Heimskringla - 15.04.1936, Síða 1

L. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 15. APRÍL, 1936
NÚMER 29.
HELZTU FRETTIR
Vatnavextir í Brandon
í gærmiorgun bárust fréttir
,um þaö frá Brandon, Man., að
vöxtur befði hlaupið í Assini-
Iboine-ána. Flæddi hún víða yfir
bafekana og á láglendinu varð
vatnsagi svo mikill á nokkrum
stöðum, að flýja varð heimilin.
í Brandon-bæ samlþykti skóla-
ráðið í gær, að veita húsviltum
skjól í David Livingstoneskól-
anum. Úr þó nokkrum húsum
í Brandon er sagt að fólk hafi
orðið að fara.
Annar staðar virðist öllu ó-
hætt ennþá. Þó hefir hækkaö
í Rauðánni um 3 fet suður í
Morris og um 5 fet í Emerson.
ls er alstaðar enn á ánni en er
ofurlítið að brotna upp hjá
Emerson.
í morgun var símað, að 60
fjölskyldur í grend við Brandon
væru heimilislausar.
í hættu
Fyrir tveim mánuðum keyptu
þrír menn frá Toronto námu í
Nova Scotia, sem nefnd er
Moose River gullnáma. Voru
þeir s. 1. mánudag að skoða
námuna. Þegar þeir voru
kornnir 141 fet niður fellur
náman saman fyrir ofan þá á
svo stóru svæði, að talið er
vafasamt að þeim verði bjarg-
að, þó kappsamlega sé að því
unnið.
Social Credit
1 fréttum frá Alberta s. 1.
imánudag, er skýrt frá því,
að Aberhart ætli innan eins
mánaðar að reyna social credit
hugmyndina í framkvæmd. —
Hann ætlar að byrja með því,
að láta leggja vegi um fylkið,
og greiða vinnulaunin með
social credit miðli, hver svo
sem hann verður. Stjómin tek-
ur lán hjá sjálfri sér til þessa
og gefur svo gjaldeyririnn út
sem kostnaðurinn verður
greiddur með.
VeVkamáJaráðherra, Hon. W.
A. Fallow telur með þessu hægt
að gefa hverjum manni atvinnu,
er hennar þurfi með. Og að
hugmyndin sé framikvæman-
leg, efast hann allra manna
sízt um. Hann hefir reynt þetta
áður. Það var þegar hann var
fborgarstjór í iVermilion. Bæinh
brást lánstraust hjá bönkum
og annað var ekki sjáanlegt en
að alt starf yrði að leggja nið-
ur. Byrjar þá Mr. Fallow á því,
að safna peningunum, sem inn
komu, þar til þeir námu $1,000.
Leggur hann þá á sparibanka,
en gefur út seðla, nokkurs kon-
ar eiginávísanir fyrir þessari
fjárhæð. Þannig fékk hann
næga peninga til að halda bæj-
arstörfum áfram. Peningunum
var velt svo oft yfir, að hann
gat gert 8 sinnum meiri um-
setningu en fjárihæðin nam á
fjórum mánuðum. Á árinu
þurfti bærinn því ekki á neinu
láni hjá bönlkunum að halda.
Þeim sem hjá bænum unnu
var borgað með þessum ‘‘bæjar-
peningum”. Þeir keyptu þarfir
sínar hjá kaupmönnum, og að
litlum tíma liðnum voru pen-
lingarnir komnir inn til bæjar-
ins aftur því með þeim voru
skattar greiddir, ljós, vatn, o.
s. frv.
Ásamt því að reyna nú þetta
með þessari fyrirhuguðu vega-
vinnu, er hugmyndin jafnframt,
að bæta úr atvinnuleysinu. —
Verður tilraun þessari eflaust
veitt mikil eftirtekt.
Styttri vinnutími
í ræðu sem Roosevelt forseti
hélt í Baltimore s. 1. mánudags-
kvöld, kvaðst hann líta svo á
að óumflýanlegt væri að stytta
vinnutíma.
Iðnaðar-framleiðslu sagði
hann nú nærri þvf eins mikla
og verlð hefði á árunum 1926-
1930. En eigi að síður störfuðu
20% færri við hana en þá. —
Bættar vélar og sjálfvirkar ikvað
hann ástæðuna fyrir iþessu.
