Heimskringla - 10.05.1933, Page 3

WINNIPEG, 10. APRÍL 1933
HEMISKRINGLA
3. SÍÐA.
Phone 22 935 Phone 25 237
HOTELCORONA
26 Rooma Wlth Bath
Hot and Cold Water in Bvery
Room. — $1.50 per day and up.
Monthly and Weekly Rates
on Request
Cor. Main & Notre Dame Bast
WINNIPEG, CANADA
reynd, sem tryggir bezt og rétt-
látast vald bændanna í landinu.
Valdi og áhrifum bændastéttar-
innar er sízt hætta búin, ef tek-
ið er upp það skipulag, að strjál-
býlið sé með vissum hætti látið
— ----I njóta þeirra uppbótarsæta, sem
En þessi réttur minnihlutans,1UPP verða tekin. Það er full
eða smærri flokkanna verður1 ástæða til að benda á þetta, því
ekki trygður með neinu öðru en j að öllum má vera annt um
því, að heimila einhverskonar slíórnmálaahrif bænda og
lilutfallskosningar. Því er sú Þelrra. seiu landbúnað stunda.
leið farin í stj.frv. að varðveita Þar er jafnan kjölfesta livers
núverandi kjördæmaskipun svo Þjóðfélags. öll aðstaða þeirra,
að kalla óbrevf;a og jafna til sem landbúnað stunda, í lífinu,
rneð nokkurs konar landskjöri. elía Þeirra og atorka, erfið lífs-
Þessa leið hefir stj. valið í sínu Þarátta og jöfn afkoma, þegar
frv., og hún hefir að baki sér ekki ber ut af, menning þeirra
þær líkur, sem fram komu í við- °S dómgreind, er hin sterkasta
tölum þingflokka um kjrödæmji ,stoð hvers þjóðfélags. Það er
málið á síðasta þingi. Siðan ^ieðiefni, að aðstaða bænda
þetta mál komst \ fcurðarliðinn i skuli af eðlilegum og réttlátum
nú fyrir 2 árum, hefir verið liáð ástæðum verða fulltrygð í þjóð-
hörð viðureign um það, og ekki féiaginu. Vitanlega á hvorki
að árangurslausu. Það er nú!va,d Þeirra nú neinn annara
skýrara hvert stefnir um lausn stetta a<5 byggjast á sérréttind-
málsins, þó ekki sjáist enn fyrir um- ^11 sérréttindi hafa koll
endann. Hvort stj.frv. verður at kolli dottið úr sögunni í bar-
smiðshöggið í viðureigninni um áttunni fyrir auknu jafnræði.
kjördæmamálið veit eg ekki; en Bsendastéttin, sagði eg, er kjöl-
til þess er ætlast af stj. hálfu, testa hvers þjóðfélags. Hún mun
að það verði grundvöllur samn- ætið fyigja jöfnunarstefnu bæði
inga, sem til lykta verði leiddir um auð °S völd, og tryggja jafn-
svo fljótt sem auðið er. Eg veit væ£i þjóðfélagsins.
það með vissu, að það dregst I frumv. er og lagfærð deilda
aldrei mjög lengi. að einhver skifting þingsins, þannig að sam
viðunandi afgreiðsla fáist. Það ræmi verði jafnan milli deiiaq
liggur í sjálfu núverandi skipu- Það er nú svo ástatt, að von-
lagi að lausnarinnar verður ekki laust má heita, að samræmi geti
langt að bíða. Með því að varð- orðið milli deilda, án skipulags-
veita núv. kjördæmaskipun ó- breytingar. í flestum löndum
breytta, og jafna með uppbótar- hefði slík barátta sem hér hefir
sætum, eru trygðir allir kostir átt sér stað, snúist upp í ba^-
núverandi kjördæmaskipunar. áttu gegn efri deild þingsins.
