Heimskringla - 05.03.1941, Page 5

WINNIPEG, 5. MARZ 1941
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
mennari, þótt framsetningin sé
þvínær eins hlutræn og þótt
einstakt dæmi væri valið. Það
er þessi myndauðgi sem mér
fanst sérstaklega einkenna hin-
ar fyrri bækur Þ. Þ. Þ., einkum
Æfintýrið. Og sama virðist
mér mega segja um þessa nýju
ar bjuggu þá við, einkum
vinnufólksstéttin.
1 bókarlok segir hann svo frá
því hversu Islendingum reiddi
af vestan hafs, hvernig þeir
unnu sig upp og komust til
manns, og loks víkur hann að
breytingu þeirri er þjóðin hefir
sögu hans. Þetta er geysi-góð- j orðið fyrir í vistinni í hinum
ur kostur á sagnariti, sem skrif- j enska heimi. Lýsir hann mjög
að er fyrir alþýðu eigi síður en vel hinni vestrænu þjóðernis-
lærða menn; það gerir bókina jkend með hinum óumflýjanlega
læsilegri; lesturinn minnir tvískinnungi er hún veldur í
meira á kvimynd en bók. Hins-
vegar eyðir Þ. Þ. Þ. ekki miklu
rúmi til greinargerða á heim-
ildum eða mats á þeim og hlýt-
ur þó val hans að byggjast á
slíku mati. Oft getur heim-
ildaval orkað tvímælis. Má til
dæmis nefna not Þ. Þ. Þ. á Riti
um jarðelda eftir Markús Lofts-
son, og hefir Þ. Þ. Þ. þó sjálfur
(á bls. 28) séð að Markúsi var
eigi æfinlega treystandi. Dá-
lítið óviðkunnanlegt þykir
manni að sjá vitnað í óprent-
aða bók eftir höf. fremur en til
frumheimilda (dæmi á bls. 20).
Vera má þó að frumheimildirn-
ar hafi ekki verið við hendina.
Þetta eru að vísu smáatriði,
enda snerta þann hluta bókar-
innar, sem ekki er beinlínis
saga Vestur-íslendinga sjálfra.
Og skal nú strax að því vikið
að lýsa efni bókarinnar.
Þ. Þ. Þ. lítur réttilega svo á
að saga Vestur-íslendinga sé
um leið saga íslands frá land-
SfMSKEYTI TIL ÞJÓÐ-
RÆKNISÞINGSINS
Þ JóÐRÆKNISÞIN GIÐ
Frh. frá 1. bls.
binda það, sem aðeins kom inn-
heft og verður því bókin bráð-
! lega send þeim, sém ekki hafa
huga manna: reiptogi lífsins í
hinu nýja landi við minning-
arnar frá gamla landinu.
Eins og við er að búast
hljómar spurningin: “Höfum
vér gengið til góðs götuna fram
eftir veg,” oft í eyrum sagna-
ritarans, og hefir hann sem
vænta mátti leitt ýms vitni
sem svara henni játandi. Enda
er það mála sannast, að íslend-
ingar hafa ekki einungis komið
sér sjálfum fram í hinu nýja
landi, heldur hefir heimaland-j
ið oft notið góðs af kynnum j
þeirra við Ameríska menningu. ,Dr Richard Beck,
New York City, hans var hinn áheyrilegasti og fengið hana. Drátturinn stafar
21. febr. 1941 athugasemdir hans og skýring- einungis af því hversu miklu
Þjóðræknisþing íslendinga, ar skarpar. Þarna var auð- fljótar bókin seldist en upp-
Winnipeg. heyrt að var skýr maður og haflega var búist við
í tilefni þjóðræknisþingsins skemtinn. Þökkum við honum
sendi eg ykkur minar einlæg- er á hlýddum, hið bezta fyrir
ustu óskir um gifturíkt starf í komuna.
hinum göfuga tilgangi að. Sótt mun þingið hafa verið
treysta böndin milli íslendinga eins vel og áður. Samvinna
beggja megin hafsins. og samkomulag var gott og
Það hefir aldrei verið meiri voru þó skiftar skoðanir um
þörf á samheldni og samúð sum mál er þingið hafði til
allra Islendinga en nú, er styrj- meðferðar í þetta sinn. En út
öld og skálmöld geysa um allar af því urðu engin vandræði.
