Heimskringla - 21.03.1934, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 21. MARZ 1934
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
Og svo er Charles W. Eliotj
talin sá fjórði, og ræðan sem
hann flutti: “The Religion of
the Future”, árið 1909, erj
talin að hafa verið eins áhrifa j
mikil og hafa vakið eins mikla
athygli og hinar ræðurnar, flutt-
ar af fyrirrennurum hans.
En þar sem hinir þrír voru
prestar, þá var Eliot leikmað-
ur, og nafnfrægari fyrir aðra
starfsemi en þá að rita og ræða
um trúmál. En trú hans, skoð-
anirnar sem hann fylgdi, trú
skynseminnar, var ætíð efst í
huga hans, og í öllum sínum
opinberum ræðum segir hann
mönnum hiklaust, að hann
byggi allar sínar skoðanir í
kenslumálum og öllu öðru, á
trúarbrögðum sínum og að sú
trú sé frjáls og óháð, og að
þessi trú sé hin Unitariska trú.
Hann skrifaði tvö önnur rit
um trúmál: “Twentieth Century
Christianity” skrifaði hann árið,
1913 og flutti það í ræðu á;
kirkjuþingi Unitara í Buffalo í
New York ríki, og “The Crying
Need of a Renewed Christian»
ity”, sem hann flutti á kirkju-
þingí' í Phiiadelphia árið 1914.
1 þessum ritum leggur hann
áherzlu á nauðsynina á frelsi í
staðin fyrir valdboð, (author-
ity), í trúmálum, hann heldur
því fram að kenningar Jesú séu
ævarandi undirstaða alls hins
bezta og fegursta í sögu mann-
kynsins eftir hans dag, og að
hann muni 'hafa verið æðsti
kennarinn fyrir trúarbrögð
framtíðarinnar, því að niður-
staða þeirrar trúar hljóti að
vera hugsjónin um bræðralag
milli pianna.
Samkvæmt þessari kenningu,
skrifaði Eliot á einum stað, að
hin “verulega kristni væri ekki
bundin við neitt kenninga kerfi
eða fast og bundið fyrirkomu-
lag í stjórn, hugsunarhætti eða
vilja mannkynsins. Heldur væri
sönn kristni líferni eða breytni
manna yfir æfina (a way of
life)”. Og hann trúði því að
Unitara trúin hjálpaði mönnum
betur en nokkur önnur trú til
að breyta vel og skynsamlega,
og að komast að eins sannri
niðurstöðu og hægt er á því
hvað sé innifalið í kristinni
trú.
Það hefir borist til mín fyrir
ekki löngu síðan lítið blað þar
sem eru skráð á fáein orð
eftir Eliot, þar sem hann gerir
nokkra grein fyrir Unitara
trúnni. Og meðal annars segir
hann:
“Eg hefi aldrei séð nokkra
menn sem hafa tekið á móti á-
byggjuni, þjáningum, sorg, eða
dauða, með meiri rósemi eða |
heiðríki hugarfars, en þeir, sem
hafa verið Unitarar. Unitara
trúin er mér kær því að eg var
fæddur undir hennar merkjum
og var mentaður undir henn-
ar áhrifum og eg hefi fund-
ið aí reynslunni, og við
athugunm mína á öðrum að hún
er trú sem mestan fögnuð flyt- ’
ur á tímum meðlætisins og er.
öruggasta trúin þegar raunir og
mótlæti bera að höndum. Ef
það er nokkuð í þessum heimi,
sem eg er þakklátur fyrir, og
það er margt, þá er það
það að eg var fæddur og upp-
alinn og hefi ætíð lifað við birtu
hreinskijinnar og sannfærandi
trúar, Unitaratrúarinnar. Og
mér finst það vera heilög skylda
mín að útbreiða þessa trú.”
