Heimskringla - 16.02.1944, Blaðsíða 4

Heimskringla - 16.02.1944, Blaðsíða 4
4. SíÐA HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 16. FEBRÚAR 1944 ilTcintsktringla (StofnuB 18SS) Kemur út á hverjum miðvikudegi. Eigendur: THE VIKING PRESS LTD. 853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 86 537 Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram. Aliar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD. öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist: Manager J. B. SKAPTASON, 853 Sargent Ave., Winnlpeg Ritstjóri STEFÁN EINARSSON Utanáskrift til ritstjórans: EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg Advertising Manager: P. S. PÁLSSON "Heimskringla" is published by and printed by THE VIKING PRESS LIMITED 853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 86 537 WINNIPEG, 16. FEBRÚAR 1944 Koma biskups íslanis inn unglingur gat lært Helga- þjálfuðust í því að rita kjarngott kver og komist í kristinna íslenzkt mál. Þeir sem aldrei manna tölu, nema hann kynni ís-1 höfðu ort urðu “afspyrnu for- lenzku. Islenzkan var “lykill áttuskáld. að drottins náð.” Fyrst hafði eg kynni af séra Foringi liðsins sem stóð á önd- verðum meið við séra Jón og Jóni þegar hann skírði mig í ís- hans lið var hinn mikli öðling- lenzkum anda, í vatni úr íslend-' nr og andans fursti, séra Magnús ingafljóti, í heimahúsi, eftir Skaftason. Auk prestsembætt- messu sem eg hefði átt að sækja, isins hafði hann með höndum því allar guðsþjónustur voru ritstjórn ýmsra tímarita og Frónsmót í fyrri daga. j hiaða- Samdi hann marga fyrir- Einu sinni sem oftar messaði lestra svo Þ^ungna af sannfær- hann norður við Islendingafljót, ingareldi °g hreinskilni, mannúð — egmunþáhafaveriðáfjórða^S drenglyndi að mátti eins var aðsóknin svo mikil |dæmi heita’ °g vaktl aðdaun Vltr‘ j ustu manna — mína og Valtýs Guðmundssonar. Eg þori að fullyrða að enginn prestur í þessu landi hefir betur var að ræða, en ekki Heims- ^ ur verið hin sama, að vinna að kringla. Umsögn hennar er al-, því eftir sem áður að hið sanna veg hlutlaus og gæti átt við komi í ljós. S. E. hvern annan sem nefndur hefði ---------------- arinu að ekkert hús fyrirfanst nógu stórt til að rúma mannfjöldann. Var því það ráð tekið að láta messuna fara fram úti í skógi verið í grein Athuguls. Hún gæti átt við Pétur eða Pál og er þess- vegna algerlega ópersónuleg í garð Jónbjörns. Þarna kemur því fram það sem Hkr. hefir áður haft grun um, að Jónbjörn taki þessi um- mæli til sín vegna sálarástands- ins sem hann komst í út af skrumi “Athuguls” um að hann væri númer eitt merkisberi ís- lenzkrar nýmenningar. Það þarf oft ekki meira með til þess að þeir sem “þykjast vera en voru ekki”, þembist upp og -láti stór- Það hefir ávalt verið talinn sérstakur viðburður í sögu vor Vestur-íslendinga, er þjóðkunnir frændur þeirra að heiman hafa heimsótt þá. Þetta er eðlilegt. Gestirnir hafa fyrst og fremst reynst mikil stoð vor í þjóðræknisstarfinu; í annan stað hefir koma þeirra verið alólík komu annara gesta að því leyti, að þar hefir oft mátt heita um kunningjafundi að ræða. Hafi kunningsskapur- inn ekki verið beint persónulegur, hefir hann eigi síður náð til vor, sem áhrif