Heimskringla - 11.10.1939, Síða 2

2. SíÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 11. OKT. 1939
EKKERT BETRA EN VOGUE
að GILDI
Vocue
FINE CUT
TOBACCO
Qualitu
and
Tfildness
Þú færð meira fyrir pening-
ana þegar þú vefur sígarett-
urnar sjálfur úr þessu bragð-
góða, fínt skorna tóbaki. —
Hvernig sem þú lítur á það,
þá er það stór hagnaður að
kaupa pakkan á lOc og 1/2
punds dósina á 60c.
Vogue fín skorið með Vogue
sígarettu pappír, er ábata-
samast þeim sem ‘vefja sinar
sjálfir.’
10c PAKKINN — i/2-PUNDA DóS FYRIR 60c
MINNINGARRÆÐUR
um séra Ragnar E. Kvaran fluttar í
Sambandskirkjunni í Winnipeg
1. október 1939.
Ræða Dr. Rögnv. Péturssonar
útbreiðslustjóra Sameinaða kirkjufélagsins
“Dauðinn ríður um ruddan veg.
Og ræðst á þinn bezta vininn.”
(E. H. K.)
—Far vel út á dapurlegt dauðans gráð,
og drottinn þér greiði veginn.
Þótt þrungið sé loft og þrotið vort ráð
og þrótturinn felmtri sleginn,
þá hyllir undir guðs líknar láð
og landtöku hinumegin. (E. H. K.)
Kæru vinir:
Vinur vor er dáinn! Sú harmafregn
barst oss með símskeyti frá Reykjavík, 2.
sept. síðastl., jarðarfarardaginn hans. —
Skeytið hljóðaði á þessa leið:
Reykjavík, 2. september, 1939
Ragnar Kvaran andaðist 24. ág. eftir
uppskurð, jarðaður í dag.
Fregnin setti oss öll hljóð, vér áttum
erfitt með að trúa því, — að það gæti verið
mögulegt að hann væri kallaður burtu svo
skjótt á miðjum aldri, á miðjum þroskaár-
unum. Fregnin var svipleg, hún flutti
með sér sorg og söknuð. Á þeim skapa-
dómi áttum vér erfitt með að á,tta oss og
að vér ættum ekki eftir að líta hann fram-
ar á jörð. Eg þarf ekki að segja yður
það, að með honum er farinn einhver list-
fengasti og fjölhæfasti maðurinn sem þjóð
vor átti nú á þessum tímum. Hann var
alt í senn, prédikari, fyrirlesari, söngvari,
upplesari og leikstjóri. Allar ræður hans
voru þannig samdar og þannig fluttar, að
unun var á að hlýða. Málfarið ljóst, fag-
urt og sérstaklega viðfeldið. Söngvari
var hann sá, að með hinni skýru rödd sinni
og túlkun mannlegra tilfinninga, hreif
hann hugi allra sem á hann hlustuðu.
Ómar og hreimar söngsins munu lifa í
huga vina hans, hve mörg sem árin verða
sem yfirfærast. Persónurnar í leik eða
sögu sem hann leiddi fram, urðu menskar
verur. Mannlífið með öllum þess smáu
og stóru viðfangsefnum, — sorg og gleði,
góðvild og sérgæðum, — sem þanin voð,
fyrir augum áhorfendanna, þar sem fram-
-kallaðar voru myndir sjúkra og heilbrigðra
skapgerða er lofum hafa ráðið, og lofum
ráða, í mannfélaginu á horfinni og yfir-
standandi öld. í listfengi á þessum svið-
um, öllum, náði honum enginn af þeim
sem eg hefi kynst. Hverju sæta þá þau
örlög og því má samtíðin ekki njóta lengur
slíks atgerfis og slíkra hæfileika? Hver
svarar því?
Nei —
“Dauðinn ríður um ruddan veg
og ræðst á þinn bezta vininn.”
— og úrslit þess fundar verða þau, að
atgerfi og framtíðar vonirnar eru lögð í
gröfina.
