Heimskringla - 09.01.1935, Qupperneq 4

4. SlÐA.
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 9. JANÚAR, 1935
Híiínskringla
(StofnuO 1886)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 oa 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsímis 86 537
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
tyrirfram. Allar borganir sendist :
THE VIKING PRESS LTD.
011 vlðskifta bréf blaðinu aðlútandi sendist:
Manager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winrúpeg
“Heimskringla” is published
and printed by
THE VIKING PRESS LTD.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man.
Telephone: 86 5S7
WINNIPEG, 9. JANÚAR, 1935
NÝMÆLI MR. BENNETTS
Þegar forsætisráðherra R. B. Bennett
var á Englandl fyrir tveimur til þremur
árum að tala máli nýrrar stefnu í við-
skiftum innan Bretaveldis, var um hann
talað, sem húmbúggista af Tómasi verka-
mannafulltrúa, sem verkamenn vita nú
ekkert orðið um nema þeim verði litið inn
í lávarðadeildina og sjái hann þar sleikj-
andi út um á meðal lávarðanna) en af
mörgum öðrum málsmetandi mönnum
var á Bennett minst sem fremsta stjórn-
málamann innan Bretaveldis. Þetta mun
ekkert eins dæmi, það skiftir vanalega í
tvö horn með skoðanir manna á mikil-
mennum. En álit manna nú yfirleitt á
'Ottawa-samningunum er vottur þeste,
hvorir hafi haft sannara að mæla.
Nýmælum þeim, sem Hon. R. B. Ben-
nett fer fram á viðvíkjandi stjórnarrekstri
þessa lands, verður eflaust tekið svipað og
viðskiftanýmælum hans fyrst innan
brezka ríkisins. Hann er aðeins byrjaður
á að skýra þá stefnu; hefir, þegar þetta
er skrifað, einungis flutt tvö erindi í út-
varpið um hana, en á mörg fleiri óflutt.
Af því sem fram hefir komið í þessum
ræðum, vakir allmikil breyting fyrir hon-
um á stjórnskipulaginu. Eflaust krefst
sumt af því breytingar við á stjórnarskrá
landsins. Samt er ekki mjög mjkið úr
því gert, enda snertir breytingin meira
vald fylkja og sambandsstjórnar í þjóð-
málaathöfnum, en nokkuð annað. Með
breyttum tímum og kreppunni, hefir það
komið í ljós, að vald sambandsstjórnar
er takmarkað í ýmsum málum af stjórn-
arskrá landsins, sem auðsætt er, að ekki
ætti að vera og er til þess eins að hefta
framkvæmdir hennar. Atvinnuleysismál -
ið er t. d. sósial eða félagsleg löggjöf,
sem fylkjunúm heyrir algerlega til frá
lagalegu sjónarmiði skoðað. Samt ber
sambandsstjómin kostnað atvinnuleysis
ins af því að hagur fylkjanna er sá, að
það er óumflýanlegt. Og þannig stendur
á með ótal fleiri mál, sem nú er óhjá-
kvæmilegt, að sambandsstjómin hafi með
höndum. 1 atvinnuleysismálinu sleglr
stjórnarformaður að minna hafi orðið á-
gengt vegna þessa valdleysis sambands-
stjómarinnar.
Á fjármálavaldið og viðskiftarekstur
landsins segir Bennett óhjákvæmilegt, að
leggja hömlur. Hann telur það að veita
stjórninni slíkt vald, ekkert brot á lýðræði.
Einstaklingar, sem með rekstur þennan
hafi farið hindrunarlaust til þessa, segir
hann hafa brotið hina sönnu lýðræðishug-
sjón. Nýja skipulagningu á þeim rekstri,
verði að gera, ef vel eigi að fara. Auð-
skaparfyrirkomulagið hafi brugðist undir
núverandi stjórnskipulagi. Það sé ekki af
því að auðsskaparfyrirkomulagið sé
slæmt í sjálfu sér eins og hinu, að stjóm-
skipulagið hafi ekki verið eins ákveðið og
með þurfti til þess, að reisa rönd við á-
gengni og gamvizkulausum aðferðum sem
einstaklingar hafi ekki veigrað sér við að
beita. Þetta telur hann að öllum ætti að
vera ljóst nú orðið. Breyting á stjóm-
skipulagi sé því nauðsynleg.
