Heimskringla - 01.03.1933, Blaðsíða 6

6. SlÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 1. MARZ 1933.
JON STRAND
Saga eftir
PAUL TRENT.
Þýdd af
G. P. MAGNÚSSON.
Þegar Jón kom inn, stóð Mason fyrir
framan arininn og sneri bakinu að honum.
Báðar hendurnar í buxnavösunum og stóran
vindil, sem hann var nýbúinn að kveikja í,
á milli tannanna.
“Eg hefi verið að hugsa um það, herra
Strand,” byrjaði hann, “að það lægi ekkert á
að byrja á þessu fyrirtæki okkar, fyr en eftir
kosningarnar. Enda þykist eg vita, að þér
munið hafa lítinn tíma til að sinna neinu
öðru en kosningunum fyrst um sinn.”
“Bg þakka yður fyrir, herra Mason. Það
kemur sér vel fyrir mig að þurfa ekki að
byrja í yðar þjónustu fyr.”
“Það virðist ekki hafa tekið Sylvíu mína
lengi að láta sér falla yður vel í geð. Annars
er hún einkennileg með það, hvað hún á erfitt
með að láta sér líka fólk, svona alment. Mér
þykir sannarlega vænt um, hvað hún eyddi
litlum tíma í það í þetta skifti, því þér fallið
mér mæta vel í geð, herra Strand. Og eg geri
mér háar vonir um framtíðar samvinnu okk-
ar, er megi verða báðum til gagns og sóma.”
Svo rétti hann Jóni hönd sína í kveðju-
skyni.
“Eg vil ekki tefja yður lengur í þetta
skifti, herra Strand. Eg veit hvað þér eigið
annríkt. Eg þakka yður fyrir komuna og vona
að það, sem við nú höfum gert hér upp á milli
okkar, megi reynast þarniig, að við þurfum
aldrei að sjá eftir tímanum, sem í það var
eytt.”
Að svo mæltu fór Jón, léttur í spori og
léttur í huga. Honum fanst sem hann hefði
skilið eftir þarna þá byrði, sem hann hafði ver-
ið að slygast.undir.
16. kapíituli.
Þegar Jón kom heim til sín, tók hann
strax til starfa. Bréfin höfðu komið til hans
í tugatali tvo síðustu dagana, og nú mátti
hann ekki draga það lengur að svara þeim.
Hann furðaði sig stórlega á því, að nú var
Cora ekki einlægt í huga hans, eins og áður
hafði verið.
Hann hafði útbúið sér skrifstofu heima
hjá sér á neðsta gólfi, og sat þar öllum stund-
um er hann gat. Hann passaði samt sem áður
að sýna þeim enga vanrækslu í neinu, Cobden
og Joyce. Hafði máltíðir með þeim og sat
stundum og ræddi við þau. Hann var glaður
yfir því, að fóstra hans hafði tekist að halda
sig frá víninu, og var hann nú sem alt annar
maður í framkomu sinni og sambúð.
Joyce gerði líka alt sem í hennar valdi
stóð til þess að gamla manninum gæti liðið
sem bezt. Stundum sóttu að honum þunglynd-
isköst; þá sat Joyce hjá honum og ræddi við
hann. Þá bjó hún til bolla af góðu kaffi og
færði honum; og þegar hann hafði drukkið
það leit hann til hennar og brosti. Joyce skildi
það bros, því það var fyrir hennar orð og
hennar bænir, að hann neytti nú ekki áfeng-
is, og hún hafði sagt honum, að kaffi væri
honum betra en vín.
Joyce hafði langað til þess frá því hún
kom, að sjá sem mest af borginni; en þar sem
hún var ókunnug, gat hún ekki farið neitt
ein. Varð því Cobden gamii að bæta úr þeim
vandræðum og fara með henni um borgina;
um aðra var ekki að ræða til þeirra hluta.
Þetta varð til þess að draga huga hans frá
drykkjukránum, og með sjálfum sér blessaði
hann þá stund er Joyce kom á heimili hans.
Sjálf var nú Joyce orðin alt önnur að
útliti. Kyrðin og rósemin á heimilinu hafði haft
góð áhrif á hana. Sorgin og óvissan og kvíð-
inn, sem verið höfðu fylginautar hennar um
tíma, voru nú skilin við hana. Hún var nú
orðin rjóð í kinnum, glaðleg og fjörleg; fyrir-
mynd fegurðar, eins og gamli Cobden sagði.
