Heimskringla - 19.07.1933, Qupperneq 1

DYSRS and CLEANERS LTD.
TAXLORS and FURRIER8
324 YOVNO ST.
COUNTRY ORDERS
RECEIVE SPECIAL
ATTENTION
AT CITY PRICES
DYERS and GLEANEB8 LTD.
TAILORS and FtJRREŒRS
MINOR REPAIRS—FREE
PHONE 37 061
W. M. Thurber. tttr.
XLVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 19. JÚLÍ 1933
NÚMER 42.
FRETTIR
Rannsókn stendur yfir í fiski-
sölumálum í Manitoba. Hafa
ýmsir kvartað undan því, að
óháðir menn hefðu ekkert tæki-
færi til að kaupa fisk hér af
fiskimönnum, vegna samtaka
frá fiskifélögum í Winnipeg,
sem verðinu væru að reyna að
halda sem lægstu. Rannsóknin
liefst í þessu máli daginn sem
þetta er skrifað (þriðjudag),
svo um hvernig henni lýkur
verður ekki sagt. En sem kunn-
ugt er, var nefnd skipuð á síð-
asta fylkisþingi til þess að líta
inn í rekstur fiskisölunnar og
hefir sú nefnd verið undanfarna
daga að leita sér upplýsinga um
hana. Eftir því að dæma, er
nefndinni segist frá, eru það
sex fiskifélög í Winnipeg sem
alla veiðina kaupa og greiða
fiskirrfönnum 3 cents fyrir pund-
fð. Frá 17. júlí hafa þau samt
samið um að greiða 4 cents fyr-
fr hvert pund í hvítfiski.
Óháðir fiskikaupmenn bera
það á þessi sex félög, að þau
bægi öðrum frá að kaupa fisk
af fiskimönnum eða hluta af
veiði þeirra. Hvað hæft sé í
bessu, verður nú rannsakað.
Frá Chicago var hér fiski-
kaupmaður og bauð Col. H. M.
Hannesson nefndinni að kaupa
fyrir hönd þessa manns hér
300,000 pund af fiski og greiða
fiskimönnum 5 cents fyrir
pundið. En fylkisstjórnin kvað
«kki hafa séð sér fært að gera
neitt í því máli líklegast vegna
þess, að hún hefir þegar gengið
að 4 centa verði fiskifélaganna.
Um þetta mál er ekki ómögu-
legt að maður heyri eitthvað
síðar.
* * *
Austurríkst blað segir, að Ad-
olf Hitler sé gyðinga ættar. Er
þessa getið í inngangi að langri
“HRÓPIÐ AÐ NEÐAN"*
Skagfield og Ragnar
Nova-Scotia bankinn í Elm-
wood í Winnipeg var ræntur s.
1. mánudag. Bankastjórinn og ------
bókhaldarinn, sem var íslenzk j Þeir komu að norðan og neðan
stúlka, Ágústa Brynjólfsson að,Frá náströnd gríttan veg;
nafni, voru rekin inn í öryggis- Svo héldu þeir burtu héðan
skápinn meðan ræningjarnir Og heim til Winnipeg.
létu greipar sópa um féð í j * * *
skúffunum. Nam það $2,000. ;Þeir komu, þeir sáu, þeir sungu,
Ræningjarnir voru þrír, allir j Sá söngur til himins steig
með skammbyssur, en grímu- j Og dauðþyrstar sálir drukku
lausir. Þeir komust burt án Þá dýru guðaveig.
þess nokkur sæi og hafa ekki
náðst.
þeir að gæta hans. En lengi ®g þeim var annast um að jafnan
varlega þurfti Huth þó að fara væri í heiðri höfð og engin lít-
með áform sitt að komast hið ilsvirðing sýnd. Hafa sumar
fyrsta í burtu. En loks hepn-: þeirra lært þetta fyrir dýr-
aðist það. En þrír mánuðir i keypta sigra á orustuvöllum.
fóru í það fyrir honum frá því.En íslenzka þjóðin er svo hepp-
að hann yfirgaf “hús og heim-
ili", að komast til Amazon-dals-
ins aftur.
