Heimskringla - 16.11.1938, Blaðsíða 3
WINNIPEG, 16. NÓV. 1938
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
VERKEFNI NÁTTÚRU-
LÆKNINGAFÉLAGS
ÍSLANDS
Eftir Jónas Kristjánsson,
læknir.
Það er orðin rótföst niður-
staða og staðreynd margra á-
gætra vísindamanna innan
læknastéttarinnar og margra
annar velmentaðra alþýðumanna
að hin evrópiska menning sé
smám saman að leiða mannkynið
inn á braut vaxandi kvillasemi
og hrörnunar. Þessi kvillasemi
og hrörnun lýsir sér í því, að
ýmsir kvillar, sem minkaðan
lífsþrótt og líffærabilun, svo sem
meltingarkvillar, efnaskiftasj úk-
dómar, kvillar, sem stafa af bil-
un á taugakerfi og sálsýki,
heilsubilun, sem stafar af of-
miklum blóðþrýstingi eða æða-
kölkun, verða tíðari með hverj-
um áratug sem líður.
Sú skoðun er meir og meir að
ryðja sér til rúms bæði innan
læknastéttarinnar og meðal al-
þýðumanna, bygð á persónulegri
reynslu eða nýfenginni vísinda-
legri fræðslu, að langmestur
hluti allra sjúkódma og heilsu-
bilunar þeirrar er þjakar menn-
ingarþjóðirnar, eigi rót sína að
rekja til óheppilegra hátta í dag-
legu lífi og þá ekki sízt til hins
afar óeðlilega mataræðis, sem
mest tíðkast.
Augu allmargra hugsandi og
vel mentaðra lækna og alþýðu-
manna eru að opnast fyrir því,
að eins og stefnir með vaxandi
kvillasemi, bæði hér á íslandi og
annarsstaðar í hinum mentaða
heimi, getur það ekki geng-
ið til lengdar. Slíkt áfram-
hald stefnir út í ófæru og von-
leysi um framtíð hins hvíta kyn-
flokks, og jafnvel um framtíð
þessarar fámennu og einangr-
uðu þjóðar, sem vér heyrum til.
Þó á ekkert væri bent í þessu
sambandi annað en hina sífelt
vaxandi lyfjanotkun, væri það
nægilegt til þess að gera mönn-
um ljóst, að hér er eitthvað al-
variegt og háskasamlegt að ger-
ast.
Hvað er mikið notað af lyfj-
um í Reykjavík einni? Eg veit
það ekki. Hitt er víst, að það
er allmikið og kostar feikna fé.
Annað er mér einnig vel ljóst
sem lækni, og það er að þetta
lyfjaát vinnur meira ógagn en
gagn. Lyfin draga úr þrautum,
sem líffærabilun eru samfara,
en þau lækna fáa eða enga þessa
sjúkdóma til fulls, Þau halda
aðeins niðri sjúkdómseinkenn-
unum.
Þrátt fyrir fjölgun llærðra
lækna, og þrátt fyrir alla við-
leitni þeirra, bæði skurðlækna
og lyflækna, fer þeim sjúkdóm-
um fjölgandi, sem hnífur og
lyf eiga að ráða bót á, og gera
það að nokkru leyti. En þó er
það svo, að reynslan sýnir, að
þrátt fyrir alla botnlangaskurði
og alla skurði á magasárum og
krabbameini, þá dregur ekki úr
hættunni, því að aðrír menn
taka þessa sjúkdóma. Þessir
sjúkdómar verða tíðari með
hverjum áratug.
Við höfum ekki við og höfum
ekki ráð á því, að byggja yfir
alla taugabilaða og sálsjúka
menn. Þetta sjúkdómsfár er að
verða óbærileg fjárhagsleg
byrði. Það er þýðingarlaust að
halda þeirri vitleysu fram, að
þessir nútíðar sjúkdómar hafi
altaf verið jafn tíðir.
