Heimskringla - 15.01.1936, Síða 1

L. ÁRGANGUR
WINNIPEG. MIÐVIKUDAGINN, 15. JANÚAR, 1936

NÚMER 16.
Rússland ákveður að efla her sinn til muna
óttast makk Þjóðverja og Japana
Moskva, 11. jan. — Soviet
Rússland lýsti því yfir síðast
liðinn föstudag, að það yrði að
efla her sinn til muna. Ástæð-
an er til þess rekur, er stefna
Japana og Þjóðverja í hermál-
um. i . i
Frá þessu skýrði Vancheslaff
Molotoflf, sem er forseti stjórn-
arráðsins og því sama sem for-
sætisráðherra Rússlands, eftir
fund er aðalframkvæmdaráðið
hélt í Kremíin. Á meðal þeirra
er á tilkynningu ráðherrans
hlýddu, var Joseph Stalin.
Rússland hefir nú 1,000,000
hermanna, þúsundir lofther-
skipa og skriödreka (tanks).
En Molotoff segir meira verði
að gera.
Fréttin er nýlega barst út um
leynisamningamakk milli Jap-
ana og Þjóðverja, er osjs engin |
nýung sagði Molotoff.
Þessar þjóðir hafa báðar sagt
sig úr Þjóðabandalaginu af því
að báðar hyggja á landvinninga
og stríð.
Þýzkaland, sagði Molotoff,
vera hernaðar verstöð Bvrópu,
sem henni allri stæði fyr eða
síðar hætta af. Nazistana kvað
hann nú þegar til í alt.
“Við veröum að sjá um Iþað,’’
segir hann, ‘‘að her vor eins og
hann leggur sig — loftherinn,
landherinn, vélaútbúnaðurinn,
byssurnar og drekamir o- s. Irv.
sé eins fullkomið og föng eru
á, og að hver maður viti hvað
hann á að gera, þegar á þarf að
halda.”
Pólland kvað Molotoff og
skæðan óvin og það landið er
hann byggist við að á vaðið
riði. Það vildi hamslaust ná í
Eystrasaltslöndin
halda að Rússland hefði ekki
mikið við fé eða tíma sinn að
gera.
Við ræðu þessa gerir utanrík
ismálaráðherra Japana þá at-
hugasemd, að tilhæfulaust sé
að Þýzkaland og Japan hafi gert
nokkra leynisamninga með sér.
Hitt viti allir, að Rússar hafi
undanfarin ár verið að efla her
sinn, sem nú sé einn hinn
stærsti í heimi. Og tölu neðan-
sjávarbáta sinna hafi þeir fjór-
faldað á fjórum árum.
Hundur bjarsar barni
—Sönn saga—
AFTÖKUDAGUR HAUPT-
MANNS NÆSTKOMANDl
FÖSTUDAG
Soviet lýðveldinu kvað ihann
ant um það eitt að verja sig og
vemda jafnaðarstefnu skipulag-
ið, sem á fót hefði verið kqmið.
Við heyrum ekkert Ijótara nefnt
en stríð. Vér höfum lagt að
velli landeigna-lávarðana og
bankara, en höfum í þess stað
bygt upp iönað á nýjum grund-
velli og nýja þjóð, sameinaðri
og sinnumeiri um almennings-;
heill en áður. Þrátt fyrir þetta |
erum við ásóttir af ýmsum
þjóðum og fáum ekki að vinna
að þjóöþrifastarfi voru í friði.”
Molotoff lauk ræðu sinni með
því, “að hið gamla yrði að víkja
fyrir hinu nýja”.
Hann vakti og athygli á því,
að Rússland hefði farið fram á
það við Japan fyrir þrem árum,
að hvorugt landið beitti annað
vopnum. Samningurinn var
gerður og undirskrifaður af
Rússlandi. Japan. kvað hann
enn ekki hafa skrifað undir
hann.
Annað sem Rússland hefði
gert, hefði verið, að bjóða Jap-
an að semja um landamæri í
Asíu milli ríkjanna á friðsam-
legan hátt og með aðstoð hlut-
lausra þjóða. Því hefðu Jap-
anar heldur ekki sint.
