Heimskringla - 14.02.1940, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEiMSKRINGLA
WINNIPEG, 14. FEBR. 1940
SVO ERU LOG,
SEM HAFA TOG
Er þjónustu stúlkan, sem hafði varpað til
höfðinu reiðilega var farin, skálmaði gestur-
inn þunglamalega inn í herbergið og stansaði á
miðju gólfinu, og horfði fyrst á annað þeirra
og svo á hitt, með brosi, sem var alt annað en
blíðlegt. Hann hafði ekki fyrir því að taka
ofan barðahattinn, sem hann hallaði aftur á
hnakkann. Af þessu eina merki hefði mátt
þekkja Cassidy sem hafði Maríu Turner í vörsl-
um sínum, þegar hún heimsótti skrifstofu Ed-
wards Gilders fyrir fjórum árum síðan, þótt
maðurinn hefði fitnað nokkuð síðan, og rauða
andlitið hans væri ennþá ruddalegra en fyr.
“Hello Joe!” sagði hann kunnuglega. “Hello
Aggie!” Gráu augun í skjalafalsaranum herpt-
ust saman er hann þekti gestinn, sem svona
kom óboðinn, en línurnar kringum hörkulega
munninn hans urðu ennþá hörkulegri.
“Jæja,” sagði hann með tónlausri rödd.
“Bara svolítil kunningja heimsókn,” sagði
Cassídy með sinni hvínandi röddu. Hvar er
frúin í húsinu?”
“Úti,” það var Aggie, sem svaraði og ekki
mjög blíðlega.
“Jæja, Joe,” hélt Cassidy áfram án þess að
hirða frekara um stúlkuna, “þegar hún kemur
heim, þá segðu henni bara að það sé bezt fyrir
hana að forða sér og forða sér fljótt.”
“En Aggie ætlaði alls ekki að láta gleyma
sér. Nú talaði hún með sárri nepju í rómnum,
sem gat verið ef hún vildi, fádæmislega lágur
og mjúkur.
“Heyrðu!” sagði hún grimdarlega. “Þú
getur ekki hrætt okkur. Þú hefir engar sakir á
okkur að bera, sjáðu til?”
Til þess að svara þessu leit Cassidy lengi á
stúlkuna og það var innileg kátína í rómnum
þegar hann svaraði.
“Engar sakir á móti þér? Ja, héma. Lát-
um okkur nú sjá.” Hann horfði glottandi á
Joe. “Þú ert Joe Garson, falsarinn.” Er leyni-
lögreglumaðurinn talaði, tók hann upp vasabók,
fann blaðsíðuna, sem hann leitaði að og las:
“Tekinn fastur í fyrsta sinn 1891, fyrir að falsa
nafn Edward Goodsellsi og ræna hann þannig
tíu þúsund dölum. Aftur tekinn afstur í júní
1892 fyrir skjalafölsun. Tekinn fas^ur í apríl
1898 fyrir að falsa nafn Oscars Hemmenways
á hlutabréfum sem voru öll fölsuð. Tekinn
fastu rog ákærður fryir að standa fyrir Reilly
bófafélaginu 1903. Tekinn fastur 1908 fyrir
fölsun.”
Maðurinn sem hlustaði á þennan upplestur,
skifti hvorki um svip né hreyfði sig neitt.
Þegar lestrinum var lokið og lögregluþjónninn
hafði sett upp sigurhróssglottið, sagði Garson
rólega: “En þú hefir enga skýrslu um, að eg
hafi verið fundinn sekur. Eða hvað?”
Glottið hvarf og lögregluþjónninn fitjaði
upp á nefið.
“Nei,” sagði hann heiftúðlega. “En við
höfum réttar ákærur á hendur þér, Joe Gar-
son,” hann sneri sér hvatskeytslega að stúlk-
unni, sem hafði sett upp sinn venjulega alvöru-
gefna sakleysissvip, en loðnu brýrnar hertnar
voru heldur lægri en venjulega, vegna innri
geðshræringar, sem ekki sást á öðru en þessu.