Dr. J. A. Bíldfell, er í vor
útskrifaðist frá læknaskólanum
í Manitoba hefir verið skipaður
af sambandsstjórninni læknir
við Pangnirtung spítalann í
Baffins-landi. Er dr. Bíldfell
ráðinn til tveggja ára, og tekur
við starfi því er dr. Livingstone
Eg sá þá syngja og “spila’’
Þá svartklæddu “Gentlemen”.
Og þegar í huga húmar,
Eg heyri og sé þá enn.
Með þökk fyrir komuna
Vinsamlegast,
K. N.
—Mountain, 12. júlí, 1933.
* Ofan skráðar vísur skrif-
... 0 , . , * aöi K. N. á eyðublað framan
hefir um 8 ar gengt þar nyrðra. .» T,
_ „ , .. við Kviðlmga sina, er hann
Samfara þessan stoðu eru morg ...... * ....
, ,. \.. „ .. n... afhenti songvaranum að gjof.
ariðandi storf er Mr. Bildfell eru „„ , . , , * ,
... , „ .. „ Eru vsiurnar her prentaðar fyrír
jafnframt falin, svo sem frið-;,.. .. TT,
, „ j tilmæli Hkr. Ritstj.
domarastarf og ymisleg um- [_________________________
boðsmannastörf fyrir stjórnina.
Er það vottur um að þessi ungi Frá Chaco-héruðum og Perú-
Íslendingur hafi á sér gott álit hálendinu lögðu þeir af stað
hérlendra, að vera falið eins nður í Amazon-dalinn. Voru
mikið ábyrgðarstarf og þetta. Þeir 24 alls, en innan þriggja
Dr. Bíldfell er sonur hinna val- ára höfðu sóttir fækkað þeim
inkunnu hjóna Mr. og Mrs. J. J.'svo að eftir lifðu ekki nema 11
Bíldfell í Winnipeg. j af þeim.
* * * j Eftir nokkra dvöl í Amazon-
„ . „ „ , . , ' dalnum á meðal Kyrrahafs-Ind-
Fregnir hafa engar bonst vest , „ ,,
„ , . , , f iiana svo nefndra, og þó sér-
ur af þingkosnmgunum á ís-1 . ,, _ . ’ 6 R
lendi, er fram fóru s. 1. sunnu-* f,af.leKSa, 0cainfs-kynbalksins,
dag. Greinilegra frétta er ekki yStl Þf fr' S?huIze °S Huth að
von fyr en að viku liðinni frá k°maSt inuí heruðin’ sem
kosningadegi. |VOrU J^nlegnm villimönnum.
¥ # jÆltuðu þeir, að eitthvað mætti
' ef til vill af þeim læra um efni
Ukrainian NationaL Council það er þeir voru að rannsaka.
heitir félag Ukraníu-manna í Það var í svonefdum Pastaza-
Winnipeg. Mun það vera þjóð- héruðum sem eru myrkviðar og
ræknisfélag. S. 1. mánudag Villi-Indíána land mikið.
hélt félagið fund. Héldu 3 menni >,xf» u ■ „
ræður Gekk alt eins og i sogu,'menn; heldur Indíána> gem þeir
þar til lækmr einn tok til máls treystu þetur f slarkferð þessa
grem um Hitler og storf hans í „ D ° m 11,11 úvort sem að Indianarmr
f, _ , ,. . . 'ferð Bolshevika a þjoðbræðrum . , .
blaðmu. Framhald gremarmn- . , , ' , . sviku þa eða ekki, voru þeir
ar er ekki enn birt og nam . tastir tekmr af Boras-kynbalk-
grein fyrir skyldleikanum er;arveri. a un inum- ° u jieir hium ,er þarna hafðist við og
ekki gerð. En Gyðingar í ætt °Si)? ir .mU.ir eins 1USS" mannætur eru, en Indíánarnir
nesku stjormnm var hallmælt. cPrn nio* „„ ,
Varð fundarstörfum ekki haldið undan Þ USt
áfram, en í þess stað farið að j Huth og dr. Schulze voru
ryðja Balshevikum ut. Þegar bundnir við tré> skamfc hyor
þeir voru komnir út dundi grjót- frá öðrum. Var bál kynt um-
hríðin á gluggum hússins þar hverfis dr. Schulze og dönsuðu
td hver einasti gluggi var brot- villimenn og SUQgu meðan
m Einn marður var barinn i brenslufórnin fór fram. Kvaöst
ntVnT « rZ steinkasti Huth hafa um stund mist með-
.i .S hmn Þl1 % fékk nstu a ko11' j vitundina af að horfa upp á
_ inn eftir hníf. Óspektarmenn-' þetta og vera bundinn
in, að fáni hennar er “hreinn”.