Eg er hér til þess með aðeins fáum orð-
um að minnast hans, sem kærs vinar, og
samverkamanns yfir það tímabil sem við-
burðaríkast hefir verið, og ollað hefir
straumhvörfum í þjóðlífi voru fslendinga
hér í álfu, þegar tók að heiða og greiða til,
í lofti, um stefnur og skoðanir. í því upp-
rofi átti hann sinn mikla og góða þátt.
Verk hans gekk út á, að leiða tilheyrendur
sína, og samþjóða menn, út úr þokunni,
út úr þoku hjátrúar og hleypidóma, út úr
þoku örvæntingar og þrælsótta, og vísa
þeim á lífsins og friðarins veg. Það var
ekki óttinn fyrir guði, heldur elskan til
guðs sem var kjarni allrar hans kenningar.
Vér þurfum ekki að óttast guð, heldur
nálægjast hann, þá nálægir hann sig oss.
Frá honum, fyrir hann og til hans eru
allir hlutir. Grimdar þel, fornaldarinnar
og miðaldanna, sem bergmála í orðalagi
játninganna koma kenningu Krists ekki
við.
Séra Ragnar kom hingað vestur snemma
ársins 1922 (2. marz) ásamt fjölskyldu
sinni. Tók hann þá strax við prestsþjón-
ustu Sambandssafnaðar. Hann var þá
fyrir nokkru útskrifaður við guðfræði-
deild Háskóla íslands, — útskrifaðist úr
Mentaskólanum mjög ungur, og sömuleiðis
úr guðfræðideildinni. Hann var fæddur
hér í Winnipegborg 24. febrúar 1894, sama
árið og foreldrar hans fluttu heim til ís-
lands. Kom hann því inn í nýtt um-
hverfi, þó fæddur væri hér. Hann var
ókunnugur því umróti sem hér var þá að
gerast í félagslífinu. Hann var friðelsk-
andi, og tók sér nærri óvild og sundur-
lyndi, en vildi sameina alla þá krafta sem
lyft gátu anda og hugsun almennings upp
yfir hið hversdagslega andleysi. Fyrir
nokkrum vonbrigðum mun hann hafa orð-
ið fyrstu árin. Þessu ekki vel tekið, en
þó tókst honum þetta vonum framar að
lokum. Hann var umtalsgóður maður um
fólk, — eg heyrði hann aldrei hallmæla
nokkrum manni, — og engan lét hanc
gjalda stefnu sinnar eða skoðana. Ef til
vill, meðfram fyrir það, auk þess sem
persónuleiki hans lagði sitt til, dró hann
að sér að lokum stóran kunningjahóp,
yngra fólks sem geyma mun minninguna
um hann til æfiloka.
Prestur Sambandssafnaðar var hann
frá því í marz 1922 og fram til október
1928, að hann sagði af sér og s.éra Benja-
mín Kristjánsson, nú prestur í Saurbæjar-
þingum í Eyjafirði og skólastjóri á Syðra-
Laugalandi, tók við, og tók þá við út-
breiðslustarfi hins Sameinaða Kirkjufé-
lags fslendinga í Vesturheimi. Forset.i
kirkjufélagsins var hann frá því að það
var stofnað veturinn 1922 og þangað til
hann hvarf til íslands aftur 1933. Síðasta
árið hér í landi, þjónaði hann þessari
kirkju og hér var hann kvaddur og fjöl-
skylda hans er hann fór héðan alfari 14.
ágúst 1933, heim til ættjarðarinnar.
Margt fleira starfaði hann í félagsmál-
um vorum en hér er talið. Svo að segja
allan tímann sem hann dvaldi hér skipaði
hann á víxl forseta, vara-forseta eða
skrifara stöðu í stjórn Þjóðræknisfélags-
ins. Þá átti hamí og sæti í Heimfarar-
nefnd félagsins sem starfaði frá 1927—
1930. Enginn var þjóðhollari, enginn
skylduræknari. Vitum vér ekki nú og
munum ef til vill aldrei vita að hve miklu
leiti honum var að þakka hvað starf nefnd-
arinnar hepnaðist vel, sem raun varð á.
