Heimskringla - 03.01.1934, Síða 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 3. JANÚAR 1934
ITiciinskringla
(StofnuO 1SS6)
Kemur út á hverjum miOvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
SSS 00 s55 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimi: 86 537 _____
Verfl blaSsins er $3.00 árgangurinn borgist
fyrirfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
RáOsmaður TH. PETURSSON
S53 Sargent Ave., Winnipeg
Manager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
"Heimskringla” is published by
and printed by
The Viking Press Ltd.
S53-S55 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG, 3. JANÚAR 1934
J Ó L 1 9 3 3*
Meðal hinna undursömustu hluta í sið-
um vorum og háttsemi er skifting vor á
tímanum og dagamunurinn sem vér ger-
um oss. Að vísu má segja, að hringrás
tilverunnar hið ytra, æ endurtekin og æ
hin sama, setji tímamælirin sjálf, og þrýsti
þeirri aðgreining á meðvitund vora, sem
vér gerum á hinum mismunandi árstíðum.
Stytting og lenging dags, með jöfnu milli-
bili, breyting veðra, hækkun og lækkun
'sólar, skifti dags og nætur, getur auðvitað
eigi farið fram hjá oss, án þess vér veitum
því eftirtekt og vér ósjálfrátt miðum það
við afmæld tímabil. En það skýrir ekki
þann mun, er vér gerum oss hinna svip-
lausu daga er hver er öðrum líkur, þýð-
ingu þeirra, eða hinar breytilegu minn-
ingar er vér tengjum við þá. Framstreymi
eða hringrás tímans aðgreinir ekki dag-
ana, einn frá öðrum, nema þá sem drop-
ana, er fljóta burtu í sama straumnum.
Ýmsir hafa þó viljað halda því fram, að
dagamunurinn hjá oss stafi einnig af
völdum náttúrunnar. Var sú skýring
mjög almenn fyrir aldarþriðjungi síðan,
að flest eða alt í siðum vorum og hátt-
semi stafaði frá áhrifum hins ytra lífs, er
haft hefir mannkynið á valdi sínu, frá því
að það varð til. Jafnvel hinar breytilegu
hugmyndir manna, á ýmsum öldum, um
guð og tilgang lífsins, áttu að vera af
hinum sömu rótum runnar. En með
skýringu þessari, eins og með flestum
þeim skýringum, er alt eiga að skýra, er
maðurinn sjálfur eigi tekinn til greina né
vitsmuna og vaxtarþarfir hans, sem þó
hlýtur að vera höfuð þáttur þessa máls,
því athafnir hans og ákvarðanir hljóta þó
jafnan að eiga að mestu leyti upptök sín
hjá honum sjálfum.
Daga munurinn, eða aðgreining sér-
stakra daga frá öðrum, hefir verið gerður
með ýmsum hætti á liðnum öldum, en
aðallega hefir munurinn komið fram f því
að einhverjir sérstakir dagar hafa orðið
eins konar bil eða rof í hið tilbreytingar
snauða og litardaufa hversdags lff, er alla
jafnast er óslitin endurtekning sömu
hugsana og sama starfsins frá því bern-
sku árunum lýkur og niður til æfilok-
anna. Að kasta af sér því oki, losast úr
þeim viðjum, er reyra jafnt að hinu and-
lega sem hinu líkamlega lífi varð nauð-
syn ef ekki átti alt að kefja undir oki
kyrstöðunnar og lífið að staðna og
steinrenna. Vaxtarþörfin, sem lífinu er
samfara krafðist þess og eina úrlausnin
varð þessi, að greina frá sérstaka daga,
og þannig slíta þessa endalausu hringferð
hversdagslífsins, og finna eitthvað annað
er hugurinn gæti dvalið við þá stundina.
Þessir sérstöku dagar hlutu nafnið há-
tíðir, og utan um þá fléttuðust svo minn-
ingar og sagnir frá horfnu mannlífi, er
skýra áttu merkingu þeirra og uppruna,
er veittu þeim æ dýpri þýðingu og meiri
helgi sem tímar liðu fram.