Stilt og geðgóð var hún fram yfir það
sem fólk gerist alment.
Eitt kvöld sat Cobden fjTÍr framan arin-
inn og reykti pípu sína, og Joyce sat þar hjá
honum með saumana sína. Jón kom inn og
var sjáanlega mjög þreyttur eftir dagsverkið.
Hann kastaði sér niður á stól og varp önd-
inni.
“Hvernig gengur það, Jón?” spurði Cob-
den.
“f dag hafði eg þann bezta fund, sem eg
hefi nokkru sinni haft. En eg hefi líka nýjar
fréttir að færa ykkur: Það var þriðji maður-
inn útnefndur í mínu kjördæmi í dag, svo
við erum þar þrír, sem sækjum um kosningu.
Southwold þóknaðist að senda Sylvester út af
örkinni. Sjálfsagt hefir það átt að vera til þess
að spilla fyrir mér.”
“Fjandinn eigi hann og þá báða,” sagði
Cobden og leit um leið yfir til Joyce. “Þetta
er nú náttúrlega ekki fallega talað í návist
konu, góða mín, en ástæðan afsakar orð-
bragðið.”
“Eg hefi nú minna tækifæri en áður til að
vinna kosninguna, og svo hefir Southwold
svarið þess dýran eið, að knúsa mig undir sig
— eins og hann kemst að orði um það — við
þessar kosningar, og hann mun ekki svíkast
um að gera það sem hann getur í þá átt,”
sagði Jón.
“En við vitum að Sylvester hefir ekkert
tækifæri til að ná kosningu,” sagði Cobden.
“Eg veit það, og Southwold veit það líka,
en hann dreifir atkvæðunum. Hann er líkleg-
ur til að fá helzt þau atkvæði, sem eg hefði
fengið^ ef hann hefði ekki verið í vali. Svo
er Southwold að tryggja honum sæti í öðru
kjördæmi, ef hann fellur hér, með því að láta
ekki kosningar fara þar fram á sama tíma og
hér.”
“Eg held, Jón, að þú ættir að kasta frá
þér öllum stjórnmálum út í veður og vind, og
beina huga þínum að því að komast yfir efni
fyrir framtíðina, svo Southwold takist aldrei
að svelta þig í hel,” sagði gamli maðurinn
daufur í bragði.
“Sylvia Mason var að vinna fyrir mig í
dag að kosningu minni. Hún hefir framúr-
skarandi lipran talanda og er svo sannfærandi.
Eg held altaf að kvenfólk sé betur fallið til
þess verks en karlmenn.”
“Eg vildi að eg gæti hjálpað yður líka,
herra Strand. Get eg það ekki á einhvern
hátt?” spurði Joyce.
“Jú, vissulega getið þér það,” svaraði
Jón glaðlega. “Fögur kvenandlit hafa oft meiri
þýðingu í svona bardaga en tveggja stunda
ræða.”
Joyce fór nú inn í herbergi sitt. Hún
hugsaði að þeir hefðu kanske eitthvað saman
að ræða, sem þeir kærðu sig síður um að
hún hlustaði á. Og hún hafði rétt fyrir sér.
“Sylvester ber það á mig í ræðum sínum
að eg hafi svikið flokkinn. Eg get ekki sagt
að hann fari þar með algerð ósannindi, því
ásökun hans hefir það mikið af sannleika í
sér, að mér er örðugt að mótmæla. Svo geri
eg ráð fyrir að þeir séu reiðubúnir að fara
mikið lengra en þetta í rógburði sínum.”
“Jón, þú verður að vera reiðubúinn að
mæta öllu! Southwold rær undir. Þú sigraðir
hann. og meir — þú hafnaðir tilbæði hans um
það ,sem hann sjálfur kallar vinfengi hans og
og aðstoð. Hann er ekki sá maður, sem gleym-
ir auðveldlega né fyrirgefur. Hann er maður,
sem svífist einkis, ef svo ber undir. — Ef þetta
ætlar að ganga of langt, þá verð eg að spila
mínum trompum óspart, er eg hefi haldið í
hendi minni um svo langt skeið.”
“Hvað eigið þér við? Þér hafið vikið að
þessu svo oft áður, að það er nú kominn til
þess að þér talið. Eg verð að fá að vita alt
eins og það er!” sagði Jón ákafur.