Hann hefir aldrei blaktað yfir
val eða vígvelli. En ekki ætti
Ymislegt segist Huth hafa jhenni að þykja minna um hann
numið af veru sinni hjá mann- vert fyrir það, heldur hið gagn-
flokki þessum. Eitt var aðferð
til þess að mínka nokkuð höf-
uð, hendur eða fætur manna.
Einnig kvaðst hann fundið hafa
upp óbrigðul lyf við höggorma-
biti og lækningu sára, er gerð
væru úr jurtum og trjám er
þarna vaxa. Kvaðst hann hafa
nokkuð af sæði slíkra jurta og
grasa með sér.
* * *
Síðast liðinn sunnudag var
séra Ragnari E. Kvaran og frú
Þórunni Kvaran haldið veglegt
kveðju-samsæti í Árborg. Tóku
allar bygðirnar nyrðra þátt í
því. Samsætið hófst eftir messu
milli kl. 2 og 3 e. h. og stóð
yfir fram á kvöld. Ótvírætt kom
það fram hvílík ítök hjónin áttu
þarna nyrðra í hugum og hjört-
um þess fólks, er þau hafa
starfað um stund á meðal. Ræð-
ur voru margar fluttar við þetta
tækifæri og birtist ein þeirra í
blaðinu þessa viku, sú er dr. S.
E. Björnsson hélt. Einnig voru
þrjú kvæði flutt. Verða þau
birt í næsta blaði og þá nánar
gerð grein fyrir því er fram fór
á vinamóti þessu.
ISLANDSGLÍMAN
Lárus Salómonsson
glímukóngur.
Hitlers segir blaðið, að borið
hafi nafnið kynslóð eftir kyn-
slóð.
* * *
/Plugbátafloti ítala, sem 1.
júlí lagði upp í ferð til Chicago
sýningarinnar, kom til Chicago
s. 1. .sunnudag (16. júlí). Eru
flugskipin 24 og um 96 manns
á þeim. Italo Balbo, ráðgjafi
í Mousolini stjórninni, er for-lh.
J ’ i lrnir voru kommúnistar, úr hóni „vi,,,.. ,v, „ , „ . „ „ 6
fararinnar. Ferðin hefir flS,otFO ekkert aðhafst fynr felaga
og geta
mgi
gengið seint. Fyrstu fjóra dag-
ana var verið að fljúga yfir
Alpafjöllin og um Evrópu. í
Londonderry á írlandi hankað-
ist einum loftbátnum á í lend-
ingu, meiddust þeir er á hon-
um voru og fóru ekki lengra.
Ti] íslands komu þeir 5. júlí.
En þar töfðust þeir vegna ó-
hagstæðs veðurs þar til 12. júlí.
Viðgerðir þurfti þar einnig að
gera á sumum vélunum í bát-
unum. Eftir það var flogið til
Cartwright á Labrador í einum
áfanga og þaðan til Montreal.
í Chicago var tekið á móti
flugmönnunum með kostum og
kynjum. Bauð Roosevelt forseti
þá velkomna og veizluhöldin
hafa hvert rekið annað. í ræðu
er Balbo hélt s. 1. sunnudag, lét
hann á sér heyra, að hann væri
ekki hrifin af þessari norður
leið yfir Atlantshafið; hélt syðri
leiðina betri; kvað þokurnar
slæmar. Að öðru leyti lét hann
hið bezta af ferðinni og viðtök-
ur, hvar sem þeir komu, kvað
hann óviðjafnanlega góðar.
