Heimskringla - 13.12.1939, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 13. DES. 1939
Sigarður A. Anderson
(22. apríl 1855—30. sept. 1939)
Þeir munu fáir, núlifandi
manna, er heima áttu í íslenzku
bygðinni í Dakota fyrr á árum
og upp til aldamóta sem ekki
kannast við eða þektu til, manns
þessa sem hér getur, — hins
mikla framtaks og dugnaðar-
manns Sigurðar A. Anderson,
sem nú er fyrir skömmu dáinn.
Dugnaður hans og hagleikni
var svo mikil og framúrskar-
andi, að hann átti enga sína líka
í bygðinni. Verður honum í því
efni helzt jafnað til Þorsteins
Danielssonar á Skipalóni, er var
mestur dugnaðar og atorkumað-
ur á íslandi á síðastliðinni öld.
Sigurður var smiður með af-
brigðum, bæði fljótvirkur og
vandvirkur og hagur jafnt á tré
og járn. Virtist honum liggja í
augum uppi hvað gera þurfti, þó
um vandasamar vélar væri að
ræða, og brást það sjaldan, enda
sóttu bændur mikið til hans. Oft-
ast var hann kominn í smiðju
sína, áður en aðrir risu á fætur
og var þó ekki að sýta, þó unnið
væri fram eftir kveldinu. Strax
á æskuárum tamdi hann sér að
rísa snemma úr rekkju og hélt
þeim sið til æfiloka. Vökustund-
irnar voru bonum hvíld, ef hann
gat verið að verki, og hrestu
hann, meir en svefnin.
Nokkra pilta tók hann, meðan
hann var í Dakota og. kendi þeim
járnsmíði, þar á meðal mann er
varð héraðskunnur fyrri hagleik
og hugkvæmni, Magnús Bjarna-
son (nú dáinn) er smiðju hafði
um mörg ár í Hallson. Var
Magnús hinn mesti útsjónar og
elju maður og mun mjög hafa
verið að skapi Sigurðar.
Sigurður var fæddur að Hemlu
í V.-Landeyjum í Rangárvalla-
sýslu 22 apríl 1855. Foreldrar
hans voru þau hjón Andrjes
Andrjesson bóndi á Hemlu og
Guðrún Gunnlaugsdóttir. Bræð-
ur Sigurðar voru Andrjes er tók
við búi af föður þeirra og bjó á
Hemlu, og Gunnar, báðir dánir
fyrir nokkrum árum. Tveir
bróðursynir Sigurðar éru bú-
settir í Reykjavík, en ekki er
þeim, sem þetta ritar, kunnugt
um nöfn þeirra.
Sigurður ólst upp í föðurhús-
um til fullorðins ára, en fluttist
þaðan um eða fyrir 1880 að
Narfakoti á Vatnsleysuströnd og
svo þaðan að Litla-Hólmi í Leyr-
unni. Rak hann útveg meðan
hann dvaldi á þessum stöðum.
En um þetta leyti voru sett þau
veiðilög að ekki mátti renna færi
í sjó innan svonefndrar land-
helgislínu. Jók það róður um
fullann helming. Eigi varð þar
fiskjar vart af opnum bátum, þó
fult væri fyrir innan. Ef sjó-
menn lögðu innan við þessa
“línu”, þar sem helzt var afla
von, voru bátur og veiðarfæri
gerð upptæk og þeir auk þess
dæmdir í sekt. Bænarskrár til
stiptsyfirvaldanna tjáðu ekkert.
Undi Sigurður þessu ófrelsi svo
illa að hann afréð að flytja af
landi burt. Heyrði eg hann segja
svo sjálfan frá, að ófrelsi þetta
og bann á atvinnuvegum manna,
hefði rekið fjölda manns burtu
af Suðurnesjum, árið eftir að
hann fór, en þá var lögunum loks
breytt, er til landauðnar horfði.
Árið 1886 flutti Sigurður ti!
Ameríku og settist að í íslenzku
bygðinni í Dakota og kom sér
upp smiðju á Hallson. Barst
fljótt af honum dugnaðarorð og
safnaðist að honum meira verk
en svo að henn kæmist höndum
yfir. Hafði hann þá ýmsa yngri
menn sér til aðstoðar, er hann
kendi smíðar og meðal annara
Magnús Bjarnason, sem áður er
nefndur.
Árið 1888 kvæntist Sigurður
ólínu Maríu, dóttur þeirra hjóna
Björns Jónssonar, Ásmundsson-
ar frá Haga í Aðaldal og Sigríð-
ar Þorláksdóttur frá Miðgrund í
Skagafirði Jónssonar. Sigríður
var alsystir Guðmundar mál-
fræðings og Gísla hreppstjóra á
Frostastöðum.