Og um þennan merka mann,
Charles W. Eliot, hafa verið
skrifuð af öðrum þessi orð:
"Um 40 ár, sem forseti við
frægan háskóla, hafði hann
meiri áhrif á allar stéttir mann-
félagsins í landi sínu heldur en
er vanalegt að skólastjórar hafi.
Á seinni árum hans sem for-
seti Harvard háskólans og enn-
þá meira eftir að hann hafði
sagt af sér þeirri stöðu, leitaði
fólk í hundrað þúsunda tali
leiðbeininga hans, ekki einungis
í mentamálum heldur og í öll-
um málum sem komu þjóðinni
við, stjórnmálum, iðnaðarmál-
um, þjóðfélagsmálum og sið-
ferðismálum. Aðrir leiðtogar
hafa sprottið upp og horfið
aftur, og sumir hafa verið, um
stutt skeið alkunnari en hann,
en það er ómögulegt að nefna
einn einasta mann sem hefir
ráðið jafn stöðugt og yfir svo
langan tíma, yfir skilningi og
vitsmunum þjóðar sinnar sem
Charles W. Eliot.”
VESTUR-ÍSLENDINGAR
OG HEIMAÞJÓÐIN
í mörg ár var íslenzka þjóðin
afskekt og langt frá öðrum
þjóðum, og hún er það enn
landfræðislega, en samgöngurn-
ar og það sem þeim er samfara,
hefir fært hana nær stærri
þjóðunum og kynt hana. Bók-
mentir þjóðarinnar hafa einnig
kynt hana víða um lönd, en
engin kynning á þjóðinni, sið-
um hennar, venjum hennar og
á allri menning hennar, hefir
verið eins víðtæk og áhrifa
mikil eins og vestur flutning-
arnir, því þó ferðalög einstakl-
inga, auglýsingar, myndasýn-
ingar og annað því líkt sé mikils
virði, þá eru lifandi myndirnar
— fólkið sjálft áhrifa mest.
Eg ætla mér ekki að fara að
lýsa því hér hvernig auglýsing
að Vestur-íslendingar hafa
reynst heimaþjóðinni, né heldur
hvernig að þeir gera það nú.
Eg vil aðeins minna menn á
þann ómótmælanlega sannleika
að þeir hafa verið það, eru það
nú og verða um lengri eða
skemmri tíma.
Eg veit ekki hversu skýr að
sú aðstaða gagnvart heimaþjóð-
inni hefir verið eða er, alment
talað, en eg veit að hún hefir
verið ljós fyrir allmörgum og ó-
sjálfrátt hafa þeir allir fundið til
hennar. Það er ekki íslenzkur
maður, eða íslenzk kona, né
heldur afkomendur þeirra til í
Ameríku, sem ekki hafa tekið
upp þykkju er þeim hefir fund-
ist að þjóð þeirra eða landi hafi
verði íiallmælt, að ósekju eða
sem ekki gleðjast út af vel-
gengni íslenzku þjóðarinnar og
hryggjast út af mótlæti henn-
ar. Þetta er nú ekki aðeins
eðlilegt, heldur með öllu óum-
flýjanlegt þar sem skyldleikinn
er svo nákominn og sifja böndin
vegna móðgunar þeirrar sem þe
svo sterk, en mönnum þótti mið-
ur við þá móðgun, ekki aðeins
þeir persónulega urðu fyrir, það
varunóðgun gegn þeim, að sjálf-
sögðu, en það var líka móðgun
gegn þjóð þeirra, þeir vissu og
vita að sómi einstaklingsins og
sómi þjóðar hans var eitt og
hið sama í augum hérlends
samtíðarfólks hans. Vestur-ís-
lendingar og íslenzka þjóðin í
sama númerinu og sama álitinu,
í sömu niðurlögingunni, eða í
sömu upphefðinni. Vestur-ís-
lendingar voru og eru óumflýj-
anlega kjörnir til að vera merk-
isberar íslenzkrar menningar í
vesturheimi, sem aftur gerir það
að verkum, að þeir verða ekki
aðeins að vaka yfir sínum
sóma og heiður, persónulega,
heldur líka heiðri þjóðar sinnar.