Þetta virðast vera aðal-drættimir í
þeim nýmælum, sem forsætisráðherra
hefir haldið fram í útvarpsræðum sínum
til þessa. Auðvitað á hann eftir að skýra
hvert málsatriði fyrir gig og sýna hvemig
þessi ákvæði áhræra þau. En í ræðum
þeim sem forsætisráðherra á eftir að
flytja mun það verða gert.
Skeytin sem rigndu yfir stjómina eftir
fyrstu og aðra ræðu forsætisráðherra,
bera með sér, að máli hans er mjög vel
tekið af áheyrendum og öllum almenn-
ingi. En við hinu má þó búast, að öllum
gefist ekki á þessi nýmæli að líta. Fjár-
málavaldið og stóriðjuhöldar eru sagnafáir
um það og mun geðjast alt annað en vel
að því, að stjórnin sé að skifta sér af
gerðum þeirra. Fjárglæframanninum er
eins og glæpamanninum ávalt illa við af-
skifti stjórna af starfi sínu. Og nú þegar
hefir Roebuck, dómsmálaráðherra Ontario
fylkis í ræðu er hann flutti nýlega,
skammað Bennett afdráttarlaust fyrir
þessar uppástungur um eftirlit á viðskifta-
rekstri. Segir hann það verða til þess að
leggja viðskifti öll í kaldakol. Og blaðið
Free Press tekur í sama streng en virðist
þó hrætt við, “hvað kleift sé að hafa
yfir hátt”. Gyðingar er sagt að rang-
hvolfi augunum út af þessum tillögum
stjórnarformanns Canada.
Hversvegna lagði Bennettstjórnin ekki
fyr fram þessar tillögur? spyrja ýmsir.
Svarið við þeirri spurningu er í fyrstu út-
varpsærðu forsætisráðherra. Kemst hann
svo að orði um það, að hagur Canada
hefði verið sá ,er hann kom til valda, að
sér hefði hrosið hugur við því. Landið var
að sökkva í útlendar skuldir, sem hrúg-
uðust upp fjöllunum hærra vegna þess að
hver þjóð jós vörum sínum inn í landið,
en vildi ekki sjá greiðslu fyrir þær í vör-
um og engu nema gulli. Á hinn bóginn
var atvinnuleysið orðið svo mikið að sjá-
anlega lá ekki annað fyrir hópum manna
en að svelta. Á þessu varð að ráða bæt-
ur á svipstundu. Þegar skip er að farast,
verður manni fyrst á að bjarga skipshöfn-
inni og koma skipinu, ef kostur er á, til
lands. Það gefst ekki tími þegar svo
stendur á, að hugsa um hvernig eigi að
smíða sterkari og sjófærari skip: Þeim
sem ekki var borgið vegna atvinnuleysis,
varð að aðstoða umsvifalaust. Menning
vor ætti ekki nafnið siðmenning skilið,
ef það hefði ekki verið gert. Þessvegna
veitti sambandsstjómin fylkjunum þá
fjármunalegu aðstoð, sem skyldugt og
nauðsynlegt var (þó King-stjórnin kallaði
það glæpsamlegt á þingi það sama ár).
En með því var ekki öllum vandræðum
afstýrt. Ótal viðfangsefni þessu lík ráku
hvert annað öll kreppuárin þar til árið
1934, að ögn fór að rofa til. Að önnur
stjóm hefði betur haldið stefnu í öfug-
streymi kreppunnar, en núverandi stjórn
hefir gert, og skjótar orðið við hinum
mörgu og brýnu þörfum, er horfast varð í
augu' við, erum vér í nokkrum efa um.
En þó einhverjir kunni að hafa aðra skoð-
un á því, sem ekki hafa reynt það, erum
vér heldur ekki hissa á því. Það eitt er
víst, að þau lönd sem betur hafa staðið
strauminn af sér, munu fá. Og að hve
miklu leyti stjórnin á þátt í því, með því,
sem hún hefir verið að hafast að, bæði
að því er snertir að afla bændum hærra
verðs á vöru sinni og greiða fyrir þeim,
með því að semja um nirðurfærslu á
skuldum þeirra, og svo á hinu, að veita
atvinnulausum aðstoð, látum vér þjóðinni
'eftir að dæma um.