“Þú hefir rétt að mæla,” sagði Cobden um
leið og hann stóð upp og gekk að skáp þar í
stofunni.
Jón athugaði, hvað fóstri hans var að
fara.
Cobden opnaði skápinn og tók út úr hon-
um flösku af víni og glas.
“Það er raunasaga, sem eg verð að segja,
og mér fellur illa að verða að hafa hana yfir.
Eg má til með að styrkja taugar mínar áður
en eg byrja.”
Hann stóð þarna fyrir framan skápinn,
með flöskuna í annari hendi en glasið í hinni,
og starði á flöskuna. “Nei, Cobden gamli, þú
færð ekkert núna,” sagði hann og leit á flösk-
una og glasið á víxl. Svo lét hann flöskuna og
glasið aftur inn í skkápinn án þess að smakka
dropa.
“Það tekur sterkan vilja og mikið þrek,
fóstri minn, að gera það sém þú gerðir núna.
Það hefðu ekki allir getað það,” sagði Jón
blíðleea ti] gamla mannsins, og var auðheyrt
á mæli hans að honum fanst mikið til um
viljabrek fóstra síns.
“Það er nokkuð seint, sem eg byrjaði, en
eg hefi samt von um að mér takist það. En
nú er sagan:
“Eg var yngri en þú ert núna, þegar eg
fyrst kyntist Miriam. Hún var þá ung stúlka
á aldur við Joyce, og fríð sýnum og elskuleg
sem hún. Foreldrar hennar voru fátæk, svo
hún varð að vinna fyrir sér hjá gamalli geð-
vondri ekk'ju. Við fengum ást hvort á öðru.
Mér gekk vel löfræðisnámið og heimurinn virt-
ist brosa við okkur. Einn eftirmiðdag kom hún
hingað — í þessa stofu — og drakk te með
mér. Þá var eg glaður og hamingjusamur
maður.”
Það varð þögn um stund og hann varp-
aði öndinni þreytulega.
“Hinn mikli vinur minn, sem Þá var,
Gerald Southwold, var einnig að lesa lögfræði
á þeitn tíma, og samhliða því, eins og þú nú
að fást við stjórnmál. Einsog forlögin vildu
haga því til, kom hann hing-
að þenna sama eftirmiðdag,
sem Miriam var hér. 1 þann
tíma — eins og nú — var
hann slægur, og eg tók ekki
eftir því að hann veitti henni
neina sérstaka athygli — eg
vona að saga mín þreyti þig
ekki, Jón; eg veit að eg segi
illa frá,” sagði hann og
brosti lítið eitt. Svo varð
hann hugsandi og sorgmædd
ur á svipinn.
“Alls ekki. Haltu áfram,”
svaraði Jón, sem langaði til
að heyra meira — heyra alla
söguna. Hann var nú þegar
búinn að heyra svo mikið af henni, að hann
skildi að það var sorgarsaga.
“Eg lifði í paradís heimskingjans. Eg tók
ekki eftir því að Miriam var orðin breytt. Hún
hafði alla jafna verið mjög ástúðleg við mig.
En síðar fór eg að taká eftir ýmsum breyting-
um á framkomu hennar, sem eg veitti ekki
eftirtekt í fyrstu. Við höfðum ákveðið giftingar
dag okkar og alt var reiðubúið.
“Þann dag fann eg hana alla fljótandi í
tárum. En er eg gekk á hana með það, að
segja mér hvað að henni gengi, þá sagði hún
mér, að það væru gleðitár, sem hún feldi. Eg
hafði beðið Gerald Southwold, sem var bezti
vinur minn, að gerast svaramaður minn við
þetta tækifæri, og hann lofaði að hann skyldi
gera það. Það væri sér sönn ánægja, að mega
sýna mér það vinarbragð. Giftingin átti að
fara fram í kirkjunni. Eg var mjög vinsæll í
þann tíma, átti fjölda af vinum. Stofa þessi
vaí hálífull af brúðargjöfum.”
Gamli maðurinn þagnaði um stund og
bleytti varir sínar með tungunni. Jón hafði
hlustað á hann með sérstakri eftirtekt, en
vildi ekki spyrja um neitt eða taka fram í
fyrir honum.
Giftingardagurinn rann upp bjartur og
fagur. Sólin kastaði geislum sínum svo góð-
látlega ofan á jarðarbúana þann morgun.