Það er trygður réttur og að- Hér fer á annan veg, einmitt
staða héraðanna, hin traustustu vegna þess, að efri deild er
takmörk sett fárra-manna-veld- sannari mynd þjóðarviljans held
inu og flokksæsingum, sem ur en neðri deild. En hversu
kostur er á. Á einstökum kjör- heitt sem sumir kunna að ó=ka
dæmum er sú ein breyting gerð eftir breytingu á deildaskipun-
í frv., að bætt er við tveimur inni ,svo að störf deildanna eða
þingsætum í Reykjavík. Nú þingsins þurfi ekki að lenda í
koma 3 þús kjósendur á hvern öngþveiti, þá er hitt jafnvíst, að
Rvíkurþm., en með 6 þm. er sú breyting fæst ekki fyr en
Reykjavík sett á bekk með þeim ; um leið og gerð er breyting á
einmenningskjördæmum, sem, kjördæmaskipuninni eitthvað í
hafa flesta kjósendur. Koma þá, þá átt, sem hér er um að ræða.
2 þús, kjósendur á hvern af 6 Eg hefi gert ráð fyrir, að deilda-
þm - skifting verði þannig, að sam*
, einað þing kjósi efri deild, og er
En höfuðbreytingin frá Þv'í. það fyrirk0mulag raunar harla
sem er, eru uppbótarsætin eða
landkjörið, eins og mætti kalla
það, sem heimilar alt að 12
þingsæti til jöfnunar milli
flokka.
nærri hinu, að hafa einungis
eina málstofu. En eg býst við,
að deildaskiftingin sitji nokkuð
fast í hugum manna, og hefi því
lagt til, að aðeins fjárlög og fiár
Þessi «11. er í fullu samræmi! aukalög verði rædd í sþ. Að
við þróun kjördæmaskipunar-
innar og kosningaréttarins hér á
því má verða tvöfaldur sparn-
aður. Þingtími sparast svo uni
landi. Núverandi skipulag á upp munar- Einni spaiast á fjár
tök sín á þeim tíma þegar kon-
ungsvaldið trygði aðstöðu sína
með því að eiga 6 þm. í ed.
Þegar því valdi lauk var tekið
upp landskjör, sem gat ekki haft
aðra skynsamlega þýðingu en
þá að jafna nokkuð með hlut-
fallskosningu niðurstöðu kjör-
dæmakosninganna.
Nú er það ekki nema spor
veitingum, því að það verður
ekki komið fram eins mörgum
vafasömum till. meðal 42- þm.
eins og kannske í 14 ms"-"
deild. Þeir, sem því gera sér á-
hyggjur út af nokkurri þing-
manna fjölgun, ættu fyllilega
að geta huggað sig við þessa
j breytingu, sem felur í sér marg-
! faldan sparnað á við kostnað af
að skift sé á landkjörnu eins og nokk1"11111 nýjum Þm-
| Um kosningarrétt til Alþmgis
eru sömu ákvæði og í eldri frv.
hafa
það nú er alt að 12 manna
landskjöri. Þetta er eðlilea hró-
un, og miðar altaf í hina sömu ! °S samilomulag virðist
átt, að jafna áhrifavald kjósend- náðst um» meðal a ía 0 a’
anna í landinu á stjórn og þing. Þau ákvæði, að fella m ur re_
Þessi stefna er sem þungur, ó- indamissi vegna s\ei ar. u
mótstæðilegur straumur, og fell, °s kosningarréttur er æi ur
ur ætíð í hina sömu átt, í átt- nlður 1 31 ar’
ina til jafnræðis. j Eg hefi ekkert fullyrt um ó-
Sú skipun er að vísu gerð, að skeikulleik þessa frv. Frv. er
1 málamiðlun, og það má vitan-
lega breyta einstökum atriðunr,
j ef um semst. En eg hygg, að í
jhöfuðdráttum séu tekin réttmæt
uppbótasætin skuli með nokkr-
um hætti skiftast niður á héruð
utan Reykjavíkur. Er það gert
til þess að auka áhrif hinna
strjálu bygða, sem á ýmsa lund , tillit í allar áttir. Eg get þó
standa höllunr fæti gagnvart
þéttbýlinu. Það verður ekki um
það kvartað, að bygðavaldinu sé
gert lágt undir höfði í frv. Ekki
verður heldur um það kvartað,
að áhrifunr bændastéttarinnar á
nefnt eina breytingu, sem eg
Irefði gjarnan viljað taka upp,
en hefi þó sleppt til þess að
fjölga ekki ágreinsatriðum, en
það er ákvæði um þjóðarat-
kvæði, sem skylt væri að hafa
irnir úr viðureign hinna síðustu
tveggja ára um þetta mál. Þró-
unin hefir jafnan gengið í jöfn-
unarátt. Frá því að byrjað var
j að skifta veldissprota kosning-
anna upp á milli þegnanna, þá
hefir jafnan stefnt í þessa átt,
og mun ekki linna fyr en að
fullu eru jöfnuð áhrif þegnanna.