Þegar um Vestur-íslendinga
er að ræða frá þessu sjónar-
miði, þá verður að deila þeim í
tvent. Fyrst sem einstaklinga
og í öðru lagi sem heild. Sem
einstaklingar hafa þeir reynst
vel og hvívetna komið fram
sjálfum sér og þjóð sinni til
sóma. Þeir hafa fylt og fylla
æðri og lægri stöður hér í álfu
og áunnið sér virðingu og tiltrú
alsstaðar og á því sviði komið
fram sem merkisberar er hver
þjóð má vera meira en ánægð
með.
Sem heild er nokkuð öðru
máli verið að gegna, þar hafa
þeir verið og eru skiftir sem
hefir veikt þá svo að þeir hafa
■.......... V ... II .
ekki getað náð sama haldi á
hlutunum og þeir hefðu getað
og gætu ef þeir væru allir sam-
taka, en þrátt fyrir þann farar-
tálma hafa þeir þó sótt fram
sem heildir, svo að önnur þjóð-
arbrot hafa ekki gert þáð betur
.þegar tiliit er tekið til mann-
fjölda, nema ef vera skyldu
Gyðingar, sem að því er sam-
heldni og þjóðrækni snertir eru
víst einstæðir sem hefir og gef-
ið þeim það afl að þeir ráða nú
lofum og lögum um þýðingar-
mestu mál þjóðanna.
Þegar um heildar samtök
Vestur-íslendinga er að ræða,
þá eru það stofnanir þeirra sem
til greina koma því um þær
safnast þeir saman, þær eru
brennipúnkturinn í tilveru þeirra
sem sérstakrar heildar og í þeim
felst menningar kjarni sá sem
þeim er annast um — sem líf-
rænastur er og þar af leiðandi
felur í sér flest skilyrði til
menningarlegs þroska. Þessar
stofhanir eru þvf fjöregg Vest-
ur-íslendinga, lífs akkerið, sem
ekki aðeins heldur þeim í höfn
í róti hafsins, heldur og líka
spegillinn sem þéir eru séðir í
og þjóð þeirra. Stofnanir þess-
ar tákna aðal menningar
straumana í lífi íslenzku þjóðar-
innar, eða það væri máske rétt-
ara að segja að þær væru kvíslir
ft-á þeim. Þetta strauma, eða
strauma kvíslir tákna blöðin,
kirkjurnar og skólinn. Menn-
ingarstrauma hins íslenzka
þjóðlífs í alda raðir. Ef að
þessir straumar hættu að renna,
þá hættu Vestur-íslendingar að
vera til sem sérstök heild og þá
hættu þeir líka að vera merkis-
berar hinnar íslenzku þjóðar hér
í álfu því þá væri ekkert til að
sérkenna þá framar.
Eg hefi heyrt menn spyrja að
því hve lengi að þessir straum-
ar geti haldið áfram að renna,
eða með öðrum orðum hve lengi
að hinar sérstöku stofnanir
Vestur-íslendinga geti staðið
hér vestra, því get eg náttúrlega
ekki svaraði, eg veit það ekki,
en annað veit eg, og það er að
það er sjálfum Vestur-íslend-
ingum, meðborgurum þeirra og
hinni íslenzku fyrir betzu, að
þessir menningar straumar
haldi sem lengst áfram að
renna.