Og nú erum vér að kveðja hann í öðru
skifti hér, eftir að hann hefir látið í haf
og flutt til hins ókunna lands bak við
gröf og dauða.
Kveðjan hin fyrri var blandin söknuði,
vér vildum ekki missa.hann og fjölskyldu
hans frá oss. En þessi hin síðari kveðjan
er þrungin sárum sársauka og óvæntum
harmi. Vér áttum sízt von á því að komið
væri að vegamótunum. Hann stendur mér
enn fyrir augum eins og hann var, er við
kvöddumst síðast á hafnarbakkanum í
Reykjavík fyrir 2 árum, — glaður, tígu-
legur, hugrakkur og ókvíðinn. Og þannig
mun eg geyma mynd míns kæra vinar,
þangað til eg beygi út af veginum inn til
þorpsins þögula og hljóða, úti á lands-
bygðinni.
Oft hafði eg áður staðið á þeim stað
sem við stóðum á þetta kvöld og horft út
yfir höfnina og út á hafið. Skip voru að
koma og að fara. Eg fylgdi þeim sem
voru að fara unz þau hurfu sjónum. Ekki
þekti eg þau og ekkert vissi eg hvert þau
voru að halda. En þau voru að sigla burt,
út á hafið. Mér finst eg nú vera aftur
staddur þar á hafnarbakkanum. Eg sé
skipið hans halda út fyrir hafnargarðinn,
út milli andnesja og eyja út á sjálft hafið.
Eg veit að það kemur aftur og sækir nýja
farþega, en með því, kemur hann ekki aft-
ur. Við höfum því í þriðja sinn kvaðst á
hafnarbakkanum — og nú fyrir fult og alt.
— Jæja vinur:
“Far vel út á dapurlegt dauðans gráð,
Og drottinn þér greiði veginn.
Þótt þrungið sé loft og þrotið vort ráð
Og þrótturinn felmtri sleginn,
Þá hyllir undir guðs líknar láð
og landtöku hinumegin.”
Ræða S. Thorvaldsonar,
vara-forseta Sameinaða Kirkjufélagsins
Fréttin um lát séra Ragnars E. Kvaran
heima á ættjörðinni vakti söknuð í brjóst-
um vorum hér vestra. Hann var fæddur
í þessu landi, í þessari borg, svo Canada
á ekki síður en ísland á bak að sjá einum
af sínum beztu og ágætustu sonum. En
þótt að hugsunin um það, að hann sé horf-
inn sjónum vorum, sé söknuði og sársauka
blandin, minnumst við þess ávalt með
fögnuði, að hann varði þjóðfélagi voru
glæsijegasta tímabili sinnar starfsríku
æfi. Starf hans innan kirkju vorrar, hefir
fest djúpar rætur í hjörtum samverka-
mannanna og allra sem nutu hans leið-
sagnar, meðan hann dvaldi hér. Skoðanir
hans voru ekki myrkar, framsetningin lip-
ur og hrein og oft skáldleg og aðlaðandi,
svo allir fylgdust með. Áhrifin urðu vegna
þessara miklu hæfileika hans djúp og var-
anleg. Einlægni hans í skoðunum, frum-
leiki í hugsun, viðkvæm réttlætistilfinning
0g víðtæk þekking, myndaði hið andlega
umhverfi, hvar sem hann var staddur og
snerti viðkvæma strengi í hjörtum þeirra,
er hann umgengust eða á mál hans hlýddu.
Ræður hans voru þrungnar af djúpri
trúarmeðvitund og sannfærðust sam-
verkamenn hans um að hann var trúmaður
þó máske ekki í venjulegum skilningi. En
hann var einlægur lærisveinn hinnar
frjálslyndu kirkju. Eg minnist að hann
sagði oss frá því að það sem hann skoðaði
grundvöllinn að trúarlegri starfsemi í
kirkjufélagi voru vestra sem annarstaðar,
væru orð meistarans frá Nazaret: “Til
þess er eg fæddur og til þess kom eg í
heiminn, að eg beri sannleikanum vitni.”
