Heimskringla - 18.03.1936, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 18. MARZ, 1936
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA.
f HELJARGREIPUM
HERNAÐARINS
Frh. frá 3. bls.
mjög skamma stund kemur nú
skipun frá kafbátnum. Er
mönnum nú -sagt að hætta
vinnu, loka lestunum og eigi
Bragi að fylgjast með kafbátn-
um. — Ennfremur kom skipun
um það að senda björgunaribát-
inn aftur til kafbátsins. Var
það gert og voru þeir “Braga”-
menn nú sýnilega daufari í
dálkinn en áður.
Þegar háturinn kom aftur,
voru í honum tveir þvzkir
“navigatörar”, vélstjóri og
merkj^maður, ungur strákur,
allir vopnaðir og þar að auki
með fjórar sprengjur. Einnig
komu þá hásetarnir af Braga,
sem komnir voru í kafbátinn. —
Tóku nú Þjóðverjar við allri
stjórn á togaranum og var hald-
ið á stað suður á bóginn. Öll
sjókort “Braga” lögðu Þjóðverj-
ar undir sig og vissi skipshöfnin
því ekkert hvar skipið var statt
nema hvað menn grunaði að
nú ætti að fara á siglingarleið-
ina milli Ameríku og Englands
og sitja þar fyrir skipum. —
Var “Bragi” um nætur látinn
sigla með öllum ljósum, en kaf-
báturinn sigldi altaf ljóslaus og
vissu þeir lítt hvað honum leið.
Var nú siglt þannig í fjóra
daga. Létu Þjóðverjarnir ís-
lendinga yfirleit afskiftalausa,
nema einn daginn. Þá var skip-
lð stöðvað og mönnum skipað
að mála yfir dönsku hlutleysis
merkin á hliðunum. Var þá tals-
verð alda og valt skipið mikið
og skolaði sjórinn málningunni
jafnharðan af, og urðu menn
seinast að gefast upp við verk-
ið. Þetta gerðist einhversstað-
ar vestur af írlandi. Var nú
enn haldið áfram suður á bóg-
inn.
Á fimta degi, klukkan um
ellefu fyrir hádegi, komu þeir
að stóru timburflutningaskipi,
sem var að sökkva. Hét það
“Seatonia” og var frá West
HartlepooL Komust þeir hrátt
að raun um að kafbáturinn
hafði verið þar að verki og skot-
ið skipið, enda þótt þeir hefði
ekkert orðið varir við hann, að-
eins séð sprenginguna álengd-
ar.
Sást nú hvar skip kom úr
austurátt, og þegar það nálgað-
ist, sást að það var með sænsk-
um hlutleysismerkjum á síðun-
um og sænska fánann dreginn
að hún. Ætluðu Þjóðverjarnir
að stöðva skipið, en sáu þá að
það hafði fallbyssur og leist því
ekki á blikuna. Spurðu þeir
skipstjóra hvort ekki myndi
hægt að leynast í skipinu, en
hann taldi það óhugsandi. Fell-
ust Þjóðverjarnir á, að svo væri
og sögðu að það yrði að skeika
að sköpuðu. En svo skeður það
einkennilega. Skipið heldur á-
fram með hægri ferð, án þess
að skifta sér af Braga.
Þjóðverjarnir gáfu skipun um
það að setja út bát. Var þá
sunnan strekkingur og tals-
verður sjór. Á stóru svæði um-
hverfis hið sökkvandi skip, var
fult af timíbri, sem flotið hafði
úr því. Þama leitaði nú bátur-
inn fram og aftur í nær tvær
klukkustundir ef vera kynni að
einhverjir af skipshöfn “Sea-
tonia” væri þar að velkjast í
sjónum og héldu sér uppi á
timbrinu. Var Þjóðverjum það
fullkomið áihugamál að bjarga
lífi þeirra. En engan mann
fundu þeir.
Þetta var undan suðvestur-
strönd írlands og svo nærri að
menn sáu land.
Vegna þess hvað farið hefir
verið fljótt ýfir sögu, þykir
hér nauðsynlegt að geta um
nokkur atvik til skýringar.