Þegnarnir hafa smátt og smátt
verið afklæddir öllum manna-
mun. Réttinn til íhlutunar eiga
nú allir takmarkalaust. Ætterni
skiftir nú engu máli, eins og þó
var lengi vel. Trúarbrögð ekki
heldur. Jafnvel ekki auðurinn,
sem öflugastur skorður setti um
langt skeið. Kynferðismunur er
ekki gerður lengur, þegar um
kosningarrétt er að ræða. Alt
hefir þetta verið jafnað fyrir
langa baráttu frjálslyndra
manna. Fastast var staðið á
móti því að sleppa öllum eigna-
og skatt-skilyrðum fyrir kosn-
ingarrétti, og voru þau ekki
felld niður hér á landi fyr en á
þessari öld. Um slíka hluti höfóu
Rockdale-vefararnir, frumherj-
ar samvinnumanna, forustuna.
í þeirra félagi, þótt fjárhagslegt
félag væri, voru allir gerðir jafn-
ir, löngu áður en slíkt jafnræði
sigraði í stjórnmálunum, hvað
þá heldur í fjármálunum, eins
og t. d. hlutafélögum og öðru
slíku skipulagi verzlunar- og
atvinnumálanna. Einstakling-
arnir eiga að hafa jafna aðstöðu
til að ráða og sá munur einn að
eiga sér stað, sem manngildið
veldur. Það er manngildið og
málstaðurinn, sem á að skapa
meirahlutann. Hans hátígn
þjóðarviljinn, er hinn eini
trausti grundvöllur undir nú-
tíma þjóðskipulagi.
Um þetta alt er eg í fullu
samræmi við yfirlýstan vilja
þess flokks, sem eg vinn fyrir,
þó að vera kunni, að flokks-
menn vilji gera á aðra skipun
um einstök atriði. Eg er í fullu
samræmi við grundvallarreglu
fulltrúa ' Framsóknarflokksins í
kjördæmanefndinni, sem vildu
gera rétt kjósenda um áhrif á
Alþingi sem jafnastan og
tryggja rétt hinna gömlu kjör-
dæma til fultrúavals. Eg er og
í fullu samræmi við allan anda
framsóknarinnar á öllum tím-
um.
Að lokum vek eg athygli á
því að þetta þing hefir óvenju-
lega möguleika til að valda jöfn-
un meðal þegnanna, bæði um
atkvæðisrétt og eins um lífs-
kjör og aðstöðu ,einmitt á þess-
um krepputímum, þegar heilar
stéttir stynja undir okinu. Að
vísu verður aldrei komið á full-
um jöfnuði. En viðleitni í þá
átt að jafna áhrif manna og
aðstöðu í lífinu er alveg sér-
staklega viðfangsefni þessa
þings. Það er ekkert eitt mál
til, sem lieiti “réttlætismálið”,
aðskilið frá öllum öðrum mál-
um. Réttlætið er það Tjörefni,
sem gefur öllum þeim málum,
sem eiga framtíð fyrir sér, sinn
kraft. Og sá einn getur talist
berjast hinni góðu baráttu, sem
þekkir réttlætið í öllum þess
myndum. Möguleikar þessa
þings eru miklir. Ef þingið
sinnir þeim kröftum, sem nú
sækja á, þá getur það orðið eitt
hið merkasta þing, sem háð hef-
ir verið um langt skeið. En
þetta verður hvorki fyrir hótan-
ir né harða viðureign, heldur
því aðeins, að réttlætið dragi
hv. þm. til sín með segulafli og
hugir þeirra þiðni við þess heil-
aga eld. — Tíminn.
