Heimskringla - 22.11.1944, Qupperneq 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 22. NÓV. 1944
ÁSTAjVD og fram-
TÍÐ A RHORFUR
Eftir Jón Árnason, framkvstj.
Grein þessi er kafli úr skýr-
slu þeirri, er Jón Árnason
flutti á aðalfundi S. I. S. í sum-
ar. Er þar brugðið upp ljósri
mynd af sölu og framleiðslu-
horfum á íslenzkum útflutn-
ingsvörum.
Allar vörubirgðir, sem nú eru i
landinu og þarf að flytja út, eru
seldar, nema ull frá árinu sem
leið. Ennfremur er búið að selja
alla fiskframleiðslu til næstu
áramóta. í sambandi við fisk-
sölusamninginn má geta þess, að
í honum er ákvæði um það, að
hvor aðilinn, sem er, geti óskað
framlengingar á samningnum í
sex mánuði eða til 1. júlí 1945.
Að vísu er hér ekki um skyldu
að ræða til að framlengja samn-
inginn, þó vér kunnum að óska
þess, en þó þótti betra að hafa um
þetta ákvæði í samningnum,
heldur en að hafa það ekki. Ann-
ars skal þess getið, að mjög mikl-
um erfiðleikum var bundið að fá
fisksölusamninginn framlengdan
með óbreyttu verði. Að þessu
sinni voru Bretar aðalsamnings-
aðilinn, en árið 1942 voru Banda-
ríkjamenn kaupendui* þótt þeir
afhentu Bretum fiskinn. Reynd-
ar voru umboðsmenn Banda-
ríkjastjórnar og stjórnar Stóra-
Bretlands sameiginlegir kaup-
endur á fiskinum nú, en eins og
áður er sagt, réðu Bretar mestu
um samningagerðina, þar sem
nokkur efnisbreyting varð á
greiðsluskilmálunum frá því,
sem verið hafði árið 1942. Er-
lendu samningamennirnir fóru
eindregið fram á mikla lækkun
á fiskverðinu. Kröfðust þeir
22% lækkunar, sem svarar til
þess, að fiskurinn hefði verið í
líku verði og hann var sam-
kvæmt samningum, sem Bretar
gerðu við Islendinga árið 1941.
Islenzka samninganefndin fór
hins vegar fram á dálitla hækk-
un á fiskverðinu (10%—15%).
Gekk í miklu þófi út af þessu,
bæði hér á milli nefndanna og
eins með aðstoð annara aðila.
Endaði þetta þannig, eins og
kunnugt er, að samningurinn
var samþyktur óbreyttur, að
undanskildu því, að lítils háttar
hækkun fékst á saltfiskverði. —
Verð á öllum öðrum útflutnings-! hægt er að tryggja umbúðir með
vörum, sem samið var um á hæfilegu verði.
sama tíma, var óbreytt frá árinu XJm landbúnaðarafurðir yfir-
aður- | standandi árs er fátt að segja, og
Þá er nýbúið að ganga frá ■ má heita að útlitið sé óbreytt frá
samningi um sölu á síldarlýsi og árinu áður. Samningar um sölu
síldarmjöli. Síldarmjölsverðið ! þeirra verða að sjálfsögðu ekki
er óbreytt, en með miklum erf- teknir upp, fyr en að áliðnu
iðismunum tókst að fá lýsisverð- j sumri. Það, sem um er að ræða,
ið hækkað um 10 doll. pr. tonn. jeru nær eingöngu sauðfjárafurð-
Verð á síldarmjöli er $75.00, en ir. Um sölu á mjólkurafurðum
lýsi $155.00 fyrir tonn f.o.b. (til útlanda getur varla verið að
Eina sjávarvaran, sem ekki rseða, svo nokkru nemi, nema
tókust samningar um í vetur, var helzt á ostum, en undanfarið
þorskalýsið. Hvorki Bretar eða hafa Færeyingar verið þeir einu,
Bandaríkjamenn kærðu sig um sem hafa viljað greiða það hátt
að kaupa það þá. Löngu seinna verið fyrir ostinn, að komið gæti
óskuðu Bretar eftir tilboði um ti1 mála að líta við því.
