Heimskringla - 30.10.1935, Blaðsíða 5

Heimskringla - 30.10.1935, Blaðsíða 5
WINNIPEG, 30. OKT. 1935 HEIMSKRINGLA 5. SÍÐA elsku hefir enginn en þá, að hann lætur líf sitt fyrir vini sína.” Sumir halda því fram að Jesús hafi ekki t'alað þessi orð, að einhver annar hafi lagt iþau honum í munn. Þeir halda því fram að Jesús hefði sagt: ‘‘Meiri elsku hefir enginn mað- ur en þá, að hann lætur líf sitt fyrir óvini sína.” En það kemur alt í sama s'tað niður. Hugmyndin sem í þessu er fólgin, er sú að einhver kæri sig nógu mikið um velferð ann- ara til þess að hann vilji hjálpa þeim, á einhvern hátt. Nú verður oss veitt tækifæri að hjálpa öðrum, að gleðja þá, að gefa þeim eitthvað til þess að þeir geti einnig verið þakklátir í næstkomandi viku, eins og vér vorum í vikunni sem leið. Það er undir oss sjálfum komið hvað vér viljum gera eða hvað oss finst vér ge'tum gert. En •vér megum vera viss um það, að hvað sem vér gerum, og á hvaða hátt sem vér gerum það, öðrum til hjálpar, þá erum vér í raun og sannleika að vinna í fullu samræmi við kenningar kristinnar trúar og í samræmi við vilja guðs. Með því að hjálpa öðrum og létta byrði þeirra, erum vér að efla guðs- ríki á jörðu. Látum oss muna þetta — og látum oss einnig hafa fast í minni orð textans sem eg las áðan, — “Með þeim mæli, sem þér mælið öðrum, mun yður og mælt verða.” SUMARHEIMILI ÍSLENZKRA BARNA Á GIMLI Eins og áður hefir verið getið í íslenzku blöðunum þá stóð iSamband frjálstrúar kvenfélaga fyrir því að hafa sumarheimili fyrir börn á Gimli síðastliðið sumar. Og vegna þess að þetta mál er þess vert að því sé gaum- ur gefinn langar mig til að biðja blöðin enn að birta þessa um- getningu: I Eins og kunnugt er þá var þetta sumarheimili á Gimli í sumar, fyrsta tilraun okkar í þá átt, og má segja að hún tækist ágætlega, þegar allir erfiðleik- ar á slíku fyrirtæki eru teknir til greina. Eiga ýmsir sem að- stoðuðu við starfið mikið þakk- læti skilið fyrir alla fyrirhöfn og hversu alt var vel af hendi leyst. Á eg þar fyrst og fremst við þær konur og ungar stúlkur sem skiftust á að veita heimil- inu forstöðu og þá einnig, sem aðstoðuðu við flutning barn- anna til og frá, sem hafði ó- umlýjanlegan kostnað og tíma- eyðslu í för með sér. En þetta var alt gert með svo góðu geði og viljuglega af hlutaðeigendum að ekki var hægt að óska þess betra. Einnig bera að þakka öllu því fólki á Gimli sem var á ýmsan hátt hjálplegt og vildi alt gera til þess að létta undir. Eg gat þess að þessi fyrsta tilraun hefði hepnast vel, og voru um 75 börn á heimilinu í alt, þann tíma sem við höfðum bústaðinn, og held eg að mér sé óhætt að fullyrða að allir hafi verið á- nægðir með aðbúnað og bú- stjórn. Það eina sem vakti dá- \itla óánægju hjá börnunum var að þau fengu ekki að vera nógu lengi, og úr því þyrfti að bæta í framtíðinni ef mögulegt er. Eins og okkur var ljóst í byrjun þá hefir fyrirtæki eins og þetta æði mikinn kostnað í för með sér. Og ef það á að verða framtíðar fyrirtæki er nauðsyn- legt að hafa vakandi auga á því atriði. í sumar höfðum við sam- komu í Wynyard til arðs fyrir þetta og höfðum þar ofurlitla upphæð til að byrja með. — Drýgði svo Sveinn Thorvaldson þann