BRÉF TIL HKR.
Góðu herrar;
Eg býst við að ykkur þyki eg
vera lélegur innheimtumaður.
Þið hafið ekkert heyrt frá mér
í allan vetur. Sú þögn mín var
ekki af því að eg hafi gleymt
“Hkr”. eða íslenzku blöðunum.
Kreppan hefir gert vart við
sig hér á Mikley sem annars-
staðar — ekki sízt á s. 1. vetri
og ofan á hana bættist það að
fiskveiði, aðal atvinnuvegur
okkar eyjar-manna brást til-
finnanlega. Þó eru menn ekki
svo langt leiddir, að þeim brá í
brún er þeir lásu í blöðunum
Þér sem notið
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Birgðir: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
var hann á dekkskipum, og
róðra stundaði hann stöku sinn-
um af Tanganum.
Sumarið 1892 fluttist Þorlák-
ur til Canada með heitmey sinni
Steinunni Magnúsdóttir. Sett-
ust þau að í Argylebygð. Gift
voru þau þar að Brú, P. O., 30.
okt. sama árs af séra Hafsteini
Péturssyni. Á þessum árum
var lítið um vinnu í Argyle og
lágt kaup og ekki land að fá
þar nema kaupa það. Dvaldist ~ _ - _ :---—
þeim í Argyle fram að aldamót- bvað akuryrkju húsabyggingu,
um. lausapening og fjárhagslegt á-
c i imn . , . stand viðvíkur. '
Sumarið 1900 toku þau sig
UPP og urðu Guðjóni Vopna og Aldrei hefði Þorláki miðað
Kristjóni Pálssyni samferða svona áfram, aldrei sózt svona
hve illa þau væri stödd, og al- vestur til Vatnsdalsnýlendunnar. vel á brattan, aldrei afrekað svo
einróma En Þe§ar þangað kom leizt Þorl- miklu verki ef hann hefði ekki
áki ekki á land það sem þá var átt eíns myndarlega og dugnað-
til taks, og hefði farið þaðan arsama konu sem Steinunn Mag
strax hefði peningar verið til og núsd. hefir reynst honum. For-
nokkur hugmynd um hvert fara eldrarx Steinunnar voru ^gnús
skyldi. Sumpart vegna tilmæla Jónsson, Jónssonar er lengi bjó
vina og til þess að vera í ná- á Keldu í Mjóafirði vestra og
menningálitið varð
það: að íslenzkt þjóðerni vestan
hafs biði óbætanlegt tjón ef
blöðin hættu að koma út.
Eg hygg að töluvert af eldra
slenzka fólkinu í þessu landi,
lesi ekki Ensku sér til gagns.
tjqA fniir vrAi hví pinso^ hlind- byssi samlanda sinni festi Þorl- Ingunn María Bjarnadóttir, ná-
urm“ur^ ir^mar sl81- »é, sKUd Gís,. Glshryn, gamla er
fram í myrkri ef blöðin hættu. !Bygðl hann á 1)VÍ °S set-tist Þar lengi bjó raunsnarbúi á Árnmúla
Sumir vilja sameina blöðin og f t4’Sept‘ árið 190°’ hvar hann við ísafjarðardjúp.
