Heimskringla - 01.03.1933, Blaðsíða 1

YOUR JUMBO
SWEATER
BEAUTIFULLY CQC
CLEANED from
-PHONE 37 266-
PertKs
«For Real Smartness»
MEN’S SUITS
Steamed, Brushed 50 C
and pressed- wWw
--PHONE 37 266-
PertJís
XLVII. ÁRGANGUR.
winnipEg miðvikitdaginn 1. MARZ 1933.
NÚMER 22.
ÁRSÞING
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGSINS
STUBBS-MÁLIÐ
Það var haldið dagana 22, 23
og 24 fébrúar. Um það má ef-
lanst með réttu sega, að það
hafi verið eitt hið fjölmennasta
l)ing fslendinga, sem hér hefirjTaldi hann Stubbs dómara ekki
verið haldið. Hvort sem inn
• ar þar litið að degi eða kvöldi,
Rannsókn hófst í StuSbbs-
málinu aftur í byrjun þessarar
viku. Hélt Sullivan lögfræð-
ingur fjögra klukkustunda ræðu
við réttarhaldið s. 1. mándag.
mátti húsfyllir heita.
Dagskrá þingsins var auðvit-
að með svipuðum hætti og áð-
ur. Fræðslu- og útbreiðslumál
eru óumflýjanleg verkefni.
Sömuleiðis fjármálin. Af nýjum
málum mætti einna helzt geta
Leifs-minnisvarðamálsins, sem
áður hefir verið minst á í blöð-
unum og Þjóðræknisfélagið á-
samt fslendingum í Bandaríkj-
unum hafa með höndum að svo
miklu leyti sem það snertir ís-
lendinga vestra. En út í störf
þingsins er ekki þörf að fara
hér þar sem fundargerningur- j svarar Mr. McMurray honum,
inn verður um hæl birtur. | lögfræðingur Stqbbs dómara.
Kemur byrjun hans í þessu j Hina dagana fram að helgi
blaði og heldur hann svo flytur Mr. Stubbs heildar varn-
hafa haft heimild til að taka
borgun fyrir starf sitt frá ein-
staklingum, jafnvel þó lög fylk-
isins hvorki bönnuðu það né
byðu. Að öðru leyti kvað hann
Stubbs dómara ekki hafa kom-
ið fram svo sem vera bar með
því að gagnrýna lögin. Hans
verkefni væri að túlka, hvað
væru lög, en ekki hvaða lög
ættu að vera. Það væri stjórn-
anna að semja lögin, en ekki
dómaranna.
Margt fleira hafði hann að
athuga við framkomu Stubbs
dómara, en þetta var mergur
málsins í ræðu hans. í dag
áfram í næstu blöðum.
Að kvöldi fyrsta þingdagsins
hélt séra Ragnar E. Kvaran
ar ræðu sína.
Mr. Sullivan gaf nokkru sinn-
um í skyn í ræðu sinni, að Mr.
fyrirlestur. Var hann hugleið- Stubbs hefði farið út fyrir sitt
ing um söguna af Galdra-Lofti. I verksvið sem dómari og hefði
Bráðskemtilega flutt erindi og teift stöðu sinni í hættu.
fróðlegt. Þá söng og karlakór
FÁLKAR VINNA BIKAR
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGSINS
fslendinga, undir stjórn Bryn-
jólfs Þorlákssonar. Einnig
höfðu stúlkur úr íþróttafélaginu
Fálkinn fimleikasýningu þetta Hockey samkepninni um bik-
kvöld. Var hinn bezti rómur^ar Þjóðræknisfélagsins lauk s.