Um lyfin og notkun þeirra er
það að segja, að það er lítt hugs-
anlegt, að lyfin tekin beint út úr
hinni dauðu náttúru geti til fulls
ráðið bót á þeirri truflun líffær-
anna, sem rangt og óheppilegt
mataræði og aðrir óheilnæmir
siðir og lífsvenjur hafa til leiðar
komið. Um skurðlækningar er
það að segja, að þær bjarga
mörgum frá bráðum dauða og
bæta úr líðan margra, en þær
fyrirbyggja ekki að sjúkdóms-
orsökin, sem kom þessum sjúk-
dómum af stað, haldi áfram að
verka á líkama þessara sjúkl-
inga og framkalli aðra sjúk-
dóma í öðrum líffærum, þó hætt-
an stafi ekki lengur af því líf-
færi, sem burtu er numið. Gall-
steinar stafa af sömu orsök og
botnlangabólga. Þroti í gall-
blöðru og myndun steina getur
haldið áfram, ef ekkert annað er
aðgert. Svo mætti lengi telja.
Af þessum ástæðum er sú
stefna stöðugt að ryðja sér meir
og meir til rúms, þrátt fyrir
megna andstöðu margra, sem
eg kalla hér náttúrulækningar
(Naturheilkunde). Það er sú
stefna, að leitast við að lækna
sjúka menn með náttúrlegum
ráðum, sem jafnframt taka fyr-
ir orsök sjúkleikans í stað þess
að halda niðri sjúkdómseinkenn-
unum með kúnstugum lyfjum,
t. d. með því að gefa inn hita-
stillandi lyf við hitaveiki, niður-
hreinsandi lyf við tregum
hægðum, kvalastillandi lyf við
höfuðverk o. s. frv., þar sem
lítið er hirt um orsakir kvill-
anna, sem oftast er brot á ein-
hverju lögmáli heilbrigðs lífs og
góðrar heilsu. Orsakir sjúk-
dómanna eru oftast rangar og
óheppilegar lífsvenjur, sem lyf
bæta lítið úr.
Þessi stefna, sem eg kalla
náttúrulækningar, miðar að því
að varðveita andlega og líkam-
lega heilsu með því að lifa sem
mest í samræmi við lögmál
náttúrunnar og umflýja þannig
marga alvarlega kvilla og sjúk-
dóma, sem hvíla eins og þungt
farg á mörgum mönnum.
Þessir mörgu kvillar stafa
beinlínis af ýmsum óheppileg-
um menningarsiðum, sem eru í
raun og veru afmenning og
hrömun. En líkamleg og andleg
hrörnun fara oftast saman.
Hér á landi verður Náttúru-
lækningastefnan borin fram til
væntanlegs sigurs af þeim
mönnum, sem sjá og skilja að
sjúkdómsfaraldur nútímans er
að mörgu eða jafnvel mestu
leyti böl, sem menn baka sjálf-
um sér að óþörfu, og er haldið
við með óheilnæmum lífsvenjum
og lyfjum.
Það er nú mál á margra vit-
und, að fjölda mörgum sjúk-
dómum hefir náttúrulæknum
tekist að ráða bót á, sem ekki
hefir tekist með neinum öðrum
ráðum. Þá ætti ekki síður að
vera hægt að fyrirbyggja þessa
sjúkdóma.
Mér er að meátu leyti ókunn-
ugt um, hvernig landar mínir
líta á þetta mál, að fáeinum
undanteknum. Það er vel mögu-
legt að allur fjöldi manna ýfist
við þessari nýung í læknisfræð-
inni, eða að sumir óttist að hún
muni koma í bága við sína hags-
muni. Sumum kann að finnast,
að heilsufarið sé svo gott, sem
unt sé að búast við, og að mat-
aræði og aðrar lífsvenjur séu
eðlilegar og í fullu samræmi við
siðfágun menningarinnar. Ef til
vill finst allmörgum að vín og
tóbak, sterkt kaffi og önnur ó-
heilnæm deyfilyf séu nauðsynleg
siðfágunar- og samkvæmislyf,
sem ilt og óþarft verk sé að
amast við.