hafa aðeins eitt blað. Hvort það ’ Þessi hjón eignuðust átta börn
er heppilegt, verða þeir að Það sem að ofan er skráð er dóu þrjú í æsku en fimm eru á
dæma um sem meiri dómgreind tekið svo að segja orðrétt a* lífi. Nefni eg þau sem fylgir:
var gefin en mér var úthliítað. blaði sem Þorlákur heitin Árna- Gunnhildur, gift hérlendum
Þó finst mér að þar sé einu'son hafði skrifað sjálfur. Sýnir manni, búsett nálægt Spy Hill,
auganu hætt nema vel fari, að Það hvar hann hefir lagt leið Sask., Petur, ógiftur; Gústaf
þurfa að sjá það sem tvö augu sina þar til hann nemur staðar Magnús, ógiftur; Hólmfríður
sáu áður. ber við Qu ’Áppelle dalin fyrir May, gift hérlendum manni, bú-
Allir sem blöðin kaupa og meir en 30 ~árum síðan- “Qu sett í námunda við Whitewood,
skulda þeim hafa góðan vilia á ’APPelle” er frakkneska og þýð- Sask., og Árni Stefán, ókvænt-
að borga þau — og eg veit þau lr “Hvenkallar?” — 1 sem fæst- ur. Stúlkumar og Arni útskrif-
aðeins að þau um orðum niætti segja að Þorl- uðust sem skólakennarar. Öll
ii v-ii.- i . hafi eru þau hin mannvænlegustu og
verða borguð
geti beðið eftir því.
Mörgum
ákur hafi heyrt kallið
hvkia blöðin <lvr og lialda að skl"? »að 08 f"n,ilð sl* knnSa" foreldrum slnum tii sórna. Ekkj-
það yrðu fleiri kaupendur og a»'«» [ té .sltt bezta að ríði og an með sonu sina þrjá stunda
betri skil ef þau vteri ódýrari dað tll.,1'am,K,rslu SOT slnna nú »"lð- <Ekkl 1111111 skal-ð 'J1™
og mun það ilit vera þes, virði ann; somasamlegast og svo er skyldi hér, þvi synir þr.r það
að það væri betur athugað.
Undanfarna daga hefi eg hitt
að máli alla kaupendur “Hkr”.,
á Mikley og mér finst réttmætt
unni öllu er íslandi og fslending-
, „ . ^ . I um var til sóma, ljóðmæli voru
að eg skrifi H r. um rð vin mesja yn(ji. Eins og mörg-
samlega álit þeirra i sambandi um góðum Qg gömlum íslend.
við blöðin, um leið og eg sendij.ngum veittist honum ekki erfitt
henni nú nokkra dali sem nienn i að glá saman vísu> hepnaðist
góðfúslega borguðu, ásamt lof- stundum Vel með tækifærisvísu,
orði um meira eins fljótt og
máttur allur brást lífið sjálft fylla). Með hluttekningu í sorg
aftur í skaut eilífðarinnar. og missir ekkjunnar og systkyn-
Þorlákur var greindur vel, anna.
O. G. O.
SÝNING
Jóns Þorleifssonar.
mögulegt væri.
Jón Þeirleifsson málari hefir
því niiður hefi eg ekkT við reist sér bástað við Kaplaskjóls-
hendina neitt af þeim, en hér er veS skamt \estan við \erka-
Að endingu bið eg ykkur allra eln hestavísa er hann nefnir nianna bústaðina. Hefir hann í
heilla og óska að lengi lifi ís-
lenzku blöðin “Hkr.” og “Lögb.”
hér vestan hafs til viðhalds ís-
lenzku þjóðemi.
Ykkar með vinsemd,
J. K. J.
ÞORLÁKUR ÁRNASON
Tantallon, Sask.
Þess var getið í blöðunum
fyrir nokkru, að Þorlákur Áma-
son bóndi að Tantallon, Sask.,
hafi látist 7. (sjöunda) marz s.l.
rúmlega sjötugur að aldri.
Hraustur hafði hann verið alla
húsi því rúmgóða vinnustofu.
Nú um páskana heldur hann
sýningu í vinnustofu sinni á
málverkum þeim, er hann hefir
unnið að og fullgert undanfar-
in missiri. Alls eru þarna um
50 myndir.
Það er skemst frá að segja
um sýningu þessa, að hún er
fjölbreytt og hin athyglisverð-
asta, fjölbreytt vegna þess, hve
málarinn hefir valið sér margs-
Var Þorlákur að eðlisfari hóg- konar verkefni, en ekki síður
vær og stillingamaður hinn vegna hins, að myndir sýning-
mesti, hinn vandaðasti í orði og arinnar eru gerðar á umbreyt-
verki. Dugnað, ráðdeild og hygg ingaskeiði þessa listamanns.