Jóns Bjarnasonar skóli er
tákn hins þyngsta og dýpsta
menningarstraums sem vermt
hefir sál hinnar íslenzku þjóð-
ar — þess straumsins sem ylj-
aði þjóðinni um löng og dimm
vetrar kveld á einum manns
aldrinum eftir annan og sem
flutt hefir hugsanir, þekking
og andlegt atgerfi þjóðarinnar
út yfir höfin. Menningar stram-
ur sá hefir verið og er arin eld-
ur hinnar íslenzku þjóðar og
hann hefir verið og er arineld-
ur vor Vestur-íslendinga. Hvers
virði er Vestur-íslendingum það
leiðarljós? Er það ekki þess
virði að það sé glætt og látið
brenna. Er ekki sá lífskjarni
sem veitt hefir þjóðinni tfs-
lenzku, þrótt til að vinna sigur
á erfiðustu viðfangsefnum
hennar og erfiðustu aðköstum
sem henni hefir að höndum
borið, þess virði fyrir Vestur-
íslendinga sem eru hold af
hennar holdi og blóð af hennar
blóði, að láta nokkur oent af
hendi árlega, þeim Jífskjama til
viðhalds? Er hann ekki hverjum
einasta íslenzkum manni og
hverri einustu íslenzku konu
eins dollars virði á ári? Meira
þyrfti ekki, og ekki einu sinni
það ef allir vildu vera með til
þess að vernda þann líískjama
og heiður sinnar eigin þjóðar.
Það hefir verið sagt, að skól-
inn íslenzki eigi sér enga fram-
tíð, eða framtíðar möguleika,
sem er sama og segja, að menn-
ingar hugsjónir þær, sem hann
táknar eigi sér enga framtíð í
þessari álfu. Náttúrlega er eg
ekki samþykkur þessari skoðun.
í fyrsta lagi fyrir þá skuld, að
það er algerlega á valdi Vestur-
íslendinga sjálfra, hvort skólinn
og menningar hugsjónir þær
sem hann táknar, eiga langt eða
skamt líf fyrir höndum, alger-
lega á þeirra valdi hvað mikið
að þeir vilja leggja í sölurnar
fyrir þær, hversu mikils v>rði
þær eru þeim sjálfum og hversu
þýðingar miklar þeir áh'ta þær
fyrir afkomendur sína og þjóð
sína í held.
Ef að hverjum einum þeirra
fyndust þær vera dollars virði á
ári fyrir sig og sína, þá getur
líf skólans orðið langt, því ef af-
komendur þeirra sæu alvöru
foreldra sinna í því máli, og
væru látnir skilja þýðingu þá
sem hugsjónir hefðu fyrir þá og
aðra, er eg viss um, að þeir
mundu ekki bregðast þeim,
Frh. á 8. bls.
RCGISTCRED
9ull 9'ashioned
Silk ^fíosievy
Nafn þetta er ekki eintómt stát, eins og sokkarnir bera með sér. —
Öklarnir eru vel klæddir með Weldrest. Með þeim klæðast konurnar
fínustu litunum, vegna þess að Weldrest fylgir stundvíslega öllum breyt-
ingum móðsins. En það sem bezt er, þér getið valið um þykt, á verði
sem er afar hóflegt. Hver tegund er alveg upp í móðinn. Stærðir
8i£ til 10i/2.
Gljálausir Lustred
Chiffon
No. 424 — Smábands
möskvar svo þeir eru
glitsæir, silki bolir.
Clearsan, Reykbrúnir,
stálgráir, grænir, ryk-
gráir, malt, biscayne.
Parið á 75c.
Semi-Service upp í
Lisle Welt
No. 715 — Reykbrúnir,
stálgráir ryk móskir,
mexique, manoa, tape-
san, mouette. Parið 75c
Extra Sheer
Chiffon
No. S80 — 45 möskva
prjón, silki upp í fit,
úr stykkjóttu Welt. —
Reykbrúnir, biscayne,
rykmóskir, beige taupe,
og manoa. Parið $1.25
Weldrest frægu
“Triple Guard”
No. 467 —Ekta Grena-
dine Chiffon upp í fit.
Leystaprjónið jafnast
við að þykt tí-böndaða
sokka. Alkunnir fyrir
endingu. Verð parið á
$1.25.