gerður að þessum skemtunum 1. mánudagskvöld. Urðu Fálk-
öllum. ! arnir, junior-flokkur þeirra,
Að kvöldi annars þingdags sigurvegararnir. Leikirnir fóru
var fslendingamót Fróns haldið. j fram í Olympiaskautaskála. Á
Viljum vér vísa til þess sem laugardagskvöld léku 6 flokkar
um það er sagt á öðrum stað í °g fóru leikar á milli þeirra
þessu blaði. jþannig, að Fálkar unnu The
Þriðja kvöldið flutti Guð-,Morning Glory, Selkirkingar
mundur Grímsson dómari fyr. unnu Gimli flokkinn og Pia-
iriestur. Er hann birtur á öðr- mors unnu Árborgarflokkinn.
um stað í þessu blaði. Þá Lundar og Glenboro flokkarnir
skemti Ragnar H. Ragnar með sem þátt ætluðu að taka í
MANITOBA-ÞINGIÐ TIL KAUPENDA BLAÐSINS fundum Þjóðbandalagsins. Nái
______ _______________________________ þeir þeim án mikillar mót-
Frá Manitoba-þinginu er fátt Það Setur verið að ýmsum spyrnu, eins og líklegt er
fréttnæmt að segja s. 1. viku. kauPendum íslenzku blaðanna að Þeri Seri. ur Því þeir eru
Fjármálaráðherrann, Hon. E A. finnist æði oft hafa verið minst|lfarnir af stað eru Japanir á
McPherson fór fyrri part vik- á áskriftagjöldin í seinni tíð.: sömu stundu orðnir gríðarlega
unnar austur til Ottawa og ■ ^n Þetta er ekki að gamni sínu v oidug þjóð. Mansjúríu má nú
Montreal til þess að leita fyrir! ^ert- Heldur ekki með þá í Þegar líklegast telja þeim að
sér um lán eða verðbréfasölu.! hu^a er f skiiuæ stanða- Hagur,fuiiu. Þar sem löndin umhverfis
Fylkisreikningarnir verða því1 biaðanna er háalvarlegur. Tekj-1 hana eru, að miklu leyti á valdi
ekki lagðir fyrir þingið fyrst | Ur heirra eru f snváum upphæð- Þeirra.
um sinn. Er og sagt, að þeir jum foiSnar hjá áskrifendum
bíði eftir því hvað Mr. McPher-! víösvegíir út um þetta land.
son verða ágent. Án nýrra lána
virðist fátt hægt að gera.
En meðan beðið er eftir Mr.
McPherson með góðar fréttir,
halda þingmenn áfram að flytja
ræður um ástandið og horfurn-
ar, hver frá sínu sjónarmiði.
Það gerir innköllun erfiða,
Blöðin mætti því segja, að
bygðu tilveru sína á skilvísi
kaupenda aðallega.
En nú er það mála sannast,
að blöðin hafa orðið fyrir von-
brigðum í ýmsum brygðum
f þessu efni. Erum vér þó viss-
Frumvarp lagði Mr. Major fyrír jr um að fif kaupendur gerðu
þingið um að takmarka um-
sér grein fyrir því, að tilvera
ræður. Samkvæmt því mega blaðanna veltur á því að þeir
þingmenn ekki tala lengur en
dragi ekki úr hófi fram, að gera
40 minutur, nema forsætisráð- ; blöðunum þau skil sem kostur
herra og flokksleiötogar.; er á að þá mundi ekki á lim
Kvaðst Mr. Haig ekkert hafa á sfnu legið Blaðanna megum
m°ti frumvarpi þessu því hann ekfei yera án ^ er okkar {s_
heldi aldrei lengri ræður, en ]enzka sambandi hér slitið Þó
það færi fram á. “Mr. Haig!” þe]r kaupendur sem skulda>
var Þá hrópað í einu af mörg- gætu ekkj f gvip ^tt al]a
um þingmönnum. Mr. Ivans , skuldlna gætl það munað miklu
kvað frumvarpinu beint að sér. , tu blaðsins, að hluta af
En ef Þing kæmu ekki saman henni Qg m SVQ góðg yonar
blaðið af kaupendum sínum, að
þeir nú þegar bregðist vel við
því.
