Heimskringla - 27.02.1935, Page 1

XJLJX. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 27. FEB. 1935
NUMER 22.
FRÚ JAKOBÍNU JOHNSON
BOÐIÐ HEIM
Ungmennafélög fslands, Lands-
samband kvenna og Félag
Vestur-fslendinga gangast
fyrir því, að frú Jakobínu
Johnson verði boðið í heim-
sókn til íslands næsta sumar.
Fyrir nokkrum árum var St.
G. St., höfuðskáldi íslendinga
fyrir vestan haf, boðið hingað
heim til íslands í kynnisför.
Öllum þeim, er nutu heimsókn-
ar hans, er óblandin ánægja að
minnast hennar, ekki vegna
þess fyrst og fremst, að það var
skáld, sem kom í bæinn, heldur
vegna hins, að það var maður,
sem kom. Gestinum var förin
líka itil ánægju og örfunar. Um
það vitnar kvæðaflokkurinn
Heimieiðis og þó enn meir Jök-
ulgöngurnar, sem eru með því
bezta, sem ritað hefir verið á
óbundnu ísleijzku máli á síðari
árum.
Nú hefir U. M. F. í., Lands-
samband kvenna og Félag Vest-
ur-íslendinga stofnað til þess,
að frá Jakobínu Johnson verði
boðið heim á sama hátt. Það er
vel farið. Frú Jakobína er ágætt
skáld. Þó er ef til vill mest um
það vert, hvað skáldskapur
hennar er ríkur af hjartsýni og
hetjulund gagnvart viðfangsefn.
um hversdagslífsins. Okkur hér
heima hlýtur að verða mikil á-
nægja að heimsókn hennar. Og
vonandi erum við menn til að
taka svo á mót henni, að hún
þúrfi ekki að sjá eftir einu
sumri okkar á meðal. Að minsta
kosti á landið okkar til þau. hlý-
indi vordaganna og þá fegurð
haustsins, sem vermir hvern
gest um hjartað og gefur hon-
um sýn.
Eins er að minnast með sökn-
uði um heimsókn St. G. St. Því
hefir ekki fleirum verið boðið
heim vestan, eftir að það heim-
boð hafði svo vel tekist? Við
hér heima eigum að rétta lönd-
um okkar vestra bróðurhönd
yfir hafið, þó ekki sé til annars
en aukinnar kynningar og okk-
ur sjálfum til ávinnings.
Fimmtungur íslenzku þjóðar-
innar býr fyrir vestan haf. Það
var yfirleitt áræðnara og um-
bótameira fólkið, sem vestur
fór, og það er úrvalið úr því,
sem fastast heldur trygð við ís-
lenzkt þjóðerni. Þetta fólk er
okkur allra manna skyldast. —
Það talar um sína reynslu á
sama máli og við, en er þroskað
við önnur kjör, meiri auðlegð
og meiri erfiðleika. Af því get-
um við lært fjölmagt það, sem
okkur ríður mest á einmitt nú,
þegar viðfangsefnin, erfiðleik-
arnir og auðlegðin fer vaxandi.
Það, sem við lærum, getum við
launað með því sem okkur á
að vera ljúft, en löndum okkar
vestra er fyrir miklu: angan af
íslenzkum gróðri, blámóðu ís-
lenzkra fjalla, heiðríkju íslenzks
himins.
Sumir bjartsýnir menn vilja
bjóða löndum okkar vestra
heim til landnáms á íslandi. —-
Kreppan er harðari vestra. Því
eiga margir þar erfiðan kost nú.
Nóg er landrýmið hér heima á
íslandi. Og víst er háskaminna
fyrir þjóðerni okkar að fá sem
landnámsmenn landa okkar
vestan en erlenda menn með er-
lent tungutak, erlenda hætti og
mhnning.
Þó orkar það heimboð tví-
mælis. Tímabundið hlýtur það
að vera, að efnaleg afkoma sé
léttari hér á íslandi en í Norð-
ur-Ameríku. Oft getur farið
um landa okkar vestra líkt og
um jurtir, sem einu sinni hafa
áður verið teknar upp með rót-
um, að þær þola illa að vera
færðar aftur í fyrri mold. En
við eigum sannarlega, að finna
okkur vandabundna öllum, er
vilja koma heim og hætta sér
austur yfir hafið.
Og heimboð til kynningar
orkar ekki tvímælis. Einkum
eigum við að bjóða heim þeim,
er halda uppi merki íslenzks
þjóðemis og íslenzkra menta j
vestra . Aumir erum við, ef þeir
geta ekki til okkar sótt nokkurn
styrk til sinnar baráttu. En af
þeim getum við þegið það sem
okkur ríður mjög á nú, trú á
þjóðerni okkar og mentir,
sem þeir eru búnir að
þrautreyna í alvarlegri baráttu.