álfur og þökk sé hverjum þeim, Menn sýndu sáttfýsi og þeir
er leggur sinn skerf til styrktar engu síður, er betri höfðu mál-
og frelsis hins íslenzka kyn- staðinn en hinir. Ari Magnús-
stofns. son brá auðvitað ekki af vana
Gæfa fylgi störfum ykkar og sínum. Hann lét dæluna ganga
framtíð. óslitnara á þessu þingi en oft-
Með vinarkveðjum, ast áður og var þó sízt á það
Thor Thors bætandi. En gárungarnir
a sögðu að hann yrði nú fyrir tvo
Grand Forks, N. D., að niæla, þ. e. sig og burtkall-
February 20,1941 aðan skoðanabróður sinn
Um sögunefndina er það að
segja að þrír höfðu gengið úr
henni: Séra Jakob Jónsson fór
alfarinn til Islands, J. K. Jónas-
son gat ekki sint störfum sök-
um fjarlægðar og séra V. J.
Frh. á 8. bls.
ABRAHAM LINCOLN
í’rh. frá 3. bls.
um). Mönnum blöskrar stund-
um hvað lítið hefir áunnist í
siðmenningar á'ttina en gæta
þess ekki að siðmenningar
timabilið er afar stutt saman
borið við hinar mörgu og
myrku aldir. Eftir þeim mann-
lífs leifum að dæma, sem íund-
ist hafa í Java og Kína t. d. er
Víkur Þ. Þ. Þ. oft að þvi. Ef til
vill leyfist mér að geta þess, að
eg benti á það sama í greinum
mínum um E. H. Kvaran.
Að lokum vil eg þakka Þ. Þ.
Þ. — og öllum þeim sem að
standa, — fyrir þessa myndar-
legu byrjun á sögunni. Get eg
og ekki óskað þeim annars
betra en að verkið megi hafa
eins góðan framgang og upphaf
námstíð til þess tíma sem vest- j þess hefir orðið merkilegt,
urfarar fluttu af landi brott.
Framar öllu er þó nauðsynlegt
að gera sér grein fyrir orsökum
þeim, er beinlínis leiddu til
vesturferðanna. Þessi er ástæð-
an til þess að fyrsti hluti bók-
arinnar (80 bls. af 253) er í
raun og veru hallæris-saga ís-
lands. Fæstir vesturfarar gerðu
það að gamni sínu að flytja,
heldur rak þá fátækt og neyð.
Yfir þeim stóð með reidda
svipu “landsins forni fjandi”,
hafísinn, og undir iljum þeirra
brann hinn sami viðsjáli eldur,
er eytt hafði lönd og lýð alt úr
fornöld fram. Þ. Þ. Þ. helgar
tvo stóra kapítula eldi og ís.
Hann hefði getað helgað verzl-
unareinokun og verzlunar-ólagi
hinn þriðja, en þótt hann geri
það ekki lætur hann auðvitað
ekki hjá líða að minnast á
þessa óáran eins og líka á ó-
stjórn Dana á landinu. Alt
þetta lagðist á eitt, að reka
fólkið úr landi. Hinsvegar hef-
ir Þ. Þ. Þ. kannske gert heldur
lítið að því að sýna fram á að
Vesturfarirnar voru líka útlend
tízka og að íslendingar voru
hér að. feta í fótspor frænda
sinna á Norðurlöndum. Sé eg
að ritstjóri Heimskringlu hefir
réttilega bent á þetta í umsögn
um bókina. íslendingar lifðu
— og dóu drotni sínum —
heima á verri árum en þeim
sem yfir gengu á 19. öldinni, er
ekki ólíkt að þeir hefðu haldið
þeim sið, ef ekki hefði verið
fólksstraumurinn úr nágranna-
löndunum, og auknar og bætt-
ar skipaferðir yfir hafið.
Næsti kafli fjallar um út-
flutningaárin 1870—90, má
kalla það hryggjarstykki bók-
arinnar. Er þar rakið árferði
og atburðir í glöggu annáls-
formi eftir samtímaheimildum.