hverra víðkunnra manna. Um komu gestsins, Sigurgeirs Sigurðssonar, biskups íslenzku Þjóðkirkjunnar, sem von er hingað um næstu helgi á fund Vestur- Islendinga, nær síðara atriðið fyllilega, ef ekki hið fyrra einnig að nokkru. Hann er einn af þjóðkunnustu mönnum íslenzku þjóðar- innar. Á komu hans stendur þannig, sem kunnugt er, að ríkis- stjórn Islands sendir hann sem fulltrúa heimaþjóðarinnar á tutt- j innar. u£ú og fimm ára afmæli þjóðræknisþingsins. Það dylst ekki, að ríkisstjórn Islands hefir látið sér ant um að velja þann manninn, sem sakir stöðu sinnar var víðk'únnur og sem líklegur væri til að hafa mikil áhrif í þjóðræknisstarfinu með oss. Ber það að þakka. Þess má einnig geta, að Vestur-lslendingar bíða komu þessa góða fulltrúa með mikilli eftirvæntingu og í fylstu von um mikinn þjóðernislegan árangur af komu hans. Sigurgeir biskup er fæddur að Túnprýði á Eyrarbakka í Ár- nessýslu 3. ágúst 1890. Ólst hann þar upp til fermingaraldurs hjá foreldrum sínum, Sigurði Eiríkssyni regluboða og Svanhildi Sig- urðardóttur, en upp frá því í Reykjavík, er þau fluttu þangað. Þá hóf hann Mentaskólanám, er hann lauk 1913. Það sáma ár innritaðist hann í Guðfræðideild Háskóla íslands. Lauk þar prófi 1917 og tók prestvígslu. Var hann eitt ár aðstoðarprestur á Isa- firði, en hlaut prestakallið 1918. Áttiliann þar vaxandi vinsæld- „ , _ , mannlega. Þetta hefir og sann- fyrir vestan Möðruvelli. Sjúkl- j heitt ser fyrir félagsmálurn -vor- ast a skrifum Jónbjörns. Hann ingur nokkur sem legið hafði um> kirkju og kristindómi en avarpar alcirei svo andstæðing rúmfastur í mörg ár, lét bera sig hann> ne heldur meira að sér sjnn> ag þv£ fylgi ekki lítilsvirð- í ruggustól mílu vegar til mess- laSf fyrir íafn litla þóknun. | ing) eins Qg þar sem hann er> sé unnar. | Prestakall hans í Nýja Islandi um þá stærð að ræða) sem ekkert Séra Jón var íslenzkumaður var mílna langt * j,, . * , . , og einn safnaðarlimurinn orðaði með afbrigðum, verulegur meist-1 6 . ari málsins, og eitt af hans mestu það: Andskoti langt ef ekki stórvirkjum er þýðing hans a skáldsögunni Ben Húr. lengra. Að hann ferðaðist þetta E V ** fram °g aftur fótgangandi eftir , , , , * .* , ófærum vegum og gat séð um að laun mun hann hafa fengið í x : aldrei yrði messufall var auðvit- gulli eða grænum seðlum. Eni ; x. , ? ,. , ,. , , . ,,1 að að þakka þvi að sofnuðir hans hann mundi telja ser verkið full! , , „ i x t i ihofðu ekki gefið honum bil. launað ef Young Icelanders vildu . , „ , ,, , , , i '* I lærða skolanum a Islandi læra moðurmalið af lestn bokar-1, , .., , , , ,, , j hafði hann sokt ser ofan í landa- - . . * fræði svo djúpt, að á einskis Þeir mættu þa ekki byrja með „ . 1 , , , , , x i manns fæn var að standa honum þvi að hlaupa yfir 400 blaðsiður. | , _ , , . , „ . 