Heimskringla - 01.01.1936, Page 1

L. AKtrAiNGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, T. JANUAR, 1936
NÚMER 14.
HEIMSKRINGLA OSKAR LESENDUM SINUM GLEÐILEGS NY-ARS
Kaupir Englandsstjórn kolanámur landsins?
London, 26. des. — Stjómin
lá Englandi kvað vera í undir-
búningi meó, að taka yfir kola-
námureksturinn og starfrækja
hann sem þjóðeign.
Til þess að koma þessu til
leiðar hugsar Baldwin stjórnar-
formaður sér að kaupa náma-
afgjald stjórnarinnar (Royalty)
af öllum þeim er það er veitt
og reksturinn hafa með hönd-
um.
Erá áformi stjómarinnar
skýrði Sir Thomas Inskip,
dómsmálaráðherra s. 1. föstu-
dag.
Aukakosningin í
Assiniboia 6. jan.
Estevan, Sask., 28. des. —
Aukakosningin í Assinboia fer
fram 6. janúar.
Eins og flestum mun kunn-
ugt, stendur þannig á þessari
kosningu, að Hon. James G.
Gardiner, forsætisráðherra í
Saskatchewan-fylki, var skip-
aður akuryrkjumálaráðherra í
ráðuneyti Kingstjórnarinnair. —
En hann sótti ekki um kosn-
ingu í sambandskosningunum.
Gagnsækjandi ráðgjafans, er
Mr. William Irvine, er um mörg
ár hefir verið sambandsþing-
maður fyrir Wetaskiwin-kjör-
dæmi í Alberta-fylki. Hann
tapaði í síðustu kosningum eins
og aðrir í Alberta fyrir Social-
Credit-iþingmanni. Mr. Irvine
hefir fylgt flokk Alberta bænda.
Við fjörugri kosningu er bú-
ist. Telur Mr. Irvine kosning-
arnar snúast um framkomu
Kingstjórnarinnar í hveitisölu-
málinu og eggjar bændur til að
hafna þingmannsefni stjórnar-
innar vegna athæfis Kings í
því máli. Kveður hann bænd-
ur ekki eiga að láta þetta tæki-
færi sér úr greipum ganga, aö
mótmæla framkomu Kings.
Verði conservatívar og C. C.
P. flokksmenn eindregið með
Irvine, er honum sigurinn eins
vís og ráðgjafanum. En auð-
vitað er þetta í heima-fylki Mr.
Gardiners og það getur haft
mikil áhrif þó Mr. Irvine, sé á-
gætur maður og þektur um
land alt fyrir að vera ótrauður
fylgismaður þeirra mála, er al-
menningi eru til heilla.
Um 1000 manns farast
í jarðskjálfta í Kína
Chentu, Kína, 26. des. —
Fráttir bárust af því og óljósar
Iþó, s. 1. miðvikudag, að 18 des-
ember hefði orðið jarðskjálfti
inn í miðju Kína, er orðið hefði
1000 manns að bana.
Jörð mátti heita að léki
bai-na á reiðiskjálfti og f jall eitt
klofnaði á einnar mflu svæði.
Skriður og björg ultu víða nið-
ur og stífluðu ár, svo að þar
urðu brátt stöðuvötn, er áður
var frjósöm jörð.
Hérað þetta er sagt að vera
mjög frjósamt og fjölbygt, alt
Aðalsmennirnir á Englandi,
er sumir hafa allríflegar tekjur
að námaeignum sínum, kváðu
hafa orðið með öllu orðlausir
af þessu upp á tæki stjórnar-
innar.
Þetta afgjald af námunum
nam t.d. $565,000 til hertogans
af Hamilton af eign hans ár-
lega. Til hertogans af Bute
$545,000 og fjölda annara um
$500,000.
Af þessu hafa aðalsmenn Eng-
lands haldið sig í ættir fram.
Þetta hefir orðið að greiða
þeim fyrir að starfrækja þessa
auðslind, kolanámið á Eng-
landi.
að því 300 manns á hverri fer-
mílu. Hús hrundu unnvörpum,
sem spilaborgir væru, í skjálft-
anum.