“Og þú Aggie litla Lynch,” sagði Cassidy
og stakk vasabókinni á áig. “Þú læst nú vera
frænka Maríu Turner. Þú varst tvö ár í fang-
elsi fyrir fjárkúgun. Þú varst tekin föst í
Buffalo, dæmd og sett í fangelsi. Ekkert á
móti þér. Ekki nema það þó.” Og hann hló
sigri hrósandi.
Aggie lét sér hvergi bregða þótt hún heyrði
þessi ófögru atriði sinnar liðnu æfi. Það brá
bara fyrir hálfgerðum vantrúar og furðusvip og
gleðibjarma í galopnu bláu augunum hennar og
til áherslu brosti hún.
“Hvað þú,” og nú var feimnisblær á rödd
hennar. “Hamingjan góðasta. Það lítur út fyrir
að þú hafir verið að vinna.”
Þessi hæðni fór alveg fram hjá hinum til-
finningasljóa lögreglumanni. Hann hélt áfram
að tala með auðsæilegri óánægju um vídd og
breidd þekkingar sinnar.
“Foringi þessa óaldarflokks ykkar er Maria
Turner. Tekin föst fyrir fjórum árum síðan
fyrir að ræna Emporium búðina, fékk þriggja
ára fangelsi.”
“Er það alt, sem þú hefir út á hana að
setja,” spurði Garson svo hvatlega, að Cassidy
gleymdi snöggvast virðingu sinni, og svaraði
með upplyftum augum játandi.
Falsarinn hélt áfram að tala og bar ört
á, og nú var undirstraumur geðshræringar í
rödd hans.
“Þú hefir ekkert í skýrslu þinni um að hún
kom út úr fangelsinu algerlega vinum horfin
og reyndi að vinna fyrir sér með heiðarlegu
móti? Þú hefir ekkert í þessari fallegu litlu
vasabók þinni um það, að hún fór að vinna í
saumabúð, þar sem hún loksins fékk vinnu, og
þið fóruð þangað og sögðuð þeim hvaðan hún
kom?”
“Auðvitað sáum við til þess að hún var
rekin,” sagði Cassidy alveg ósnortinn. Og hann
bætti við mjög uppblásinn yfir hinni miklu
þýðingu sinni: “Við verðum að vernda borg-
ina.”
“Hefir þú nokkuð í þessari minnisbók
þinni um að hún fékk annarstaðar vinnu, og
þið snuðruðuð hana uppi og létuð reka hana.
Hefir þú einnig í bókinni fréttina um það, þeg-
ar þið fenguð Gilder til að skrifa, svo að hann
gæti látið reka hana með áhrifum sínum?”
“Ó við höfðum rétta sök á hendur henni í
fyrsta skiftið,” sagði Cassidy ánægjulega.
Gremjan í sál Garsons braust fram í orðum
hans, er hann svaraði:
“Nei, það höfðuð þið ekki. Hún var dæmd
fyrir afbrot, sem hún aldrei framdi. Hún fór
saklaus í fangelsið og kom saklaus og heiðarleg
út úr því.”
Leynilögreglumaðurinn lét það eftir sér að
hlægja háðslega.
“Og þessvegna er hún hér með hóp af
bófum.”
Garson tók þessu sanngjarnlega.
“Hvar ætti hún að vera annarsstaðar ?”
spurði hann ofsalega. “Þú hefir ekkert um
það í bókinni þinni, að eg stökk út í fljótið á
eftir henni?” Rödd falsarans varð djúp af
niðurbældri tilfinning, og hver sem hefði horft
á hann, eða hlustað á hann, hefði getað giskað
á hvaða tilfinningar hann bar til stúlkunnar,
sem hann var að tal aum. “Eg fann hana þar —
stúlku sem aldrei hafði gert neinum neitt ilt;
hún var að deyja úr hungri vegna þess, að lög-
reglan vildi ekki gefa henni neitt tækifæri. Hún
henti sér í fljótið vegna þess, að hún vildi ekki
^aka einu leiðina, sem bauðst henni til að lifa.