Það eina sem úr atvinnuleys-
inu gæti því bætt, væri styttur
vinnutími með sama kaupi og
áður.
Ennfremur mintist hann á að
talsvert bætti úr skák, ef allir
er náö hefðu 65 ára aldri legðu
niður störf og væru settir á
eftirlaun.
Þar sem að ræða þessi er
flutt í byrjun kosninga-senn-
unnar, mun mega líta á þessi
atriði, sem ein af þeim, er í
stefnuskrá forsetans birtast síð-
ar.
Og að skárra sé að taka þá
stefnu, að breyta og sníða þjóð-
félagsrekstrinum eftir fram-
faramöguleikunum í iðnaði og
framleiðslu, heldur en að stöðva
framfarirnar, munu flestir vera
á einu máli um.
Það er engu líkara en að
þessi kreppuár þyrfti með til
þess að sýna, hve iðnaðarfram-
farirnar eru orðnar langt á
undan þjóðskipulaginu.
Það hafa margir sagt, að
framförum í iðnaði hafi hnign-
að á kreppuárunum. Sannleik-
urinn er sá, að nýjum aðferð-
um til að fullkomna iðnaðinn,
hefir aldrei fleygt eins fram og
á kreppu-árunum. Iðnaðarhús
með sem fullkomnustum áhöld-
um, hafa borið miikinn sigur úr
býtum. Ný-iðnaður hefir eflst
og aukist. Það er iðnaðurinn
með ófullkomnari áhöldunum,
sem beðið hefir ósigur.
Ef þjóðfélagið breytir ekki
stjórnarfarslega um stefnu og
lagar sig eftir framförunum,
verður það að stöðva þær. Ef
vísindi í iðnaði halda áfram,
verður þess ekki ýkja langt að
bíða, að örfáir menn geti fram-
leitt alt sem framleiða þarf,
mannkyninn til þrifa.
Auk þess íjölgar mannkyninu
og ekki mínkar hópur atvinnu-
leysingja við það.
Ráð Roosevelts ná ef til vill
skamt. En af þeim má þó
náða, að hann skilur hvert
sbefnir og að hann spyr ekki
eins og Pílatus og honum^ líkir
stjórnmálamenn: — “Hvað er
sannleikur?”
225 sagt upp vinnu
í Transcona-smiðjuim CNR-
félagsins í Winnipeg var 225
manns sagt upp vinnu síðast
liðinn mánudag. Þeir höfðu
ekki haft stöðuga vinnu en hafa
þó um tíma dregið fram lífið á
molunum sem þarna hafa fallið
af borðum drotna þeirra.
Þeir sem stöðugir vinnumenn
eru taldir í smiðjunum, vinna
ekki nema 18 daga á mánuði.
Þetta er annað félagið, sem
King segir að ætli að gefa
nokkrum þúsundum einhleypra
manna atvinnu.
Kennaraþing
í Winnipeg stendur yfir þing
kennara hingað og þangað að
úr fylkinu. Á dagskrá þeirra
má segja að séu öll möguleg og
ómöguleg mál áhrærandi barna
kenslu. Af ræðum þeim, sem
Iþegar hafa verið fluttar, er það
Á FERÐ VESTRA
Sigurður Jónasson,
verzlunarfulltrúi
Fyrir helgina var Sigurður
JónasSon, verzlunarfulltrúi frá
stjóminni á íslandi staddur í
Winnipeg. Kom hann frá New
York s. 1. fimtudag, en þar hefir
hann verið um tíma í fiskisölu-
erindum fyrir ísland.
Á laugardaginn bauð Þjóð-
ræiknisfélagið honum til dag-
verðar á Fort Garry Hotel í
Winnipeg. Var þar saman kom-
ið um 50 manns. Að máltíð
lokinni, tók dr. Rögnvaldur Pét-
ursson forseti Þjóðræknisfé-
lagsins, til máls, kynti gestinn
og fór nokkrum orðum um er-
indi hans og viðskiftamál ís-
lands og Bandarikjanna. Hafði
dr. Pétursson í fórum sínum
skýrslur yfir viðskifti um mörg
undanfarin ár. Vakti skýrslan
yfir s. 1. ár eftirtekt, en hún
sýndi að ísland hafði selt á aðra
miljón dollara í vörum til Banda
ríkjanna, en ekki keypt neima
sára lítið af þeim í staðinn. —
Benti hann á að ísland yrði að
kaupa meira þaðan, ef vel ætti
að fara.