En hernaðarandann í essi
sínu kvað hann þó hvergi hafa
komið greinilegar fram en á
Italíu. Taldi hann Þjóðabanda-
lagið hafa verið vægt við Mus-
solini.
Að Uruguay-ríkið í Suður-
Ameríku sagði upp viðskifta-
sambandi við Rússand, kvað
Molotoff undirróðri frá Brazil-
íu að kenna, En þar var upp-
þöt, sem kuímugt er, nýlega og
var Rússlandi brugðið um að
hafa lagt uppreistarmönnum til
fé. Fór Molotoff þeim orðum
um þá kæru, að sumir virtust
Trenton, N. J. 13. jan. — Af-
tökudagur Bruno Hauptmanns, I
er sekur var fundinn um morð
Lindberghs-barnsins af hæsta-
rétti í Bandaríkjunum, er n. k.
föstudag.
Náðun, sem farið var fram á|
fyrir Hauptmann, var neitað í
réttinum í dag.
En tilraunir halda enn áfram|
með að afstýra aftökunni.
I dag komu 2 lögrfæ,ðingar I
frá Chicago til þess að verja
Hauptmann. Kvöðust þeir hafaj
fundið mann í fangelsi í Ohi-
cago, sem sagðist vita hvarj
$22,000 af Lindberghs-pening-
unum væru niðurkomnir. Þeir
hefði verið boðnir sér fyrir 40
cents dollarinn. En áður en
hann gat fengið peningana að
láni til kaupanna, var hannj
handtekinn.
Að mönnum þessum takist að |
færa sannanir fyrir þessu eða
þörf á nýrri rannsókn, er h'tið |
gert úr.
LÁN FYLKJANNA OG
FJÁRMÁLARÁÐIÐ NÝJA
Ottawa, 14. jan — Óll lán sem
fylkjunum hér eftir dettur í hug
að biðja sambandsstjómina um,
verða fyrst að vera íhuguð og|
samþykt af nýrri fjármála- eða |
lánveitinga eftirlitsnefnd, sem
Kingstjórnin hefir skipað til |
þeiira hluta.
Formaður þeirrar fjármála-
nefndar er Charles A. Dunning |
fjámálaráðherra sambands-
stjórnarinnar. Fjármálaráðherr-
ar fylkjanna og forseti Canada-
banka, eru meðnefndarmenn
hans.
Aöallega er starf þessarar
nefndar fólgið í því, að segja
fylkjunum fyrir hvenær, hvar
og til hvers þau megi taka lán.
Fylltin eru með öðrum orðum
ekki sjálfum sér ráðandi um
þetta.
Stofnun þessarar nefndar var
samiþykt á fundi, er nú stendur
yfir í Ottawa og fjármálamenn
sambandsstjórnar og fylkis-
stjórnanna sátu. Fylkin hafa
öll að skilmálunum gengið
nema Alberta. Aberhart er ó-
fús að selja þannig fjármála-
réttindi fylkis síns. Hann álít-
ur að með þessu sé stefnt að
því að veita ekki lán nema til að
greiða með rentur afl skuldum.
En að fá ekki lán til þess að
greiða fylkisbúum fyrir störf
sín, eins og til að greiða með
vexti af lánum, skoðar Abert-
hart ekki það sem mælandi sé
með.
Verkefni þessa nýja ráðs virð-
ist eitthvaö svipað og skrúf-
stykkisins. Með því á áreiðan-
lega að takmarka lán til fylkj-
anna.
Meðfram öllum elfarströndum,
út frá ibáðum meginlöndum
lá sem klæöi úr kristals-tárum,
klakavoð á lygnum bárum.
Með brosi á vörum, æsku í augum,
æskufjöri og styrk í taugum,
prúður skari svanna og sveina,
svellið var nú fyrst að reyna.
Margs var spurt og margt að skoða,
hvað mundi ihitt eða annað stoða,
,því eitthvert dularvald og voða
virtist flestum áin boða.