Merkust allra þessara hátíða, er hátíð
þessa dags, Jólahátíðin. Hún er hátíð er
á margháttaðri og lengri sögu en allar
aðrar hátíðir, sem oss eru kunnar, og
meira og fegurra minningasafn en þær*
allar til samans. Ekki er unt að fara svo
langt aftur í hina elztu forneskju að
hennar geti ekki, hún er óaðskiljanleg
þroska og trúarbragða sögu vorra tev-
tonsku þjóða. Svo er uppruni hennar
forn að eigi verður nafn hennar skýrt
eða rakið til neins þess orðs, hugsunar
eða heitis er vér þekkjum nú. Hún hefir
ávalt verið haldin um svipað leyti svo
framt sem menn vita, þegar ljósin hafa
* Ræða flutt í Sambandskirkjunni á
Jóladaginn.
logað lægst úti í ríki náttúrunnar, en
nótt verið myrkust og lengst. Bendir það
óneitanlega á þann sérstaka uppruna
hennar og allra hátíða, hina innri þörf,
að brjóta þann litardaufa tilveru hring,
rjúfa hin ytri myrkur, svo að lífið týndist
ekki í hinhi endalausu nótt og yrði úti i
byljum líkamlegra og andlegra frosta og
hríða. Enda hafa henni jafnan verið
samfara, svo framt sem sagan greinir,
fögnuður, lotning og gleði, sem vermt
hafa hinar mannlegu tilfinningar og- veitt
þeim skilyrðin til að þroskast og lifa. Og
upp af þessum einkennum hennar hafa
sprottið upp minningarnar er flokkað
hafa sig um hana, — innilegustu og helg-
ustu guðspjöllin. Svo blíðar og fagrar
eru þær flestar að þær eru eins og hinn
værasti svefn eftir vöku og þrauta nótt.
eða hinn yndislegasti draumur. Hin ytri
náttúra verður blíðari, kuldinn ytra miss-
ir máttinn, jámgreipar íss og frosta lina
tökin, fyrir hinum ylþýða blæ, er líður
yfir húmlönd hugans og alheiðir hinn
friðsæla stjörnuhimin nætur. Andi ró-
semdar og friðar hvílir yfir mállausum
dýrum — eða svo hljóða minningarnar —
þessum þögulu samþjónum mannanna, og
vekur í hinum frumstæða huga þeirra, er
svo litlu orkar, samhygð og samliðun. Þá
leysist og líka alt úr læðingi er fjötrað
hefir verið og rís af dvala það sem í dái
hefir hvílt, sem snert hafi verið með
töfrasprota. Allir huldir vættir, er búa í
björgum og klettum, komast á sveim og
vakna með mönnunum, fyltir samúð og
góðvild til þeirra, því eins og þeir, fagna
þeir líka frelsinu, að vera leystir frá á-
nauðar oki hinnar tilbreytingalausu hring-
ferðar lífsbaráttunnar.
Ekki þarf lengi að grafa í sögnum þess-
um og minningum, til þess að finna, að
þær eru allar runnar innan frá, þó færðar
séu yfir á hina ytri náttúru. Andar og
vættir lokaðir inni í hömrum og hellrum
eru inni læstar vonir og þrár og draumar
um víðtækara líf og hluttekningar meira.
Hversdags áhyggjurnar, erfiðið, sjálfsum-
hyggjan, lífsbaráttan, verkar í þá átt að
einangra manninn og aðskilja hann frá
meðvegfarendunum. Það er eðli þeirra
sem eigi verður umflúið. Maðurinn er
einn um þessa hluti hvar og hversu sem
hann er settur; einn einstaklingur, að-
greindur frá öllum öðrum einstaklingum,
sem eru þó einnig eins settir og hann, —
einir líka um þessi efni. En svo bætist
ýmislegt fleira ofan á þetta sem mann-
legu lífi er áskapað og eigi verður breytt.