Aðrir er til máls tóku voru
þessir: Joseph Thorson, K.C.,
sambandsþingmaður, dr. B. J.
Brandson, Jón J. Bíldfell,
Hjálmar Bergmann, K.C., G. S.
Thorvaldison lögfr., Marino
Hanensson lögfr., dr. iSig. Júi.
Jóhannesson, Ásm. P. Jóhanns-
son, Einar P. Jónsson ritstj.
Lögbergs og Steifán Einarsson.
Viku allir ræðumenn að við-
skiftamálum Islands við Vest-
urheim og lýstu ánægju og vel-
þóknun sinni á tilrauninni, að
afla hér markaðar.
Að lokum hélt heiðursgestur-
inn fróðlega og skemtilega
ræðu um viðskiftahorfur ís-
lands og óskaði að endingu,
að aukin viðskifti við Vestur-
heim yrðu jafnframt til þess, að
efla og styrkja sambandið milli
Austur- og Vestur-íslendinga.
Hr. Sigurður Jónasson lagði
af stað suður til New York s. 1.
sunnudag. FVá New York bjóst
hann við að sigla heimleiðis
22. apríl. Hann lét vel af er-
indinu og var hinn vonbezti um
markað fyrir íslenz/kar sjávaraf-
urðir syðra með tíð og tíma.
ljóst, að kennaramir leggja
meiri áherzlu á unglingakenslu,
er snertir handverk, en nokkuð
annað. Hærri reikning svo sem
rúmmálsfræði og bókstafareikn-
ing taldi einn kennaranna ekki
fræðigrein, er þroskaði skilning
barnsins, þó ýmsir héldu ann-
að. Á laun kennaraj var minst
og þótti það bera lítinn vott um
áhuga kenslumálanáðs Bracken-
stjórnarinnar, að vera ánægt
með, að sumum kennurum
væru ekki goldin nema $300 í
árslaun.
Hveitibirgðirnar i
í lok marz-mánaðar á þessu
ári, voru hveitibirgðir Canada
37 miljón mælum minni en á
sama tíma árið 1935. Forðinn
er nú 246 miljónir mælar en var
283 miljónir 31. marz 1935. Með
sölumöguleikunum fram til 1.
ágúst, ættu hveitibirgðimar
ekki að verða meiri þá en 1930,
en þá voru þær 228 miljón mæl-
ar. Kemur þarna í Ijós hve
heilbrigð stefna McFarlands var
í hveitisölumálinu, þó liberalar
vildu aldrei við það kannast.
örlög Blálands
I gær var byrjað að þinga um
örlög Blálands á fundi Þjóða-
bandalagsins. Eru Bretar því
nú fast fylgjandi, að Mussolini
og Haile Selassie semji sem
bráðast frið. Þykir Bretum nú
eflaust trími til þess komin, ef
ske kynni að það bjargaði ein-
hverju af Blálandi úr herklóm
Mussolini. En Mussolini veit að
hann hefir nú alt í hendi sér og
sendi Þjóðabandalaginu þau orð
í gær, að hann réði friðarskil-
málunum, en ekki það.
En hvað sem því líður ætla
Bretar að reyna hvort ekki sé
hægt að semja frið með því að
ítalía taki ekki einu sinni alt það
land, sem hún hefir nú unnið
með sverðinu. Þjóðabandalag-
ið hefir og sakir að jafna við
Mussolini fyrir að hafa notað
eiturgas og önnur banvæn efni
í Blálands bardaga. Sannar
Haile Selassie Þjóðabandalag-
inu að þetta hafi ítalir gert í 13
þorpum í Blálandi. Á Mussolini
að svara Þjóðabandalaginu fyr-
ir þetta.