Á þessum árum er árferði verst
heima á Islandi, enda fara
stærstir hópar vestur. Eftir
1890 rénar straumurinn, en að
sama skapi herða útflutnings-
agentar á mannasmölun að
heiman. Láta þá íslenzk stjórn-
arvöld og blöð stundum hart
mæta hörðu, mun þeim hafa
þótt, sem Haraldi konungi hár-
fagra, við landauðn nema ef
ekki væri rönd við reist. Risu
af þessu úfar miklir með Vest-
mönnum og Heimalöndum, og
virðist mér Þ. Þ. Þ. halda vel á
því efni og sanngjarnlega. Því
til skýringar lýsir hann þekk-
ingu manna heima — eða van-
þekkingu — á Vesturheimi, á-
(Dr.) Stefón Einarsson
University of North Dakota,
Grand Forks, N. D.
Dear Dr. Beck:
mannkynið afar gamalt á þess-
Sama gerhyglisleysið einkendi j um hnetti, áreiðanlega 500,QTiO
jathugasemdir Araogáður, svo ára) en sumir telja líklegt að
\ árangurinn af áreynslu hansjhér hafi mannvist verið fyrir
,var sem fyr enginn. Ef orða mi]jén árum síðan. Aftúr nær
siðmenningar timabilið ekki
lengra aftur en fjögur til fimm
hans gætir nokkurs staðar,
I understand that you are mætti helzt segja að í því væri,
leaving soon for Winnipeg to að hneyksla siðaða menn, hon- :þusun(i ár) 0g mihiu skemra
preside for the annual conven- um ókunnuga, er ekki vara sig ! hjá flestum þjóðum. Hlutfallið
tion of the Icelandic National á því hve óorðfær maður Ari j Verður þá 1 á móti 100,000. í
League of America. May I take er og að hin illa völdu orð hans villumensku var hver og einn
this opportunity to say that the stafa oft af meðfæddum sljó- fyr]r sjálfan sig og barðist fyrir

Þarfnastu fjár?
PRÍVAT LAN
SVARIÐ.
ER
Þér getið samið um lán
við félag vort sé fyrirtæki
yðar nokkurs vert, greitt
það til baka mánaðarlega.
-Vextir eru lægri hjá oss
en nokkrum öðrum í Win-
nipeg, þar sem við höfum
starfað í 20 ár.
Komið, símið eða skrifið
oss.
Commercial Securities
CORP. LTD.
C. H. McFadyen, stjórnandi
362 Main St. Sími 93 444

ALMANAK 1941
íslenzka almanakið, er Thor-
geirson Company gefur út, er
nú komið í hendur útsölu-
manna. Vissra orsaka vegna
er það síðborið þetta árið, kem-
ur ekki út fyr en með góu-
byrjun, en þá eru nærri tveir
mánuðir liðnir af árinu, að því
er hermt er í almanakinu; án
þess hefði sá er þetta ritar ekk-
ert vitað um þetta.
Jæja — Almanakið er svipað
að stærð og útliti og áður. Efni
þess er það einnig, en þó með
íjölbreyttara móti. Hafa útgef-
endurnir verið svo hepnir, að
fá dr. R. Beck til að velja og
sjá um lesmálið í almanakinu
og hefir strax á þessu fyrsta
ári ritstjórnar hans orðið mik-
il og góð breyting að einu leyti
á innihaldinu. Vér eigum við
kaflann um “Helztu viðburði
meðal Islendinga í Vestur-
heimi. Að undanförnu hefir
viðburðasaga þessi aðeins ver-j
ið ein eða tvær blaðsíður. Nú j iceiandic National League,
er hún fullar 16 síður. Vér sjá- j 776 yictor St., Winnipeg.
um ekki betur en að þessi ann
University was pleased and leika, en ekki illum ásetningi.
pround to learn of your eleva- En eigi að síður hyggjum vér
tion to the presidency of this þinginu hafa yfirsézt í að kjósa
splendid organization and is ekki nefnd manna til að tala
happy to have you serve in tliat við Ara um að hann léti aftur
capacity. jferma sig, svo að hanh hagaði
From the very first, students sér hér eftir eins og hann væri
of Icfflandic origin have played á meðal siðaðra manna á árs-
an important part at the Uni- þingi Þjóðræknisfélagsins.
versity of North Dakota and Við þetta skal nú sitja. Að
among them are some of our líkindum verður sumt af því,
most outstanding graduates, sem hér hefir aðeins verið hægt
such as Dr. Vilhjálmur Stefáns- að drepa á, nánar skýrt, er
son, Próf. Sveinbjörn Johnson fundargerð ársþingsins birtist,
and Judge G. Grimson, all of sem undanfarin ár.