0. T - , . , _ i a sporði. En ekki var það fyr en Sera Jon var hinn pruðmann- i, r _ , , . ,. ,. , hann tok að bua sig undir proi 11 jafnist við. Og þegar rök þrýt- ur, er gripið til munnsöfnuðs götustráka, sem ósæmilegur rit- háttur er hverjum nokkurn veg- inn siðuðum manni, hvað rúinn og fátækur að rökum, sem hann kann að vera, að maður ekki nefni forkólfi íslenzkrar ný- NÝTUR ÍSLENDINGUR A. S. Bardal Þessi maður hefir verið út- fara-stjóri í hálfa öld, og altaf átt heima í Winnipeg. Starfs- rækslan hefir verið í hans nafni og undir hans umsjón allan þennan tíma — og er það enn. Æfiferill hans byrjar á íslandi, landi Leifs hepna Eiríkssonar, sem steig á land í Ameríku fimm hundruð árum áður en Columbus menningard), jafnvel þó það ó- lét í haf frá Spáni, í sína frægu viðjafnanlega orð, sé nú orðið að landaleit. almennu athlægi meðal íslend- inga. í síðasta bréfi sínu, er Jón- björn að þakka Heimskringlu Hr. Bardal er fæddur í ís- lenzkum bóndabæ, árið 1866. Þegar hann var átta ára að aldri var honum falið að gæta legasti í framkomu, með Þann 1 reynsluskóla Nýja Islands, aðifyrir að viðurkenna, að hann | bú-smala sem taldi alt að þrjú hrpinasta svin spm pcr hpf spn i •' J * I __>*• i_'_*>_I, , _ ...... . hreinasta svip sem eg hef séð, vandaði líferni sitt og sagði, eins \ og nafni hans Vídalín, aldrei t ljótt orð nema á stólnum. Hann! gat brugðið fyrir sig góðlátlegri fyndni og gletni. En af því hann það átti við og misti hann ekki vissi hvenær hvenær ekki, marksins. Á fyrsta kirkjuþingi sem hald- ið var við íslendingafljót,. sem hafi ekki stuðst við þýðingu, hundruðum, frá klukkan átta á hennar á Leynivopninu. Viðjkvöldin til kl. átta á morgnana, þetta er það að athuga, að Hkr. og reka heim til mjalta á tiltekn- hélt aldrei neinu fram um það;|,um tíma. Tíu ára gamall sat það var aldrei annað en ímynd-'hann hjá þessum ám allan dag- unarveiki Jónbjörns einsamals, | inn, og ellefu ára var hann lát- pipar út í það. Og hvar sem sem vakti þá vofu upp. En hafi inn gegna þeim á vetrum. hann kom og kaffi var á borðum, ummæli Heimskringlu reynstj jjr. Bardal naut aðeins mjög bað séra Magnús um pipar. j Þarna lækning eru þau betur takmarkaðrar skólamentunar, hann var þess umkominn að sökkva sér niður í landið sjálft. Fyrst eftir að hann kom til þessa lands var hann haldinn af þeirri ástríðu að geta ekki drukkið kaffi nema hann fengi! Margir heldri menn og hátt- um að fagna, unz hann var af prestum landsins kjörinn biskup 25.! jafnframt var hið fjölmennasta, sfandandi í söfnuðum hans tóku júní 1939. ! þjóðræknisþing sem þar hefirluPP eft|r honum hinn ^ sið- Sigurgeir biskup er giftur; heitir kona hans Guðrún Péturs- j verið haldið, virtist einn þing- dóttir, frá Hrólfsskála á Seltjarnarnesi. Þau eiga fjögur börn. fundurinn aðallega honum helg- Hversu lengi Sigurgeir biskup dvelur vestra, er enn ókunnugt aður. Fluttu margir honum lof- um. En af frétt að dæma frá Sendiráði íslands í Washington, mun ræður og séra Jónas A. flutti hann heimsækja eitthvað af fjölmennari bygðum íslendinga. honum kvæði. Séra Jón þakk- Heimskringla býður hinn góða gest velkominn og veit að hún' aði fyrir, en lýsti því yfir um talar þar í nafni allra lesenda sinna. j leið, að ef um tvent væri að ----------velja, vildi hánn heldur láta a íslenzku. Börn og unglingar skamma sig en lofa, kvaðst höfðu framsögn á kvæðum, eink-1 harðna við skammirnar en linast FÉLAGSMÁL OG FYRIRLIÐAR tír ræðu fluttri á Frónsmóti af Guttormi J. Guttormssyni. Kirkjufélögin íslenzku eru með elztu þjóðræknisfélögum í þessu landi og hafa til skamms tíma barist fyrir tvöfaldri sálu- hjálp — hinni tímanlegu sálu um úr Friðþjófssögu Tegnér í' upp við lofið. þýðingu Matthíasar. Hinir eldri Einu sinni á trúmálafundi, sem unglingar og þroskaðri kapp-^var að sjálfsögðu þjóðræknis- ræddu um eitthvert efni sem fundur í og með, og haldinn var séra Jón hafði til þess valið. Eg í Fyrstu lútersku kirkjunni í tók eftir því að ekki voru báðir Winnipeg, stóð Sigurður Vil- aðilar á sama máli eins og þá er^ hjálmsson upp og sagði að ekk- fullorðnir kappræða og hvor að- ert yæri að marka það sem haft ila lýsir því yfir oft og mjög há- væri eftir Jesú Kristi, á hans þótt þeim þætti bragðið beiskt og mundu hafa hliðrað sér hjá því ef þeim hefði ekki fundist það lýsa tign og göfgi að biðja um pipar. Þeir gengu jafnvel svo langt — feti framar en séra Magnús sjálfur — að láta kaffið eiga sig ef piparinn kom ekki á borðið. Mörg húsmóðirin var í vafa um hvort þeir gerðu þetta af hollustu við séra Magriús eða ó- stjórnlegri löngun til að verða piparsveinar. Eins og kunnugt er snerist sögð en ósögð. en athygli og sjálfs-mentun hafa Sakirnar standa þá þannig, að i tekið hann á óvenjulega hátt Jónbjörn átti sökum ímyndun- arsýki sinnar upptökin að orða- hnippingum þessum, en ekki Heimskringla eins og hann held- ur fram; frá henni hefir heldur aldrei andað kalt til Jónbjörns, nema ef hann kallar þessar orða- hnippingar af því tæi, sem rangt er einnig frá mínu sjónarmiði. Þá hefir Jónbjörn gugnað við að halda þeim ósannindum fram, að Heimskringla hafi ekki flutt grein seA mánuðum á undan honum um Leynivopn Rússa, eftir Dyson Carter. Hann ber enn á móti að hafa boðið Hkr. séra Magnús til Unitara trúar og Þa Srein- en eS treysti þar minni klofnuðu allir söfnuðir hans i! minn eins vel og hans, sérstak- Nýja-lslandi. Sumir urðu eftir! lega vegna þess, hvað sanngjarn- í lúterska kirkjunfélaginu en!lega hann tók skýringu minni, hjálp: viðhaldi íslenzkrar tungu, tíðlega að hann sé sammála vfrii ' dögum hefði ekkert blað verið.' aðrir fy!gdu séra Magnúsi. Og, um að lung Srein hafl aður a ar' sínum andstæðingnum. Séra Jón! gefjð þf Qg hann ekki skrifað hið merkilegasta var að allir, mn um það birst í blaðmu. Hann las kafla úr Njálu og öðrum ls- emn einasta staf siálfur. sera ■ þeir sem tekið höfðu piparinn út | hefir ÞV1 1 öllum aðal-atriðum en hinni eilífu sem aukaatriði. Þá má og telja Good Templara félögin þjóðræknisfélög og það ekki af verri endanum, þó þau hafi barist fyrir sinni eigin eyði- léggingu með útrýmingu vínsins, sem þau lifa á. Ennfremur ber að nefna þjóðræknisfélag æsku- lýðsins, sem hét og líklega heitir enn Bandalag íslenzka lúterska safnaðarins í Winnipeg. Af því eg tel það merkasta þjóðræknis- félagið af þeim sem þegar eru talin, ætla eg að leitast við að lýsa því eftir þeim kynnum sem eg hafði af því fyrir 50 árum. Dvaldi eg þá í Winnipeg við nám í Central School, grade 7, hugðist að lesa guðfræði þegar frá liði, en við burtfararprófið um vorið var eg færður niður í grade 6. En eg tel mér það mikið happ að hafa einmitt á þeim tíma tilheyrt þessu félagi sem aukameðlimur. Og eg hefði mátt dvelja lengi í Central School grade 6, trl að fá fræðslu jafn holla og haldgóða og þá sem mér hlotnaðist á fund- um þessa félags. Þar sem