í nokkrum þorpum, er um
100 manns bjuggu í, er sagt að
hvert einasta hús hafi hrunið.
Höfuðborg héraðsins, borgin
Chengtu, er þó sagt að sloppið
hafi að mestu hjá skaða og
skemdum.
Mestir urðu skaðamir á með-
al mjög frumstæðs mannflokks,
er uppi í fjöllunum hélt sig. Olo
menn eru þeir nefndir.
Og frétt þessi er sögusögn
Iþeirra; ekkert ibeint frétta-
samband er þarna við umheim-
inn.
Kellogg samningurinn
Washington, 26. des. — Síð-
ast liðinn miðvikudag fórust
einum þingmanni í Bandaríkj-
unum (R. M. Tinkham) þau
orð um Kellogg-Briand samn-
inginn, að hann væri aðeins til
þess að flækja og draga Banda-
ríkin inn í deilumál og stríð
Evrópuþjóðanna, og að Banda-
ríkin ættu sem fyrst að segja
honum upp.
Mr. Tinkham kvaðst ætla að
bera það mál upp á næsta
þingi.
Undir þennan Kellogg-Briand
samning skrifuðu 63 þjóðir. —
Heita þjóðir þessar með uhdir-
skrift sinni að gera alt sem þær
fái orkað til þess að koma í
veg fyrir stríð.
En samning þennan telur
Tinkham rofinn af flestum
þjóðum á ýmsan hátt. T. d.
auki þær allar herútbúnað sinn
og sumar þjóðinar, sem undir
samninginn hafi skrifað, séu
sjálfar í stríði.
Aðal-ástæðuna fyrir því, a
Bandaríkin ættu að strika út
undirskrift sína, segir Mr.
Tinkham þó þá, að þau komist
ekki hjá því að taka þátt í
stríðum í Evrópu, ef í það fer,
eins lengi og þau séu bundin
þessum samningi. Sem dæmi
af því benti Tinkham á, að
Bandaríkin hefðu orðið að láta
sig refsiaðgerðir EvrópU-þjóð-
anna skifta gegn ítalíu, þrátt
fyrir að þeim kæmi ekki til
hugar að egna nokkra þjóð til
reiði við sig eða óvináttu. —
Ennfremur væru þau að verja
brezkan imperialisma vegna
þessa samnings, sem þau
mundu engan veginn láta sig
annars skifta.
ÚR BRÉFI F.RÁ STEINGRÍMI
LÆKNI MATTHÍASSYNl
í bréfi er Dr. Rögnvaldur
Pétursson fékk nýlega frá
Steingrími Matthíassyni, er þess
meðal annars getið, að Stein-
grímur hafi lagt af stað 28. nóv.
frá íslandi til Kaupmannahafn-
ar, en þar var hann beðinn að
taka við forstöðu sjúkrahúss á
Suður-Jótlandi, er nefnt er
Tönder Bys og Amts sygehús.
Yfir-lækni spítalans, Dr. von
Werter, var veitt hvíldarleyfi
frá starfinu og fer suður til
ÞÝzkalands að leita sér heilsu-
bótar.
Steingrímur læknir tók við
forstöðu sjúkrahússins og býst
við að verða þar fram til marz-
mánaðarloka. Bréfið skrifar
hann frá Jótlandi og lætur hið
bezta af verunni þarna.
Búist við stríði milli
Englands og ítalíu
London, 30. des. — Þessa
stundina ,búast Englgnjdingar
við að í stríði lendi milli þeirra
og ítala á Miðjarðajrhafinu.
Mussolini kvað hafa orðið af-
skaplega reiður út af því að
Anth. Eden var skipaður utan-
ríkismála-ritari í stað Sir Sam-
uel Hoare. Eden er svo ákveð-
inn með refsiaðgerðum Þjóða-
bandalagsins, að Mussolini
skoðar hann sem versta, eða
númer eitt, óvin ítala.
Sir Eric Drummond, sendi-
herra Breta á ítalíu, telur orð-
ið afar erfitt að ræða deiluefn-
ið af nokkurri sanngirni eða
viti við Mussolini, svo æstur
sé hann orðinn. Og nema því
að eins, að hann sé af ítölum
sjálfum rekinn frá völdum, sé
stríð óumflýjanlegt.