Hvað sem um þessar skoðanir
má segja, þá hika eg ekki við að
kynna alþýðu manna þessa nýju
lækninga- og sjúkdómsfyrir-
byggjandi stefnu, sem kölluð er
Náttúrulækningastefna (Natur-
heilkunde) vegna þess, að mér
er og hefir um alllangt skeið
verið ljóst, að hér er um lífs-
nauðsyn að ræða fyrir hina ís-
lenzku þjóð, að hún taki upp
heilnæmari lífsvenjur en þær,
sem tíðkast hafa um skeið, bæði
að því er snertir daglegt matar-
æði og fleiri venjur. Það má öll-
um vera ljóst, og ekki sízt lækn-
um, að meginhluti allrar erlendr-
ar matvöru, sem til íslands er
flutt, er að allmiklu leyti eða
mestu leyti svift vitaminum,
nauðslynlegum málmsöltum og
cellulose. Reynsla annara þjóða
hefir fyrir löngu sannað, að
neysla þessarar matvöru hefir
óhjákvæmilega í för með sér
truflanir á störfum líffæranna,!
en þessar truflanir eru sjúk- j
dómur.
Nú vil eg spyrja menn. Eruð
þér ánægðir með heilsufar yðar,
ættingja, vina og annara, sem
þér þekkið af afspurn? Teljið
þér engra umbóta vera vant á
sviði lækninga eða á því sviði að
fyrirbyggja sjúkdóma? Hafið
þér trú á því, að heilsufar yðar
og annara gæti verið betra með
öðru mataræði og öðrum lífs-
venjum? Viljið þér nokkuð á
yður leggja til þess að reyna að
bæta úr lélegu heilsufari, annað
en lyfjaát?
Mitt álit á þessu máli er, að j
heilsufar manna sé miklu lakara
en þörf er á að það væri. Eg
tel að heilsufar þjóðarinnar gæti
verið betra og minna um melt-!
ingarsjúkdóma og aðra kvilla.ef
tekið væri meira tillit til þeirra 1
staðreynda, sem vísindin hafa
þegar fengið um heilnæmt mat-
aræði. Eg tel engar líkur til
þess að öll lyf heimsins geti ráð-
ið eða muni ráða bót á nútíðar
kvillasemi. Þau ráða tæplega
mikla bót á því heilsuleysi, sem
óheilnæmt mataræði, óheppileg
matreiðsla og aðrar óhollar venj-
ur og nautnir valda. Eg trúi því
fyllilega, að ráða mætti bót á
talsverðu af þessu böli sem staf-
af af óheppilegu mataræði og
óheilnæmum nautnum. Eg hygg
að búskapur einstaklinga og
fjárhagsafkoma þjóðarinnar í
heild gæti verið betri en nú á
sér stað, ef þetta væri gert.
Væntanlegt Náttúrulækninga-
félag íslands verður fyrst og
fremst að hafa það markmið,
að bæta heilsufar sjúkra með
náttúrlegum ráðum í stað lyfja-
inngjafar. Markmið þess verður
að glæða hjá mönnum þekkingu
á lögmáli lífsins og lifa svo sem
ástæður leyfa samkvæmt því. —
Náttúrulækningafélag íslands
verður því fyrst og fremst
fræðslustarfsemi, sem miðar að
því að ráða bót á heilsufari ein-
staklinga, sem vilja og þörf hafa
á því. Er hugsað að ná þessu
takmarki með því:
1. Að veita sjúkum kost á
að vera náttúrulækningar að-
njótandi, samkvæmt því, sem
þegar hefir verið um getið.
2. Að haldnir verði stuttir,
fræðandi fyrirlestrar um al-
genga heilsufræði, bygða á
grundvelli vísindalegra stað-
reynda, ekki sjaldnar en tvisvar
£ mánuði, þar sem menn fá
fræðslu um það lögmál, sem ræð-
ur í heilbrigðu lífi og þess vegna
ræður bót á biluðu heilsufari,
jafnframt því að varðveita heils-
una.
3. Enn fremur mun félags-
starfsemi þessi reyna að gefa út
annað hvort tímarit eða ein-
stöku leiðbeinandi ritlinga, ef
hún fær svo góðar undirtektir,
að það þyki vænlegt.