En nú, er rénun kreppunnar er auðsæ,
gefst loks ráðrúm til og tími að endur-
skapa það í þjóðskipulaginu, sem farið er
að hrörna. Stjórnin hefir verið að vinna
efitr föngum að því, að undirbúa það.
Miðstöðvarbanki, söluráð, vátrygging at-
vinnulausra og ótal margt fleira stefný-
alt í eina og sömu átt. Með breytingu á
skipulaginu, eins og stjórnin hefir hugsað
sér hana, verða þetta alt hyrningarstein-
ar. En ofan á þá verður ekki einungis
að byggja, heldur einnig að leggja ótal
fleiri og sem skýrt verður frá áður en
forsætisráðherra lýkur máli sínu ná-
kvæmar en gert hefir verið enn, eftir því
er honum segist sjálfum frá.
Að líkindum leggur Bennet nýmæla
frumvarp sitt fyrir komandi þing. Verði
það þar samþykt, sem ætla má, verður
það samt lagt undir úrskurð kjósenda til
endanlegrar samþyktar. Er sagt, að án
samþykkis almennings sé ekki aðgengi-
legt, að ráðast í þær breytingar á stjórn-
arskipuninni, sem farið er fram á, ef
ekki á að ganga á bug við lýðræðið. Svo
róttækar eru sumar þeirra sagðar. En
það kastar einnig Ijósi á, hví forsætisráð-
herra sá sér ekki fyr fært, að bera þær
fram.
En rætur þessa máls forsætisráðherra
liggja svo djúpt og dreifast svo vítt út í
þjóðlífið, að í stuttu máli er óhugsandi
að gefa nokkra fullnægjandi akýringu á
því. Það er heldur ekki tilgangurinn með
þessum línum, heldur hitt, að benda á að
hér sé um það stórmál að ræða, er öll
þjóðin þurfi að kynnast.
En hún kynnist því ekki til hh'tar með
neinu nema því að lesa ræður forsætisráð-
herrans. Heimskringla hefir þessvegna
ráðist í að fá þær þýddar og birtir þær
jafnharðan. Ætlum vér það mála sann-
ast, að enginn forsætisráðherra Canada
hafi nokkru sinni áður lagt eins veiga-
miikð mál fyrir þjóð sína og Hon. R. B.
Bennett gerir í þessum ræðum. Og
hvernig sem um undirtektir þjóðarinnar
fer ,skipa tillögurnar forsætisráðherran
um í fremstu röð stjórnmálamanna þessa
lands, ef ekki fremra en nokkrum þeim
fyr eða síðar.
LJÓSAHÁTÍÐIN
Ræða eftir séra Jakob Jónsson
Flutt í Sambandskirkjunni í Winnipeg
á jóladag 1934
Texti: Jóh. 1, 9.
Þegar dagurinn allur var örlítil stund
og sólin svaf bak við fjöllin eða silfur-
tjald sjávarins, glumdi hófatak íslenzkra
hesta á ísuðum grundum við höfuðból
hofgoðans. En inni í hofinu safnaðist
fólkið saman með hátíðleik jólanna í svip
sínum. Glitofin tjöldin og gullskrýdd
h'kneski Óðins, Þórs og Freys eða Friggjar
og Freyju glömpuðu við skinið af flö'kt-
andi logum langeldanna. Gamlir, veður-
barðir víkingar, hugróir, þrautseigir
bændur, konur með viðkvæma sál, ungir
menn og ungar meyjar með óorkt ljóð
á vörum; allir horfa á höfðingja sveit-
arinnar, þegar hann hefir yfir æfafornar
bænir og ákall til guðanna, sem stjóma
för sólar um himininn, og þegar hann
blótar guði feðra sinna “til gróðrar”. Síðar
gjalla hljómmikil köll og kvæði, minni eru
signd og sögur sagðar. Það er hlegið og
fagnað í miðsvetrarmund, þegar dagurinn
er styztur og nóttin lengst. Þannig voru
haldin hin horfnu jól, nyrst á norðurslóð-
um. — En hvers vegna? Hvers var að
minnast og hverju að fagna?