Hlýtur ítalía og þessir flug-
garpar virðingu fyrir þetta flug-
afrek svo margra báta.
urnar úr konunni. Það átti að
sýna og sanna að hún væri gift,
fe agB þeirra, er bækistöð hefir Er hann kom t„ sjálfs sjn r
. Ukraiman Labor Hall. Skoðajíar hann komln U1 konu c|
be.r þetta þjoðræknisfélag and- af Jibara-kynbálki, er hann
ífS‘"ga Sl;a ,°,S "a,a fel°Sl" skildl 4 hi»i bjargað
fyr elt gratt s.lfur saman. honum með þvi að hann giftist
“ sér.
Árið 1924 lögðu nokkrir þýzk- Og svo voru þau gift. Sagði
ir vísinda menn af stað í leið-,Huth, að eitt af giftingar-at-
angur til Brazilíu. Hét formað- ] höfninni hafði verið það, að
ur fararinnar dr. Otto Schulze. dregnar hefðu verið augnatenn-
Efnafræðingur var og í förinni
er Herman Huth heitir. Leið-
angurinn var hafin í þarfir eða tákna sama og giftingar-
læknavísinda. Ætlaði dr. Sch- hringur. Frá þeirri stundu sagð-
ulze sér að rannsaka hvort ekki ist Huth hafa gert alt sem hon-
væri yfir einhver ný lyf hægt um var unt að frétta um mann-
að komast, gerð úr trjám í
Brazilíu. En til manna þessara
hefir ekkert frézt síðan og var
alment álitið að þeir væru allir
dauðir. Höfðu og fregnir borist
um að nokkrir þeirra hefðu
veikst, sem styrkti menn í þeirri
trú, að þeir hefðu farist.
En nú bregður svo við, að
einn þessara manna er í leitirn-
ar kominn. Er það efnafræð-
ingurinn Huth. Kom hann til
Guayaquil í Ecuador-ríki 13.
íslandsglíman var háð á í-
þróttavellinum í gær, í blíðskap-
arveðri. Keppendur voru sex,
því að einn, Leo Sveinsson,
gekk úr leik vegna veikinda.
Úrslitin urðu að Lárus Soló-
monsson varð hlutskarpastur og
er hann því glímukóngur ís-
lands öðru sinni.
Sigurðar Thorarensen hlaut
fegurðarglímuverðlaunin (Stef-
nuhörnið). —
Glímuvinningar voru svo, að
Lárus Salómonsson fekk 4 vinn-
inga, Ágúst Kristjánsson, Georg
Þorstinsson og Sigurður Thor-
arensen sína þrjá vinningana
hvor, Þorsteinn Einarsson 2
vinninga, en Hinrik Þórðarson
engan.
Glíman fór vel fram þótt pall-
urinn væri ekki góður. Mátti
lar sjá mörg falleg brögð, en
fallegasta bragðið var það er
Sigurður Thorarensen lagði
lárus Salómonsson á.
stæða. En samt er það svo, að
enn á hún talsvert ólært í því
að sýna fána sínum þá virð-
ingu, er honum ber. Eða ekki
er það mikill virðingarvottur,
þegar það “gleymist” að draga
hann á stöng á opinberum bygg
ingum, þann dag, sem hann er
orðinn lögleg eign þjóðarinnar,
svo sem hér héfir átt sér stað
nokkrum sinnum 19. júní. Von-
andi er að sú “gleymska” hendi
ekki framar.
19. júní er einnig sá dagur
sem veitti hinum fjölmenna hóp
pólitiskra réttleysingja, konun-
um, nokkur stjórnmálaleg rétt-
indi. Þessa hafa konur hingað
til minst, og í minningu þess
gengust þær fyrir að koma upp
Landsspítalanum. Það er á-
reiðanlegt að það er framtaki
og fjársöfnum kvennanna að
þakka, að hafist var handa um
þá nauðsynjastofnun, og að hún
er nú löngu upp kominn þrátt
fyrir það að um tíma liti svo út,
sem hún frekar gyldi þess en
nyti, að það voru konur lands-
ins, sem þar höfðu átt frum-
kvæðið. Það gátu þær látið
sig litlu skifta, hvert það verk,
scm unið er af góðum hug, og
til almennra heilla horfir, held-
ur sínu fulla gildi, þótt það
mæti smásálarskap og dutlung-
um af hendi þeirra, sem öðrum
frekar ber skylda til að viður-
kenna það.
að minnast þess að nú eru þær
frjálsar í landi sínu. — Mbl.