Hún vildi vera heiðarleg. . . Hefirðu það í bók-
inni þinni?”
Csssidy, sem hafði hlustað ygldur á svip á
þessa röksemdafærslu, hló nú háðslega.
“Húh,” sagði hann fyrirlitlega. “Eg býst
við að þú sért í góðum kunningsskap við hana,
hvað ?”
Við þessi ummæli breyttist svipur Garsons
á svipstundu. Hingað til hafði hann verið
æstur og andlit hans borið vott um það, sterkur
og óheillavænlegur, með augu eins skær og
miskunnarlaus og villudýr. En nú gerbreyttist
hann án minsta fyrirvara. Líkami hans varð
stæltur eins og stál; eftir að hann hafði gengið
eitt skref áfram með leiftur hraða, andlit hans
varð öskugrátt. Augu hans loguðu af hatri
því, sem bjó í hjarta mannsins. Hann var per-
sónugerð ofsa reiði. Er hann talaði var röddin
hálf kæfð og hvíslandi, en samt hærri en pokk-
urt óp.
“Hættu þessu!”
Báðir mennirnir horfðust í augu. Cas-
sidy barðist með öllu sínu drambi að standast
ofsa hins, sem var bjóðandi og tryllingslegur.
“Hvað þá?” spurði hann ofsalega, en rödd
hans var veikari en að venju.
“Eg á við þetta,” svaraði Garson og það
var banvæn ógnun í rómnum, sem var áhrifa-
mikil. “Eg á við þetta, að þú skulir hætta
þessu. Nú og altaf! Það er lýgi! Röddin var
hávær. Hún smaug hærra en nokkurt óp. “Það
er lýgi. . . . Skilurðu mig?”
Nú varð nokkur þögn og þá leit lögreglu-
maðurinn undan. Það var Aggie sem gekk á
milli með því að segja.
“Hann hefir sigrað þig,” sagði hún hreyk'
in. “Oi, oi! Hann hefir sigrað þig!”
“Þú hefðir orðið mikill maður, Joe, hefðu
skapsmunirnir þínir ekki verið eins og þeir
eru. Þeir hafa leitt þig í vandræði einu sinni
eða tvisvar, og einhverntíma ráða þeir þér að
fullu.”
Garson náði sér og svolítill roði hljóp fram
í vanga hans.
“Eg um það,” svaraði hann dauflega.
“Hvað sem það snertir,” sagði lögreglu-
maðurinn, sem nú hafði náð sér, er augu hans
litu af manninum, sem hafi brent sál hans með
augnatilliti sínu, “þá verðið þið að fara burtu
öll sömun og það fljótt.”
Aggie sem í raun og veru fanst að hún væri
orðin út undan hvað athyglina snerti gekk nú
áfram þangað til andlit hennar var fast við
andlit lögreglumannsins.
“Þú getur ekki hrætt okkur svo mikið sem
eyris virði,” sagði hún með nomalegri illsku.
“Þú getur ekkert gert okkur. Við höfum ekki
brotið nein lög.” Hláturinn gaus nú fram úr
henni og varir hennar brostu glaðlega er hún
bætti við: “Þó að við höfum kannske teygt þau
svolítið.”
Cassidy ygldi sig fokvondur yfir slíkri ó-
svífni frá tugthúslim.
“Það gerir ekkert til hvað þið hafið gert,”
urraði hann. “Hamingjan sæla,” bætti hann
við þungur á brúnina. “En þá fer nú skörin að
færast upp í bekkinn, þegar hópur af bófum
fer að halda fram réttindum sínum. Það er
hlægilegt. Það er það!”
“Hræða þá!” hrópaði Aggie ósvífnislega og
gretti sig framan í yfirvaldið. “Ha, ha, ha,!”