dálítið af þorskalýsi og tókust Flutningar á framleiðsluvör-
samningar um sölu á 1500 tonn- unum til útlanda hafa valdið
um seint í maí fyrir verð, sem geysimiklum örðugleikum síðari
samsvarar nokkurnveginn mark- hluta árs 1943 og það sem af er
aðsverði því, sem nú gildir í þessu ári. Um mánaðamótin
Bandaríkjunum. Lýsisframleið- maí—júní voru í landinu um
endur tóku þessari sölu fegins 16,000 tonn af frosnum fiski og
hendi, þar sem mjög mikil sölu- um þrír farmar af kjöti, sem
tregða er á lýsi í Bandaríkjun- beið útflutnings. En skipakost-
um, en lýsisframleiðsla með ur kaupenda virðist mjög tak-
langmesta móti á síðustu vertíð. markaður eða svo, að þeir geta
Þegar þetta er skrifað, standa ekki flutt ut með Þfim skipum,
yfir samningaumleitanir um sem nu annast flutninga á frosn-
sölu á saltsíld. Um það hafði um vörum- nema sem svarar
verið talað í vetur, að Hjálpar- 2000—2500 tonnum á mánuði.
stofnun hinna sameinuðu þjóða Samninganefnd utanríkisvið-
keypti hér alt að 700,000 tunnur skifta hefir leitast við að greiða
af saltsíld. Síldarútvegsnefnd ur Þessu máli um margra mán-
var að láta rannsaka möguleika aða skeið- °g meðal annars leitað
á því, hversu mikið væri hægt aðstoðar Bandaríkjastjórnar, en
að salta af síld og fyrir hvaða arangurinn er enginn, enn sem
verð hægt yrði að framleiða komið er og vonlaust að úr rætist
hana. Var talið ólíklegt að hægt siðar 1 sumar. Nú er það ekki
yrði að framleiða meira en 200,- svo’ að Bretar hafi ekki hug á að
000—300,000 tunnur, þó nægar fa Þessar vorur- Því beim liggur
umbúðir fengjust, enda var þá á að fá Þær> emkum kjötið, en
gert ráð fyrir, að kaupandi sæi erfiðleikarnir með frystiskipin
um útvegun á þeim. Þeir, sem virðast vera svo miklir, að til
um málið fjölluðu fyrir hönd vandræða horfir. Er þetta ákaf-
Hjálparstofnunar hinna samein- lega hagalegt. því mikll geymslu-
uðu þjóða, töldu verð það, sem kostnaður fellur á vörurnar, og
tiltekið var, fjarri öllu iagi. — þ° Þær ekki beint skemmist, þá
Nokkru síðar skýrðu samnings- er hætt við að þær versni við
aðilar frá því, að þeir hefðu mjög langa geymslu. Þá veld-
keypt Newfoundland-síld fyrir ur °g miklum erfiðleikum, að
33% lægra verð en sett var á ís- dilkakjötið selst mjög ört hér
lenzku síldina. Málinu hefir innaniands, vegna verðákvæða í
verið haldið vakandi, og standa landinu, þar sem það er í iágu
enn yfir samningar, þegar þetta verði. Hins vegar hefir ekki,
er skrifað. Að vísu er talað um Þegar þetta er skrifað, verið tek-
miklu minna magn nú en áður, in ákvörðun um verðlækkun á
sem meðfram stafar af erfiðleik- nautakjöti. en til þess að ná því
um með útvegun á umbúðum. verði, sem sex manna nefndin
Verð það, sem væntanlegir kaup- ákvað, þarf að selja það í hei!d-
endur hafa talað um nú síðast, sölu í Reykjavík fyrir að minsta
virðist þó það hátt, að komið geti kosti kr. 7,00 pr. kg. Á meðan
til mála að gera samning um dilkakjötið er selt fyrir það verð,
eitthvað talsvert af saltsíld, ef sem nú er á því, er lítil von til að
WIN WITH THE C.C.F.