1 einstöku bygðum hefir
Bracken nokkrar breytingu á ■ blaðið útvegað sér raenn tll að
orðalagi frumvarpsins og fékklfinna kaupendur að máli hið
þingforseta hana að lesa. En fjrrSta j Vatnabygðum (Wyn-
Hvað skeður nú meðal vest-
lægu þjóðanna? Velta þær sér
út í þennan flaum eystra? Um
það verður ekki sagt að svo
stöddu.
ÞJÓÐBANDALAGIÐ
OG JAPAN
til þess að þar væri talað, vissi
hann ekki hvert verkefni þeirra
væri. Mr. Farmer tók og í
sama streng. Gerði þá Mr.
þingforseti gat ekki lesið skrift
Brackens. Varð loks endir þessa
máls sá, að Mr. Taylor lagði tij,
yard. Kandahar og Dafoe) hef-
ir Mr. S. S. Anderson frá
Kandahar góðfúslega lofast til
aðáfrumvarpiþessuyrðisofiðig yera blaginu m aðstoðar
til morguns, því nú væri °rðið j með þyí að finna kaupendur.
framorðið og féllust þingmenn
á> það.
Einn daginn kom Mr. Hoey
með snotran skjalaböggul með
sér inn í þingsalinn. Urðu
andlit þingmanna öll að einu
brosi er þeim var frá því skýrt,
píanospili. | leikjum þessum, gátu ekki kom-
I stjórnamefnd félagslns fyr- 10 Þtí vi5, vegna þess, að þeir v*ru veiknmgar há-
ir komandi ár voru þessir kosn- höfðu lofað að taka þátt í hock-1"
ir: ey annar staðar þau kvöld, er Mr. Evans
Forseti: séra J. A. Sigurðsson
samkepnin fór hér fram. En
Vara-forseti: séra R. E. Kvar-j Þau kvöld fóru hér eftir því
an j hvenær hægt var að fá skauta-
Ritari: Dr. Rögnv. Pétursson \ skálana leigða.
Vara-ritari Dr. Ágúst
Blöndal
Fjármálaritari: Jónas
Thorðarson
Vara-fj.m.r.: Ásm. P.
Jóhannsson
Féhirðir: Árni Eggertsson
Vara-féh.: Páll S. Pálsson
Á mándagskvöldið fóru svo
fram leikir milli þriggja flokk-
anna sem sigruðu fyrra kvöld-
1 ið. Léku Fálkarnir fyrst á móti
Selkirkingum og unnu þá. Síð-
an léku þeir á móti Plamors og
unnu þá einnig. Með þeim
sigrum voru þeir orðnir hand-
hélt all-langa
Skjalavörður: Bergþór Emil hafar bikars Þjóðræknisféjags-
Johnson.
Jón J. Bíldfell fyrverandi for-
seti, stýrði öllum fundum þings
ins. Skrifari þingsins var Ás-
ins á þessu ári.
í öllum leikflokkunum voru
nálega eingöngu íslendingar.
Höfðu sumir þeirra ekki æft
Vonar blaðið, að þeir greiði
veg hans í þarfir blaðsins alt
sem unt er.
í fleiri bygðum hafa menn
lofað blaðinu aðstoð sinni á
sama hátt. Er vonandi, að sú
stoð sem kaupendur geta látið
af hendi verði sem allra fyrst
veitt.
geir I. Blöndahl.
sig saman neitt að ráði, svo
sem Plamors og Moming Glory-
PETER VERIGIN EKKI flokkarnir, en tilheyra ýmsum
FLUTTUR ÚR LANDI hockey-flokkum. En það hve
_______ | margir íslenzkir flokkar komu
Að flytja Peter Verigin úr þarna fram, sýnir vaxandi á-
landi, eins og ákveðið var, er|huga íslendinga fyrir hockey-
lögum gagnstætt, samkvæmt íþróttinni.