“Jæja, eg hefi varað ykkur við,” svaraði
Cassidy dálítið vandræðalega. “Þið ráðið
hvort þið fylgið því, það er alt og sumt. Ef þið
gerið það ekki heimsækir eitthvert ykkar eitt-
hvert fólk langt fyrir utan bæinn, og það verður
líklegast María. Munið eftir að eg hefi gert
mitt til að aðvara ykkur.”
Aggie setti nú upp frúarsvipinn og gerði
hann eins öfgafullan og hún gat.
“Komdu aftur, litli karl,” sagði hún og
gerði sér tæpitungu. “Mér þótti svo vænt um
að þú leist inn.”
En Cassidy virtist ekkert hirða um hé-
gómann í henni; hann sneri sér við og þramnr
aði út úr stofunni og svaraði engu þessari nettu
kveðju hennar.
En þegar Aggie heyrði að útidyrahurðin
lokaðist á eftir löreglumanninum, breyttist
svipur hennar, hann varð illúðlegur, loðnu
brýrnar drógust svo langt niður að fríðleiki
hennar hvarf næstum alveg.
“Þessi leynilögregluþjóns-hrosshaus, með
átján þumlunga flibba og sex og hálfs þuml-
ungs hatt! Hann er ekki hæddur að reyna
að hræða okkur!”
En það var auðséð að Garson leit öðruvísi
á málið. Hann var áhyggjufullur á svipinn er
hann starði út um gluggann.
“Hann var kanske ekki að reyna að hræða
okkur, Aggie,” sagði hann.
“Nú, hvað höfum við svo sem gert, það
þætti mér gaman að vita?” sagði stúlkan kot-
roskin. Hún tók vindling og eldspýtu af smá-
borði við hliðina á sér og teygði fæturnar þægi-
lega, þótt eigi væri það mjög kvenlegt, yfir á
næsta stól.
Garson svaraði með þreytusvip, sem var
honum ólíkur.
“Það er ekki það sem maður hefir gert,”
sagði hann rólega. “Heldur hvað þeir koma
kviðdóminum til að halda að maður hafi gert,
Og þegar þeir fara af stað til að klekkja á
manni. Hamingjan góða, það er ekkert það til,
sem þeim dettur ekki í hug að Ijúga á mann. Ef
þeir fara að reyna að ná Maríu-------” Hann
lauk ekki við setninguna, en hneig niður í stól
og stundi næstum því eins og hann væri yfir-
kominn af örvæntingu.
Stúlkan svaraði með kæringarlausum
hlátri.
“Joe,” sagði hún glaðlega, “þú ert lítill
stórfalsari, en María hefir gáfurnar. Svei mér
ef eg fer ekki eins langt með henni og hún vill
fara. Hún er mentuð. Hún er ekki eins og
þú og eg, Joe. Hún talar eins og hefðarkpna,
og það sem er fjandans mikið örðugra, breytir
eins og hefðarkona. Eg ætti að vita það. Vektu
mig og spurðu mig að því hvenær sem er —
bara spurðu mig um það, það er alt og sumt.
Hún hefir verið að reyna að gera stássmeyju
úr mér!”
Kátínan í stúlkunni gladdi manninn sem
snöggvast, og hann gleymdi hinum döpru hugs-
unum sínum, og hann sneri sér við til að líta á
hana með háðslegum svip.
“Það þýðir víst mikið!” sagði hann þur-
lega.
“Ó, eg er ekki sem verst. Taktu bara eftir.
Hin fjöruga stúlka stökk upp, fleygði vindl-
ingnum, lagaði ímyndaðan klíða á kjólnum
sínum og talaði settlega á svo eðlilegan hátt,
að það var miklu náttúrlegra en þegar hún
var að kveðja Cassidy. Röddin, látbragðið og
hreyfingarnar sýndu að minsta kosti ágæta
eftirstælingu.