Which do you prefer? No matter, they re 0 All by Canada’s Favorite Vintner! * / *'■ > ■ 4 -
BRIGHT’S CONCORD AND BRIGHT’S CATAWBA 50c. per bottle Case of 6 bottles—$2.50 Gallon Jar— $2.25 • • • HERMIT PORT AND HERMIT SHERRY 60c. per bottle Case of 6 bottles—$3.00
'ftripM’S Y J O WINES FROM CANADA’S LARGEST VINEYARDS c * • %
This advertisment is not inserted by the Govemment Liquor Control Commlssion. The
Commission is not responsible for statements made as to quality of products advertised
Ólína var áður gift, Agli Gísla-
syni Jónssonar og Margrétar
Gottskálksdóttur frá Skarðsá, en
þá búin að missa mann sinn fyr-
ir tveimur árum. Með hounm
átti hún tvo sonu, Sigurbjörn,
er nú býr í Laramie, Wyoming
og Guðmund, er sem stendur á
heima í Caribou héraðinu í B. C.
Um þetta leyti keypti Sigurð- j
ur fjórðung úr landi tengda-|
foreldra sinna er vissi að þjóð-
veginum, reisti þar íbúðarhús,
vandað á þeirrar tíðar mæli-1
kvarða, flutti þangað smiðjuj
sína frá Hallson og bjó þar um i
sig. Stundaði hann nú smíðar I
af kappi, en hafði jafnhlíða lít-|
ilsháttar búskap. ' (
Þar bjó hann um tveggja ára
skeið, flutti sig þá til Mountain
með hús og smiðju og stundaði
þar járnsmíði um tíma, en seldi j
svo smiðjuna Magnúsi Bjarna-|
syni, og færði sig á land á vestur
sandhæðunum, suður af Hallson.
Þar tók hann til sinnar fyrri iðju
en að rúmu ári liðnu færði hann
sig á ný til Hallson og reisti
þar stóra smiðju og stórt íbúðar-
hús. Rak hann nú í senn greiða-
sölu og smíðar. Að ári liðnu
seldi hann smiðjuna Magnúsi
Bjarnasyni er þá flutti frá
Mountain til Hallson. Tók hann
þá að sér póstflutning yfir þvera
íslenzku bygðina, frá Hallson til
Hamilton, og frá Hallsion til
Garðar, — en Hallson var mið-
stöðin. Hafði hann þá tvo menn
í vinnu og ærinn starfa, þó fanst
honum hann meiru geta afkast-
að. Stofnaði hann því verzlun í
félagi við Jakob J. Líndal — frá
Miðhópi í Húnavatnssýslu, reisti
afar myndarlega búð og lagði
mestar eigur sínar í fyrirtækið.
En ekki stóð verzlanin lengi, því
það óhapp vildi til að búðin
brann með öllum vörum, óvá-
trygð, milli jóla og nýárs 1893.
Stóð hann þá uppi efnalítill. Vor-
ið eftir flutti hann enn út á land,
5 mílur austur og norður af
Mountain, bygði sér íbúðarhús
og smiðju og stundaði þar smíð-
ar um tveggja ára bil. En þá
flutti hann 1896 með landnema
hópnum, er stofna var hina svo-
nefndu Roseau nýlendu í Minne-
sota. Fyrsta verk hans eftir að
þangað kom var að koma sér
upp vönduðu íbúðarhúsi, og skýl-
um yfir skepnur. Efniviður var
þar nógur, og sögunarmillur á
hverju strái. En fyrirhafnar-
laust var þetta ekki, því ógreið-
færir voru vegir í gegnum frum-
skógana, eða öllu' heldur engir,
en Sigurð brast hvorki kjark eða
dugnað, og óspar var hann á
efnivið er af nógu var að taka.
Valdi hann því aðeins hið bezta
til húsagerðanna.
í Roseau bjó hann í nokkur ár
og farnaðist vel. En þegar burt-
flutningur hófst þaðan, vestur
til hinna svonefndu Vatnabygða
undi hann þar ekki lengur hag
sínum, seldi lönd sín og færði
sig norður yfir landamærin, til
hinnar svonefndu Piney-bygðar,
er þá var að nemast. Ekki þarf
að taka það fram að þar húsaði
hann, eins og hann hafði áður
gert þar sem hann settist að.
Vandaði hann húsagerðina eftir
beztu föngum, því nú ætlaöi
hann ekki að flytja sig oftar, þó
á annan veg færi. Bjó hann
rausnarbúi í Piney í mörg ár.