En eru miklar líkur til, að þjóð
hans snúist á rnóti honum?
Annað eins hefir skeð. Það eitt
er víst, að ítölsku þjóðinni þyk-
ir honum hafa tekist klaufa-
lega í málunum við Þjóða-
bandalagið um sættir. Enn-
fremur er sagt, að svartstakka-
liö hafi nýlega verið sent heim-
an af ítalíu til Blálands að
boði Mussolini og er þess getið
til, að það hafi verið gert til
þess, að kæfa niður andróður í
her Mussolini gegn honum á
vígstöðvunum. Þjóðin og heir-
inn virðist vera að komast að
þeirri niðurstöðu að hún eigi
betri leiðtoga, en Mussolini. Og
gefi slíkur leiðtogi sig fram, sé
honum innan handar að fá her-
inn á sitt vald. Þá geti Pas-
cista-iráðið (the Fascist Grand
Council) og Victor konungur
Emmanuel ekki annað en vikið
Mussolini frá völdum.
Með refsiaðgerðunum kreppir
ávalt meira og meira að ítölsku
þjóðinni og Mussolini, er orðinn
aðgerðalítill í Afríku. Nú fer
rigningatíð þar syðra í hönd
og rennur þá alt út í for og
ófæirð, svo hlé verður á bar-
dögum þar fram í apríl. Og að
þá magnist óánægja í her Mus-
solini, er talið víst. Þetta út-
lit alt, er að gera Mussolini hálf
ærðan, en slíkt bætir ekki úr
skák.
Óvit hans að leggja út í þetta
stríð og þá ekki síður, að slaka
ekki á og taka sættum í tíma, er
hann hefði átt að sjá hver end-
irinn hlaut að verða, er nú alt
að koma honum og þjóð hans í
koll.
Bretar búast þessa stundina
við hinu versta, en þar sem
Tyrkland, Grikkland, Jugoslav-
ía, Rússland og Pólland hafa
nú lofað aðstoð sinni um leið
og orrahríðin á Miðjarðarhaf-
inu byrjar, eru Bretar býsna
öruggir.
Þannig horfa nú stríðsmálin
við eftir síðustu fréttum að
dæma sem bárust hingað í byrj-
un þessarar viku.
HVAÐANÆFA
Hon. Charles Dunning, sem
King skipaði fjármálaráðherra
í ráðuneyti sínu, hefir verið
holað niður sem þingmanni á
Prince Edward eyju. iEyja-
skeggjar hafa 3 menn á þingi.
Mr. Dunning var kosinn þar
gagnsóknarlaust. Á eyju þess-
ari iríkir sá hugsunarháttur,
“að það sem var gott fyrir afa
okkar, sé einnig gott fyrir okk-
ur.”
* * *
Á þinginu í Prakklandi hefir
staðið yfir mikil orrahríð út af
Laval-Hoare samningunum. —-
Var við því búist að þeir yrðu
stjóminni að falli. Fyrir helg-
ina fór loks fram atkvæða-
greiðsla um tillögu, er lýsti
trausti sínu á Laval-stjóminni.
En svo litlu munaði að stjórnin
félli, að með tillögunni voru
aðeins 296 atkvæði, en móti
276.
* * *
Yfir 7 miljónum mannai; sem
fyrir rússnesku byltinguna
1917, flæktust um heiðamar í
Mið-Asíu, heimilislausar, hefir
nú Soviet-stjórnin séð fyrir
jarðnæði og samastað.
¥ * *
Sjötíu og fimm af hundraði
af íbúunum í Bolivíu, eru ó-
blandaðiir Indíánar og komnir
af Inca-ætt kvíslinni.
# * *
Píus páfi er mikill tungu-
mála- og fræðimaður. Hann
er ekki aðeins djúpfróður í lat-
ifnu og grísku, heldur talar
hann einnig reiprennandi þýzku
og pólsku. 1 frönsku er hann
sjálfbjarga og í ensku getur
hann fleytt sér.