Maðurinn verður einn að lifa sínu eigin
lífi. Hann er einn um hugsanir sínar,
einn um orkubeiting sína við erfiðið, einn
í sjúkdómum og einn í dauða. Þessi á-
skapaða einangrun, ásamt hinu, verkar
með jöfnu og stöðugu afli á það að þrýsta
honum niður, óskíra fyrir honum þær
hliðar lífsins sem að honum snúa, þrengja
sjóndeildar hringinn og loka hann inni í
sjálfum sér. Alt þetta dregur úr nautn-
inni að lifa, skapar einræni og þungsinni
og styrkir þá hugsun sem á öllum tímum
gerir vert við sig; að sælast sé að hafa
aldrei verið til, aldrei hugsað, aldrei von-
að, aldrei þráð, aldrei lifað. Sú hugsun
er sýking, sprottin af þessari ein-
angran er skapar þann ásetning eða til-
gang er stundum virðist hafa heltekið
vilja aflið; að lifa eingöngu með sjálfum
sér, með sig einan að forunaut. Er til
langframa lætur verður sambúðin ekki
ánægjulegri en svo að æðstu gæðin verða
í því fólgin að vera leystur frá slíku sam-
félagi og mega hætta að vera til.
Nauðsynin að losast úr slíkri ánauð
hefir fundið þá útleið úr fangavistinni, að
hefja sérstaka daga yfir lágstreymi tím-
ans. Með því er brotið skarð í múr þess-
arar innilokunar. Hvort það hefir verið
jafn ljóst í fyrstu fornöld sem það er nú,
má ef til vill efast um, þó eru sagnir þær
einkennilegar, er varðveizt hafa frá elztu
tíð, að á hátða nóttum — hinum heígu
nóttum — fengu þeir sem í álögum voru,
að leggja af sér álaga haminn og lifa í
samfagnaði og unaði með þeim er verið
höfðu þeim kærastir, ættingjum og vin-
um. Öll hin óeðlilegu höft voru slitin,
andinn og hugurinn var frjáls, sem stign-
ir væri út úr hömrum og hellrum er þeir
höfðu verið lokaðir í um allar hinar löngu
óminnis stundir ársins. Er vér athugum
hið undur ljúfa dulsæis- og líkinga- mál
sem allar slíkar fornsagnir eru færðar í,
er næst að álíta að nauðsyn og þýðing
hátíðahaldsins hafi snemma verið ljós í
meðvitund mannkynsins.
Þráin eftir samræmi og samhygð og
samlíðan, þráin eftir frelsi og lausn frá
rökkur tilveru lífsbaráttunnar, löngunin
eftir góðfýsi og bræðralagl og vináttu, er
sú kend mannlegrar sálar, er allar hátíð-
ar eru reistar á, þó hvergi komi það ljós-
ar fram en í sjálfri Jólahátíðinni. Snemma
er helgi lýst yfir henni, sem þýddi frið,
jöfnuð og sátt meðal manna, jafnvel fyrir-
gefning misgerða. Helgi þessi var nefnd
á miðöldunum guðs friður. Guðsfriði var
lýst yfir alla hina fomu jóladaga, frá jóla
aftni til þrettánda dags. Þá voru athvarfs
og hælislausir menn hýstir, hungraðir
saddir, og sekum mönnum frítt að fara
hvort sem vildi, sækja helga staði og
beygja þar kné sín í lotningu fyrir hinu
guðlega valdi er gaf þeim frelsi þeirra um
stund og leyfði þeim samgang við sína
samferðamenn, er þeir höfðu fyrirgert
rétti sínum til að hafa samneyti við. Guð
réði og hann gaf þenna frið, bamið í
jötunni lýsti allan heim í sátt og samúð,
til barnslundarinnar sem eigi elur óvild til
neins, er eigi langrækin ,en fljót að fyrir-
gefa misgerðir. Hvílík áhrif það hefir
haft á margar iðrandi og óhamingju sam-
ar sálir verður aldrei skýrt. En sú reynd
gafst að yfir þenna stutta guðsfriðar frest
brá naumast til óhappaverka þar sem
friðurinn var haldin. Ef til vill er ekkert
dæmi sögunnar sem betur sannar en
þetta, hið raunvergulega upplag manns-
ins, að þrá hans og eftirlanganir eru til
hins góða þrátt fyrir kenning refsiréttar-
ins og fordæmingarlærdóma síðari alda.