Eg var sá hamingjusamasti maður í heimin-
um Eg borðaði morgunverð og beið svo
komu Southwolds, því að svo hafði okkur tal-
ast til að eg gerði. Klukkan sló ellefu og eg
stóð út við gluggan þarna og beið. Klukkan
var að verða tólf og eg fór að ókyrrast. Eg
leit svo á að eitthvert slys hlyti að hafa borið
að höndum. Giftingarathöfnin átti að byrja
kl. 12 á hádegi. Eg hraðaði mér því yfir til
kirkjunnar, þar sem eg taldi víst að brúðirin
myndi bíða mín. Kirkjan var orðin full af
fólki — eg get enn heyrt stóru klukkuna í
turninum slá tólf — tíu mínútur liðu og ekki
kom Miriam. Vini^- mínir buðust til þess að
að fara og sækja hana. Eg gat enn ekki álitið
annað en að slys hefði komið fyrir, sem or-
sakaði það að hún væri ekki komin.”
Nú varð þögn og gamli maðurinn starði
inn í eldinn á arninum. Svo fór hann á fætur
og gekk að skápnum og tók út úr honum
lítinn járnstokk. Hann opnaði hann og tók
upp úr honum bréf.
“Einn vinur minn færði mér þetta bréf,”
sagði hann og rétti það að Jóni. “Lestu það
fyrir þig sjálfur.”
Jón ias bréfið, sem hljóðaði á þessa leið:
“Kæri York! — Hvernig fer eg að gera
yður svona rangt til? En eg get ekki hjálpað
því. Eg hefi strítt og barist á móti ástríðu þess
ari, en hún er sterkari en viljakraftur minn.
Eg finn að eg get ekki gifzt yður, York, þeg-
ar hvert eitt mitt hjartaslag er fyrir annan
mann. Hann fullvissar mig um, að ef eg gift-
ist yður, þá væri það að gera yður rangt til,
ekki síður en sjálfri mér. En, York! Eg er
alveg eyðilögð yfir því að hugsa til þess, hvað
þér muni líða illa. Það var ekki fyr en á síð-
ustu stundu, að mig brast þrek til þess að
standast á móti þessari tilfinning. Eg hafði
engan t.íma' til þess að láta yður vita fyr. —
Fyrirgefið mér, York!. Eg er að fara með
þeim manni, sem eg elska, en samt líður mér
illa. Fyrirgefðu mér! — Miriam”
Jón lagði bréfið á borðið, en sagði ekk-
ert. Brýrnar hnykluðust og svipurinn varð
harðlegur.
“Að kvöldi þess dags bragðaði eg áfengi í
fyrsta skifti á æfinni. — Vínið kom mér til að
gleyma, og þess þurfti eg með. Eg fór að
leita hennar. Leitaði alstaðar fjær og nær.
Eg fór til Southwold. Hann bað afsökunar á
því að hann hefði ekki getað komið, — og svo
sagðist hann hafa vitað, að þegar eg fékk til-
kynninguna um það frá honum, þá hafi verið
nógur tími fyrir mig að fá annan í sinn stað.
Eg sagði honum, að eg hefði aldrei fengið
neina orðsendingu frá honum, og sagði hon-
um svo hvað fyrir hefði komið. Hann lét í ljós
hluttekningu sína, og eg — eins og flón —
trúði honum. Hann gekk jafnvel svo langt í
ófyrirleitninni, að hann fór að gefá mér ýms
ráð í sambandi við leitina eftir henni.. Og enn
trúði eg honum sem vini mínum.
Svo kom að því að eg gaf upp leitina og
sneri mér að störfum mínum. Eg útskrifaðist
sem lögfræðingur og fékk talsvert að gera,
Robin
FLOUR
BRAUÐ ÚR ROBIN HOOD MJÖLI
ER BRAGÐBEZT
aoeoogegosseeoaeiMaaseeoMCoeceoogeeeoocooiwcoapgaaso
þar sem mér hepnaðist vel meðferð mála fyrir
skjólstæðinga mína. En á kvöldin leitaði eg
huggunar hjá Bakkusi. Svo fór það að ganga
of langt fyrir mér. Og í eitt skifti kom eg inn
í réttarsalinn til að sækja mál, og var þá
talsvert undir áhrifum víns. Eg fékk harða
ofanígjöf hjá dómaranum. — Þarna sté eg
annað sporið til ógæfu minnar.”