Haile Selassie arkaði af stað
um helgina með 30 eða 40 þús-
und liðsmenn til norður vig-
stöðvanna og þóttist með þeim
geta veitt ítölum viðnám, að
minsta kosti meðan að mikið af
her þeirra væri á vesturlanda-
mærunum við Tanavatn. Þó
ótrúlegt sé, halda Blálendingar
enn vel í við ítali á suður víg-
stöðvunum. Og stríðinu halda
ýmsir að sé langt frá því að
vera lokið, þó áfram yrði hald-
ið. Nútíðar hemaður kemur
ekki að þeim notum sem ætla
mætti, í iviðureign við dreifða
hierflokka um alt land, eins og
her Blálendinga er.
Bretar segjast herða á að-
flutnings-banninu, ef Mussolini
gangi ekki að friðar-tilboði
Þjóðabandalagsins. Og þeir
h^.fa tilkynt Frökkum, að þeir
yrðu annað hvort að ákveða sig
með sér (Bretum) eða Mussol-
ini.
ítah'a er sokkinn í skuldir.
Er talið vafasamt hvemig um
fjárhaginn fer.
Að leggja Bláland undir sig,
hefir orðið Mussohni dýrara en
hann gerði ráð fyrir. Hann
bjóst við að taka landið með
200,000 hermönnum skjótlega
Nú hefir hann 500,000 hermenn
syðra og endanlegur sigur er ef
til vill fjarri ennþá, en ætlað er.
Dr. Dafoe heiðraður
Dr. J. W. Dafoe, ritstjóri Win-
nipeg Free Press, var heiðraður
s. 1. föstudag með samsæti af
vinum hans á 70 ára afmæli
hans. Vinir hans mintust á 50
ára starf hans við blaðið Free
Press og færðu honum vel
gerða mynd af honum að gjöf.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Aflinn á öllu landinu
minni en um mörg ár!
Rvík 18. marz
Fiskaflinn hér á landi er það
sem af er árinu, helmingi minni
en á sama tíma í fyrra, en þó
var hann þá næstum helmingi
UNCT SKÁLD Á FERÐ
(Ungírú Margrét A. Bjömsson,
sem nú er að Ijúka meistarapráfi við
Manitoba-háskóla, er aið verða viður-
kend sem rithöfundur þó ung sé. t
háskólablaðinu ‘ ‘The Manitoban”
birtist hver ritgerðin annari betri
eftir hana, og nú siðast <20. marz)
birtir hún þar ritgerð um skáldkon-
una Christina Rosetti sem er snild-
arlega samin. Hún hefir það vald
yfir enskri tungu sem fáum er gefið.
Þá er þar og smákvæðd það sem hér
fylgir og vér getum eigi stilt oss um
að birta. Margrét er af gáfufólki
komin í báðar æfctir, dóttir ólafs
læknis Bjömssonar og systurdóttir
dr. B. J. Brandson. ömmu bræður
hennar vom skáldin Páll og Jón
ölafssynir frá Kolfreyjustað):
Weary I lie on the hill
Smelling the sweetness of damp
earth
The pungence of wood—,
Yet my soul is leaden.
Ah fior the nepenthe of fra-
grant-hair
The taunting elusiveness of a
forgotten voice!
I
My soul is leaden
Because the hill is dust—
Dust thatj once was ibeauty.
The poised serenity of a
classic face—
Hands delicately carved—
Bitterly I know the sudden flash
of sensing these again,
Is an illusion.
minni en 1933.
Samkvæmt heimild Fiskifé-
lagsins var aflinn á öllu land-
inu orðinn 15 marz:
1936 .......... 4429 smál.
1935 .......... 8267 —
1934 .......... 10272 —
1933 .......... 15801 —
miðað við þurfisk.—N. Dagbl.
* * * *
Vestan um Haf
(Um síðustu helgi barst Hkr.
Nýja Dagblaðið í hendur, dag-
sett 18. marz 1936, með eftir-
fylgjandi greinarkomi):
Einar Olgeirsson
í “Lögbergi”.
Einar Olgeirsson hefir nýlega
ritað giröin í enskt tímarit “La-
ibour Monthly”, þar sem hann
prédikar sínar venjulegu blekk-
ingar um yfirráð og kúgun
brezka auðvaldsins á íslandi.
Einhver kunningi vestaniblaðs-
ins “Lögberg” hefir relkist á
greinina, snúið henni á íslenzku
og fengið blaðið til þess að
birta hana með þeim formála,
að íslendingum vestra “sé það
blátt áfram heilög ástriða, að
fylgjast með og láta sér ant
um andlega og efnaJega af-
komu stofnþjóðarinnar á
Fróni.”