Svarið sýnist liggja í augum uppi fyrir
öllum mönnum. Fólkið, sem er niður-
bælt af fargi vetrarnæturinnar, finnur og
veit að sólin hækkar á lofti, hlýindin auk-
ast, birtan vex, en hið lifandi líf náttúr-
unnar getur af sér sælu sumarsins. Á
jólum var blótað til gróðrar. Með geisl-
um hinnar hækkandi sólar sá norðurbú-
inn í huga sér hávaxinn gróðu'r komandi
sumars — hann sá grænku jarðarinnar í
daufu skininu, sem blikaði á fjöllunum og
fann ilm og angan ástfanginna blóma í
bjarmanum við brún hafsins.
En hann sá meira.
í rás sólarinnar, hlýindum loftsins og
gróðri hins komandi sumars sáu forfeður
vorir afskifti guðanna. Þess vegna var
jólaveislan trúarleg hátíð, þar sem hugir
fólksins beindust að guðunum með gleði,
eftirvæntingu og þökk. Undir hinum há-
væra, ytri fögnuði, bjó hljóðlát gleði nátt-
úrubarnsins, sem þiggur sólskinið sem
vinargjöf frá æðri máttarvöldum en það
er sjálft.
En jólagleði hins forna Islendings á
einnig aðrar rætur, sem þó eru skyldar
þeim sem eg þegar hefi nefnt. Jólin voru
minningarhátíð þess, að Ijósið var að
koma í heiminn, þau hrifu upp á yfirborð-
ið þá tilfinningu mannshjartans, sem
nefnd er ljósþrá þ. e. a. s. þrá eftir friði,
hamingju og ánægju, góðri h'ðan á líkama
og sál. Líf fornmanna var fult af óróleik
og öryggisleysi; hatur tveggja manna gat
orðið að ægilégum eldi, sem brendi í
bókstaflegum skilningi óðöl heilla ætt-
bálka og eyddi eða limlesti ágætustu af-
sprengi þeirra. Frá slíkum harmleikjum
er furðu-mikið sagt í sögum íslendinga.
Og auk þess munu mennirnir þá hafa
þurft að berjast við flest hið sama böl,
sem vér seinni tíma menn höfum við að
stríða. Fátækt, meinsemdir og sjúk-
dóma á líkama og sál. Ofriki, áþján og
óréttlæti.
i ^
Öld árs og firðar hefir verið þráð af
þeim, sem fundu sínum viðkvæmustu til-
finningum misboðið í aldarhætti þeirrar
löngu liðnu tíðar. En tilfinningar og
hneigðir mannanna eiga sér fjölda ytri
mynda, táknmynda, sem þeir nota jafn-
vel óafvitandi. Þannig er ljósið frá fornu
fari ímynd hinnar æðstu þekkingar, hins
insta kærleika og ódáinslífs hamingjunn-
ar. Orðið “sæla” í íslenzku máli þýðir
sólarljós eða sá staður, sem sólin skín á.
Vansæla þýðir skuggi eða myrkur, þar
sem skortur er á sólskini. Bakvið jóla-
hald forfeðra vorra var fólgin þrá þeirra
eftir sælu — þrá eftir Ijamingju eða ef
vér notum orðalag kristninnar: þrá eftir
guðsríki á jörð.
Nú eru hofin jöfnuð við jörð og þeir,
sem þar héldu jólaveizlur í fomöld, eru
horfnir til feðra sinna.
Nýir siðir og hættir hafa náð yfirhönd
í lífi mannanna. En jólin eru ennþá til
— og þau eru í meðvitund vorri hin helg-
asta og fegursta hátíð ársins.
Það er ekki lengur fómað dýmm á ölt-
urum guðshúsanna, en vér komum þar
saman enn til þess að syngja
saman, hugsa og biðja saman.
Og til þess að minnast þess, að
“hið sanna ljós, sem upplýsir
hvern mann,” er komið í heim-
inn.