nú ekkert unglinga- félag er uppi í álfu þessari starf- andi á líkan hátt og það, virðist ekki úr vegi að rifja upp — eftir svo langan tíma — hvað fram fór á þessum fundum undir stjórn sóknarprestsins, séra Jóns Bjarnasonar. í einu orði sagt: Alt fór fram ’ einn einasta staf sjálfur. lendingasögum og skýrði fyrir jon svaraði, sagði að Sigurður áheyrendum, frú Lára Bjarnason' Vilhjálmsson sannaði ekkert söng íslenzka söngva og lék und- með þessu; jesus Kristur mundi ir á gítar; Vilhelm Pálsson las aldrei hafa skrifað í blað eins og kvæði eftir ýms skáld: Grím Heimskringlu. Thomsen, Hannes Hafstein, Jón- gf tjj vjn fjnst mönnum mál- as Hallgrímsson og fleiri, og unum Qf mjög blandað, að blanda sagði ágrip af æfisögu þeirra.! saman þjóðræknisstarfsemi og Eitt meðal annars var það, að j kirkjurekstri. En sannleikurinn Jónas Hallgrímsson hefði verið; er sa að f þa jaga voru þau mál ástfanginn af stúlku, ort til svo skyld og samantvinnuð að í kaffið voru megin. sera Magnúsar efnisins, sem við höfum verið að j kýta um, farið með staðhæfing- J ar, sem ekki voru sannleikanum j samkvæmar. Þessvegna hefir I hann og svo oft gripið til óviður- Heimskringla átti von á því kvæmilegs stráksskapar í rit- LEGGUR NlfilJR SK.. að Jónbirni Gíslasyni yrði erfitt hætfi °S 1 síðustu grein sinm um svar við greininni Hugsýki i , ekki sízt- eins °S Þar sem hann 18. tölublaði hennar; hefir sú,™11111^ a “föðurhús sín”, hin raun á orðið. I síðasta tölublaði nýíu- °S kemur með sogu í þvi Lögbergs, reynir hann að gera! sambandi er minni hann á að hennar sín yndislegu ástarljóð eg get engan greinarmun á þeim I grein fyrir flani sínu út í rit-Jmaður verðl að skoða husdýr en aldrei gifst. | gert. Án þjóðræknisvitundar Is- Má vera að þess vegna hafi lendinga hefði kirkjustarfsemi kvæðin varðveizt fram á vora þeirra ekki verið í þeirri mynd daga. I hjónabandi hefði hann 1 sem hún var. Enda sést það bezt að líkindum brent kvæðin af iðr- á því að þegar þjóðræknin þverr- un, eða frúin brent þau af af- ar hverfur kirkjustarfsemin inn brýðissemi, haldið að þau væru j í enska umhverfið. ort um einhverja aðra en sig. ÖIL Þá fylgdu menn leiðtogum sín- ástarkvæði eru passíusálmar. 1 um fast að málum, skiftu sér í Vilhelm sagðist hafa þekt á ís- [ andvíga flokka, sigldu tveim landi tíu eða tuttugu kerlingar' skipum í Islendingadagsmálum, sem þóttust hafa verið þessi pólitík og trúmálum, en altaf stúlka sem Jónas elskaði. j einu skipi í þjóðræknismálum, Málið hefir ekki verið rann- j hötuðust meðan þeir bárust á sakað með “Truth Test Appara-j banaspjótum, en elskuðust þess tus”, en mér er nær að halda að | í milli. Þeir, sem enga sann- þær hafi allar sagt satt. 1 þann tíma, sem að ofan get- ur, voru prestarnir æðstu prest- ar þjóðrækninnar, og fyrirmynd- ir í öllu því sem albezt var og íslenzkast. — Islenzkuna gerðu þeir að skyldunámsgrein á hverju heimili íóbeinlínis). Eng- færingu höfðu átt, fengu sann- færingu til að hafa ástæðu til að vera á móti öðrum sem enga sannfæringu höfðu átt en fengið sannfæringu í sama tilgangi. 