Daginn áður en Bragi fór
héðan, kom tilkynning frá
ibrezka ræðismanninum um það,
að togarar yrði að sigla aðra
leið til Fleetwood en áður. I
staðinn fyrir að sigla til eyjar-
innar St. Kilda, var þeim nú
skipað að sigla á stað sem væri
58 gr. norðurbreiddar og 10°
vesturlengdar og breyta þar um
stefnu suður í írlandshaf. Þessi
staður et langt fyrir sunnan St.
Kilda. En einmitt þar lá þýzki
kafbáturinn fyrir “Braga” og
var engu líkara en að Þjóðverj-
ar vissu upp á hár um þessa
nýju siglingaleið.
Þegar skipstjórinn á “Braga”
kom að kafbátnum með skips-
skjölin, voru allir menn uppi og
hafði kafbáturinn þá sett upp
loftskeytastengur og náð sam-
bandi við Þýzkaland. Undruð-
ust þeir “Braga”-menn hve
fljótir kafbátsmenn voru að
koma loftskeytastöngunum og
loftnetinu upp, því að það skifti
engum togum. Voru Þjóðveirj-
amir kátir, því að þeir höfðu
fengið fregn um það, að þýzki
flutningakafbáturinn “Bremen”
væri kominn til Ameríku heilu
og höldnu, í gegn um herskipa-
girðingar bandamanna.
Guðmundi skipstjóra var nú
boðið upp í turn kafbátsins, þar
sem kafbátsforinginn og nokkr-
ir aðrir biðu hans. Spurði nú
foringinn hvaða skip þetta væri,
hvaðan það væri, hvert það ætl-
aði og með hvaða farm það
væri. 'Spurði Guðmundur þá
aftur hvaðan þeir væri. Yfir-
foringinn svaraði því engu, en
gaf merki, og um leið breiddu
hinir út þýzka herfánann fyrir
framan Guðmund. Brá honum
þá allmjög, því að í lengstu
lög hafði hann vonað að þetta
DAY SCHOOL
for a thorough business training—
NI6HT SCHOOL
for added business qualifications—
The Dominion Business College, Westem Canada’s
Largest and Most Modem Commercial School, offers
complete, thorough training in
Secretaryship
Stenography
Clerical Efficiency
Merchandising
Accountancy
Bookkeeping
Comptometry—
—and many other profitahle lines of work
We offer you inaividual instraction and the most modem
equipment for busrness study, and
AN EFFECTIVE EMPLOYMENT SERVICE
for the placement of graduates ln business
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
On The Mall
and at Elmwood, St. James, St. John’s
vær enskur kafbátur. En þetta
var þá kafbáturinn “U 49” frá
Emden.
Þegar ákveðið var að sökkva
“Braga” voru öll matvæli tekin
úr honum og flutt yfir í kafbát-
inn. Ennfremur tóku Þjóðverj-
arnir riffil og belgiska marg-
hleypu, sem skipstjóri átti. Mat-
vælunum var öllum skilað aftur,
þegar hætt var við að sökkva
skipinu, nema einum kassa af
smjörlíki og einum kassa af
mjólk, en í þess stað lét kafbát-
urinn “Braga” fá 14 flöskur af
koníaki og genever.
Þjóðverjarnir, sem komu um
borð í Braga voru fjarska kurt-
eisir og alúðlegir og höfðu eng-
an andvara á sér. Var því líkast
sem þeir liti á skipshöfnina sem
sína menn. Foringi þeirra hafði
verið skipstjóri í 4 ár á veiði-
skipi frá Esbjeirg í Danmörku
og talaði dönsku reiprennandi.,
Varð því fljótt um viðkynningu
og sambúð ágæt allan tímann.
Á fyrsta degi eftir að Þjóð-
verjar tóku Braga mættu þeir
stóru seglskipi. Brunnu þá
Þjóðveirjar í skinninu að stöðva
það og sprengja það í loft upp.
En veður var svo slæmt, að þaö
var ekki viðlit. Urðu þeir því,
þótt leitt þætti að láta skipið
sigla sinn sjó, og sáu það sein-
ast til þess að það stýrði norð-
ur með írlandsströnd.
Nú er þar til máls að taka er
fyr var frá horfið að þeir á
“Braga” gáfust upp við að leita
að skipverjum af hinu sökkv-
andi skipi “Seatonia” og sigldu
suður á bóginn. Var þá haldið
til hafs með hægri ferð og
stefnt í suðurátt. Var h'kri
stefnu haldið alla næstu nótt og
fram undir kl. 10 næsta morg-
un. Var þá komið suður í Bis-
cayflóa á þær slóðir, sem gert
hafði verið ráð fyrir áður en
þeir hittu kafbátinn.