Og svo fylgir þeim jafnan heilsu
samur súgur þeirrar hreystlund-
ar, sem skapast hefir við bar-
áttu þeirra vestra, bæði fyrir
þeirra eigin þjóðlegu menntum
og daglegu brauði við hvers-
dagsönn.
Megi heimboð frú Jakobínu
Johnson vel takast! Og fari
fleiri heimboð eftir.
—Nýja Dagbl.
FJÁRSKIL
BRACKENSTJÓRNARINNAR
Féhirðir Manitoba stjórnar-
innar Hon. E. A. McPherson
lýsti því yfir í þinginu í gær að
útgjöld stjórnarinnar yrðu
hækkuð á þessu ári um $200,000
i fram yfir það sem þau hefðu
verið í fyrra. Skýrði hann frá
þyí að vinnulauna skatturinn,
er stjórnin lagði á vinnulaun al-
mennings hafi farið $43,000
fram úr áætlun eða numið
$1,543,000. Er það furðulega
stór upphæð, en þó skiljanleg
þegar plokkuð eru 2% af laun-
um alls vinnandi fólks, ungra
sem gamalla ef þau fara fram úr
$80 á mánuði, ef um fjölskyldu-
menn er að ræða, en $40 ef ein-
hleypt fólk á í hlut. Er skattur
þessi ný uppfynding þessarar
framfara stjórnar er engan á
sinn líka í tollsögu fylkisins. Þá
gat féhirðir þess líka að nú
væri rentugreiðsla af fylkislán-
um komin upp í $6,517,100.00
og æti upp meira en helming
allra fylkistekna þó allar klær
séu hafðar úti, með að kreista
út úr almenningi meira og
I meira með auknum tollum og
sköttum. Af þessari upphæð
gengur $1,067,400 í rentur á
I skuldum sem talsímakerfið er
komið í, og rúm hálf miljón
i eða $504,500 í rentur á skuld-
S um er hvíla á þinghúsbygging-
unni. Höll sú verður almenn-
ingi dýr um það búið er að
borga hana. Er nú svarað
meiru í rentur á hverju 6 ára
tímabili en byggingin átti upp-
haflega að kosta. Fátækra og
atvinnuleysisstyrk kvaðst fé-
hirðir ekki taka inn á fjárlögin
þetta ár, yrði það að greiðast
með nýrri lántöku, en að hon-
um sleptum sagðist hann von-
ast til að tekjur myndu hrökkva
fyrir útgjöldum fram á næsta
vetur.
Jón Júlíus
Fæddur 19. júlí 1857 — Dáinn 9. sept. 1933
Nú fækkar ótt hið frónska lið,
sem fyrst hér lagði braut,
um nýrrar álfu sóknar svið
með segulstál í þraut.
En þessum sterka stofni frá
er stefnt þeim unga lýð,
að hefja mark af manndóms þrá
og mátt við dagsins stríð.
Eg mætti þér um morgunstund
á minni æfileið,
með frjálsa, glaða ljúfa lund,
er léttir dagsins skeið;
og síðan löngum sá eg þig
með sama hlýju brag,
og liðin atvik minna mig
á margan sólskins dag.
Þó skorti fallvalt auðsins afl
þú áttir göfga lund,
og lékst með gleði lífsins tafl
um léða æfistund.
Og þín var ætíð ylrík hönd
með andans hvöt og þrá
að verma mæddra munar lönd
og meinum bægja frá.
Haf þökk frá mér og mörgum þeim,
sem með þér gengu braut.
Um kvöld er sælt að halda heim
frá heimsins glaum og þraut.
Hjá ástvinunum mæt og mest
þín minning lifir heið,
er þína kosti þektu bezt
á þinni fömu leið.
M. Markússon.
Ungfrú Rósa Hermannsson
o. fl. er landeigendur greiða í
árlegum afborgunum. Þá hefir
mikið gengið til skóla, bóka-
safna, sundskála o. s. frv. Alls
nema bæjarskuldir tæpum $60
á hvern íbúa, og er það sagt að
vera mun lægra en í nokkurri
annari borg í landinu.
NÝJI BÆJARSKRIFARINN
Mr. G. F. Bentley, aðstoðar-
bæjarritari var skipaður bæjar-
skrifari á bæjarráðsfundi á
mánudaginn var í stað Magnús-
ar heitins Péturssonar er and-
aðist fyi’ir hálfum mánuði síð-
an. Nýji skrifarinn hefir verið
í þjónustu bæjarins í síðastl. 29
ár og gegnt ýmsum störfum er
að hinu nýja embætti hans lúta.
Hann er 55 ára að aldri, Eng-
lendingur að ætt og fluttist
hingað til bæjar fyrir 30 árum
síðan.