Hljóð sem bending huldra svara:
—Haltu úr vegi! Tak þér vara!—
Þrýstist áin þung sem mara,
þrútin fram á milli skara.
Ekki ,er djúpt á dauðans snörum,
dauði á engan leik í förum,
kaldar öllum kýmnissvörum,
ikvað við hátt og ibrast í skörum.
Heyrðist grátur, hljóð og þytur!
Hver er nógu snar og vitur,
til að bjarga? Barst út kallið.
Barnið hafði í ána fallið!
Léttur eins og fuglinn flygi,
frelsisandi niður stigi,
Tryggur út í strauminn stríða
steypti sér, án nokkurs kvíða.
Fyrir engu var að víkja,
vini þekti hann ekki að svíkja,
skildi ei heldur skiftan huga,
en skyldu sína, að stríða og duga.
Föstum náði Tryggur tökum,
trú er það — og bygð á rökum,
að enginn slær við slökum reipum,
er slítur líf úr dauðans greipum.
Eigin mætti og tápi treysti,
Tryggur sýndi.vit og hreysti,
hreystiverk, á fáíra færi.
Fyrirmynd þótt hundur væri.
Oft er það í sönnum sögum,
samkvæmt heims- iog mannalögum,
að drenglund bregst í dýpstu raunum
og dygðin jhlýtur svik að launum.
Sönnun þess var nóttin næsta,
í nauðum átti hann vini fæsta,
að húsum vina hurðin læsta,
helið úti, raunin stærsta.
Upp til himins augum rendi hann
augum bænar, kuldinn ibrendi hann,
hinstu lífsins kvala kendi hann;
kveðju sína vinum sendi hann!
Og hundurinn, Tryggur,
á tröppunum liggur
og tilkynnir þér:
Að skjól fyrir hundinn
qg friður sé fundinn,
sem framliðnum ber.
H. Brandson
Leynifélag myndað til
a^L.að smygla oiíu
London, 10. jan. — Blaðið
“Times” í Lundúnum sagði frá
því s. 1. föstudag, að leynileg
samtök væru mynduð í Evrópu
í þeim tilgangi að smygla ben-
síni til ítalíu, er bannig væri
komið á.
Begir blaðið að þessir leyni-
hringir eigi feiknábirgðir af oh'u
í bæjum í mörgum löndum í
Evrópu. Nefnir það bæi í
Þýzkalandi, Svíþjóð, Danmörku,
| Svisslandi, Englandi, írlandi, og
ítalíu, þar sem .slík forðabúr
séu.
Hringir í Þýzkalandi hefðu
fengið fé til bensín-kaupa hjá
banka í Banadríkjunum.
Stjórnin á Þýzkalandi kvað
Hta samtök þessi í sínu landi
hýru auga.
Síðan að blaðið ljóstaði þessu
upp, hefir verið hafin rannsókn
á þessu víðsvegar um Evrópu.
Páfadæmið í Róm kvað eiga
talsvert af fé í Þýzkalandi, sem
það getur ekki innheimt. Er
sagt að Mussolini hafi farið um
helgina á fund páfa og boðið
honum að kaupa vonina í þessu
ifé af honum. Telur blaðið
“Times” að ekki sé efi á því, að
Mussolini æth að nota féð fyrir
.kaup á bensíni af þessum leyni-
félögum. , ,
Þjóðabandalagið kemur sam-
an 18. janúar. Er búist við, að
olíu sala til ítalíu verði þá um-
svifalaust bönnuð.
Því víðkomandi er það tahð
að Bretar sendu nokkuð af
strandvamar- eða heimaflota
sínum af stað í gær suður til
Gibraltar og Miðjarðarhafsins.
Útlitið er að það eigi að fara
að skríða til skarar um oh'u-
bannmálið.