“En hvar kemur svo Southwold til sögunn-
ar?” spurði Jón.
“Það liðu svo tvö ár, að eg frétti ekkert
af Miriam. — Einn dag kemur maður til mín
og segir mér, að það vilji deyjandi kona tala
við mig.
Eg fór með manninum. Við fórum í fá-
tækrahverfi borgarinnar eftir mjórri og ó-
þokkalegri götu. Þar inni í lélegum kumb-
alda, í þakherbergi — þar sá eg Miriam aftur
— dána. Hún, sem allan þann tíma sem eg
þekti hana var svo feitlagin og rjóð í andliti,
var nú ekkert nema skinnið og beinin. Það
var auðséð, að hún hafði liðið ákaflega, og
síðar sagði mér læknirinn, sem kom að sjá
hana síðasta daginn sem hún lifði — fyr var
hans ekki vitjað — að hún hefði dáið úr
hungri og illu viðurværi.
“Eg fylgdi henni til grafar. En fór síðan
upp í þakherbergi það, sem hún hafði verið
í, til að athuga eftirskilda muni, er þar kynnu
að finnast. Eg fann þar gamlan tréstokk, sem
iokaður var með lykli. En þar sem eg hafði
ekki lykil, sem að honum gengi, braut eg
hann opinn, og — þá kom fyrst sannleikurinn
í ljós!”
Rödd hans var orðin rám, og hann virt-
ist eiga erfitt með að ko'ma upp orði. Eftir
nokkra stund hélt hann samt áfram:
“Gerald Southwold var maðurinn!”
“Guð hjálpi mér! Hvað segirðu maður?”
hrópaði Jón og var orðinn náfölur í fram-
an.
“Eg náði þarna nokkrum hluta þessarar
sorgarsögu, en þó ekki allri, af bréfunum,
sem í stokknum voru. Sagan var endurtekn-
ing á mörgum slíkum sogum. Maður lét að á-
stríðum sínum, en varð svo fljótt leiður á leik-
fanginu.”
“Hafði hann gifzt henni?” spurði Jón.
“Menn eins og Southwold giftast ekki
bráð sinni.”
“Því leitaði hún ekki til hans eftir á eft-
ir hjálp?”
“Miriam var stolt. Hún kaus heldur að
deyja en að leita á náðir þess manns, sem
þannig, hafði farist við hana. Eg virði hana
líka fyrir það.”
“Þetta er hræðileg saga! Maður, sem
fremur slíkan glæp, á skilið þunga hegningu.”
“Já, og Southwold skal úttaka sína hegn-
ingu þegar tinn rétti tími er kominn.”
“Fórst þú til hans og lézt hann vita, að
þú vissir alt?”
“Já. Og hann tók öllu þegjandalega og
hafði ekki á móti neinu.”
“Hundinginn! Og allan þenna tíma kom
hann fram við þig sem vinur þinn! Svona
menn eru sálarlausir!” ’
“Og samt er hann forsætisráðherra.”
“Hví opinberaðir þú ekki allan sannleik-
ann? Þú hafðir bréf hans í þínum, og hann
hefði ekki getað varið sjálfan sig.”
Það var auðséð að gamla manninum
fanst það erfitt fyrir sig að svara þessari
spurningu.
“Eg óskaði ekki strax að hegna honum,
en bíða minn tíma með það. Á þeim tíma var
hann í uppgangi til valda og metorða. Eg at-
hugaði nákvæmlega hvert hans spor. Og þess
hærra sem hann komst, þess betur líkaði mér
það. Eg vildi að hann kæmist sem allra hæst,
svo fallið yrði sem stórkostlegast, þegar hann
félli.”
Jón horfði á hann rannsakandi augnaráði.
Hann sá óslökkvandi hatur í augum gamla
mannsins.
“Eg tel til dálítillar skuldar hjá þér, Jón.
Eg hefi gert alt fyrir þig, sem eg hefi getað.
Eg hefi reynt að gera úr þér þann mesta
mann, sem mér hefir verið unt, undir kring-
umstæðunum, svo þú gætir orðið vopn í mín-
um höndum til hefndar. Eg veit að þú bregst
mér ekki, þegar þú hefir heyrt sögu mína
sem eg veit, að hefir kveljandi áhrif á þig tii
hefnda. Getur nokkur hefnd verið of stór-
kostleg fyrir Southwold?”