MANNSKAÐAR OG OFVIÐRI
FJÁRHAGUR
WINNIPEGBORGAR
Á bæjarráðsfundi á mánudag-
inn var lögðu varasjóðsfulltrúar
bæjarins fram árssýrslu sína
yfir hina ýmsu varasjóði og lán-
töku bæjarins. Er svo skýrt
frá sem fjárhagur bæjarins sé í
viðunanlegu lagi. Alls eru
skuldir bæjarins við áramót um
$66,352,700.71 en á| móti þessu
á bærinn á varasjóðum $31,-
515,930.65. Mikið af lánum
þessum hefir gengið til sér-
stakra umbóta á strætum bæj-
arins, til skurða og vatnsleiðslu
hafa gengið síðastliðna viku
og það sem af er þessari viku,
við vesturstrendur Evrópu. Mest
hefir kveðið að þessu við norður
strendur Spánar. Síðan á laug-
ardag hafa að minsta kosti sex
kaupför farist í Biscay flóanum
og fjölda mörg brotnað meira
og minna. Þá hefir og jarð-
skjálfta orðið vart á suður-
Frakklandi er ollað hafa líf-
tjóni. Veðrátta hefir verið afar
köld svo að margir hafa mist
lífið af þeim orsökum.
áfram sumar og vetur og hvern-
ig sem viðrað hefir í öll þessi ár.
Hvað eftir annað hafa úlfa hóp-
ar ráðist á hjörðina en þeim
tekist að bjarga henni úr þeim
varga kjöftum. Þó hafa þeir
mist allmörg dýr er viðskila
hafa orðið við aðal hjörðina,
þar sem farið var í gegnum
skóga eða yfir stór vatnsföll. Þá
flæktust sum með viltum Cari-
bou hjörðum er fyrir þeim urðu
á leiðinni. Hægt varð víða að
fara, og þá einkum á þeim
tímum er kýrnar voru að bera.
Var þá haldið kyrru fyrir meðan
kálfamir voru að styrkjast. —
Þykir rekstur þessi vera með
hinum mestu afreksverkum er
unnin hafa verið þar nyrðra
Eftir voru í hjörðinna um 2,200
dýr er rekstrar menn loks kom-
ust á áfangastað.
söngkonan góðkunna er væntanleg til Winnipeg,
14. marz næstkomandi
Ungfrú Rósa Hermannsson | það oss fyrir beztu. Þá var
hefir nú dvalið um fimm ára norska lagið: “Að færa heim
tíma austur í Toronto, og lengst eldiviðinn og vatnið.” Það get-
af við söngnám. Er hún nú tal- ur nú verið skemtilegt, ef kær-
in með fremstu söngkonum ■ astan er með. Það voru ó-
landsins. ' Hafa flest ummæli; brotnir Norðurlanda þjóðsöngv-
um söng hennar í hérlendum ar, ágætlega sungnir, og vér
blöðum hnigið í þá átt. Til! erum nógu gamaldags til að
dæmis segir Augustus Bridle j hafa trú á þjóðareinkennum
AÐ HEYRA GRASIÐ VAXA
HREINDÝRAREKSTRINUM
LOKIÐ
Það var Heimdallur, einn af
Ásum, sem var þeirri list búinn
að heyra grasið á jörðunni vaxa.
Dauðlegum mönnum var þvílíkt
óhugsanlegt. Það var aðeins á
guðsins valdi.
En tímarnir breytast og
mennimir með.
Fyrír skemstu gátu stúdent-
arnir í háskólanum í New York
heyrt hvemig lirfa komormsins
boraði sér leið gegnum hveiti-
kom. Þeir heyrðu þetta gegn-
um tæki, sefn einn af kennurum
skólans hafði fundið upp.
Hljóðið af starfi lirfunnar,
sem vitanlega er óskynjanlegt
með öllu venjulegum mannleg-
um eyrum, var margfaldað
musik dómari stórblaðsins Tor-
onto Daily Star, meðal annars
um söng ungfrú Rósu Her-
mannsson: “Söngur Rósu Her-
mannsson var eftirtektarverður
fyrir óviðjafnanlega fagran
raddbæ, skáldlega stemningu,
og auk þess stimplaður ósegjan-
legri fegurð lyrisks söngs án
vitundar af tilgerð.”
Ummæli um Rósu Hermanns-
son eftir Commander G. Jeffrey,
nafnkunnan listdómara:
“Sé yður ant um það, sem
fagurt er, þá hlustið á Rósu
Hermannsson syngja íslenzka,
norska og sænska söngva; það
er afar fágætt að heyra þá svo
vel sungna hér í álfu.