“Komið þér sælar, Mrs. Jones. Það var
svo vingjarnlegt af yður að líta inn. Kæra
Miss Smith,xþetta er sannarlega ánægjulegt.”
Hún settist nú aftur mjög siðlátlega, hreyfði
hendurnar yfir smáborðinu eftir því sem hún
talaði. “Einn mola eða tvo? Já, eg elska
bridge. Nei, eg spila það ekki,” bætti hún við,
kjánalega, “en það er það sama eg bara elska
það.” Með þessari heimskulegu endingu hag-
ræddi Aggie fótum sínum eins og heniii þókn-
aðist og lagði þá upp á stólinn á móti. “Svona
lét hún mig tala,” sagði hún með grófari rödd,
“og þú mátt trúa mér, Joe, þetta er næstum
því að drepa mig. En þrátt fyrir það,” flýtti
hún sér að bæta við og varð nú brátt alvarleg
aftur, “þá fylgi eg Maríu og það vel! Þú skalt
gera það líka, og þú munt verða skrýddur gim-
steinum. En það minnir mig á annað. Eg
vildi að hún léti mig bera mína, en það vill hún
ekki. Hún segir að það sé ruddalegt fyrir sak-
lausa sveitastúlku eins og hana Agnes frænku
sína. Er það ekki ágætt ? Hvernig getur nokk-
uð verið ruddalegt, sem er hundrað og fimtíu
karat?”
IX. Kap. — Löglegt skjal.
María Tumer eyddi minna en klukkutíma
við þetta leyndardómsfulla stefnumót, sem hún
og Dick Gilder höfðu sammælst um. Eftir að
hafa hvatt unga manninn, fór hún einsömul
niður Breiðastræti og þaðan til skrifstofu Sigis-
mund Harris. Á einu götuhominu veitti hún
athygli mjög aumingjalegri stúlku, sem lagði
leið sína inn í hliðarstræti eitt. Nánari athug-
un leiddi það í ljós, að skorturinn, sem andlit
hennar bar vott um, var staðfestur af tötrun-
um, sem hún bar. María kendi strax í brjósti
um stúlkuna, en ennfremur vegna þess, að
þessi unglings aumingi virtist vera á aldur við
hana sjálfa, þegar hinar miklu raunir lífs
hennar bárust henni að höndum. Hún sneri
því við og náði brátt stúlkunni og tók að spyrja
hana.
Það var þessi venjulega saga, faðir hennar
var atvinnulaus, móðirin veik og hópur hungr-
aðra barna. Hálf sundurlaus orð leiddu það í
Ijós, að stúlkan væri að heyja lokabaráttuna að
halda sér heiðarlegri þótt hún væri að líða hung-
ur. Að hún barðist fyrir slíkri hugsjón gegn
slíku.ofurefli, sýndi manndóminn, sem hún átti
yfir að búa, að hún var heilbrigð þrátt fyrir
ömurlegt umhverfi. María komst mjög við í
hjarta sínu og huggunarorð hennar voru mælt
af hinni hreinskilnislegu einfeldni, sem færði
nýtt líf í þetta olnbogabarn tilverunnar. Hún
lofaðist til að sjá um að faðir hennar fengi
vinnu og sjá um að móðirin og börnin fengju
aðhjúkrun, og að stúlkan sjálfs fengi starf við
hennar hæfi. Til þess að sanna henni þetta
tók 'hún upp minnisbók sína og ritaði niður
heimilisfang stúlkunnar og gaf henni fé til að
bæta úr brýnustu þörfum hennar.