Vote Labor in Ward 2
JOHN m
QUEEN 1 iQ !
FOR ALDERMEN
HOWARD V.
McKELVEY
and
JAMEt 8IMKIN
(Mark Your Aldermanic Ballot 1 & 2 in the Order of Your Choice)
FOR SCHOOL TRUSTEE
ANDREW N. ROBERTSOI 1 ] L
Election Day, Friday, Nov. 24. Polls Open, 9 a.m. to 8p.m.
Ward 2 CCF Headquarters: 554 Portage Avenue.
Telephones: 33 310 — 22 879.
MOWAHO V. MeKCLVFV
ANDREW N. R0BERT8ON
TO THE VOTERS OF
WARD TWO
RE-ELECT
ALDERMAN
HALL0NQUIST
► Born in Ward Two
• Home in Ward Two
• Business in Ward Two
NO PARTY BOSSES —
NO CIVIC LOSSES
On Friday, Nov. 24th, VOTE
HALLONQUIST, Ernest | 1
T o Concerve Materials
and Manpower
A recent Government order has greatly curtail-
ed the supply of cartons.
Will you please return all used cartons as soon as
possible. A little care in opening new deliveries will
make possible the re-use of cartons which can be
returned with empty bottles.
Your co-operation is necessary to conserve these
materials and labour.
DREWRYS
LIMITED
nautakjötið seljist, en miklu
skynsamlegra virðist þó að
leggja áherzlu' á að selja þær
vörur innanlands, sem erfitt er
að selja til útlanda og þá aðeins
fvrir mjög lágt verð. Er auðvit-
að alveg meiningarlaust að selja
þá vöru úr landi, sem telja verð-
ur mjög lélega markaðsvöru, en
nota innanlands beztu markaðs-
vöruna, sem er dilkakjötið. Eg
þarf ekki heldur að taka það
fram, að á meðan nóg er til af
dilkakjöti, selst ekkert af ær-
kjöti eða lakari tegundum
kindakjöts, sem þó er venja að
seljist á sumrin. Það eina, sem
i blargar, er það, að meginhluti
ærkjötsframleiðslunnar var seld-
ur til Bretlands í vetur fyrir
verð, sem telja má mjög viðun-
anlegt eftir atvikum. En eins og
áður er sagt, er óhentugt að nota
dýra útflutningsvöru hér í land-
inu, en selja úr landi verðlága
vöru, sem landsmenn gætu vel
notað sjálfir.
▲
Það heyrast háværar raddir
um það, að hér muni upp rísa
“nýr himinn og ný jörð, þegar
þessari styrjöld lýkur, þar sem
réttlætið mun búa.” Betur að
svo reyndist. En eg er nú ekki
j bjartsýnni en það, að mér þykir
j ólíklegt, að manndráp og eyði-
j leggingarstarfsemi yfirstand-
andi tíma bæti mannkynið nokk-
urn skapaðan hlut. Eg held því,
að bezt sé að búast við breyzkum
heimi og erfiðum, — gott skaðar
ekki.
Það er ef til vill tilgangslítið
að reyna að spá í eyðurnar um
útflutningsverzlun landsmanna
að stríðinu loknu. Vér eigum
þar alt undir öðrum þjóðum og
hvaða stefna verður ráðandi um
verzlunarhætti í framtíðinni.
Síðasta áratuginn fyrir styrj-
öldina var vöruskiftaverzlun
mjög áberandi í heimsviðskift-
unum, þó hvergi væri hún eins
rækilega framkvæmd og í
Þýzkalandi. Á Ottawa-ráðstefn-
unni árið 1932 tóku Bretar upp
þessa stefnu, þó þeir gengju ekki
eins langt í almennum verzlun-
arhömlum og ýmsar aðrar þjóð-
ir, einkum Þjóðverjar. Á árun-
um fyrir stríðið voru innflutn-
ingshömlur á sjávarafurðum vor
íslendinga í öllum markaðslönd-
unum. Sums staðar voru þessar
hömlur miðaðar við magn, s. s. í
Englandi, Þýzkalandi, ítalíu og
l Spáni, en í öðrum löndum voru
^ gjaldeyrishömlur, s. s. í Portú-
! gal, Suður-Ameríku og víðar.