Árið 1918 seldi hann eignir sínar
í Piney og flutti enn á ný til
Hallson. Þar keypti hann þrjú
ábúðarlönd. Auk þess reisti
sonur hans, Vilhelm, er þá var
nýleystur úr hernum, þar verzl-
unarbúð. Ráku þeir feðgar nú
verzlun og landbúnað, þó hvort-
tveggja væri aðallega í höndum
Vilhelms. En þá kom sá atburð-
ur fyrir, er enn leiddi til breyt-
inga. Um þessar mundir misti
Ólína kona Sigurðar heilsuna og
var þeim ráðlagt að flytja vestur
að hafi, ef loftslags breytingin
kynni að færa henni bata. Fóru
þau því vestur árið 1920 og
settust að í Blaine, Wash. En
ekki fékst hinn eftirvænti bati,
hurfu þau því austur aftur 1923,
EKKERT BETRA EN VOGUE
að GILDI
Þú færð meira fyrir pening-
ana þegar þú vefur sígarett-
urnar sjálfur úr þessu bragð-
góða, fínt skorna tóbaki. —
Hvernig sem þú lítur á það,
þá er það stór hagnaður að
kaupa pakkan á lOc og V2
punds dósina á 60c.
Vogue fín skorið með Vogue
sígarettu pappír, er ábata-
samast þeim sem ‘vefja sínar
sjálfir.’
lOc PAKKINN — i/z-PUNDA DÓS FYRIR 60c
til Hallson og þar andaðist Ólína
1. júlí 1924.
Þau Sigurður og ólína eignuð-
ust tólf börn, en mistu þau flest
á ungum aldri, aðeins fjórir syn-
ir þeirra eru nú á lífi: Egill, lög-
fræðingur í Chicago; Vilhelm, er
að framan var nefndur, doktor í
h'eimspeki frá Chicago háskólan-
um, nú í þjónustu Bandaríkja-
stjórnar, í Indianapolis; Gustaf
Adolf, í Marysville, Wash., og
Valdemar, í Elmer City, Wash.
Þá eru enn ótalin tvö börn Sig-
urðar er bæði voru fædd á fs-
landi: Sigurður, bóndi við Piney,
og Guðbjörg, nú ekkja, til heim-
ilis í Blaine.
safnaðist oft fyrir hjá honum.
Næsta morgun var Sigurður víst
snemma á fótum og brá sér í
smiðju Magnúsar. Um almenn-
an fótaferðartíma er hann búinn
að sjóða á alla skerana. Fer
hann þá heim til Magnúsar, velc-
ur hann, og segist vera búinn að
vinna fyrir kaffi þó eftir sé að
fægja og setja verð á smíðið.
Þenna morgun, meðan aðrir lágu
enn í hvílu, hefði mátt vinda
svita úr fötum hans.”---------
— slíkir atorkumenn eru harðla
sjaldgæfir á öllum tímum!
Blessuð veri minning Sigurðar
meðal borinna og óborinna
ingja hans og vina.
impression of articifiality pro-
duced. But Mrs. Salverson has
miraculously avoided this pit-
fa.ll; and, perhaps because she
lays the emph'asis on her years
of childhood and adolescence and
skims lightly over her nearer
adult life, she is able to write
almost objectively of the little
girl she once was. She displays
her with extraordinary clarity,
and is self-conscious only in the
best sense of the word—con-
scious of mental processes and
of the individuality that gradu-
ally developed itself in steadiiy
unfavorable outward circum-
stances.
Sigurður flutti alfari frá Hall-
son til Blaine 1926. Kynnisferð-
ir austur á bóginn fór hann eftir
það, en ekki margar. Dvaldi
hann þá oftast hjá Sigurði syni
sínum við Piney. Var eins og
honum væri að sumu leyti kær-
ast að dvelja á hinum fornu
stöðum, þar sem hann hafði eytt
æfi sinni og kröftum. Eftir
1930 fór honum að daprast sjón
og tóku þá kraftar hans að réna.
Nokkru fyrir andlátið mun hann
hafa verið orðinn nær alblindur.
Varð hann þá, um það leyti, fyr-
ir áfalli er lagði hann í rúmið.
Tók þá Gústaf sonur hans hann
til sín, og hjá honum andaðist
hann 30. sept. síðastl. Útfarar
athöfnin fór fram frá heimilinu,
séra K. K. ólafsson flutti líkræð-
una. Var líkið þvínæst sent til
bálstofunnar í Washelli graf-
reitnum í Seattle og brent, sam-
kvæmt fyrirmælum hins fram-
liðna. Fjöldi fornra vina, er nú
eru búsettir í Blaine, Ballard og
Seattle voru viðstaddir útfarar
ath'öfnina.