því er dómstólamir í Halifax Áhorfendur skiftu hundruð-
hafa kveðið upp. Verigin hafði um bæði kvöldin, sem sam
ekki lokið vistarverunni í Prince , kepnin fró fram, og var eflaust
Albert fangelsinu. En þó lög- meiri hluti þeirra íslendingar.
legt væri, ef ástæður voru til,
að taka hann úr fangelsinu, lít- BANN VIÐ SÖLU SKOTFÆRA
ur svo út, sem gleymst hafi að -------
taka þær ástæður fram í lausn- Bretland lýsti því yfir í þing-
arbréfi hans. Hann er því frjáls inu s. 1. mándag, að stjómin
maður nú og að reka hann úr hafði lagt bann við því, að
ræðu einn daginn um fjármál-
in. Kvað hann fylkið verða að
hætta að taka lán og sökkva
sér dýpra ofan í skulda fenið.
Hann kvað það eins ráðlaust
og , fjarstætt og framast gæti
verið,’ að halda áfram að eyða
fé sem menn ekki ættu og gætu
aldrei eignast. Fyrir tveim ár-
um kvað hann þetta fylki ekki
hafa skuldað neitt í New York.
Nú skuldaði það í Wall Street
8 miljónir dollara, sem búið
væri að eyða, miklu að minsta
kosti í ráðleysu og óþarfa, en
fylkið kostaði mi eina miljón í
gengismun að fá að greiða
þessa upphæð til baka.
Mr. Foster (stjórnarsinni frá
Killarney) kvaðst vera ein-
dregið með þessu:
Góðum þarfanautum, háum
STRÍÐ f JEHOL f KfNA
Á fundi Þjóðbandalagsins í
Geneva s. 1. föstudag, var rætt
um hermálastefnur Japana í
Mansjúríu. Var hún með mjög
samhljóða atkvæðagreiðslu
dæmd ófær. Að atkvæða-
greiðslunni lokinni gengu allir
fulltrúar Japans af fundi, og
hafa ekki síðan tekið neinn
þátt í fundarstarfi, eða verið
á fundum Þjóðbandalagsins.
Með þessu eru Japanar að
líkindum gengnir úr Þjóðbanda-
laginu, þó formlega hafi því
ekki verið lýst ennþá yfir En
stjóm Japans hefir látið á sér
heyra, að í Austurlandamálun-
um geti ekki verið um neina
samvinnu að ræða milli Japans
og Þjóðbandalagsins.
Til reynslu hefir þó Þjóð-
bandalagið ennþá skipað sér-
staka nefnd til að íhuga hvem-
ig hægt verði hjá ófriði að
komast og hefir Rússlandi og
Bandaríkjunum verið boðin
þátttaka í nefndar starfinu. En
að með því verði nokkru til
leiðar komið, þar sem Japanir
vaða nú með her sinn aftur og
fram um Jehol og Mansjúríu
og taka hverja stórborgina her-
skildi af annari er næsta ólík-
legt.
Dr. Yen, fulltrúi Kínverja í
Þjóðbandalaginu fór að at-
kvæðagreiðslunni lokinni á
fund stjórnarinnar í Rússlandi.
fSLENDINGAMÓT
Út úr miðri síðast liðinni
viku, sendu Japanir um 100,000
hermenn í þrem hópum inn í
Jehol-fylki í Kína. Hafa þeir
og sett Kínversku stjórninni skil
mála, er sagðir eru að vera hið
sama og að segja Kína stríð á
hendur. Eftir 3 daga umsát
hafa Japanar nú tekið aðra
stærstu borg Jehol fylkis, borg-
ina Chaoyang . Þaðan er her-
förinni heitið til höfuðborgar-
innar Jehol, sem er 150 mílur greinni
frá Chaoyang. Búast þeir við
að verða búnir að vinna hana
um 10 marz og allar smáborg-
ir í Jeholfylgi, svo að þá ætla
þeir að verða orðnir drotnar í
þessu víðlenda Jehol-fylki.