sjóð með sinni alkunnu rausn og varð þetta til þess að við gátum byrjað á fyrirtækinu þegar í stað. Eg er persónulega öllum þakklát sem hafa lagt þessu máli liðsyrði og liðsinni í einhverri mynd, og eg vil geta þess að með árangur þessarar fyrstu tilraunar hefir okkur, aukist talsverður áhugi fyrir því [ að láta þetta ekki falla niður. | Hverjar ráðstafanir verða gerð- j ar viðvíkjandi framtíðinni er mér enn ekki Ijóst. En eg er þess fullviss að allir þeir sem not höfðu af þessu í sumar verða fúsir til að leggja því lið. Þetta er sérstakt fyrirtæki að því leyti að það tók til starfa án þeSfe að hafa nokkuð stofnfé, annað en þörfina fyrir það, og örugga trú á þann velvilja sem öll góð viðleitni nýtur yfirleitt, meðal okkar fólks. En þetta tvent er nóg ef vel er með það farið, og við sem eldri erum skuldum í rauninni æskunni fyrir allar ánægju stundir okk- ar eigin lífs. Ef við gengum ekki með henni hlið við hlið, yrði líf okkar eintrjáninglegt og ánægjusnautt. En með henni getum yið verið örugg, því hún er sjálf framtíðin sem við erum að leitast við að gera vel úr garði. Og með það fyrir aug- unum var þessi starfsemi hafin, að leitast við að leggja eitthvað til í þann framtíðar sjóð með því að hlúa að okkar efnilega íslenzka stofni á þennan hátt. Hversu sú viðleitni tekst er auðvitað undir atvikum komið en málefnið er áreiðanlega þess vert að því sé gaumur gefinn. Marja Björnson GÍBRALTAR, SUEZ OG MALTA Hernaðanafstaðan í Miðjarðarhafi Þegar ræ'tt er um það, að vel geti svo farið, að ófriður hefjist í Miðjarðarhafi milli ítala og Breta, þá eru í sambandi við það nefnd þrjú nöfn: Gíbraltar, Malta og Suez. Þetta eru höf- uðvígi Breta. Talað er um, að 'þeir muni geta lokið fyrir ítöl- um bæði Gíbraltarsundi og Su- ezskurðinum og haldið þeim þannig í kví í Miðjarðarhafinu, en Malta er rétt á skemstu leið milli ítalíu og Libiu í Afríku. Gíbraltar Þetta er hið frægasta kletta- vígi í heimi og er á suðurodda Spánar þar sem sundið er mjóst milli Evrópu og Afríku — ekki nema 14 kílómetrar á breidd. Cromwell varð fyrstur til þess að sjá það, að Englendingum væri bráð nauðsyn að eignast Gíbraltar. Árið 1656 vildi hann ná víginu. “Sex hraðskreiðar freigátur eru oss meira virði þar, heldur en stór skipafloti annars staðar,” sagði hann í bréfi til Drake flotaforingja. En það var nú ekki fyr en í span- ska ríkiserfðastríðinu 1704, að sameinað lið Breta og Hollend- inga, 2400 menn, náðu víginu, sem þá var varið af aðeins 150 mönnum. Og við friðarsamn- ingana 1713 féll Gíbraltar í hlut Breta. Árið 1869 var Suez-skurður- inn opnaður og við það styttist sjóleiðin til Indlands nær um helming, og við það varð það enn þýðingarmeira fyrir Breta að eiga Gíbraltar og hafa vald á sundinu. Þess vegna var nú vígið styrkt að miklum mun og endurbætt eins og tækni manna á þeim tímum hafði frekast tök á. Síðan hafa Bretar altaf ver- ið að endurbæta það, og á sein- ustu árum hafa þeir flutt þang- að geisistórar fallbyssur. Eru þær í skjóli lengst inni í bjarg- inu, og eru svo langdrægar að með þeir er eigi aðeins hægt að skjóta þvert yfir sundið, heldur eftir því endilöngu, eða 60 kíló- metra. Vatnsleysi er eini ó- kosturinn