Með Sigurði er mætur og ó-
vanalegur íslendingur til moldar
genginn. Hann var gleðimaður
og örgeðja, en tryggur vinur
vina, og lét örðugleikana aldrei
beygja sig. Hann var frjáls í
skoðunum en friðsamur, og gaf
sig ekki í deilur, um orð og setn-
ingar, sem honum fundust ein-
ber hégómi. Að áræði hans og
dugnaði hefir verið vikið hér
a& framan, en ummælum þeim
til staðfestingar, má bæta við
kafla úr bréfi frá vini hans og
svila Árna J. Jóhannssyni, bónda
við Hallson, er lýsir Sigurði
mæta vel. Árni segir:
“Geta má þess að alstaðar þar
sem Sigurður dvaldi, bygði hann
og hresti upp á bæi, svo gott
skýli var fyrir menn og skepnur.
Það er óhætt að segja að fáa
jafningja átti hann í áræði og
dugnaði. Kappið var fram úr
skarandi, hvort hann heldur
vann fyrir sjálfan sig eða aðra,
og þrekið að sama skapi. Þegar
hann hamraði járn, var gaman
að horfa á hreyfingar hans. Það
var því líkast sem hann hefði
aukavöðva er stjórnuðu hraða
0g þunga högganna.
Eitt sinn er hann kom hingað
vestur (frá Roseau), í heimsókn
til kunningjanna, kom hann í
smiðju Magnúsar Bjarnasonar
og sá þar í brotum 5 standskera
af brotplógum. Magnús, sem
var hinn bezti smiður, var rag-
ur við stórsmíði, svo þessháttar
R. P.
NÝ BóK
Rithöfundurinn góðkunni,
Mrs. Laura Goodman Saverson,
sem allir munu kannast við, hef-
ir gefið út enn nýja bók sem
vakið hefir athygli manna á
Englandi og víðar, og hlotið á-
gætan ritdóm í einu helzta blaði
Englendinga, London Times. —
Bókin heitir: “Confessions of an
Immigrant’s Daughter”, og er
saga höfundarins sjálfs, sem er
einnig að ýmsu leyti saga
margra landnámsmanna sem
hingað komu á innflutningsár-
unum miklu. Þegar yfirstand-
andi heimsstyrjöld skall á, var
bókaútgefendafélagið á Englandi
sem hafði þessa bók með hönd-
um í töluverðum vanda statt,
vegna óvissunnar um hvemig
ýmsar bækur mundu takast með
breyttu heimsástandinu. En
þeir völdu þessa bók, meðal ann-
ara, sem þeir hugðu að seldust,
og svo hefir orðið, og bókin hefir
hlotið ágætan ritdóm í London
Times (Literary Supplement)
s. 1. 21. okt. Hann rekur þráð
sögunnar með töluverðri ná-
kvæmni. Og í sjálfum dómnum
er þannig komist að orði:
It may seem paradoxical to
speak of an auto-biography as
unselfconscious, for in so in-
tensely personal a document the
writer’s own self must be in the
foremost of his mind; he must
of necessity always be posing a
little in his own sight, and one
often sees that the greater the
affectation of honesty and blunt
frankness the greater the final
As one finishes these mem-
oirs one cannot help being filled
with admiration for their au-
thor, for her achievement, her
humor, her determination and
her cheerfulness, which has nev-
er anything forced or sentiment-
al about it.
Bókin hefir þegar vakið at-
hygli hér í Winnipeg, meðal
þeirra sem hafa orðið svo lán-
samir að sjá hana og lesa, og
n. k. þriðjudag, gefur Prof. W-
T. Allison dóm um hana í út-
varpinu CKY kl. 4.45.
Ekki eru þessar bækur enn
komnar í bóksölubúðirnar aðal-
lega vegna flutningaörðugleika á
milli Canada og Englands,- en
Mrs. Salverson hafa verið send
nokkur eintök og segir hún mér
að þó að þær séu ekki margaft
mættu menn, sem eintak af bók'
inni vildu fá, snúa sér til henn-
ar, unz bækurnar koma í bóka-
búðirnar hér. Mörgum fslend-
ingum getur ekki annað en verið
forvitni um innihald þessarat
nýju bókar um landnemaárin-
Eg er viss um að nöfnin, sem
þar eru nefnd, og umhverfin sefli
rætt er um, hljóta að vekjf>
minningar hjá öllum eldrí
möllum sem bókina lesa.
P. M. P.
Kaupmaður einn spurði presU
— Er það satt, að það sé eng'
in synd að svíkja Gyðing?
— Ekki skal eg neitt segja ufl1
það. En þér skuluð heldur ekki
hafa áhyggjur út af því, vegfl3
þess að það er ekki hægt.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
stærsta íslenzka vikublaðið
HMHERST
„.S - a°s-*2il
* 4 4ft - 25 oz.
1 OZ.