Frá borginni Jehol er skamt
til Peiping og í því frjósama
ÓVERÐSKULDAÐ
prísum, góðum svínum, ullar- landi fyrir sunnan Kínamúrinn
betra sauðfé, því ullar nærföt og austur að Liao-flóa er og
og ullarvetlingar væru ómiss- gnnur kínversk stórverzlunar-
andi í vetrarkuldunum sem borg skamt frú sjó, er Tientsin
væru í þessu fylki, betri plóg- beitir. Eru Kínverjar þess full-
landi eða halda honum í varð-
haldi, er ekki hægt. En í Can-
ada er nú samt sem áður ekki
Japönum eða Kínverjum yrðu
nokkur skotfæri seld til stríðs-
ins, sem nú er hafið þar eystra.
gert ráð fyrir að Verigin dvelji.1 Sölubann þetta gildir frá degin
Er haldið að hann muni flytja | um, sem það var tilkynt (mánu-
til Mexico og eitthvað af flokks- deginum). Er sagt að Frakk-
mönnum hans, sem búsettir eru
í Canada. Til Halifax var Veri-
land og Bandaríkin hafi tekið
vel undir það að fara að dæmi
gin komin áleiðis til Rússlands, I Breta, þó engin ákvörðun hafi
því þangað átti að senda hann. en gerð verið af þeirra hálfu
skerun, fleiri bændum sem
legðu sparifé sitt í verðbréf, þó
hann þekti nokkra sem það
gerðu, Philip Snowden, brezka-
ríkinu og Mr. Bracken. Minna
var honum aftur gefið um tolla.
rusl-gripi, niðursuðuhúsin, ráð-
herra innanríkistekna í Can-
ada, menn sem ekki vildu vinna
hjá bændum fyrir $5 á mánuði,
eða að borga $10. fyrir ónýta
plógskera o. s. frv.
Þessa viku eru engar fréttir
komnar af því sem gerst hefir
á þinginu. Ef til vill kalla
þingmenn miðvikudaginn mánu-
dag.
vissir, að fyrir Japan vaki að
taka báðar þessar borgir einnig
,og alt landið milli þeirra og
Kínamúrsins austur að áður
nefndum flóa.
t borginni Sanhaikwan fyrir
sunnan Kínamúrinn við Lioa-
flóann, sem Japanir tóku s. 1.
jarúar, hafa þeir nú birgðir
vopna og frá þeirri borg leita
þeir jafnframt og norðan frá
Jehol suður og vestur unz Pei-
ping og Tientsin borgunum er
náð. Með því herfangi sem í
fylkjum þessum felst, verður
Stöku maður hefir á það
minst, að það sé óverðskuldað
að bregða íslendingum um lé-
lega þátttöku í íslenzkum mál-
um eins og gert sé í ritsstjóm
argrein í síðasta blaði með því
að líkja henni við framgöngu
Björns gamla frá Mörk að baki
Kára. í setningu þessar í
féllu að vísu af
vanga úr orð, en eins
fyrir það átti hún öll að hljóða
á þá leið að félagslífinu
væri ekki síður þörf en Kára, þó
ekki væri nema á Bimi sér að
baki, á þessum krepputímum
Það skal játað samt að svo var
af gremju að orði komist, frem-
ur en af því, að ætla íslending-
um hér yfirleitt, að þeir væru
Bimi líkari en Kára. Gortarar
eru hér að vísu eins og Bjöm
var. En gæfu hans eiga samt
ekki allir og jafnvel ekki þeir
sem meiri menn halda sig en
hann. Á þetta vildum vér að
eins benda þeim, er einhliða
gagnrýni hafa beitt við þessi
ummæli “Hkr”. Ritst
BRUNI f PORTAGE
I bænum Portage í Manitoba
bmnnu s. 1. mándag þrjár bygg
ingar til kaldra kola. Voru þær
Merchants-gistihúsið, George
Hills-lyfjabúðin og Anderson’s
Cafe. Manntjón varð ekkert.
skiljanlegt hversvegna Japanir Eigna tapið er metið $125,000.
skella skolleyrum við skrafi á Um upptök eldsins er óljóst.