Snót:
Þó að grjótið þeki veg,
Þar um hót ei raupa,
Er hún Snót mín yndisleg
Ofur fljót að hlaupa.
Góðan flýtir hefir hún,
Hlaðin nýtum þokka,
Er að líta á búkin brún,
Með blesu hvíta og sokka.
æfi þar til þrjú síðustu árin. Lifa indi hefir hann átt yfir að ráða ^ þegar almenningur
hann ekkjan og fimm uppkomin Ief dæma skal af búsýslaninni kyntist myndum Jons var hann
börn I því búið heimilið, er talandi allemhæfur í meðferð og efms-
Þorlákur Árnason var fæddur ! vottUr Þess- Mun Það vera með vali. Sífeldar sólskinsmyndir.
þeim myndarlegustu í bygðinni Frh. á 7. bls.
þing og stjórn sé af þessu nokk- eftir föstum reglum. Eg fæ ekki
ur hætta búin. Áhrif bænda-
stéttarinnar eru trygð, svo sem
bezt má verða af því, að 44
þúsund manna vinna að land-
búnaði hér á landi, en 15 þús-
und að fiskveiðum, 7 þúsund að
iðnaði, önnur 7 þúsund að verzl
un, og þaðan af færri skipa aðr-
betur séð en að slík ákvæði
trygðn hvað bezt, að meiri hluti
þjóðarinnar fái að ráða í hinum
stærstu málum.
Undirstöðuatriði stj.frv. eru
bæði hinar landfræðislegu á-
stæður og héraðskifting, sögu-
leg þróun-kjördæmaskipunar og
ar stéttir. Það er þessi stað- kosningaréttar og megindrætt-
Þegar trén standa hlaðin á-
vöxtum, lúta limarnar blíðlega
niður. Þegar góður maður rís
til tignar og metorða. beygir
hann sig niður til að hjálpa öðr-
um.
' * # *
Hefðu kettirnir vængi, þá
væri enginn titlíingur framar í
loftinu; hefði hver maður það,
sem hann óskar sér, þá hefði
enginn neitt.
á Skarði í Gönguskurðum í
Skagafjarðarsýslu, 31. júlí 1862.
Foreldrar voru Árni Símónarson
bóndi þar, Árnasonar (er eitt
sinn hrapaði í Drangey og bein-
brotnaði mjög). Móðir var
Gunnhildur Þorláksdóttir, Hall- j
grímSsonar frá Hámundarstöð-
um í Eyjafirði, Þorlákssonar, ■
dannibrogsmanns í Skriðu. En
móðir hennar var Hólmfríður
Baldvinsdóttir prests á Ufsúm
í Eyjafirði.
Vorið 1863 fluttist Þorlákur
með foreldrum sínum á næsta
bæ, Instaland, og ólst þar upp
til 21 árs aldurs. Ekki var
hann settur til menta (nema
læra kverið) enda voru engir
skólar komnir þá — en algenga
vinnu lærði hann sem tíðkaðist
•
á sveitabæjum á því tímabili.
Sjómaður þótti hann allgóður.
Vorið 1884 brugðu foreldrar
hans búj og fluttu þá vestur á
ísafjörð. Með fjölskyldunni þar
var Porlákur í 8 ár og stundaði
hversdags vinnu sem fáanleg
var, mest þó kaupstaðaryinnu,
upp og framskipun, og svo fisk-
verkun, part úr tveim sumrum
Eins og að aka
án auka hjól
gjarðar—
Sá maður er enga peninga hefir á banka
á hið sama á hættu og sá er ekur án
aukahjólgjarðar.
Hver og einn ætti áð hafa sparisjóðs
innlegg—óhult og ábyggilegt vaxtafé sem
einnig er peningar. er á þarf að halda.
Peningar þannig vaxtaðir eru ávalt hand-
bærir, falla ekki í verði en ávaxtast um
prósent.
Yður mun falla viðskiftin við Royal
The Royal Bank
of Canada
Höfuðstóll og varasjóður $74,155,106 Eignir alls yfir $700.000,000
t