Og göfugri orð ætlum vér ekki hafi verið
töluð á þessari jörð. — Þar sem dimt var
yfir á sviði trúarinnar leitaðist hann við
að gera hærra undir loft og víðara til
veggja, dreifa sólarljósi þekkingar og
sannleikans á veginn. Hann vildi vinna að
því og hjálpa til að greiða öllum sem þektu
hann braut til bjartari og sælli framtíðar.
Söfnuðir þeir sem hann þjónaði í Nýja-
íslandi um tveggja ára bil, minnast hans
látins með söknuði. En margar sælar
endurminningar um hann grípa hugi
þeirra á þessum tímamótum. Við erum
þess fullviss að það fylgir blessun starfi
hans og það hefir á mönnum, sem eg tel
honum líkastg,, ávalt sannast, að þeir lifa
í verkum sínum og kynslóðin, sem þekti
þá ber æ hærra og hærra merki þeirra.
Séra Ragnar var hugljúfi allra sem hann
þektu. Minning hans lifir í vestur-ís-
lenzku þjóðlífi eigi síður en á landinu sem
við köllum “heim”.
Ræða séra Jakobs Jónssonar
flutt í Wynyard sunnudaginn 1. október.
Margan mun hafa sett hljóðan við þá
fregn, að séra Ragnar E. Kvaran væri
látinn. Engar fregnir höfðu af því borist,
að hann væri veikur og síst að hann væri
í hættu staddur. Hann var enn á þeim
aldri, er flestir telja langt til náttmála.
Dauði hans sannar því fyrir oss orð Hall-
gríms:
“Svo hleypur æskan unga
óvissa dauðans leið
Sem aldur og ellin þunga,
Alt rennur sama skeið.
Innsigli engir fengu
Upp á lífsstunda bið,
En þann kost undir gengu
Allir, að skiljast við.
Dauðinn má svo með sanni
Samlíkjast þykir mér
Slyngum þeim sláttumanni,
Er slær alt hvað fyrir er,
Grösin og jurtir grænar,
Glóandi blómstrið frítt;
reyr, stör sem rósir vænar
Reiknar hann jafn-fánýtt.
f dag erum vér komin saman hingað í
kirkjuna, til þess að minnast þessa manns,
sem eyddi mörgum af sínum beztu æfi-
árum í þarfir Vestur-íslendinga og þeirra
málefna. En það er ekki mín hugmynd
að rekja æfisögu hans, það munu þeir
gera, sem honum voru kunnugri en eg,
annaðhvort austan eða vestan hafs. í
þess stað langar mig til þess að bera fram
fyrir yður, sem á mig hlýðið, nokkuð af
hugleiðingum mínum um hugsjónir þær,
sem starf hans miðaði að, og þá þjónustu,
sem þær hugsjónir krefjast 0g hafa kraf-
ist af honum og af oss.
Vér syngjum á eftir þessari ræðu sálm,
sem er ortur af Einari H. .Kvaran. Sá
sálmur sýnir oss hver sú lífsskoðun var,
sem Ragnar Kvaran var alinn upp við.
Sú trú, sem þar kemur fram á kærleika
guðs, alstaðar nálægan, hjá þjóðum him-
ins og jarðar,ytra og innra, í gleði og í
sorg, var áreiðanlega boðuð á heimilinu,
þar sem hann ólst upp. Og þeir, sem þar
réðu húsum höfðu fyrir ötula leit að sann-
leikanum komist að áreiðanlegri vissu um
það, að svo örlát var elska guðs á blessun
til mannanna, að þó að jarðnesk gæfa líði
undir lok, þá gaf guð nýja veröld, sem
brosti í birtu hans.
“Þín náðin, drottinn nóg mér er,
Því nýja veröld gafstu mér;
í þinni birtu hún brosir öll,
í bláma sé eg lífsins fjöll.”