Það er vel mælt, en þá ættu
hinir fróðari menn meðal landa
vestra ekki að villast á öfga- og!
blekkingarfullum skrifum póli-
tískt blindra æsingamanna og
meðhöndla þau eins og einhver
dýrmæt sannindi.—N. Dagbl.
H. G. Wells
Enski rithöfundurinn H. G.
Wells hefir nú uim skeið lagt
ritstörf á hilluna. Hefir hann
skýrt blöðunum frá því að hann
ætli framvegis að helga sig
kvikmyndastarfsemi, ekki þó
sem leikari, heldur sem kvik-
myndahöfundur. Nú um all-
langt skeið hefir Wells, ásamt
Alexander Korda, unnið af
miklu kappi að gerð kvikmynd-
ar, sem sýnir ógnir og hörm-
ungar næsta stríðs. Efnið er
aðallega tekið úr bók Wells:
The Shape of Things to Come.
UNGUM ÍSL. NÁMSMANNI
VEITT HEIÐURSSTAÐA
Joseph Björn Skaptason
Þess var getið í blaðinu fyrir
tveim vikum síðan að J. B.
Skaptason, syni iþeirra Mr. og
Mrs. H. B. Skaptasons í Ashern,
Man., hefði verið veittur virðu-
legur námsstyrkur og aðstoðar
embætti við úrtarannsóknar-
deild Cornell iháskólans í Ithaca
N. Y., þá fyrir skömmu. Er
hann fyrsti háskóla kandidat
héðan frá Canada sem hlotnast
hefir þessi virðing.
Joseph Björn Skaptason er
kornungur maður fæddur hér í
bæ 8. okt. 1911. Faðir hans er
Hallsteinn verzlunarmaður í
Ashern, sonur Bjöms bónda frá
Hnausum í Húnavatnssýslu
Josephssonar héraðslæknis
Skaptasonar á Hnausum. —
Haustið 1916 fluttist fjölskyld-
an til Argyle-bygðar og dvaldi
þar um hokkur ár. Lauk Joseph
þar undirbúningsnámi. iHaustið
1929 innritaðist hann við bún-
aðarháskólann hér í fylkinu og
stundaði þar nám í tvo vetur,
Vorið 1930 féklkhann stöðu yfir
sumarmánuðina við tilraunabú
fylkisins í Brandon og vann þar
í þrjú sumur, undir stjóm há-
skólans. Haustið 1931 fór hann
til Edmonton til framhaldsnáms
við landbúnaðar háskóla Al-
berta-fylkis. Þaðan útskrifað-
ist hann vorið 1933 sem B. Sc.,
Agric., og var þá jafnframt
veittur styrkur til .rannsóknar-
náms á jurtasýking (Plant
Pathology). Rannsóknum hélt
hann uppi undir leiðsögn Dr.
Henry, háskólakennara í Ed-
monton, árin 1934-35. Vorið
1935 lauk hann meistara prófi
(MJSc.) við hásikólann, og nú
snemma á þessu ári er honum
veittur ofannefndur námsstyrk-
ur við Comell háskólann, til 6
ára.
Joseph kvæntist á síðastliðn-
um vetri. Er kona hans af hér-
lendum ættum og heitir:
Gwendoline Constance Piok-
nold, skólakennari í Edmonton.
Ungu hjónin lögðu af stað
austur til Cornell í byrjun mán-
aðarins, og fylgja þeim árnaðar-
óskir allra þeirra ættingja og
vina.
Fyrir nokkru síðan var bókin
“Ósýnilegi maðurinn”, eftir
Wells kvikmynduð og þótti tak-
ast afburða vel. Þegar Eng-
lendingar fóru að fást við kvik-
myndagerð að verulegu ráði og
sýndu það að þeir stóðu engum
að baki, hafa kvikmyndir verið
helzta áhugamál Wells.
* * *
NorSkt blað segir svo frá
hvernig spurningar kvenna
breytast með aldrinum.
Á árunum 17—22 ára spyrja
þær: Hvernig er hann? 22—30
ára spyrja þær: Hvað er hann?
En síðan: Hvar er hann?