BRÉF
VERKFALL í ATVINNU-BOUM
í LAC SEUL í ONTARIO
Hudson, Ont. 13. jan. — Átta-
tíu menn hófu kröfugöngu í
Lac Seul atvinnubúi sambands- Þ- e- bændum og verkamonnum,
um lengd vinnutíma, lágmarks-
vinnugjald o. s. frv. Við úr-
skurði er búist innan tveggja
vikna. Hvorum spái þið að
dómurinn falli í vil, almenningi,
stjórnarinnar í morgun út af ó-
ánægju við yfirboðara sinn.
Kröfugangan fór friðsamlega
fram að öðru leyti en hrópum,
er um allan bæinn heyrðust. Að
kröfugöngunni lokinni, gengu
menn til hvílu sinnar og neit-
uðu að vinna. Nálega allir
verkamenn atvinnubúsins, um
300 að tölu, fóru að dæmi
þeirra.
Yfirmenn atvinnubúsins ætla
að kalla mennina til vinnu í
dag, og er þá ekki við góöu bú-
ist. En fylkislögregla frá Sioux
Lookout hefir verið kvödd þang-
að, til þess aö vera viðbúin að
skakka leikinn, ef á þarf að
halda.
eða kaupahéðnunum?
Fellibylur fleygir skipi upp á
sker — 34 mehin farast
Astoria, Ore. 13. jan. — Við
mynni Columbia-árinnar við
strendur Oregon-ríkis fórst skip
með 34 mönnum á síðast liðinn
sunnudag. Fellibylur rak skip-
ið upp á sker og braut það í
spón. '
Hon. WALTER LEA DÁINN
HVAÐ SEGJA
DÓMSTÓLARNIR?
Charlottetown, 10. jan. —
Hon. Walter Lea, forsætisráð-
herra á Prince Edward Island,
dó s. 1. föstudag úr lungna-
bólgu. Hann hafði um nokkurt
skeið verið heilsuveill.
Sá er við stjórnar formensk-
unni tekur heitir Thane A.
Campbell, er var dómsmálaráð-
lierra i Lea-ráðuneytinu. Ráðu-
neytið er mjög hið sama og
Seattle, 3. jan. 1936
Kæri ritstjóri Hkr.
Þess var getið á dögunum,
að við Seattle íslendingar hefð-
um frestað því til Gamlárs-
kvölds, að minnast aldarafmælis
Matthíasar Jochumssonar. —
Þetta kvöld hefir lestrarfélagið
Vestri, í meir en 30 ár, staðið
fyrir myndarlegri samkomu. —
Það þótti viðeigandi og sjálf-
sagt að þessu sinni að helga
hana minningu lárvdðarskálds-
ins.
En sunnudaginn á undan var
sérstök hátíða guðsþjónusta í
kirkju séra A. E. Kristjánssonar.
Hann flutti snjalla ræðu um
skáldið með tilliti til frjálslynd-
is hans í trúarskoðunum. —
Allir sálmarnir voru eftir M. J.
og Gunnar Matthíasson söng
“Guð minn guð eg hrópa” —
lag eftir Tryggva Björnsson.
Kirkjan var öll prýdd virki-
legum lárviðarfléttum, og fyrir
stafni stór sveigur umhverfis
mynd skáldsins og fána ætt-
jarðarinnar.
Viðstaddir voru um 50
manns, úr báðum söfnuðunum
hér. Á eftir bauð kvenfélag
kirkjunnar öllum til kaffiveizlu
á heimili Gunnars. Þar var með-
al annars skemt sér við að rifja
upp þá söngva eftir Matthías,
sem allir Islendingar kunna, og
hafa unnað frá barnæsku
sinni, þó í fjarlæga heimsálfu
hafi fluzt.