* * *
Frétt frá Yokohama í Japan
um að prófessor Hermanrí G<ra-
uert frá Munich hafi tekist að
einangira svefn sýkis geriMnn,
vekur mikla eftirtekt vísinda-
manna í Evirópu. Prófessor
Grauert er staddur í Japan.
# * *
G. F. Chipman, ritstjóri viku-
ritsins Country Guide, sem
United Grain Growerg hafa um
langt skeið gefið út, dó s. 1.
viku af bílslysi í Winnipeg.
EKKI ALT SEM SÝNIST
Þeir reyndust stundum verstir,
Og minstir allra manna,
Sem metnir voru beztir í hópi
fávitanna,
En styðja mundu flestir, ef
stæði til að sanna,
þeir stærstu urðu og mestir
iá kostnað smælingjanna.
H. Brandson
STAKA
Hvernig ljóðalistin má
ljúka upp þjóðar eyra.
Hafi enginn—að því gá—
eyru til að heyra?
J. S. frá Kaldbak
Námurnar eiga nú og starf-
rækja um 4000 manns. Verði
af áformum stjórnarinnar,
sleppa þeir öllu tilkalli til eigna
Dg reksturs námanna.
Verkamenn og sósíalistar
klöppuðu stjóminnni lof í lófa
fyrir að ætla að færast þjóð-
eignarekstur á námunum í
Eang.
En nú er kaup námuverka-
manna komið niður í $11.50 á
viku og getur það naumast
óviðunanlegra verið. Til þess
að þetta haldi ekki lengur á-
fram, ætlar stjómin sér að
taka námareksturinn í sínar
hendur.
Stofnun í Rússlandi hefir
uppgötvað lyf er losar ull á fé.
Er það látið í fóður skepnunn-
ar. Með því er losast við að
rýja eða klippa sauðféð.
* * *
Aðalspámaður Blálands leit-
aði véfrétta um það í október,
hvernig fara mundi ef keisarinn
færi til vígstöðvanna, eins og
hann ætlaði sér. Varð véfrétt-
in á þá leið, að ef keisarinn
færi til Dessye (borgar skamt
frá norðurvígstöðvunum) áður
en krýningarafmæli hans, 2.
nóvember, yrði haldið hátíðlegt,
þá mundi fara illa fyrir þjóð-
inni. En ef hann færi ekki frá
Addis Ababa fyr en eftir krýn-
ingarafmælið, þá myndi Blá-
lendingar áreiðanlega vinna
sigur á ítölum.
Vegna þessa hætti keisarinn
við það að fara 4 þeim tíma,
sem hann hafði ætlað sér, og
beið eftir hátíðahöldunum í
Addis Ababa á krýnindardag-
inn.
* * *
Fyrir nokkru geisuðu óhemju
stormar hjá Newfuondlandi og
skolaði þá sjórinn þar víðsvegar
á land fjölda mörgum tunnum
og kössum af whisky. Bændur
keptust við að ganga rekana
og ná í þennan dýrmæta feng.
Þetta whisky er frá banndög-
unum, þegar smyglarar kusu
heldur að fleygja áfenginu fyr-
ir borð heldur en láta varðskip
stjórnarinnar taka það af sér,
og sæta sektum að auki.
Yfirvöldin hafa boðið bænd-
um og fiskimönnum stórfé fyrir
að afhenda drykkinn, en þeir
hafa verið tregir til þess.
* * *
Föðurlandsvinur
ítali nokkur, Marínetti að
nafni, hefir ritað bók, þar sem
hann hvetur landa sína til þess
að taka upp baráttuna gegn öll-
um venjum, sem stafa frá Eng-
lendingum, svo sem að drekka
te, leika golf og raka skegg sitt.
Ennjfremur hvetur Marinetti
landa sína til þess að leggja
niður heittrúnað sinn, sem
honum finst stafa frá Englend-
ingum, og kæruleysi gagnvart
konum, sem hann segir að sé
ekkert annað en kynvilla á
byrjunarstigi. Margt fleira er
það, sem Marinetti varar landa
sína við af þeim sökum, að
hann telur það enskt að upp-
runa. Eins og allir vita, er
grunt á því góða milli ítala og
Englendinga um þessar mundir.