4. ) En mesta nauðsyn myndi
iþessi 'félagsstarfsemi telja á
því, að komið væri upp vísi til
heilsuhælis á heppilegum stað,
þar sem unt væri að stunda
lækningar á sjúklingum, sem
reynsla er fengin fyrir að lækna
má með náttúrlegum ráðum án
allrar lyfjainngjafar.
Eg tel enga nauðsyn meir að-
kallandi, fyrir andlega og efna-
lega afkomu þessarar þjóðar en
þá, að leitast sé við að ráða bót
á heilsufari hinna mörgu ein-
staklinga, sem njóta sín ekki til
fulls, vegna lasleika eða alvar-
legra sjúkdóma. En orsökina
til þess ástands tel eg óheppi-
legar lífsvenjur yfir höfuð, og
þá ekki síst óheppilega valið
mataræði.
Sauðárkróki, 8. okt. 1938.
Jónas Kristjánsson
—Vísir, 18. okt.
GUÐM. EINARSON
DÁINN
í því dvalið meira við hana. Gest-
risni þeirra var annáluð og greiði
af hvaða tæi sem var.
Með Guðmundi er til moldar Árið 1917’ brann hús þeirra og
hniginn einn af öflugu breut- mest innanstokks, — alt bóka-
ryðjendunum í ísl. nýlendunni í safp þeirra sem var stærra en al-
N. D. Vilji hans og dugnaður ment gerist í jsveitum, ásamt
til að byggja upp sveitina svo blöðum og tímaritum. Nokkru
hún bæri þess vitni að dugandi seinna keyptu þau hús í bænum
menn hefðu lagt hönd að verki Cavalier og lifðu í því í 6V2 ár.
þar, var 'hinn sami meðan heils- Gestrisnin var þeim eðlileg þar,
an entist. Þeir eru nú orðnir fá- sem á búgarðinum. Það sama
ir eftir fyrstu landnemendurnir firflti þar, sumar og vetur.
hér, og ber lítið á þeim sem enn Svangir fyltust hvergi betur.
hjara, því höndur eru þróttlitlar Árið 1927 fluttu þau á land
og áhugi til starfa búinn. Þeir sitt aftur og dvöldu þar það sem
stara undrandi á þær hröðu eftir var æfi hans. Síðustu 2
breytingar sem nú eru að gerast árin henti hann vanheilsa sem
á ýmsum sviðum og bera saman ágerðist með vorkomu þetta
við frumbýlingsárin. Tímin líð- sumar.
ur með sinni framþróun á yfir- Sá sem þetta ritar sá hann s.
borðinu, hvað sem einn eða ann- !• maí- Cat hann þess þá að
ar vill í því efni. kallið væri komið, og stundin ná-
Það vekur ekki mikla eftirtekt læ*> náðargjöf þeirra er þjáning-
þó eitt laufblað falli til jarðar. ar,líða- Hann var ®laður
Þó er þar skarð sem ekki fyllist kviðalaus, sagðist vera sáttur við
fyr en á nýrri gróðrartíð. Kvist- alt> °* við alla’ svo óska >yrfti
urinn er sneiddur því sem þrosk-
aði hann, og gerði liminu mögu-
legt að gróa út frá frumstofnin-
um. Við mennirnir erum einnig
Guðmundur
ekki neins. Rangsleitni hefir sá
ekki iðkað sem svo getur mælt,
og fór mjúkum höndum um ann-
og las mikið.
var bókhneigður
Fljótt nam hann
lauf sem fölnar og visnar eftir
takmarkaðan árafjölda og föll-
um til jarðarinnar sem okkur enska tun^u- Iestur °S skrift
hefir fætt og klætt, til að afljúka sv0 hano varð sJalfstæðun á því
erindinu hér, að skýla sálinni og ^101’ , Bæði íslenzku blöðin ~
þroska hana um lengri eða Heimskrin^u -
skemri tíma. Við þessi lífshvörf ke,yptl hann 0g llka mör* blöð
segjum við að andin fari til guðs tra 'slandl- , Emn1^ keypti hann
sem gaf hann, til meginlands alls dagblað’ þvi an daSle£ra fnétta
tilveru framvegis. Þó laufið af fat hann ekkl Vltað hvað »erðist
liminu sé dottið er limið jafngró- yr en 0 semt fyril kans smekk.
