú orð-
inn gamall og nokkuð þreyttur. En eg er
stoltur maður í kvöld, — það var ánægjulegt
að hlusta á þig í þingsalnum i dag. Eg athug-
aði nákvæmlega svipbreytingarnar á andlit-
um fólksins í kringum mig, og eg vissi að
það var drengurinn minn. með ræðunni sinni,
sem orsakaði það alt. Jón, það veit guð, að
eg óska, að þú værir virkilegur sonur minn,
— hold af mínu holdi og blóð af minu blóði.”
“Þess óska eg einnig, og þess hefi eg
lengi óskað. Þú hefir altaf reynst mér sem
bezti faðir í öllu, og eg vil reynast þér sem
góður sonur. Sambúð okkar hefir verið ást-
úðleg, svo hún hefði ekki getað verið betri,
þó skyldleikar væri meiri,” sagði Jón, og
heyrðist á mæli hans að hann var klökkur og
í talsverðri geðshræringu.