whom are also members of ---------------
your organization. SÖGUMÁLIÐ
Please convey my personal —“
greetings as well as those of Eins og blöðin hafa skýrt frá
the University to the conven- cr þjóðræknisþingið nýlega um
tion and the League, together garð gengið; verður að sjálf-
with best wishes for its con- sögðu greinilega skýrt frá gerð-
tinued success. Its purpose, to um þess áður en langt um líður.
preserve Icelandic cultural Sögumálið var það eina, sem
values and ideals, is indeed menn virtust hafa heitan á-
highly commendable. huga fyrir, þó margt væri þar
Sincerely your, j fleira merkilegt til umræðu og
John C. West júrslita; enda sýndist öllum
president. koma saman um að það sé
a 1 merkasta mál, sem Þjóðrækn-
Reykjavík, Iceland, isfélagið hefir nokkru sinni
February 19, 1941 haft með höndum.
Eru nú komnir allmargir
! dómar um fyrsta bindi bókar-
tilveru sinni gegn öllum heim-
inum. N Vigamenskan var hon-
um lífsnauðsyn og grimd og
reiði beinlínis mannkostir, því
það verður þó æfinlega með
kostum að teljast, sem gerir
einstaklingnum fært að við-
halda lífi sínu. Það er því eðli-
legt að manninum verði auð-
hrapað til frumstiganna þegar
æsingar ná yfirhöndinni yfir
skynseminni. Þess verður líka
að geta að þau siðmenningar
áhrif, sem við höfum átt við að
búa, síðustu aldirnar, eru
harla misjöfn og sízt betrandi
að sumu leiti. Á öllum þessum
öldum skín að vísu á einstöku
göfugmenni, öðrum fremri að
viti og mannkostum. En
hvernig hefir svo verið að þeim
búið? Þeir voru grýttir meðal
Gyðinga, krossfestir hjá Róm-
verjum, flæmdir í útlegð eða
byrlað eitur meðal Grikkja,
brendir í miðalda ofsóknum
kirkjunnar, hálshöggnir á
Frakklandi, útlagar gerðir á
Rússlandi, fangelsaðir i Eng-
SYKUR T0MATAR
12% til 14% sykurefni
Fyrstir allra tómata er framleiða
þroskaða ávexti
Hugsið yður marga
sæta tómata ávexti
með meiru en 12%
sykur. Ekkert likt því
nokkru sinni áður.—
Veitið athygli fegurð
og jafnvægi 1 i m a
ávaxtarins, oft tvö fet
á lengd. Þær eru
smærri en vanalega,
en útlitið og sætleik-
inn er svo mikill, að
ekkert líkt því hefii
áður sézt. Þær halda
sér vel og eru f jarska
góðar í fína rétti, sal-
at, sósur og juice o.s.
frv. —ómótstæðileg.
Verið fyrstir að" ná i
þær. Pantið nú. Pkt.
af 100 fræum 15c; 2
pk. 25c, V* oz. 65c.
(Póstgjald greitt.)
FRÍ—Vor stóra útsæðisbók fyrir 1941
Betri en nokkru sinni áður.
DOMINION SEED HOUSE
Georgetown, Ontario
landi, ofsóttir í Ameríku og
sveltir á íslandi. Þann veg
gekk það, að vísu ekki æfin-
lega en sorglega oft — og of-
sóknar æðið er ekki aldauða
þótt þess gæti máske minna nú
en áður hjá sumum þjóðum en
aftur .á móti meira hjá öðrum.
Fullkomið skoðunarfrelsi er
hvergi til, þar sem eg þekki og
verður ekki meðan þjóðirnar
vantreysta sjálfum sér til að
greina gott frá illu og rétt frá
röngu. Ofsóknirnar koma ekki
nærri því æfinlega frá stjórn-
endum landanna heldur oftar
miklu frá æstum lýð. Á tíma-
bilinu frá 1840 til 1860 var mik-
il múgæsing í Ameriku svo fáir
hlýddu á aðvaranir skynsem-
innar. Framh.
Sending fraternal greetings innar og þeir talsvert misjafn-
áll auki notagildi almanaksins fo National League with jr. Sumir hrósa bókinni mjög,
um allan helming svo iðulega1 fhanhs for their activity on be- aðrir hafa ýmislegt út á hana
sem á þeim fróðleik þarf að haif 0f Iceland; wishing future að setja; slíkt er óhjákvæmi-
prosperity. ' legt um allar merkar bækur.