* « «
Sig. Skagfield söngvari hefir
að undanförnu fengið fjölda
mörg bréf utan af landi og láta
menn í þeim í ljós mikla á-
nægju yfir útvarpssöng hans.
í einu bréfinu stendur: “Við
hlökkum altaf til, þegar við
heyrum að þú átt að syngja í
útvarp, og söfnumst saman —
þeir, sem ekki hafa viðtæki —
hjá þeim, sem þau hafa, -— til
þess að hlusta á þig sameigin-
lega”.—Vísir 3. des.
* * *
Aðfaranótt 25. nóv. flæddi
um 50 fjár á Rauðasandi. Síð-
ast þegar fréttist þaðan höfðu
46 kindur fundist reknar. Féð
er alt frá sama bæ, Gröf á
Rauðasandi, og er þetta um
helmingur fjárstofsins á heim-
ilinu.—Patreksfirði 1. des. 1935.
* * *
Peningarnir eru ekki alt. —
Lánstraust í búð er einnig
nokkuð.
Á KROSSGÖTUM
Þótt ekki sé fámenn sú óvita
sveit,
Sem er út í bláinn að strita,
En láist að sjá hversii lítið hún
veit.
Á leið er hún frá því að vita.
Sá maður, sem þráir í þekking-
arleit,
Við þungskyldar gátur, að
strita,
Og lánast að sjá hversu lítið
hann veit,
Á leið er hann þá til að vita.
H. Brandson
LÆKNI GEFINN BfLL
Dr. O. S. Thompson í River-
ton, Man., var nýlega færður
bíll að gjöf af mönnum í hans
læknishéraði, sem þakklæits-
vottur frá þeim fyrir 14 ára
starf hans í héraðinu. Var
lækninum um leið haldið hið
veglegasta samsæti.
Stjóm samsætisins hefði S.
V. Sigurðsson með höndum og
afhenti gjöfina, en ræður fluttu
David Morrig frá Selkirk fyrir
minni læknisins, G. S. Thor-
valdson lögfr. fyrir minni Mrs.
Thompson. Aðrir ræðumenn
voru J. T. Thorson, K.C., M. P.,
Miss Grace Torrie, Winnipeg,
S. E. Sigurðsson, Hecla, B. I.
Sigvaldason, Árborg og J. C. B.
Williamson, Riverton.
Þessir fluttu kvæði við þetta
tækifæri: Dr. S. E. Bjömsson,
Árborg, E. P. Jónsson, Winni-
peg, G. J. Guttormsson River-
ton og Jónas Steflánsson frá
Hecla.
Af kvæðunum hafa Heims-
kringlu verið send tvö, það er
J. S. frá Kaldbak orti og Dr.
S. E. Björnsson. Eru þau bæði
birt í þessu blaði.
TIL DR. S. O. THOMPSON
RIVERTON, MAN.
Þinn er skjölldur skygður, ihreinn
skíru gulli rendur.
Afbrags læknir ertu Steinn
—út af guði sendur.
Þjáningarnar þjóta á braut
þínum undan höndum,
enginn fleiri örvum skaut
á veikinda ströndum.
Þú ert æ í þungum slag.
Þyrstir sjúkdóms féndur
herja nótt og nýtan dag
Nýja-íslands strendur.
Herför dauðans hnekkir þú,
höggum hvergi skeikar.
Heldur vörð við heljarbrú,
hörfa nornir bleikar.
Þá er annáð—iþess skal minst
Þú ert bezti drengur.
í sálu þinni ómar inst
ekta kærleiks-strengur.
Fé að hirða fátæks manns
fanst þér meiða sóma.
Burt þú gekst með blessun hans
en báða vasa tóma.
Ýmsir hyggja á eigin hag
auðs á brekku sæknir.
En það skal auglýst þennan dag
þú ert kristinn læknir.
Líknar verkum valins manns
vart er hægt að gleyma.
Lengi niðjar Nýja-íslands
nafn þitt munu geyma.
J. S. frá Kaldbak