Nú sáu þeir á Biraga þrjá
togara saman, eigi alllangt í
burtu. Var þá siglt í áttina til
þeirra. Alt í einu sáu þeir að
einn togarinn sökk, og var þá
sett á fulla ferð, þvi nú vissu
Þjóðverjarnir að þarna mundi
kafbáturinn vera. Reyndist það
rétt. Kafbáturinn var þar of-
ansjávar, með loftskeytasteng-
ur uppi.
Við hlið skipsins lá mannað-
ur bátur og á þilfari kafbátsins
var ótrúlega mannmargt. Var
nú “Braga” gefið merki að"
senda bát sinn þangað, og var
það gert. — Sótti hann 15 menn
um borð í kafbátinn og voru
það skipverjar af “Seatonia”,
sem kafbáturinn hafði bjargað.
Á bátnum, sem lá við hlið kaf-
bátsins voru 10 menn af togar-
anum, sem sökt var.
Þegar kom um borð í
“Braga” var farið að spyrja
menn af “Seatonia” spjörunum
úr. Þeir sögðu að 32 menn
hefði verið á skipinu og þegar
kafbáturinn hefði stövað það og
skipað þeim að yfirgefa skipið,
hefði 16 farið í hvom bát og
róið í burt, en kafbáturinn
skaut þá tundurskeyti á skipið.
Fyrir öðrum bátnum var
stýrimaður, en skipstjóri fyrir
hinum. Bátur stýrimannsins
setti upp segl og sigldi áleiðis
til lands og vissu þeir ekki
meira um hann, annað en hvað
talið var líklegt, að hjálparbeiti-
skipið með sænsku hlutleysis-
merkjunum hefði bjargað hon-
um. Kafbáturinn komst í kast
við það skip. Skaut skipið á
hann mörgum fallbyssuskotuim,
sem ekki hæfðu, og kafbáturinn
sendi því tvö tundurskeyti, sem
hæfðu ekki heldur. Skildi þar
með þeim, en vegna ótta við
kafbátinn mun skipið ekki hafa
viljað skifta sér neitt af
“Braga”, er það mætti honum.
Bátur skipstjórans á “Sea-
tonia” hafði laskast eitthvað
þegar honum var rent fyrir
borð og var naumast sjófær.
Tóku því kafbátsmenn bátverja
alla til sín, en sleptu bátnum.
Fimtán voru nú komnir um
borð í “Braga”, en skipstjórann
tók kafbáturinn til fanga, vegna
þess að skjöl hans voru ekki í
lagi og hann var hortugur.
iSkipverjar íaf togaranum i
höfðu þá sögu að segja, að þeg-
ar kafbáturinn kom á vettvang
stöðvaði hann alla togarana
þrjá og setti menn um iborð í
þá. Sökti síðan skipi þeirra
eftir að þeir voru allir komnir
í bátinn.
Nú voru eftir tveir togarar.
Lá annar þeirra fyrir bornvörp-
unni, en hinn hélt sér við með
vélinni.
Vegna þess að farið var að
ganga á kol Braga, ákváðu
Þjóðverjar að taka skyldi 50
smálestir af kolum úr togurun-
um og flytja um borð í hann.
Var þegar byrjað á því verki. —
Englendingar voru látnir vinna
að því að ná kolunum upp úr
lest og flytja þau til “Braga”,
en Bragamenn tóku á móti.
Var byrjað á að taka kolin úr
þeim togaranum, sem lá fyrir
vörpunni. En nú tók að hvessa
og hrakti “Braga” hvað eftir
annað frá togaranum. Tafði
þetta vinnuna mjög, svo að það
var tekið til hragðs að binda
skipin saman með kaðli og vír.
Eftir það gekk betur um s$und.
Altaf iherti veðrið svo að nú
drógu þeir varla, sem áttu að
róa bátnum milli skipanna. Var
þá strengdur mjór kaðall milli
þeirra og báturinn dreginn á
honum. Þetta dugði snöggvast,
en þá var sjór farinn að ganga
svo yfir “Braga” að) kolarúmin
ætluðu að fyllast og höfðu dæl-
urnar ekki við. Þá var hætt
við kolaflutninginn og höfðu
nú “Braga” bæst eitthvað um
15 smálestir.