á Gíbraltar, en úr því hefir verið bætt á þann hátt nú á seinustu árum, að slétta þar stóra fleti í fjallinu og safna saman öllu rigningarvatni, gufu og dögg, sem til felst á þeim svæðum. Malta Hjá Haltaeyjum er bækistöð breska flotans í Miðjarðarhafi. [ Liggja þær miðja vegu milli Gí- j braltar og Suez, suður af Sikil- j ey. Milli Malta og Sikileyjar eru ekki nema 90 kílómetrar, en milli Malta og Norður-Afríku 300 kílómetrar. Prá alda öðli hafa eyjarnar verið eftirsóttar af • ýmsum vegna legu sinnar. Eftir fráfall Hannibals eignuðust Rómverjar þær, en þegar véstur-rómverska ríkið leið undir lok lentu þær í höndum ýmissa víkinga, svo Vandala, Austurgota og By- zants-manna seinna í höndum Araba og norrænna víkinga. — Karl. V. gaf Johannesar munka reglunni eyjarnar. Napoleon Bonaparte sá að þær voru lykill að Egyptalandi og lagði þær því undir sig 1798. En tveimur árum seinna tóku Bretar þær af honum og hafa ekki slept þeim síðan. Stærsta eyjan í þessum eyja- klasa er aðeins 246 ferkílómetr- ar að stærð. Þar eru 250 metra há fjöll og er víðast mjög sæ- bratt. Höfn er aðeins á norður- hluta eyjarinnar, og er hún rækilega víggirt. Og hingað og þangað í fjöllunum er komið fyrir stórum fallbyssum. Höfn- in heitir La Valette og þar hafa Bretar jafnan stórkostlega mik- inn forða af kolum, bæði fyrir herskipin og kaupför sín, sem sigla um Miðjarðarhaf til Ind- lands, Ástralíu, nýlendanna í Austur Afríku o. s. frv., eða koma þaðan aftur. Þar eru líka miklar birgðir af hergögnum geymdar, og gríðar miklir olíu- geymar eru þar. Stórskotaliðið í fjöllunum á að verja höfnina fyrir öllum á- rásum. Á eyjunum eru 220,000 íbúar, flestir ítalskir að ætt. Eins og áður er sagt eru ekki nema 90 km. milli Sikileyjar og Malta, eða 20 mínútna flug fyrir hinar nýju hernaðarflugvélar ítala. Þess vegna keppast Bret- ar nú við það að búa sig undir að taka á móti loftárásum á Malta. Einnig hafa þeir gert ráðstafanir til þess að verjast árásum kafbáta, með því að girða fyrir innsiglinguna langt úti með stálnetum. En flota sinn hafa þeir ekki þarna, þykir það of áhættumikið vegna hern- aðarflugvéla Itala. Plotinn er því hafður lengra austur í Mið- jarðarhafi, alla leið austur að Cypem. Suezskurðurinn Að undanteknum Panama- skurðinum og Atlantshafi, er engin siglingaleið jafn fjölfarin og Suezskurðurinn. Að meðal- tali fara um hann 5000 skip á ári, og bera þau samtals um 30 miljónir smálesta. Um 250 þús- undir ferðamanna eru með þess um skipum. Félagið isem á skurðinn græðir líklega mest allra fyrirtækja í heimi. Tekjur þess af siglingunum nema langt fram yfir 500 miljónir franka ári, og er því stundum greiddur ágóðahluti sem nemur 500%. Frá sjónarmiði Englendinga hefir enginn, sem skifti sér af Suez-skurðarmálinu verið jafn framsýnn og forsætisráðherra Breta á þeim árum. Rétt eftir að skurðurinn var opnaður keypti hann öll hlutabréf Is- maels Khediva í Egyptalandi fyrir 4 miljónir sterlingspunda. Hann ráðfærði sig ekki einu sinni við þingið um það hvort þetta skyldi gfert, hann vissi hvað hann var að gera, fyrir Englands hönd. Þegar eftir að skurðurinn var opnaður náðu Bretar undir sig nær helming hlutabréfanna í