Náð guðs merkir það sama og kærleik-
ur hans, svo örlátur, að gjafir hans verða
aldrei metnar til endurgjalds. Náð guðs
er “samnefnari allra gjafa guðs,” sagði
einn kennari minn, séra Magnús Jónsson.
Sú náð er undirrót allrar vorrar gæfu. Og
það er einn votturinn um tilveru hennar,
að frá því að mannkynið fór að hefja upp
augu sín, hefir það séð nýja veröld brosa
við sjónum sínum, og horft á lífsins fjöll
blána í fjarlægð framtíðarinnar. Þú, sem
ef til vill ert alinn upp í íslenzkum dal eða
útnesi á íslenzkri sjávarströnd, manstu
bláma fjarlægustu fjallanna, — þau urðu
að hillingalöndum hugrænna drauma
þinna, undralöndum, sem seiddu fram í
huga þínum þrána eftir hinum fegursta
og bezta virkileika? Þú varst barn þá.
En þú átt ennþá einhverja veröld, sem
þú sérð í fjarska, þar sem blámar fyrir
fjöllum hins æðsta og fegursta lífs. Það
hefir ávalt verið eðii mannsins framan úr
grárri forneskju að horfa á þessi fjöll og
láta sig dreyma um að ná til þeirra að
lokum. Og það dásamlega er, að þessir
draumar sýnast rætast í fyllingu tímans.
Sýnirnar verðá að veruleika. í rökkri
fjarlægustu fortíðar horfðu mennirnir á
lífsins fjöll í bláma æfintýranna. Menn,
sem voru háðir hinum ytri takmörkunum
af völdum hafs og hárra fjalla, og áttu
alt sitt undir veðri og vindum, dreymdi
drauma um dúkinn, sem sveif með mann
um sólbjartan geiminn, og um skipin, sem
höfðu byr í allar áttir. Þessir menn sáu
í bláma fjarlægðarinnar þá veröld, sem nú
er orðin að veruleik á vorri eigin öld —
þegar mennirnir svífa um sólbjart loftið
og sigla um sjóinn í fang vindanna. — Svo
eru aðrar sýnir, sem ekki eru af efnisins
heimi, heldur hinu innra og andlegra lífi
mannanna, — þar blámar fyrir mannlífi,
sem brosir í birtu guðs, mannlífi, sem
borið er uppi af tilfinningu kærleikans og
krafti sannleiks, ástar og vitsmuna. For-
feður vorir áttu þessa nýju veröld í draum-
um sínum. Vér eigum hana í vorum
draumum. Og eg efast ekkert um það,
að eins og draumarnir um dúkinn og skip-
ið eru að rætast, þannig muni og rætast í
fyllingu tímans draumarnir um hið fagra
og fullkomna Hf, frið á jörð, fullnægingu
réttlætisins, frelsun hinna þjáðu, —
draumarnir um framvíndu lífsins. Og sú
hin nýja veröld er ekki aðeins tengd þeirri
blessuðu jörð er vér búum á í dag, heldur
þeim heimi, er vér hverfum til, þegar
jarðnesk gæfa þín og mín er glötuð, og
gefin öðrum, sem á eftir oss koma. Ástar-
mál guðs mun hljóma með þjóðum himins
og þjóðum jarðar.
Þegar vér vorum börn, höfðu hin fjar-
lægu fjöll á sér blámóðu óveruleikans og
draumsins, þangað til vér sjálf höfðum
tekið oss ferð á hendur til þeirra. Þá
sáum vér þau með virkileikans blæ —
sáum fjallablómin fögru, fossana af berg-
brúnunum, freyðandi dögg á grænu grasi
í giljum og lautum. Þá sáum vér tign
fjallanna og fundum skjól þeirra.
Þannig verða hillingalönd hugsjóna
vorra að veruleik. Vér tökum oss upp og
förum til þeirra, fram á við og upp á við
sækir mannkynið að lokum. Til himna-