Því urðu Bragamenn fegnir,
að ekki náðist meira af kolum,
því að Þjóðverjar höfðu sagt
þeim, að þeir yrði að fara með
kafbátnum suður til Gibraltar,
ef kol fengist nóg.
iSíðan voru matvæli úr togur-
unum flutt um borð í “Braga”
og eins skipshafnirnar tvær, 20
menn, tíu af hvoru skipi.
Togurunum skyldi nú sökt.
Höfðu Þjóðverjar áður komið
sprengjum fyrir í þeim á hent-
ugum stöðum. Skipuðu þeir nú
Bragamönnum að róa með sig
um borð í togarana til þess að
kveikja í sprengjunum.
Þá kom skipstjórinn af öðr-
um togaranum til Guðmundar
skipstjóra. Var hann með tárin
í augunum og sagði kjökrandi
frá því, að hundur, sem hann
átti, hefði orðið eftir um borð.
Bað hann nú Guðmund bless- J
aðan að fá Þjóðverjana og menn1
sína til að bjarga hundinum.
Það mál var auðsótt; hundinum
var bjargað og í þakklætisskyni
fyrir það, ‘gaf skipstjóri Guð-
mundi hundinn. Átti Guðmund-
ur hann nokkra hríð, var boðið j
stórfé fyrir hann á Santander,
en afdrif hans urðu þau, að
hann fór fyrir borð á “Braga”.
Þjóðverjar létu Bragamenn
hjálpa sér til þess að kveikja í
sprengjunum og var svo aftur
farið um borð í “Braga”, en
gleymst hafði að leysa kaðalinn,
sem batt hann við enska togar-!
ann. Hefði verið ógaman að
vera svo að segja rétt við hlið
hans er sprengingin varð. Þess
vegna var það tekið til fanga-
ráðs, að vinda kaðalinn upp á
vörpuvinduna þangað til hann
slitnaði, og “Bragi” varð laus
og sigldi brott.
Ekki sáu þeir togarana
sökkva, þvl að það var orðið
svo myrkt af nótt. Kafbáturinn
var þá farinn sína leið.
Togarar þessir hétu “Cas-
well” frá iSwansea, “Harfat
Castle” frá sama stað og “Ky-
oto” frá Cardiff.
Tekið var nú að þrengjast um
iborð í Braga, þar sem þar höfðu
bæst við 49 menn, 45 af hinum
söktu skipum f jórum og 4 Þjóð-
verjar. Meðal “Seatonia” skips-
hafnar voru menn af ýmsum
þjóðum, svo sem Norðmaður,
Frakki, tveir ítalir, Grikki,
Rússi og Portúgali. Voru sumir
þeirra mjög klæðlitlir, en Þjóð-
verjar tóku föt af togaramönn-
• •
NAFNSPJOLD
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bldg.
Skriístofusimi: 23 674
Stundar sérstaklega lungnasjúk-
dóma.
Er að íinni á skrifstofu kl. 10—l:
f. h. og 2—6 e. h.
Heimili: 46 Alloway Ave.
Talsimi: 33 158
Dr. J. Stefansson
216 MEDICAL ARTS BLDG
Horni Kennedy og Graham
Stundar eingöngu augna-eyrna-
nef- og kverka-sjúkdóma
Er að hitta frá kl. 2.30—5.30 e. h.
Talsimi: 26 688
Heimili: 638 McMillan Ave. 42 691
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
Baggage and Furniture Moving
591 SHERBURN ST.
Phone 35 909'
Annast allskonar flutninga fram
og aftur um bæinn.
Dr. K. J. AUSTMANN
Wynyard —Sask.
MARGARET DALMAN
TEACHER OF PIANO
854 BANNINO ST.
Phone: 26 420
Dr. O. BJORNSSON
764 Victor St.
OFFICE & RESIDENCE
Phone 27 586
Gunnar Erlendsson
Pianokennari
Kensiustofa: 594 Alverstone St.
Sími 38 181
um og fengu þeim þau, og létu
allir sér það vel líka.