fyrirtækinu. Og þeir komu því þannig fyrir, að yfirráð Egvpta yfir skurðinum voru ekki nema aðeins á pappírnum, heldur hafa þau í raun réttri altaf verið í höndum Breta. Að vísu fellust þeir á, að engar víggirðingar skyldi gerðar við skurðinn og öllum frjáls sigling um hann. En ef skurðinum skyldi lokað er breski flotinn til taks að verja hann. Og það er vegna Suez- skurðarins að Bretar hafa kapp- kostað að treysta sem bezt að- stöðu sína í Egyptalandi og Arabíu. Af sömu ástæðu var það, að þeir kræktu í eyna Cyprus eftir ófriðinn mikla. Hún liggur austast í Miðjarðarhafi, skamt frá þar sem steinolíuleiðslau mikla frá Mosul kemur til strandar. Bretar geta því haft eftirlit með henni, en olíá er nauðsynleg fyrir flota þeirra. —Lesb. Mbl. VÍSUR Lífs á ferð á grundum grónum grösin sérðu ársdags fríð, ilágt úr sverði lyfta krónum lilju mergð og rósin blíð. Ljóssins glæðing grundir litar gefin af hæðum dásamleg, drepur úr læðing, lifið ritar lands um svæði á allan veg. Herran sendir hjálparráðin hér svo endi tregi hver, heilög bendir himin náðin heims að endadegi þér. M. Ingimarsson ÞRÆLASALAN f ABYSSINÍU Eftir William J. Makin Þrælasalan í Abyssiníu þarf að hverfa úr sögunni. Þessi krafa heyrist víða. Og keisar- inn blakki hefir margoft gefið út um það fyrirskipanir. En þrælasalan heldur áfram alt fyr- ir það. Og nú er sagt að þræl- ar í Abyssiníu séu um tvær miljónir. Hvernig ná þrælasalar í bráð sína ? Um það er þessi saga: Áður en dagur rennur, læðast hálfnaktir ræningjar að negra- þorpi í Súdan og umkringja það. Þeir eru vopnaðir byssum. Alla hunda þorpsins hafa þeir hænt að sér með nýju Zebra- kjöti. Rakkarnir eru mettir og rólegir. Engin hundgá heyrist. Ræningjarnir hvifsílast á í myrkrinu, og áður en varir er árásin byrjuð. Þeir ryðjast inn í negrahreysin. Óp kvenna og öskur karlmanna heyrist gegn- um skothríðina. Fyrsti kofinn stendur strax í björtu báli. — Negrarnir sem fyrir eru þreifa eftir spjótum sínum og skjöld- um. En alt er um seinan. Á- rásin hefir verið svo vel undir- búin, að þeir koma engri vörn við. Við bjarmann frá logandi hreysum eru íbúar þorpsins reknir saman í hnapp. Nokkur lík liggja eftir á vígvellinum — lík þeirra, sem heldur yildu dauða sinn en þrældóminn. Áður en dagur rís, eru þorps- búar komnir á leið til Abyssiníu, reknir áfram, eftir gömlum þrælaslóðum, inn yfir landa- mæri, sem enginn veit greini- lega hvar eru. Þannig er undirstaða þræla- verzlunarinnar. Og Haile Sel- assie keisari fullyrðir, að hann geri alt sem í hans valdi stend- ur til þess að stemma stigu fyrir villimensku þessari. En það kemur fyrir ekki. Eg var eitt sinn á ferð nálægt landamærum Súdan og Abys- siníu. Eg gisti í lélegu hóteli í þorpi einu. Eg gat ekki sofið fyrir hávaða í Aröbum sem voru í næsta herbergi, sveipaði um mig kápu minni og gekk út. Þegar eg komst undir bert loft, heyrði eg undarlega draugaleg- an tilbreytingsalausan tfumbu- slátt í fjarska. Eg gekk á hljóðið, og var að vörmu spori kominn út úr þorpinu. Tunglskin var á. Úti í sléttu rjóðri, utan við þorpið, sá er dansa hóp svartra þræla. Þeii slógu trumbur með hnefunum konur og karlar og dönsuðv sinn ömurlega villimannadans þunglamalegan