Grenadine
Semi-Service
No. G-646 — Sex band-
að Semi-Service—silki
upþ í fit. Reykbrúnir,
biscayne, beige taupe,
ryðrauðir og manoa.
Parið $1.25.
Crepe Chiffon
No. 430 — Mjög glit-
sæir úr fínasta silki
upp í fit. Jungle, stál-
gráir, Clearson, bis-
cayne, beige taupe,
rykmóskir, malt og
reykbrúnir. Parið $1.25
Crepe Sokkar—Semi-Service þykt
No. 436 — Nýtt munstur. Rykmóskir, reyk-
brúnir biscayne og beige taupe. Parið $1.50.
1 sokkadeildinni, aðalgólfi, Portage.
<*T. EATON C2
LIMITED
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
f CANADA:
Árnes...................................F. Finnbogason
Amaranth...............................J. B. Hall lórsson
Antler....................................Magnús Tait
Áíhorg..................................G. O. Einarsson
Baldur..........................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville...............................Björn Þórðarson
Belmont....................................G. J. Oleson
Bredenbury...............................H. O. Loptsson
Brown...............................Thorst. J. Gíslason
Calgary..................../........Grímur S. Grímsson
Churchbridge..........................Magnús Hinriksson
Cypress River............................Páll Anderson
Dafoe...................................S. S. Anderson
Elfros.............................J. H. Goodmundsson
Eriksdale.............................. Ólafur Hallsson
Foam Lake.................................John Janusson
Gimli....................................K. Kjernested
Geysir..................................Tím. Böðvarsson
Glenboro...................................G. J. Oleson
Hayland.................'.............Sig. B. Helgason
Hecla.........................................Jóhann K. Johnson
Hnausa..................................Gestur S. Vídal
Hove..../..............................Andrés Skagfeld
Húsavík...:..............................John Kernested
Innisfail.......................... Hannes J. Húnfjörð
Kandahar.........................................S. S. Anderson
Keewatin................................Sigm. Björnsson
Kristnes................................ Rósm. Árnason
Langruth................................. B. Eyjólfsson
Leslie...............................Th. Guðmundsson
Lundar.............,......................Sig. Jónsson
Markertúlle.........................Hannes J. Húnfjörð
Mozart....................................Jens Elíasson
Oak Point..............................Andrés Skagfeld
Oakview.......................................Sigurður Sigfússon
Otto..rt..........................................Björn Hördal
Piney.....................................S. S. Anderson
Poplar Park........................................Sig. Sigurðsson
Red Deer............................Hannes J. Húnfjörð
Reykjavík...........................................Árni Pálsson
Riverton............................ Björn Hjörleifsson
Selkirk................................G. M. Jóhansson
Steep Rock........................................Fred Snædal
Stony Hill........................................Björn Hördal
Swan River......................................Halldór Egilsson
Tantallon........................................Guðm. ólafsson
Thornhill............................Thorst. J. Gíslason
Víðir.............................................Aug. Einarsson
Vancouver............................Mrs. Anna Harvey
Winnpegosis................................
Winnipeg Beach....................................John Kernested
Wynyard.................................S. S. Anderson
I BANDARÍKJUNUM:
Akra.................................Jón K. Einarsson
Bantry................................E. J. Breiðfjörð
Belingham, Wash....................John W. Johnson
Blaine, Wash..............................K. Goodman
Cavalier.............................Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg...........................Hannes Björnsson
Garðar................................S. M. Breiðfjörð
Grafton..............................Mrs. E. Eastman
Hallson..............................Jón K. Einarsson
Hensel................................J. K. Einarsson
Ivanhœ............-................Miss C. V. Dalmann
Milton.................................F. G. Vatnsdal
Minneota...........................Miss C. V. Dalmann
Mountain............................Hannes Björnsson
Point Roberts ......................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W
Svold.................................Jón K. Einarsson
Upham..................................E. J. Breiðfjörð
The Viking Press, Limited
Winnipeg Manitoba
I
/