Frh. á 5 bls.
flokk þennan, hver væri foringi
hans og hverjar skyldur ýmsra
hinna heldri manna er þeirra á
meðal væru. Kvað hann kon-
una hafa treyst sér og smám
saman náði liann trausti töfra-
lækna þeirra og foringja. Kvað
hann þá hafa trúað því, að
hann væri yfirnáttúrlegur mað-
ur að vitsmunum, eftir að hann
var svo kominn niður í máli
þeirra, að hann gat farið að
skýia fyrir þeim eðli og veru-
júlí. Hefir hann hina hörmu-lleik Ýmsra hluta, er þeir höfðu
legustu sögu að segja af leið-len£a öugmynd um.
angrinum. ' Eftir nokkurn tíma, hættu
VIÐ ÍSLENDINGAFLJÓT
19. J0NÍ
Dagurinn 19. júní er einn
þeirra daga, sem íslenzka þjóð-
in má með réttu telja merkis-
dag í sögu sinni, hliðstæðan 1.
desember og 17. júní. Er þetta
af tveim ástæðum. Þann dag
voru samþyktar þær breyting
ar á stjórnskipunarlögum þjóð-
arinnar, er fyrst komu á nokkru
jafnrétti milli þegna landsins, að
því er snertir afskifti þeirra af
stjórnmálum og þann dag var
sá endir bundinn á fánamál
þjóðarinnar, sem allir höfðu á-
stæðu að fagna.
Dagur þessi er því merkis-
dagur í stjórnmálasögu vorri,
sögu sóknar réttinda vorra í
hendur sambandsþjóðar vorrar,
engu síður en 1. desember. Fán-
inn — ríkisfáninn — er hverri
þjóð tákn og ímynd sjálfstæðis
hennar, og hefir hann verið
mörgum þjóðum sú eign, sem
Það er fátt, sem hefir betri
áhrif á mig, sem þessar línur
rita, en að vera þar staddur sem
stór hópur íslendinga er saman
komin, til þess að ræða áhuga-
mál sín, í einlægni og velvild,
til manna og málefna, og þar
sem gestrisni og alúð skipa
öndvegi slíks mannfagnaðar.
Eg var nýlega staddur á slíku
móti, sepi var hið 10. ársþing
Sambandssafnaðar íslendinga í
Vesturheimi, sem haldið var í
Riverton dagana 8—10 júlí, og
finst mér að eg geti ekki látið
íhjá líða að minnast þess með
fáum roðum, og þá sérstaklega,
að tjá því fólki er undirbúning
og móttöku gesta hafði með
höndum, mitt innilegasta þakk-
læti fyrir allan þann höfðing-
skap, rausn og góðvild er kirkju
þingsgestunum var sýnd.
Eg hefði ekki komið til þess-
ara sögulegu stöðva íslendinga
hér í landi áður, og fanst mér
sem opnaðist fyrir mér heill
heimur liðins tíma að líta yfir
þær slóðir, og tengja við þær
nær 60 ára lífsbaráttu svo
margra göfugra manna og
kvenna af þjóðflokki vorum
sem þar um slóðir reistu sér
bygðir og bú, en eru nú margir
hverjir gengnir til hinstu hvíldar
en í þeirra stað hafa hinir
hraustu og frjálsmannlegu af
komendur þeirra tekið við, og
halda starfinu áfram sér til
gagns og þjóð vorri til sæmdar
Síðari part dags þess 8. júlí
var kirkjuþingið sett af forseta
þess séra Ragnari Kvaran, að
fjölda fólks viðstöddu. Að
kvöldi hins sama dags flutti
séra R. K. fyrirlestur, sem þeg-
ar hefir verið birtur í Heims-
krinlu, og var aðsókn svo mikil
að vart var rúm fyrir alla inni
í kirkjunni. Var fyrirlesturinn
hinn snjallasti, og svo skörug-
lega fluttur, að öllum var sönn
unun á að heyra.