Eins og hin fornu jól voru
trúarleg hátíð, eru vor jól það
einnig. Eg veit raunar vel, að
þeir menn em til, sem ekki
segjast annað sjá í jólahaldinu
en glæsilegan miðsvetrarmark-
að, þar sem alt snýst um verzl-
un og varningskaup. Auðvitað
má finna slíku áliti stað, ef að-
eins er litið á eina hlið máls-
ins. Auglýsingar, glamur og
gauragangur fylgja jólunum
víða, eins og hvimleiður skuggi.
En þrátt fyrir það eiga þau
kjarna sem er annars eðlis, inni-
legri, dýpri og bjartari en alt
hið ytra tilhald. Jólin eru
stundum nefnd hátíð barnanna,
sökum þess hve bömin njóta
þeirra vel. En ef þér munið
nokkuð eftir yðar eigin barn-
æsku, hljótið þér að fallast á
það, að jólagleði bamanna staf-
ar ekki eingöngu af gjöfum og
öðru hinu’ ytra, heldur tilfinn-
ingu þeirra fyrir hinu hteilaga
andrúmslofti jólanna, þeim blæ,
sem hugsunin um jólabamið í
Betlehem varpar á líf heimil-
anna. En hafið þér hugsað um,
hvers vegna jólin eru barnahá-
tíð frekar en aðrir tyllidagar
ársins? Stafar það ekki fyrst
og fremst af því, að það er orð-
in venja hinna fullorðnu sjálfra
að lofa sínum barnslegu til-
finningum og barnslegri, trú að
njóta sín nú frekar en endra-
nær? Hver maður geymir alla
sína fortíð í undirvitund sinni.
Þótt þú jafnvel álítir sjálfur, að
hin einlæga og óbrotna trúar-
hneigð bernsku þinnar sé búin
að vera í næðingum kaldrana-
legg h'fs — þá áttu enn í hug-
skoti þínu öll hin liðnu jól. Og
án þess þú vitir af, hafa jóla-
söngvarnir, jólaljósin og jóla-
kveðjurnar leitt fram í huga
þinn á ný tilfinninguna fyrir því
heiJaga, svo að þú enn getur átt
sálufélag með börnunum í trú
þeirra á þann, sem er fagnaðar-
efni hverra jóla. Þannig eiga
jól þin djúpt, trúarlegt innihald,
sem ekki kemur neinu'm vetr-
armarkaði við. Hverjum manni
virðist ásköpuð trúarleg þörf,
sem á jólunum fær einfaldari og
óflóknari fullnægju en oftast
nær endranær. Þessi frum-
stæða trúarþörf þín vakir undir
niðri og bíður hvers þess tæki-
færis, sem þú veitir henni, til
þess að brjótast fram. Jólin
eru eitt slíkt tækifæri.
En bak við jólahald þitt er
ekki aðeins trúarþörf þín, held-
ur þrá þín eftir bjartara og feg-
urra lífi, meiri hamingju og
friði inn í mannlega tilveru.
Þessi þrá birtist meðal annars
í því, að aldrei langar oss meir
til þess að láta eitthvað gott af
oss leiða; aldrei fellu’r oss
þyngra að geta ekki bætt úr
öllum örðugleikum annarra,
manna. Það er eins og vér
verðum ofurlítið betri emnn á
jólunum en aðra daga. Og
aldrei er það jafnsárt og þá að
fá ekki náð til þeirra, sem mað-
ur elskar. — Jólin er hátíð kær-
leikans í hugum mannanna.
Af því, sem eg nú hefi sagt,
er það ljóst, að sálfræðileg
undirstaða bæði hinna fornu og
hinna kristnu’ jóla er hin sama.
Annars vegar birtist oss 'þar
löngunin til að nálgast guð í
þök)< og tilbeiðslu, hins vegar
þráin eftir sælu og farsæld í
líf mannkynsins. Hvortveggja
hátíðarefnið var gleði yfir því,
að ljósið, sem upplýsir mennina,
var að koma í heiminn.
En er þá enginn munur á
hugsun þessara tveggja hátíða?
Og ef hann er nokkur, hvers
eðlis er hann þá? Hvað hafa
hin kristnu jól, sem hin heiðnu
höfðu ekki? Athugum nú til-
efni hvorra fyrir sig, fyrst
hinna fomu’.