Það er enginn kostur á að skýra frá
hinum ótal mörgu sögnum og minning-
um sem safnast hafa utan um Jólahátíð-
ina frá fyrstu tíð, eða helgi-hugsun
manna hefir tengt við hana, lesið inn í
hana út úr eigin drauma lífi sínu og þrá,
eftir meira lífi meira frelsi, meiri jöfnuði,
meiri samúð og efnisríkari æfi. Þær eru
svo margar og mismunandi, ef færðar
væri til samhengis myndu þær að nokkru
leyti mynda einskonar yfirlit yfir sögu
mannsandans. En það er ein saga öðrum
fremur er við hátíð þessa hefir verið
tengd er veitir henni sína aðal þýðingu
nú á þessum tímum, og mun svo gera um
óteljandi aldir. Um hana viljum vér fara
nokkrum orðum. Það er sagan um fæð-
ingu lítils barns “er þroskaðist að vizku
og aldri og náð hjá guði og mönnum,”
varð kennari, leiðtogi og huggari allra
eftirkomandi alda, málsvari lítilmagnans
og krefjandi réttlætisins um alla tíma.
Það er saga “Ijóssins af hæðum, til að
lýsa þeim sem sitja í myrkrunum og
dauðans skugga.” Það er saga Jesú frá
Nazareth. Án þeirrar sögu hefði hátíðin
enga þýðngu til að bera fyrir oss nú. Eg
segi þetta ekki af því, að eg sé mér þess
ekki meðvitandi að Jólin falla á þeim tíma
er dag tekur að lengja eftir lengstar næt-
ur, hér á norðurhveli jarðar, og eru því í
þeim skilningi einskonar sólarhátíð. En
hverjir eru þeir sóldýrkendur nú, sem
finna í þeim atburði svo.ákveðinn boðskap
að hann leysi fjötrana af lífi þeirra og
sál, og veiti þeim það frelsi er andi þeirra
í ánauð hversdagslífsins þráir? Sá boð-
skapur nægir oss engum lengur. Hann er
fagur sem atburður hið ytra á rás tímans
og hið innra sem líking þeirrar löngunar
sem lýst hefir sér hjá mönnunum eftir
meira Ijósi. En meira er hann ekki.
Með sameiningu Jólahátíðarinnar með
öllum hennar minningum fögrum og lík-
ingafullum, við fæðingarhátíð Jesú, hefir
hún öðlast hið fullkomnasta innihald sem
hátíðisdagur getur öðlast í siðum vorum
og trú. Fæðingardagur og dánardagur
eru tveir æðstu dagar æfinnar, hver sem
hún er, en þeirra er fæðingardagurinn
mestur. Það er koman í heiminn, byrjun
þeirrar æfi og þeirra verka sem eftir eru
skilin. Það ber lægra á fæðingardeginum
í samtíðinni en hinum, því það eru aldrei
nema fáir vitringar sem sjá stjörnu þess
sem borinn er, en allur fjöldi þeirra er
ekki sér hana fyrr en við daghvörfin þegar
íturmennið er borið til moldar; en inn í
fæðingarhátíðina fléttast samt minning
allrar æfinnar og alls þess sem hún
táknar fyrir alda og óborna. Og hvílíkar
eru eigi þær minningar og orð og dæmi
frá æfi þessa einstæða manns. Orð hans
hafa orðið að orðtökum á tungum allra
þjóða. Þau hafa borið með sér traust og
von og skýring á lífinu fyrir háa og lága
niður allar alda raðirnar sem liðnar eru
frá fæðingu hans. Þau hafa slitið ein-
angrunar fjötrana af anda og hugsun
fylgenda hans, einmitt þessa fjötra sem
rýrir lífið, þá sem vér höfum bent á, sem
hátíðirnar leysa aðeins um eyktar bil.
Æfisaga hans frá fjárhúsjötunni upp til
hæðarinar á Golgatta er mynd, táknmynd
í óeiginlegum skilningi, en mynd alls
mannlífsins á jörðinni. Engu er þar slept
frá hinu smæsta til þess stærsta er snert-
ir sálarlífið, hina andlegu tilveru og bar-
áttu mannsins, sem röskun og áhyggjum
veldur hins innra lífs. Úr öllu er leyst á
auðveldan og öllum skiljanlegan hátt, í
valdi góðviljans og góðleikans. Það er
hinn hljóði sigrandi máttur, sem
slítur fangans bönd, sem reisir
fallna á fætur, sem heggur
sundur hvert ok; það er morg-
unroðinn á fjöllunum sem frið-
inn boðar.