Næsta dag, sem var sunnu-
dagur fór fram guðsþjónusta
kl. 2 e. h. og var kirkjan svo
full af fólki er tekið var til
messu, að vart var sæti fyrir
alla viðstadda. Við þá guðs-
þjónustu flutti séra Rögnvaldur
Pétursson prédikun, skýra og
sköruglega eins og honura
er lagið, að lokinni prédikun
skýrði séra Ragnar Kvaran þrjú
börn. Var guðsþj&nusta þessi,
ein með þeim hátíðlegustu sem
eg hefi séð um langt skeið, og
mun flestum er viðstaddir voru
hafa fundist hið sama.
Næsta dag (þ. 10) fóru fram
almenn þingstörf, og tók þing-
heimur með áhuga og einlægni
mjög innlegan þátt í störfum
lingsins, hygg eg eftir því að
dæma er fram kom á þmginu,
að frjálstrúarhreyfingin, meðal
vor íslendinga eigi sérstaka, og
mjög ábyggilega stuðningsmenn
iar um slóðir.
Að kvöldinu til flutti séra
Guðm. Árnason, fyrirlestur, fyr-
ir fullu húsi, svo vart voru sæti
fyrir alla, er hann nefndi: Of-
beldi, íhald og frelsi. Er fyrir-
lesturinn hinn merkilegasti, og
sýnir greinilega, þær miklu gáf-
ur og hugsana auð er séra G. Á.
yfir að ráða. Var gerður að
fyrirlestrinum hinn besti róm-
ur. Vonandi að fyrirlesturinn
birtist á prenti áður langt líður.
Sunndaginn þann 9. júlí,
hafði samband Kvenfélaga
Kirkjufélagsins, ársþing sitt, er
mér ekki kunnugt um þingmál
peirra, en verða vonandi birt á
prenti. Auk þingstarfa sinna
fluttu þrjár konur erindi, um
friðarmál, voru þau öll vel sótt,
og áheyrilega flutt. Það er
gleðilegt tákn tímanna, að kon-
ur meðal þjóðflokks vors, eru
að taka það stóra alheimsmál
til íhugunar, og gera það að
sínu háli, og leitast við að gera
sér gein fyrir, hvað valda muni,
ófriðar og stríðs hættunni í
heiminum. Það er með stríð og
styrjaldir eins og hver önnur
mannanna mein, að áður hægt
sé að lækna þau verður orsökin
fyrir sýkinni að vera fundin.
Það sem mestu máli skiftir nú
sem stendur, viðvíkjandi friðar
málunum, er að leita eftir ófrið-
ar sóttveikinni, og ryðja henni
úr vegi, eða einangra hana svo
hún valdi ekki vandræðum. Eg
ona að skarpskygni kvenna,
verði engu síður glögg á að upp-
götva hina réttu orsök ófriðar
hættunnar, en reynst hefir
hingað til um slíkar tilraunir
meðal flestra karlmanna.
Alt lijálpaðist að til þess að
gera kirkjuþing þetta hið á-
nægjulegasta, veður var hið á-
kjósanlegast, vegir þurrir, svo
fólk úr fjarlægum sóknum gat
sótt þingið og notið ánægju af
því, bæði að heyra það sem
fram fór og mæta kunningum
sínum, og þannig treysta vin-
áttu og einingar bönd milli sín,
og kynnanst öðrum er þeir
höfðu eigi þekt áður. Slík
mannamót, sem hið áminsta
kirkjuþing, eru, og ættu að geta
verið til stórrar uppbyggingar,
og félagslegrar eflingar meðal
íslendinga, bæði kirkjulega og
þjóðernislega. Ef slíku tak-
marki verður náð, þá er vel var-
ið allri þeirri fyrirhöfn, og
kostnaði, sem fólk leggur á sig
til viðhalds slíkri starfsemi.
G. E. Eyford.