Sama máli gegndi með kjötút-
. flutninginn. Hann var annað-
I hvort bundinn við ákveðið inn-
■ flutningsmagn í markaðslönd-
junum, eins og í Englandi og
Noregi, eða gjaldeyrisleyfi, s. s.
í Svíþjóð og Danmörku. Aðrar
vörur, gærur, ull, síldarafurðir,
þorskalýsi o. fl., voru ekki beint
háðar gjaldeyrishömlum, þar
sem slíkar reglur giltu um inn-
flutning.
Ómögulegt er að ráða í það,
hvort svipaðar hömlur verða
j lagðar á heimsviðskiftin eftir
I stríðið. En þær verða oss Is-
lendingum ætíð mjög óþjálar
1 vegna þess, hve mikið vér flytj-
um út af einstökum vörutegund-
um, s. s. fiski, en flytjum lítið
inn af einstökum vörutegundum.
jVerða því vöruskifti mjög óþjál
í framkvæmd, eins og greini-
j lega kom í ljós á árunum fyrir
jstyrjöldina. Þó horfið verði frá
þessari verzlunarstefnu, sem
! mér virðist vafasamt að gert
verði til fulls, þá tel eg engum
| vafa bundið, að haldið verður á-
fram mjög ströngum verðá-
kvörðunum og vöruskiftaregl-
um, að styrjöldinni lokinni. —
Bandamenn hafa stofnað skrif-
stofu í Ameríku, The Combined
Food Board, sem á fyrst og
fremst að annast skiftingu mat-
væla milli neyzlulandanna. Af
framleiðsluvörum Islendinga
hefir nefndin hingað til látið alt
afskiftalaust, nema saltfiskinn.
En hún ákveður hvert saltfisk-
urinn skuli seljast og fyrir hvaða
verð. Eg álít mjög óvarlegt að
ætla, að vörur, sem nú eru í fjór •
földu og fimmföldu verði, frá
því sem var fyrir stríð, muni
geta haldist í nokkuð svipuðu
verði eftir stríðið, og því síður að
þær hækki, eins og raun varð á
eftir síðustu heimsstyrjöldina.
En þá voru, eins og kunnugt er,
litlar eða engar ráðstafanir gerð-
ar til þess að halda vöruverðinu
í skefjum á heimsmarkaðnum.
Á stríðsárunum hefir orðið
stórkostleg bylting í atvinnu-
háttum Islendinga, einkanlega í
meðferð fiskaflans. Áður var
mestmegnis fluttur út saltfiskur,
en á stríðsárunum hefir fiskur-
inn aðallega verið fluttur út nýr
og frosinn. Afköst frystihús-
anna hafa margfaldast, og er nú
talið, að hraðfrystihúsin muni
geta framleitt alt að 50,000 smál.
af fiskflökum á ári. Hefir fisk-
matsstjóri áætlað þetta magn.
Mér þykir það að vísu nokkuð
mikið og tel líklegra að áætla
framleiðsluna ekki nema 30,000
—35,000 smál. í sæmilegu afla-
ári.
Eg tel engum vafa bundið, að
fyrstu árin eftir syrjöldina muni
verða mjög erfið fyrir hrað-
frystihúsin. Hér í Evrópu hagar
mjög óvíða svo til, að hægt sé að
selja frosinn fisk í stórum stíl,
þegar Bretland er undanskilið.