ið vjg j islenzkar hækur og mál var
, , ,, . honum kærara en alt annað. Á
Það ætti að »era gleð. eitekk, ný var hann Minn að koma
hrygðarefn, þegar Þetta nauð- gtóru bókasafnii sv0 víða var
synlega oumflyjanlega logmal minna fr4 byrjun iandnams
í
um grætt á samveru við hann,
því hann fylti ætíð þann flokk
sem við viljum stærri, — mann-
vina flokkinn, þó erfitt gangi
að fá hann eins stóran og við
óskum eftir, og erfitt gangi
mörgum að tolla í honum þó
löngun hafi til þess.
Margt fleira mætti segja um
Guðmund sál. en löng æfiminn-
ing er þýðingarlaus. Þeir sem
þektu hann vita alt sem sagt
hefir verið hér, og ósagt er. En
hinir sem ekki þekkja til lesa
fljótlega, eða lesa ekki það sem
sagt er. Hann dó 30. ágúst s. 1.
á sjúkrahsúi í Drayton, N. Dak.,
og var jarðsettur 2. sept. í graf-
reit Vídalíns safnaðar af s^knar-
prestinum séra Haraldi Sigmar.
Blessuð sé minning hans.
Vinur
HITT OG ÞETTA
viðræðu við íslending var
.hann varkárari en alment gerist
— Jóna hjartað mitt, þú ert
sannarlega eins og vinjar í eyði-
mörku.
— Nei, svo græn er eg nú
ekki.
tekur í strenginn og vísar hverju
sinn veg. Ei að síður við burt-
för hvers eins hefir verið er og ag bianda”k"kY ensku‘ínn T mál-
verður, sami sari soknuðurinn, far sitt Þó þröngt væri j búi
sami obætanlegi skaðinn þeim hjá honum gem öðrum gíðustu
sem eftir er, og unni og var unn- 4rin> _ kreppuárin _ tókst hon_
að af þeim framliðna. I skjoI-;um ætíð að hafa andvirði bóka
veggin hefir brotnað skarð sem og blaða á tilteknum borgunar-
næðir um, og ýfir upp sár sem tíma. Hann var starfsmaður
áður höfðu blætt, og olla sviða á ötulL f opinberum málum dró
ný þeim sem eftir stendur á hann sig ekki j hlé Við gveita_
ströndinni. Það skarð. verður t mál var hann sístarfandi í 30 ár
ekki fylt af neinum sem þannig og oddviti lengst af þeim tíma_
orsakaðist. Einnig í skólanefnd. Fremstur
Guðmundur Einarson var stóð hann við myndun Vídalíns-
fæddur á Hallfreðarstöðum í safnaðar og kirkjubyggingar
Norðurmúlasýslu á íslandi 17. þar, 0g var fyrsti forsetti safn-
sept. 1859. Foreldrar hans voru
Einar Guðmundson og Guðrún
Ásgrímsdóttir. Ólst hann upp í
heimahúsum unz hann fluttist
aðarins.
Við megin atriði barnatrúar
sinnar studdist hann, en ófús var
Michael Kolottas er einn hinna
sjö þúsund munka á fjallinu
Athos í Hellas. Hann er 80 ára
að aldri, og hefir aldrei litið
kvenmann augum. Móðir hans
lézt, þegar hann var nýfæddur
og ólst hann síðan upp með
munkunum. Kvenfólki er strang-
lega bannaður aðgangur að
klaustrinu. Svo strangt er þetta
bann, að síðustu 600 árin hefir
engin kona stigið fæti sínum
inn fyrir múra klaustursins. Síð-
asta konan, sem kom í klaustrið,
var Elisabeth drotning af Rom-
ano. En ekki fékk hún leyfi til
að hafast þar við nema einn
stundarfjórðung.—Ekkert kven-
dýr er heldur að finna innan
klausturmúranna. Ekki hefir
Michael heyrt hina munkana
ræða um kvenfólk, því að það
gera þeir aldrei. Um það bil,
sem hann var miðaldra, kom
enskur landkönnuður í klaustrið.