1 trúmáladeilunum óx andrík- ið, mælskan blómgaðist eins og afgirtur Canadaþistill og menn deilu við Hkr., en segir það skuli verða hans síðasta tilraun. —- Heimskringlu furðar ekkert á þó hann sæki nú mæði, eftir stritið, sem hann hefir staðið í. Það eina sem nýtt er í þriðja bréfi hans, er tilraun að sýna fram á, að Hkr. hafi átt upptök að hnippingunum, sem hann hefir átt í við hana og vitnar nú í athugasemd hennar við grein “Athuguls”, er var á þessa leið: ‘ Oss kemur einkennilega fyrir umsögn “Athuguls” um Leyni- vopn Rússa, vegna þess að sú grein kom einum sex mánuðum áður út í Hkr. en tilnefndum höf- undi kom til hugar að þýða hana í Lögberg.” Með þessu finst Jónbirni Hkr. hafa slegið sig. Þetta er ástæðu- laust. Hann gætir þess ekki, að það var “Athugull” sem nafn hans flækti inn í efnið, sem um eitt, í augum hans mjög fyrirlit- legt, framan og aftan, áður en treyst verði; því ekki einnig ofan og neðan, eins og til stáss eða stig á vettvangi margvíslegra mannfélagsmála á þeim stað sem hann hefir alið aldur sinn. Hann var “Grand Master” I.O.O.F. Manchester Unity árið 1908. Forseti hins Fyrsta lút. safnaðar 1919-1921. Æðsti stór- templar I.O.G.T. meira en 25 ár, og var fulltrúi í Noregi 1914, Danmörk 1920, London, Englarid 1923, Philadelphia, U.S.A. 1927, Svíþjóð 1930 og Hollandi 1933. Árið 1926 var hann kosinn sveitar-ráðsmaður North Kildon- an, en sagði upp stöðunni haustið 1942. Á sama tíma var hann formaður greftrunar-stjóra fél. Manitoba í þrjú ár, og er enn einn þeirra mest metnu með- lima. Hr. Bardal kom til Winnipeg 12. sept. 1886, beint frá Islandi. Kunni hann þá ekkert í ensku máli. Vann 4 fyrstu árin við járnbrautarlagning, skógarhögg, kolamokstur og sem fjármaður, þar sem hann varð að gegna 1100 fjár, en á sama tíma lærði hann enska tungu, þó margar væru torfærur á þeim vegi. Að þessu loknu tók hann sér bólfestu í Winnipeg. Byrjaði hann þar á vöru- og fólksflutn- ingum, unz hann tók sér fyrir hendur þá atvinnugrein sem hann nú stundar, árið 1894. Firman “A. S. Bardal” er talin að vera ein hinna ábyggilegustu sinnar tegundar í Vestur Can- skrauts í myndina, eða þó ekki ada Qg hefir bækistöð sína ná- lægt miðpunkti borgarinnar í stórhýsi þar til gerðu. Á þess- um 50 árum hefir hann haft með væn nema í þjónustu þriðja skilningarvitsins! Hér skal nú brjóta blað. En það eitt skal tekið fram, að Heimskringla mun hér eftir sem áður leggja það til hvers máls, sem hún álítur nauðsynlegt og horfir til hins betra, og það er ekki til neins að ógna henni með því, að hún skuli verra af því hljóta. Það er skemtilegt að rökræða hvert mál, sem bezt, — ef sanngirni er með í leiknum; en þegar stigið er yfir þau landa- mæri og umræðurnar bera greinilegast með sér skítmokara- brag, eru þær minna virði og yverkið verður sumum að minsta kosti óskemtilegra, en þörfin get- höndum 16,000 útfarir. Hr. Bardal er enn þéttur á velli og þéttur í lund. Hann er ágæt fugla- og dýraskytta, lipur og heppinn fiskimaður, knatt- leikamaður og “curler” með á- gætum, og þar að auki “hrókur alls fagnaðar”. Myndin hér að ofan er tekin þegar hann var 75 ára. Æskan er enn auðsæ í andlitinu. Hann hefir verið íslendingum til sóma, landinu sem fæddi hann og land- inu sem fóstraði hann. Vér ósk- um honum gengis og gæfu um öll ókomin ár.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.