Meðal annars, sem teklð var
úr ensku togurunum,, voru
margar drykkjarkrúsir. — Ekki
vildu Þjóðverjarnir sjálfir nota
þær og drukku aðeins úr krús-
um “Braga”.
Þessum mannfjölda, sem nú
var um borð, var þannig komið
fyrir í skipinu: Foringi Þjóð-
verja svaf í “bfúnni” hjá skip-
stjóra og höfðu þeir þar vopn-
in og sjprengjurnar hjá sér,
geymt í klæðaskáp. Allir skip-
verjar “Braga” voru fluttir aftur
á, og þar voru einnig 3 Þjóð-
verjar, vélstjórar söktu skip-
anna og matreiðslumaður “Sea-
tonia”. Tók hann algerlega að
isér öll hrytastörf, ásamt tveim-
ur hjálparkokkum sínum. Þeir
voru látnir baka brauð allar
nætur. Fyrst voru 19 manns
aftur í káetu, en sá 20. var
fluttur þangað, vegna þess að
hann veiktist; tók sig upp sár,
sem hann hafði fengið á víg-
stöðvunum í Frakklandi. Allir
hinir 44 voru fram í hásetaklefa
og -var þar þröngt, enda leit-
uðu ýmsir sér svefnstaðar hvar
sem þeir gátu.
Haldið var nú suður á bóg-
inn, en farið hægt, því að veðr-
ið var vont, og helst það alla
nóttina, en daginn eftir var
komið dágott veður. Sást þá
stórt franskt gufuskip koma í
! móti “Braga”. Þótti Þjóðverjum
| slæmt að kafbáturinn skyldi
hvergi vera nærri til að sökva
1 því, og þótti súrt í brotið að
j þurfa að sleppa því framhjá.
Framh.
G. S. THORVALDSON
B.A., LL.B.
Lögfræðingur
702 Confederation Life Bldg.
Talsími 97 024
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFÁNSSON
ÍSLENZKIR LÖGFRÆÐINOAR
á öðru gólfi
325 Main Street
Talsimi: 97 621
Hafa einnig skrifstofur að
Lundar og Gimli og eru þar
að hitta, fyrsta míðvikudiag i
hverjum mánuði.
M. HJALTASON, M.D.
ALMENNAR LÆKNINGAR
Sérgrein: Taugasjúkdómar
Lætw úti meðöl í viðlögum
VitStalstímar kl. 2—4 e. h.
7—8 at5 kveldinu
Sími 80 857 665 Victor St.
A. S. BARDAL
selur líkkistw og annasit um útfar-
ir. Allw útbúnaðw sá besti. _
Ennfremw selw hann allskonar
minnisvarða og legsteirva.
843 SHERBROOKE ST.
Phone: 86 607 WINNIPEG
Dr. S. J. Johannesson
218 Sherbum Street
Talsiml 30 877
ViStalstími kl. 3—5 e. h.
Rovatzos Floral Shop
206 Notre Dame Ave. Phone 94 954
Fresh Cut Flowers Daily
Plants in Season
We specialize in Wedding &
Concert Bouquets & Funeral *
Designs
Icelandic spoken
the watch shop
Thorlakson Baldwin
Diamonds and Wedding
Rings
Agents for Bulova Watches
Marriage Licenses Issued
699 Sargent Ave.
Dr. A. V. JOHNSON
ISLENZKUR TANNLÆKNIR
212 Curry Bldg., Winnlpeg
Gegnt pósthúsinu
Slmi: 98 210
Heimilis: 33 328
J. J. Swanson & Co. Ltd.
REALTORS
Rental, Inaurance and Financial
Agents
Simi: 94 221
600 PARIS BLDG.—Winnipeg
RAGNAR H. RAGNAR
Píanisti oa kennari
Kenslustofa: 683 Beverley 8*.
Phone 26 555
Office Phone
87 293
Res. Phone
72 409
Dr. L. A. Sigurdson
109 MEDICAL ARTS BUILDING
Oitice Hotms:
12-1
4 r.M. - 6 p.m.
AND BT APPOINTMENT
Dr. E. JOHNSON
116 Medical Arts Bldg.
Talsími 23 739
Viðtalstími 2—4 p.m.
Heimili: 776 Victor Street
Winnipeg
Talsimi 22 168.