um höfðu verið gerð skil, á-
varpaði Jón Magnússon, for-
seti Vestra samkomuna, en síð-
an sungu allir “Lýsti sól”. Þar
næst flutti undirrituð minni
skáldsins í stuttri ræðu, en all-
ir sungu á eftir “Fósturlandsins
freyja.” Séra A. E. K flutti
ræðu um víðsýni skáldsins, en
séra K. K. Ó. um sálmaskáld-
skap hans. Frú María Freder-
ick, dóttir Sumarliða æskuvin-
ar M. J., bar fram þýðingar
undirritaðrar á “Forsjónin” og
‘Ó, guð vors lands”, en bróður
dóttir hennar Kristín, lék þýtt
undirspil á hörpu. Á milli voru
sungin ljóð eftir M. J. og Gunn-
ar endurtók sönginn “Guð minn
guð eg hrópa.” Ungfrú Sigrún
Ólafson aðstoðaði við allan
sönginn á báðum samkomun-
um. — 1 íok áramóta samkom-
unnar talaði Gunnar Matthías-
son. iSagði hann skemtilega
frá ýmsum berskuminningum,
bæði frá Odda og Akureyri.
Mintist hann föður síns þá er
hann skemti börnum sínum
með sögum eða vísnagamni,
glaður og næmur á alt í þeirra
hugsanaheimi. Einnig mintist
hann móður sinnar með mestu
aödáun — og undir ræðu hans
og lestri sendibréfa, mátti segja
að skiftust á hjá áheyrendun-
um, “bros og gullin tár.”
Báðum áminstum samkom-
um var slitið með því að allir
sungu sálminn Faðir andanna.
— Stemning var þarna mjög
einlæglega íslenzk, — og alveg
sérstakur innileiki fylgdi, þar
sem Gunnar og hans vinsæla
heimili hefir verið hér svo lengi
að góðu kunnugt. Einnig voru
þarna viðstaddir nokkrir af-
komendur Sumariiða, æskuvin-
ar Matthíasar, og ekkja hans.
— Að vísu yrkir Gunnar ekki,
svo kunnugt sé, en hér hefir
hann í langa tíð sungið fyrir
íslendinga á öllum þeirra gleði-
samkomum, — og einnig marg-
an “landnemann sungið til
moldar”, eins og St. G. St. orð-
ar það.
Með vinsamlegum kveðjum
og óskum góðs árs, til blaðs
og lesenda.
Jakobína Johnson
STÓRGRIPA-SALAN TIL
BANDARÍKJANNA
Fyrir hæstarétt í Canada hef-
ir nú veriö lagt til úrskurðar
mikið af umbótalöggjöf Ben-
nettstjómarinnar, svo sem lög-jáður þó ráögjafamir legöu allir
in um eftirlit með kaupum og niður völd sem venja er, þegar
sölum á bændaafurðum, lögin 1 forsætisráðheirann deyr.
Upp úr nýárinu kom til þessa
bæjar maður frá Chicago, er
Charles A. Dunbar heitir. Hann
er gripakaupmaður, einn af þeim
stærstu syðra og ef til vill hvar
sem er. Hann kom til þess að
kynna sér hvað Canada hefði af
nautgripum að selja. Eftir að
liann hafði fræðst um það, á-
leit hann Canada ekki mundi
hafa full not markaðarins syðra
eftir nýju viðskiftasamningun-
um fyr en 1939. Nautgripir
væru hér rýrir. En stofninn
mætti bæta á þessum tíma.
Það viðist þarna koma fram
það sem spáð var, að salan yrði
minni syðra fyrir þá gripina,
sem mest er hér til af. Sala á
góðum gripum er næg á Eng-
landi, og meira en það. Bret-
land finnur einmitt að því, að
héðan komi ekki gripir eins
stöðugt og æskilegt sé til þess
að mæta þörfinni. Svo ef það
er ekki sala í Bandaríkjunum
nemafyrir úrvalsgripi, eru menn
hér litlu bættari fyrir hana.
Á Gamlárskvöld var komið
saman í borðsal lúthersku kirkj- Robert McKenzie, fyrrum
unnar kl. 7. Fyrst sungu allir þingmanni fyrir Assiniboia-kjör-
“Ó guð vors lands”. SíðaT11 dæmi, en sem vék úr sæti sínu
munu 80—90 manns hafa sezt1 fyrir Mr. Gardiner, var veitt
þar að ágætri íslenzkri máltíð.
— Þegar hinum ‘þjóðlegu’ rétt-
staða hjá Farm Loan Board,
með $9,000 árslaunum.