Þjóðræknisfélag Islendinga^ Um aðalatriðin koma sér þó
Árni Eylands, president a]]ir saman að þvi er höfund-
halda er hann inniheldur.
Þá virðist nú byrjað á því, að
hafa eina mynd frá Islandi á
undan lesmáli almanakisins. Er
það einnig vel við eigandi. 1
þetta sinni er sú mynd af
Reykjavík og Tjörninni.
Lesmálið byrjar með kvæði,
er Árni G. Eylands, ráðunaut-
ur, yrkir til landa sinna vestra,
vinlegt og hlýtt, eins og alt er
hann segir um þá. Næst er 400
ára minning prentunar Nýja-
Testamentisins í þýðingu Odds
Gottskálkssonar, eftir dr. R.
Beck; fróðleg grein en stutt, ef
til vill of stutt um efni sem svo
mikið mætti segja. Þá er safn
til landsámu okkar, um Bell-
ingham Islendinga, eftir Mar-
gréti J. Benedictsson, næst eru
greinar um 3 landnema Argyle-
bygðar: Jón Goodman, Guð-
mund G. Norðmann og Sigurð
Antoníusson; hefir G. J. Oleson
skrifað þessar greinar. Þá er
æfintýri: Maðurinn og vinur
hans, eftir J. M. Bjarnason,
“Heyrn og sýn” eftir B. J. Horn-
fjörð og svo helztu viðburðir
og mannalát.
Almanakið er hið eiguleg-
asta kver og ætti að vera á
samt kjörum þeim er íslending-; hverju heimili.
inn snertir: það er hann sé
Scarsdale, N. Y., fróður, þekki Islendinga, hagi
February 23, 1941 þe]rra 0g sögu bæði hér og
Richard Beck, President heima, skrifi vel og skemti-
Icelandic National League, ]ega og svo skáldlegt mál að
776 Victor St., Winnipeg. unun sé að lesa. Eg ætla mér
Icelandic Society of New að skrifa stuttar athugasemdir
York sends greetings and feli- um ritdómana síðar; minnist
citations to Icelanders in Can- þeirra því ekki frekar hér. En
ada at their annual meeting. þeir bera það tvímælalaust
Ólafur J. Ólafsson, með sér, að hér er bók á ferð-
Chairman inmi Sem mikið þykir til koma,
-------------- | enda hefir henni verið svo vel
Lúterska kirkjan í Selkirk , tekið beggja megin hafsins að
Sd. 9. marz, 2. sd. í föstu. — engin eru þess önnur dæmi í
Sunnudagaskóli kl. 11 f. h. Is- seinni tíð um bók, sem skrifuð
lenzk messa kl. 7 e. h. Messur hefir verið vestan hafs. Upp-1
á miðvikudagskvöldum um iagið var 2000; af því voru 600
föstuna, á heimilum safnaðar- send hingað vestur en 1400,
fólks í mismunandi hverfum Sem heima voru, eru löngu upp-
bæjarins. Byrja kl. 7.30 e. h. Seld, 500 hafa verið endur-
S. Ólafsson prentuð í annari útgáfu og enn
---------:---- er stíllinn geymdur fyrir þriðju
Karl nokkur með poka mætti útgáfu, þannig hefir það gengið
presti, sem var með mikla ístru. heima. Hér vestra er sömu
— Kemur þú með syndapok- sögu að segja: Fjögur hundruð
ann á bakinu, Steini minn, sem hingað komu í bandi eru
sagði prestur. öll uppseld. Talsvert hefir
— Eg held það sé lítið hæg- komið af pöntunum alveg ný-
ara að ramba með hann fram- lega, sem ekki hefir verið hægt
?n á sér, svarað’ karlinn. að fylla strax, er nú verið að
Hvar eru verðbréf yðar geymd?
Þér þurfið öruggan stað til að geyma í
borgarabréf yðar, eignabréf, vátryggingar skír-
teini o. s. frv. Bréfahólf er sem yðar eigin
öryggisskápur—enginn getur opnað hann nema
þér sjálfur. Og það kostar minna en lc á dag.
Spyrjið næsta útibú vort um þetta.
THE ROYAL BANK
OF CANADA
Eignir yfir $900.000.000
ESTABLISHED SINCE 1877
DREWRYS'
DRY ‘
Now /5C
3 for 39^
LARGE FAMILY SIZE
“Finest Of Fine Qinger Ales
V