þjóðræknisdeildarinnar “Frón”
er nú nýafstaðið hér í borg,
var það haldið í Goodtemplara
húsinu fimtudagskvöldið þann
23. febrúar. Var mótið vel
sótt, betur en búist hafði verið
við á þessum kreppu og neyðar
tímum.
Skemtiskrá kvöldsins var
fjölbreytt. Klukkan 8 um
kvöldið var hvert sæti skipað
í efri salnum, setti þá forseti
“Fróns” G. P. Magnússon mót-
ið og bauð gesti velkomna. Bað
hann alla að standa á fætur
og syngja “O, Canada”. Var
svo dregið upp fortjald leik-
sviðsins og kom þá í ljós stofa,
vom veggir hennar prýddir
myndum af landplássum og
bæjum heima á íslandi og f
stofunni vom ýmsir íslenzkir
munir, svo sem rúm, kommóða,
kista og hundrað ára gamall
rokkur. Á kommóðunni var
96 ára gömul peninga budda,
hornspónn og hornskeið, drykkj
ar hom og heima unnin dúkur.
Á rúminu var íslenzkt brekán
og á gólfinu við rúmið stóðu
bryddir sauðskinsskór. Á þil-
inu við aðrar dyr stofunnar
hékk dannebrogsorða og voru
það víst fáir af þeim sem við-
staddir voru þetta kvöld, sem
séð höfðu slíka orðu áður, þó
þeir hafi heyrt hennar getið.
Á stóli, til hliðar við rúmið,
sat öldruð kona í íslenzkum
búning og spann á rokk: var
iað hin góðkunna heiðurskona
Mrs. Olson, ekkja Haraldar
heitins Olson’s sem flestir ís-
lendingar kannast við, en móð-
ir doctors Baldur H, Olsons.
Brátt komu inn í stofuna til
hennar, sex ungmeyjar klædd-
ar í íslenzkan búning. Eftir
nokkrar samræður við spuna-
konuna, tóku þessar ungmeyjar
að syngja íslenzk lög undir
stjóm Miss S. Halldórsson,
kennara við séra Jóns Bjama-
sonar skóla, en spilað var með,
af Mrs. Guðrúnu Helgason, er
safnað hafði öllum þessum ís-
lenzku munum og sýnt sinn
analega framúrskarandi dugn-
að og vilja til aðstoðar þjóð-
ræknismálum vor íslendinga
hér í bæ, bæði fyr og síðar.
Næst söng Mrs. B. H. Olson
einsöng um það hlutverk þarf
ekki að fara neinum orðum.
Mrs. Olson er svo kunn orðin
fyrir sönglist sína bæði meðal
slendinga og enskra hér í borg
og víðar.
Þá flutti séra Jónas A. Sig-
urðsson erindi. Var það þjóð-
ræknis hvöt til fslendinga, en
eins og séra Jónasi er svo
lagið, kryddaði hann mál sitt
með gamanyrðum og fyndni
svo tilheyrendurnir vom glaðir
sinni, en aldrei tapaði hann
haldi á aðalþræði málsins og
færði marg oft heim sönnun
fyrir því, með kýmnis sögu
dæmum að þjóðræknin væri
mörgum nauðsynleg þó þeir
vissu ekki af því eða viður-
kendu það ekki. Vil eg geta
hér einnar þeirrar smásögu er
hanh sagði — ekki er eg þó
viss um að muna hana alveg
orðrétta. Hún var eitthvað á
þessa leið:
íslendingur sem taldi sig ekki
þurfa að viðhalda þjóðemi sínu,
og hefir því víst talið sig all
vel orðinn sameinaðann hinu en
ska. Hann var ekki giftur en
hafði ráðskonu. 1 viðtali við
enskann mann um þessa ráðs-
konu sína, segir hann: “Him
is not my wife, I rent him.” —
Svo fer fyrir sumum, þeim finst
enska málið svo fagurt.
Frh. á 8. bls.