Sólin var að koma. Hún er
móðir sumarsins, hún gerir
1 fullan aldarfjórðung hafa Dodd’s
nýrna pillur yerið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðru sjúk-
dómum, og hinum mörgu kvilla er stafa
írá veikluðum nýrum. — pær eru til
sölu í öllum lyfjabúðum á 50c askjan
eða 6 öskjur fyrir $2.50. Panta má þær
beint írá Dodds Medicine Oompany Ltd.,
Toronto, Ont., og senda andvirðið þang-
að.
himininn bjartan og jörðina
auðuga af ilmandi gróðri. Hún
bregður töfrasprota sínum á
frækom, svo að þau vaxa;
hún er lífgjafi alls, sem hrærist
á yfirborði jarðarinnar. Hún
skapar skilyrði tiJ bjargræðis og
nægta. Fyrir hennar kraft og
kyngi gróa sáðlönd og safa-
græn trén. Hún er hið mikla
ljós hinnar ytri náttúru.
En tilefni hinna kristnu jóla
er fæðing lítils bams. Eða
réttara sagt: það er Jesús Krist-
ur sjálfur.
Hver er hann?
Hann er maðurinn, sem öllum
öðru’m fremur hefir opinerað
guð kærleikans á jörðinni. —
Hann gaf blindum sýn, höltum
mátt og dánum líf. — Hann
veitti sorgbitnum huggun og
syndþjáðum frið, svartsýnum
trú, viltum vegsýn, huglausum
kjark og kraft. Hann boðaði
hið einfalda líf, kreddulausa
trú og kröfuharðan kærleika.
Hann gekk með karlmensku og
þrótti eftir krossins sáru sjálfs-
fórnarleið. Hann veitti vinum
sínum innsýn í ódáinsveröld
upprisnarinnar. Hann hefir
verið lifandi kraftur, sem knúði
fram hugsjónaást og baráttu-
löngun réttlætisins í ýmsum
myndum. Hann hefir verið þús-
undum manna um margar aldir
styrkur í starfi, athvarf í erfið-
leikum og fyrirmynd í fagurri
hugsun. Mynd hans hefir blas-
að við augum barnsins við hlýj-
an loga jólaljóssins, hún hefir
verið innsta þrá æskumannsins;
og bjarminn frá ásjónu hans
hefir skinið við hálfbrostnum
augum hins aldurhnigna við
dauðans dyr. — Kristur! Hann
er bróðir hins breyska, von hins
vonlausa, friður hins friðlausa,
máttur hins máttvana. Hann
er ljós guðs í myrkvaðri manns-
sál.
Ef eg svara spumingunni:
Hver er Kristur, verð eg að taka
tillit til annars og meira en þess,
sem hann er í faðmi móður
sinnar í friði jólanæturinnar. Eg
verð að hafa hann í huga, eins
og hann er í baráttu jarðlífsins
og reynslu mannkynsins fram á
þennan dag.
Eg spurði, hvaða munur væri
á hugsun hinna he>iðnu og
hinna kristnu jóla. Hann er
þessi:
Hin fornu' jól beindu hug
manna að ljósi hins ytra heims,
sólinni, sem skapar vellíðan óg
farsæld með því að veita hinu
starfandi mannsbarni góð ytri
skilyrði.
Hin kristnu jól beina hug
þínum að Ijósinu hið innra, Ijósi
trúar og kærleika í mannssál-
inni sjálfri. Þetta er megin-
hugsun í kenningu Krists sjálfs,
að farsæld mannkynsins bygg-
ist á því, sem grær hið innra
með mönnunum, hugarfarinu
og hvötunum. Hið sanna Ijós
er því maður, sem gerir um-
hverfi sitt bjart.
Ekki vil eg gera lítið úr hugs-
un eða tilefni hinna heiðnu jóla.
Eg vona meira að segja, að
vér verðum aldrei svo lítilfjör-
legir menn eða svo glámskygn-
ir, vér gleymum því, hve hið
ytra umhverfi er þýðingarmik-
ið. Sólin skín hátt á himninum