“Ei glóir æ á grænum lauki”;
efni þessa gamla söngs er að al-
vitur Drottinn gefur oss ekki
alt, er vér æskjum í einu. Yið
fáum sólskin og dögg — eða
dögg án sólskins, sólskin án
daggar eða hvorugt, og alt er
Fyrir 6 árum síðan keypti i mðrgum miljón sinmirn og var
Canadastjóm hreindýra hjörð Svo þnimandi hátt eins og glam-
að hjarðkóngunum nafntoguðu
Lomer bræðrum í Alaska. 1
ur í járnbrautarlest.
Eftir því, sem haft er eftir
hjörð þessari voru 3,000 hrein-; prófessor Free, manninum, sem
Norðurlandabúa, og oss langar
til að heyra Rósu, “íslenzku
sóleyjuna” syngja á ensku líka.”
Þar sem nefnkendir listdóm-
arar í stórborgum landsins hafa
lokið slíku lofsorði á söng Rósu
Hermannsson má vænta að
landa hennar hér fýsi mjög að
heyra hana og geri alt er í
þeirra valdi stendu til að greiða
götu henna. Það verða óefað
mörg ár þar til hún heimsækir
oss aftur. Hún hefir ætíð átt
miklum vinsældum að fagna
hér í borg og út um bygðir.
Þess má því vænta að samkom-
ur hennar verði vel sóttar. —
Hljómleika gefur hún í Toronto
6. marz og heldur svo itil Win-
nipeg. Fyrstu hljómleikar henn-
ar verða í lútersku kirkjunni í
Winnipeg 14. marz. Aðgöngu-
miðar verða aðeins 50 cent svo
að vænta má mikils fjölmennis.
Heimskringla biður fólk að
muna eftir samkomunni.
dýr. Var svo ákveðið að hjörð-
ina skyldi reka austur fyrir
Mackenzie fljót í hið svonefnda
Kittigaziut hérað við íshafs-
strendur. Vistaði stjómin menn
þar vestra til þess að reka
hjörðina og var gangnaforing-
inn lapplendingur að nafni An-
drew Bahr. Hjörðin var á vest-
urströnd Aiaska á hinum svo-
nefnda Katzebue-skaga. Yfir
fjöll og fyrnindi var að fara og
vegalengdin hátt á annað þús-
und mílur. Lögðu rekstrar-
menn á stað sumarið 1929. —
Hafa þeir átt við hina mestu
hefir fundið upp þennan hljóð-
magnara, og sagt er frá í
amerískum blöðum, er talið að
þetta áhald muni hafa hina
mestu þýðingu, ekki einungis
fyrir vísindin, heldur og fyrir
kornræktina, þar sem með því
er auðvelt að greina á milli heil-
brigðrar og sýktrar uppskeru.
Það er bókstaflega hægt að
heyra grasið vaxa.
Ef hinum venjulega götuhá-
vaða New York-borgar væri
hleypt gegnum þetta tæki,
þennan hljóðmagnara, kæmi
fram hljóð, sem heyrast myndi
örðugleika að stríða, en haldið tíu sinnum umhverfis jörðina.
Og enn til þjóðvinarv
Ef héldirðu ekki’ í þitt höfðingja geð,
þú heyktist sem blaktandi skar,
því tímarnir breytast og mennirnir með,
svo margt er nú annað en var.
En eldurinn brunninn er útkulnuð glóð,
, nefnd aska, sem dreift er í flög.
Það brytar þeir kunna, sem bræla upp þjóð,
í blóra við náttúrulög.
Því sníkjudýrslundin hins snarráða Páls
er snæfust í, hvað hún er klók;
og þjóðir til eldsneytis, atvinnsla báls,
ber útvaldri kynkvísl úr bók.
I guðsorða-rabbi síns gullnaða seims
hún gjammar að sjerhverri reynd;
og vex eins og krabbi í viðskiftum heims;
er voldug með hortugri leynd.
Þau, heiðþróun Guðmundar, Hitler og Þór
er hitunarvélinni loft.
Hún dróg illa fyr. Nú kom ferskjandi snjór.
—Það fýkur í norðrið svo oft.—
Að uppvekja seiglunni aflóga draug,
sem eðli sig tímgandi smán;
og stinga’ undir deigluna staðgóðri taug,
er steypunni fagmennsku lán.
Ef Heilagur Davíð skal dansaður nú,
þó Drama sú rættist ei fyr,
hve inndælt, að hafa sjer einkað þá trú,
sem ávaxtar blossandi hyr.
Er óþarft um meðul, að um þau sé spurt,
því allt blessar komandi stund.
Þú nýttist í peð, yrði numin í burt
þín norræna höfðingja lund.
J. P. S.
* Sbr. “Til þjóðvinar” í Heimskringlu, 15. nóv. 1933.