Þeir menn, sem hafa annast
dreifingu íslenzka fisksins á
stríðsárunum, höfðu selt íslenzk-
an freðfisk, frá því hann fór að
flytjast út, og unnið mjög vel að
útbreiðslu hans í Englandi. Sá
maður, sem mest hefir unnið að
þessum málum, hefir hvað eftir
annað varað við hinni öru fjölg-
un hraðfrystihúsanna hér á
landi. Að vísu hafa húsin reynst
landsmönnum mjög vel nú á
stríðsárunum, meðan markaður-
inn er því nær ótakmarkaður í
Englandi. Hins vegar er það al-
veg víst, að þegar stríðinu lýk-
ur, verða Englendingar mjög
fljótir til að koma upp stórum
fiskiflota. Þá er og ennfremur
víst, að eftir hinn langa friðun-
artíma stríðsáranna, muni aflinn
í Norðursjónum og á íslenzkum
fiskimiðum verða mjög mikill,
fyrstu árin eftir stríðið, og er þá
áreiðanlegt, að Englendingar
muni fyrst og fremst reyna að
afla þess fisks sjálfir, sem þeir
þurfa til neyzlu. 1 þessu sam-
bandi þýðir ekkert að halda því
fram, að frosinn fiskur sé betri
en togarafiskur, og því muni
Englendingar heldur kósa hann.
Þetta er að vísu rétt, en þess ber
að gæta, að almenningur í Eng-
landi er vanastur nýjum fiski,
sem kallaður er, og fiskbúðirnar
í Englandi vilja miklu heldur
verzla með nýjan fisk, heldur
en frosinn. Að vísu tel eg áreið-
anlegt, að um töluverða sölu
verði jafnan að ræða á frosnum
fiski til Englands, en eg geri þó
ráð fyrir, að hún muni minka til
mikilla muna frá því sem nú er,
þegar stríðinu lýkur. Um Mið-
Evrópulöndin er það að segja, að
þar vantar algerlega frystihús,
til þess að taka á móti og verzla
með frosin matvæli, enda eru
Frh. á 7. bls.
Gamall prestur komst í orða-
kast við mann, sem hafði á horn-
um sér út af því, að verið væri
að eyða fé og kröftum til kristni-
boðsferða meðal heiðinna þjóða
“Hversvegna skiftir kirkjan
sér ekki að samlendum heiðingj-
um?” spurði maðurinn.
“Það gerir hún líka,” svaraði
prestur og réttir manninum
kristileg smárit.
The Seventh Victory Loan in New Iceland^j
The Riverton Unit of the National War Finance Committee
of Manitoba, was assigned a quota of $92,000 for the Seventh
Victory Loan and has passed that quota by $24,300. The final
results from the unit show a total of $116,300.
During this loan the Riverton Committee was happy to wel-
come three new salesmen to the organization. These were Mr.
Skapti Arason of Husavick, Mrs. Stephen Chambers of Ledwyn,
and Mr. Sveinbjörn Pálsson of Hecla. The other salesmen who
have been with the organization for many loans are, Mr. G. O.
Einarsson of Arborg, Mr. Stefán Eldjárnson of Gimli, Mrs. K.
Helgason of Arnes, Mr. M. M. Jónasson of Arborg; Mr. S. V. Sig'
urdsson of Riverton, Mr. Gísli Sigmundsson of Hnausa and Mr.
Anthony Smilsky of Riverton.
There is in each loan a friendly rivalry between the salesmen.
Mr. Jónasson has in every loan sold a larger number of people
than any other salesman. Mr. Eldjárnson and Mr. Sigurdson
compete for the highest amount sold. Mrs. Helgason and Mr.
Sigmundson strive to have their district be the first to reach its
quota. Mrs. Helgason was first this year as the Arnes district
reached its quota on the sixth day of the loan.
Mr. Sveinn Thorvaldson was, for the seventh time, the chair-
man of the Riverton Unit.
The results of the loan, by districts, are shown in the follow-
ing table:
Quota % of Quota Number of Amount
District Assigned Achieved Subsribers Subscribed
Riverton $ 27,000 120% 109 $ 32,550
Hnausa 4,500 116% 34 5,250
Hecla 4,000 83% 34 3,350
Arborg 22,500 134% 192 30,350
Arnes 4,500 170% 32 7,650
Gimli 27,000 130% 128 35,300
Husavick 4,500 41% 11 1,850
Total $ 94,000 126% 540 $116,300
The No. 18 S.F.T.S., R.C.A.F. Gimli exceeded their quota by
$18,900. The results from the school were 909 applications for
$122,900.
Stefania Sigurdsson, Unit Secretary
I