Það varðar litlu hverjar
einkaskoðanir vorar eru á per-
sónu hans, hvort hann var guð
eða maður, eða hvortveggja,
sem hann gat ekki verið, æfi
hans dæmi eg orð, mæla til
mannlífsins, til veruleikans sem
umlykur vora mannlegu æfi en
eigi til þess sem fyrir utan
hana er. Æfi hans byrjar á
hinni ævarandi og æ endur-
teknu sögu fátæktarinnar og
hún heldur áfram stig af stigi
upp til alsherjar samúðar með
öllu lífi, að fullkomunnar tak-
markinu sem hann sjálfur fól í
þessum orðum: “meiri elsku
hefir engin en þá að hann leggi
niður lífið fyrir vini sína.” Orð
prédikarans og sálmaskáldsins
Theodore Parkers, er hann bein-
ir til hans í sálminum “Þú mikli
vinur manna sona,” (Oh, thou
great friend of all the sons of
men”) eru beint áfram stað-
hæfing sögunnar. Hann segir:
“Vér leitum til þin: Orð þín eru
ljósið sem leiðbeina þjóðunum,
sem hrasandi og fálmandi í
svartnættinú, bíða dagrenning-
arinnar. Já, þú ert enn lífið:
þú ert vegurinn sem þeir hafa
farið er helgunina hafa hlotið —
ljósið, lífið, vegur guðs; og þeir
sem vona einlægast og heitast
biðja, þreyta störf sín í því ljósi,
lífi og sannleika sem þú hefir
þeim fengið.”
Að líkindum hefir fæðing
hans eigi borið upp á þenna dag,
en það varðar heldur eigi neinu.
“Svo lítil frétt var fæðing hans
í fjárhúsjötu hirðingans, að dag
og ártal engin reit, um aldur
hans ei nokkur veit.” En svo
er farið með fleiri mannanna
ágætustu sona. Og það er fagn-
aðar efni. Þess frjálsari er
minning þeirra og óháðari stað
og tíma. Þess nákomnari og
tengdari verður minningin öll-
um stöðum og öllum tímum.
Þess varanlegra gildi öðlast sú
minning.
inn lagður og framrenslis skurð
ir grafnir og verkfræðingarnir
Holt og Mann lýstu velþóknan
sinni yfir starfi okkar og greiddu
andvirðið. — Jón Júlíus var
verkstjóri og kanadisku menn-
irnir buðust til að vinna áfram
með mér ef eg freistaðist að
halda áfram. En eg hafði þá
annað starf með höndum, sem
tók alla mína krafta og hugsun,
það haust, er var að kom blað-
inu Heimskringlu á fastan og
traustan grundvöll, sem merkis
bera og málsvari íslands vina og
íslenzkra landnámsmanna vest-
an hafs.
Fyrsta blað Heimskringlu rit-
að á íslenzku og einnig sum-
part á ensku og fleiri málum
kom út þ. 6. sept. 1886, réttum
12 árum og 1 degi eftir að 350
vesturfarar — þar af 300 héðan
frá Akureyri og 50 frá Sauðár-
króki (við Skagafjörð), höfðum
lent með Allan línuskipinu St.
Patrick í borginni Quebec; á
meðan hafði eg flækst — næsta
dag (6. sept) vestur til Montreal
og þaðan alla leið til borgarinn-
ar Toronto ásamt meginhluta
allra okkar vesturfara fyrir for-
tölur og gyllingar hins kæna og
orðhvata vesturfara-agents, Sig-
tryggs Jónassonar, fóstursonar
Péturs Hafsteins, amtmanns hér
á Möðruvöllum. Frændi minn
Jóhannes Arngrímsson hafði
líka komið til Quebec-borgar 5.
sept. 1874, en hann kom ekki
um borð á skipið eins og Sig-
tryggur. Hvorki eg ná aðrir,
sem ekki höfðu þegnskrifað sig
jtil að fara með Arngr. til Nýja
Skotlands fengu að sjá hann.
Allir sem Sigtryggur fekk til að
fara með sér voru komnir úr
borginni sjóleið til Toronto-
borgar — svo fór um sjóferð þá.
Þannig atvikaðist það að megin-
þorri vesturfara fór það ár til
Ontario og voru þar um vetur-
inn þar til næsta ár að fjöldinn
,fór með Sigtryggi að svonefndu
Nýja íslandi. Þá varð Sigtr.
Jónasson þeirra aðal-foringi —
(meira síðar).