Hann sýndi Michael mynd af
konunni sinni og spurði hvort
hann langaði ekki til að koma út
í heiminn.
— Nei, svaraði Michael.
♦ ♦ ♦
Sinai-fjallið
Það mun vera meðal allra
helgustu staða, sem nefndir eru
í Gamla testamentinu. Þar á það
að hafa verið, sem Móses með-
tók töflurnar með hinum tíu boð-
orðum. En þrátt fyrir helgi þá,
sem á fjallinu hefir verið og þýð-
ing þess í frásögum testamentis-
ins, segja fróðir menn, að þess sé
hvergi nákvæmlega getið, hvar
hann að trúa því. Ef óskírður
með foreldrum sínum til Ame- einhver væri, í eilífa glötun færi. iþað hefi verið — eða sé, réttara
ríku 1878. í Winnipeg dvaldi Við sem þektum-Guðmund höf- sagt.
hann fyrstu árin og giftist þar------- ... - -------
eftirlifandi konu sinni Málmfríði
Jónsdóttir Péturssonar frá Kol-
gröf í Skagafjarðarsýslu; föður-
systir Ólafs Tryggvasonar John-
son fyrv. ritstjóra Heimskr. —
Sama ár 1881 flutti hann til N.
Dak. 1885 byrjaði hann bú-
skap á landi nokkrar mílur norð-
vestur af bænum Hensel og þar
bjó hann lengst af síðan. Þau
hjón eignuðust 11 börn. öll dóu
ung, nema 4 sem til fullorðins
ára komust; 3 af þeim, Svanhvít,
Guðrún Málmfríður og sonur,
Axel eru dáin fyrir mörgum ár-
um. Einn sonur er enn á lífi,
Karl að nafni, vel mentaður|
maður. Hann lifir í borginni
Portl^nd, Oregon, giftur konu af
hérlendum ættum. Börnin sem
uppkomust voru öll með afbrigð-
um vel gefin eins og þau áttu
kyn til. Eg er viss um að enn
muna nokkrir þau aðdáanlega j
fögru og viðeigandi orð sem Sig.
Júl. Jóhanesson orti eftir Svan-j
hvít Einarson. Hún dó 1910, 26
ára að aldri. Það gefur að skilja
að alt lék ekki í lyndi fyrir þeim!
hjónum á þeim árum. Sagaj
frumbýlinganna sem nokkrir j
muna enn, og aðrir hafa lesið
um, er saga Guðmundar og
þeirra hjóna. Ei að síður var
glaðning og saðning í því að
heimsækja þau.
Þau höfðu hagnýtt sér heil-
ræði Einars B. “Heilsa hátt ef
áttu bágt”. Bjartari hlið lífs-
ins var þeim læsilegri enjiin, 0g
All-Canadian victory for pupils of
DOMINION BUSINESS
COLLEGE at Toronto Exhibition
Pupils of the DOMINION BUSINESS COLLEGE,
Winnipeg, were awarded FIRST PLACE in both
Novice and Open School Championship Divisions of
the Annual Typing Competition.
Miss GWYNETH BELYEA won first place
and silver cup for highest speed in open
school championship with net speed of 92
words a minute..
Mr. GUSTAVE STOVE won first place and
silver cup for highest speed in Novice Sec-
tion of typing contest. His net speed was
76 words a minute.
Miss HELEN BRIX, another D. B. C. pupil,
won second place for accuracy in the novice
division!
Miss DOROTHY MAXWELL, a D. B. C.
student, came fourth in the open school
championship section!
The Dominion sent four pupils to Toronto
and they won two firsts, a second and a
fourth place!
The contest officials announced at the Coliseum before an
audience of 9,000 people that the Dominion Business
College, Winnipeg, had the best showing of any com-
mercial school in the competition!
There were 107 contestants!
ENROL NOW
DOMINION
BUSINESSCOLLEGE
WINNIPEG
FOUR SCHOOLS: THE MALL—
ST. JAMES — ST. JOHN’S — ELMWOOD