Svo sneri hún til baka og hélt niður Breiða-
stræti. Og nú lá miklu betur á Maríu og var
henni hlýtt um hjartaræturnar. Það voru laun-
in fyrir góðverkið, sem hún hafði gert. Hún
þurfti líka slíka andans uppörfun þennan morg-
! un, því að samvizka hennar, þrátt fyrir öli
afbrotin, var ennþá lifandi í brjósti hennar og
barðist gegn henni. Á uppreisn sinni gegn heim-
inum, sem svo svívirðilega hafði pínt hana með
hinum verstu þjáningum, hafði María Turner
haldið að henni veittist auðvelt að varpa fyrir
borð því siðalögmáli, sem henni hafði verið
kent í æsku með svo mikilli umhyggju. Hún
hafði haldið að ákveðin afbrotastefna innan
takmarka hegningarlaganna, mundi veita henni
huggun, er hún gæti þannig svalað hefndar-
j þorsta sínum að svo litlu leyti, fyrir það, sem
'hún hafði saklaus orðið að þola.
En eftir því sem dagarnir liðu, haganlegir
dagar hvað snerti féglæfra hennar, þá fann
þessi bráðgáfaða kona, sem hafði haldið að hún
væri samvizkulaus eins langt eins og lögin
leyfðu henni að fara, að inst í sál hennar ríkti
einhver óánægja yfir lögbrotunum innan vé-
banda laganna. Réttlætis meðvitundin, sem
var samgróin vitund hennar, var særð yfir sig-
urvinningunum, unnum með vopnum slægðar-
innar, þótt hún beitti viljaþreki sínu að bæla
niður þessa andlegu uppreisn síns innra manns.
Auk þess sótti að henni önnur raun, og lá
hún dýpra í eðli hennar og sveið sárara. Það
var þrátin eftir samúð og ást. Hún var heil-
brigð kona, þótt hún hefði gáfur, sem hæft
hefðu karlmanni, hvað dirfsku og framsókn
snerti. Hún átti hjarta, sem þráði hina marg-
víslegu hluttekningu, sem konan á rétt á. Hún
hafði hjarta, sem þráði ást, til að gefa og
þiggja hana í fullum mæli. Og líf hennar var
snautt af þessu. Síðan faðir hennar lézt, átti
hún engan til að gefa af hinni miklu gnægð ást-
ríkis síns. Þann tíma sem hún hafði unnið í
búðinni, höguðu k'ringumstæðurnar því svo að
hún var útilokuð frá öllum innilegum vináttu
böndum. Og ekki þarf að lýsa því hversu slíkt
samfélag var ómögulegt í fangelsinu. Síðan
hafði þetta ekki breyst að neinum mun þótt
fjárhagurinn batnaði. Hún bar sterka og var-
anlega þakklætistilfinningu til Garsons, sem
hafði bjargað lífi hennar — en það kom ekkert
ást við. Hún hafði ekki náinn kunningsskap
við neina aðra, nema að litlu leyti við Aggie
Lynch, en æfintýrastúlkan gat á engan hátt
unnið til sannrar vináttu hennar. Það var nógu
gaman að henni, og hún var að öllu leyti fremur
viðkunnanleg. En hún var þegar á alt var litið
mjög grimmúðug, án nokkurrar siðferðistil-
finningar af neinu tagi, nema að þessu leyti, að
hún bar órjúfandi trygð til “félaga” sinna og
María bar sérstakan hlýhug til hennar sem
fyrstu konunnar, sem hafði sýnt henni vináttu
á nokkurn hátt, en auk þess þótti henni ekkert
vænt um hana.
En samt væri það ekki rétt að segja það,
að María Turner væri í engum þeim kunnings-
skap, sem hjarta hennar hefði ekki getað orðið
snortið af. Upp á síðkastið hafði hún umgeng-
ist mikið ungan mann, sem hafði ágætis stöðu í
heiminum, hann var af góðum foreldrum kom-
inn, vel mentaður, prýðilegur í framkomu og
auk þess andlega heilbrigður og þægilegur,
langt farm yfir flesta í hans stétt. Þessi mað*
ur var Dick Gilder, og síðan hún kyntist hon-
um, hafði María fundið til enn meiri andstygð-
ar á tilfinningum þeim, sem höfðu hana á valdi
sínu og hún hafði að endingu kosið að fylgja og
glæða eins vel og henni var unt.