Bið að heilsa.
F. B. Arngrímssorr
Jólahátíðin er helguð minn-
ingunni um fæðingu hans. Betri
dagur varð ekki valinn, með
hinum margvíslegu minningum
ljúfum og dýrmætum, óteljandi
margra en löngu horfinna kyn-
slóða. Með þeirri knýting há-
tíðarinnar við upphafsdaginn í
æfi hans, eru allar þær minn-
ingar endurskírðar og færðar í
nánara samband við mannlífið.
En höfuð inntak hátíðarinnar
verður minning hans og dæmi.
Þau eru úrlausn hinnar æfa-
gömlu spumingar, hvemig fá-
um vér frelsað oss frá sjálfum
oss. Veri sá andi hátíðarinnar
oss öllum nálægur. Guð gefi
yður öllum gleðileg Jól.
R. P.
BRÉF FRÁ AKUREYRI
Blaðið Hkr. nr. 50. LXVII.
árg. útg. 13 sept., færir mér þá
fregn að Jón Júlíus Jónsson,
fæddur á Akureyri 19. júlf 1858
sé dáinn, hafi andast s. 1. laug-
ardag (9. sept.) og verið jarð-
settur 12. sept. frá Fyrstu lút.
kirkju f Wpeg að fjölmenni við-
stöddu. Finn eg mér skilt að
votta ættingjum og vinum hins
látna frumherja Vestur-íslend-
inga samhrygð mína við að sjá
hann frá sér tekinn. En eitt er
sem aldrei deyr: “Orðstýr hverj-
um sér góðan getur.”
Eg læt þess getið að nýnefnd-
ur Jón Júlíus var helzti hjálpar-
maður minn siðla sumarsins
1886 er eg tókst á hendur þó
lítt vanur við jámbrautarlagn-1
ingar — hafði aðeins verið(
nokkrar vikur að járnbrautar- j
lagning austur í Ontario — að
leggja i/2 (hálfa) enska mílu
(eða tvær) af brautinni við
suðurenda Manitoba-vatns; —
hafði eg 10 (tíu) íslendinga og(
þrjá Kanadamenn sem höfðu
hesta og nýtízku mokstrarvélar.'
Á tilteknum tíma var grunnur-
AUGLÝSINGAR
frá fornöld til vorra tíma
Ef menn ætla að auglýsingar
sé eitt af sérkennum nútímans,
þá skjöplast mönnum hrapal-
lega. Á dögum hinna fornu Róm
verja voru auglýsingar mikið
notaðar. Og elsta auklýsing sem
sagan getur um, er frá dögum
hinna fyrstu Faraoa. Þá var
þræll látinn fara um götur
Memphis, með auglýsingaspjöld
í bak og fyrir, og var á þau út-
málað hvar hægt væri að fá
bestan mat fyrir lægst verð.
I í British Museum er geymd
papyrusörk frá blómaöld Egyp-
talands, og er þar lýst eftir
j strokuþræli. Er það ekki alveg
hið sama og nú, þegar lögregla
auglýsir einhverja bófa, sem
hún vill ná í? Eftirfarandi aug-
lýsing er frá árinu 3320 fyrir
Krists fæðingu og segir frá þvf
að kaupmaðurinn Sehed Ba
Rhaser hafi fílabein til sölu:
“Ódýrt, ódýrt, er á þessu ári
hið góða fílabein frá dölunum
hjá Jehekto. Komið til mín þér
íbúar í Memphis. Sjáið, undrist
og kaupið!” Er þetta ekki ó-
sköp svipað auglýsingum nú á
dögum?
Grikkir lærðu auglýsingalist-
ina af Egyptum og frá Hellas
barst hún til Róm og náði þar
mikilli útbreiðslu. Kvað svo
ramt að þessu, að menn eins
j og Cato og Cicero reyndu að
bannfæra auglýsingar, en það
tókst ekki.
Leiksýningar, gladiatora-bar-
dagar og glímur voru auglýstar
á þann hátt að þrælar voru
látnir ganga um götur með aug-
lýsingaspjöld. Ekki voru þá nein
takmörk fyrir því hvemig mætti
auglýsa, það sýnir eftirfarandi
auglýsing sem fanst í rústum
Pompei: „
— Hér eru bökuð stærst
brauð í borginna og eru þau þá