dans, svo sand- rykið þyrlaðist upp, en svita- lækir runnu niður eftir berum líkama þeirra. — Var þetta draugaleg sjón. Þeir sveifluðu handleggjun- um eftir trumbuslættinum, og skældu sig í framan eins og bavíanar. I svip þeirra var út- málaður ótti og kvíði. Þarna í rjóðrinu sátu tveir menn og reyktu. Þeir geispuðu við og við, þeim leiddist auðsjá- anlega. En þeir máttu ekki hafa augun af þrælunum. Þetta voru auðsjáanlega “eigendurnir”. Fyrir dögun skyldu þeir halda af stað með hópinn, áleiðis til strandar, þar sem skip frá Ara- bíu bíða eftir þessum flutningi. Við og við heyrðust ýlfur sjakalg, sem ýlfruðust á í tungl- skinsnóttinni. Það var engu líkara en ýlfur þessi kæmi frá hinum dansandi hóp, að svert- ingjar þessir væru á þann hátt að senda frá sér angistarvein til himins yfir illri meðferð og örlögum sínum. Þrælaveiðar? Hinn breski stjómarfulltrúi í Khartoum. varð þungbúinn á svipinn, er eg spurði hann hvort slíkur ó- fögnuður ætti sér* stað enn. Eg er hræddur um, sagði hann, að þetta þekkist. Við eigum í vandræðum með kyn- flokkana í landamærhéruðum Abyssiníu, sagði hann. En eg vil ekkert um það segja frekar, sagði hann, og sneri á brott, rétt eins og hann væri að gefa til kynna, að hann hefði þegar sagt of mikið. Eg borðaði sama kvöld með nokkrum breskum flugmönn- um. Þeir hafa reynst bezta lög- reglan á þessum strjálbýlu slóð- um. oft fallið í þeirri viðureign. Það líður varla svo mánuður, að ekki sé rænt fólki í Súdan, til þess að hneppa það í ánauð. — Ræningjarnir umkringja negraþorpin, drepa þar gamla fólkið, sem ekki er hægt að koma í verð en reka konur, karla, börn og kvikfjárhjarðir til strandar. I fangelsi einu í Súdan situr alræmd kona ein og lætur sér leiðast. Hún er í góðum hold- um, því vel er með hana farið. Hún heitir Sitt-Anna, og rak þrælaverzlun í stórum stíl, við Hvítu-Níl, rétt undir handar- jaðri brezkra yfirvalda. Sitt-Anna var orðlögð fyrir harðneskju og grimd. Arabisk- ir þrælasalar heimsóttu hana oft. Mikið mannsal fór fram í húsum hennar. Qg þrælana lét hún lemja oft til óbóta. Hinir araþfsku æfintýra|menn báru mikla virðingu fyrir henni. En mikill léttir var það fyrir marga Súdan-búa; er Sitt-Anna komst loks undir manna hendur, og aðstoðarmenn hennar. Þá um leið fengu 500 þrælar frelsi. En verzlunin heldur áfram þó hún sé fangelsuð. Maður hennar fer margar herferðir til Súdan. Og ríkidæmi hennar vex, þó hún sé lokuð inni. Lið hans fór margar ránsferðir til Súdan árið 1932, og var vel vopnum búið. Ekkert stoðaði þó bresk yfirvöld sendu Abys- siníukeisara mótmæli gegn framferði þessu.—Lesb. Mbl. í KOLANÁMU: SEX HUNDRUÐ OG NfU METRA NIÐRI f JÖRÐINNI Eftir Pétur Sigurðsson, mag. Nú hverfum við frá menning- I>egar menn ferðast að næt- unni í bili, varð einum flugfor- 1 ur^a§i 1 járnbrautarlest milli ingja að orði. Á morgun erum i bor§auna í Ruhrhéraðinu, sjá við á bak og burt. ,menn við og við blossandi loga, — Hvert er ferðinni heitið? isem bera batt við ioft. eins og spurði eg. I vitar væru kyntir á hárri fjalls- — Við þurfum að líta dálítið egg- Þetta eru svonefndir há- yfir landamærin, sagði hann. iofnar, þar sem málmsteinn er — Svipast um eftir þræla- bræ(i(iur við kolaeld. Dag og ræningjum kannske? En þá var eins og rekið værí nótt, ár eftir ár, er kynt án af- láts, sí og æ renna vagnar upp upp í flugmanninn. Hann mælti a t)run ofnanna og spúa úr sér ekki orð af vörum. jkolum og málmgrjóti, en úr Þá vissi eg eins vel og hann botni ofnsins rennur járnið niður hvert erindið var. Því nokkrum f sandmót og storknar þar. En vikum áður hafði eg verið í ara- efst uPPi blossar upp úr ofnun- bisku hafnarborginni Hodeldah um> bað er §as> setn losnar úr við Rauðahafið. Þar hafði eg kolunum við hinn gífurlega hita séð hinn leynilega þrælamark- °§ ioSat á í náttmyrkrinu. — að. Þar sá eg hópa af þrælum, Þessit ofnar eru settir, þar sem bæði kol og járnsteinn er í fólks Jörðu, en þar sem óvíða hagar svo til, að völ sé á hvorttveggja, er einnig mikil járnvinsía í kolahéruðum, og er þá málm- steininn fluttur að. Borgin Ob- Verzlun í Súdan barst í, erhausen í Ruhr-héraðinu ligg- ur í miðju kolaauðugasta héraði í Þýzkalandi, og eru þar djúpar og víðáttumiklar kolanámur og stórarstálsmiðjur; ná námu- göngin svo mílum skiftir í allar áttir og inn undir borgina. íslenzki knattsprynuflokkn- skeggjaðir Arabar gættu þeirra Meðal hins hernumda voru margir frá Súdan. Daginn eftir að flugmennirnir lögðu upp í leiðangur sinn, heimsótti eg arabiskan kaup- mann tal. Eg sagði svona við hann. — Og þar viðgengst þræla- verzlun enn? Arabinn þagnaði við, og fór að horfa á veggmyndir frá Mekka. — Ef þér einhverntíma kom- . var sýnd ein slík kolanáma í ið til Dinka-lands, þá getið þér |Oberhausen. Er náman eign enn séð gömlu þrælaslóðirnar, mesta iðjufyrirtækis í borginni sem kallaðar eru Arabavegur- inn. Og þér kunniö að verða varir við mannaferð þar enn. En loftslagið er óholt þar, sagði hann — og beindi samtalinu að öðrum efnum. Þannig komst eg á snoöir um þrælaveiðarnar í Súdan og Ken- ya. Það mun ekki ofmælt, að 500 manns sé rænt þaðan á ári. Og þrælar þessir eru fluttir inn yfir Abyssiníu til Rauðahafsins. I franska Somalilandi eru þræl- arnir settir í skip, er flytja þá yfir Rauðahafið. Og hveynig sem varðskip Breta reyna að sternma stigu fyrir þessu, halda flutningar þessir áfram. “Svart fílabein” er altaf í háu verði í Arabíu. Þrælasalarnir, sem flytja þrælana til strandar, eru vel vopnum búnir. Oft lenda þmr í harori víðureign við varðlið Breta. Brezkir varðmenn hafa er heitir Grosse Hoffnungshutte og vinna 30,000 manns hjá þvf í Oberhausen einni, en auk þess hefir félagið víða í seli. Félag- ið á viðáttumiklar kolanámur við borgina, og eru þar 7 námu- brunnar og göng í allar áttir út frá hverjum þeirra; ekki er unnið í þeim öllum, og var mér sagt, að betur borga|i sig að hafa færri í takinu i einu. Var farið með okkur að námubrunni nr. 1, sem heitir Zeche Ober- hausen. 1 Yfir brunnopið er reistur tum nokkuð hár, en al- veg rétt hjá eru gríðarmiklir háofnar, sem taka við kolunum, um leið og þau koma upp úr jörðinni. Ekki gafst tími til þess að skoða háofnana, og þótti mér það mikið mein. Námubrunnur þessi er 609 metrar á dýpt, og liggja út frá honum námugöng á 7 stöðum. Er því að meðaltali 85 metra Frh. á 8 bls.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.