Heimskringla - 14.02.1945, Page 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 14. FEBRÚAR 1945
ÆTTJARÐARÁST, SÖNG-
UR OG TILBEIÐSLA
Kalfi úr ræðu er flutt var við
guðsþjónustu í Sambands-
kirkjunni í Winnipeg af
séra P. M. Pétursson.
......Vér heyrðum söng hér
í kvöld, sem var saminn upphaf-
lega sem hrífandi hljómsveita-
lag. Það var fyrst leikið í Sví-
þjóð fyrir 45 árum, og vakti
mikla hrifningu hjá áheyrend-
unum, eins og það hefir gert á-
valt síðan hvar sem það hefir
verið sungið eða leikið. Það var
fyrst samið sem “hljómkvæði”,
(tone-poem), en seinna voru orð
ort við iþað, og víða í heiminum
hafa kórar með ást til ættjarðar
sinnar, lyft röddum sínum í
hrifningu og tilbeiðslu til guðs,
og með söngnum hafa þeir aukið
skilning mannanna á þýðingu
tónanna sem áður aðallega
hljómlistamenn skildu fyllilega.
Þetta lag heitir “Finnlandia”
og var samið af J. C. Sibelius,
sem er mesti sönglistamaður
finsku þjóðarinnar. Hann var
þjóðar, skiljum vér ást annara
manna til þeirra þjóða, og við-
urkennum rétt þeirra til að aug-
lýsa ást sína nákvæmlega eins
og vér auglýsum ást vora. Af
þrá vorri eftir fullkomnara lí'fi,
skiljum vér þrá annara eftir
fullkomnara lífi fyrir sig og sína.
Vér öðlumst einnig þann skiln-
ing, að vér upphefjum ekki oss
sjálf með því að niðurlægja aðra,
og ekki upphefja þeir sig eða
þjóð sína, með því að niðurlægja
oss, eða með því að gera tilraun
til þess.
Aldrei hefir nokkur maður
orðið að meira manni með því
að lítilsvirða aðra menn eða aðr-
ar þjóðir. Aldrei skapast guðs-
ríki á jörðu með því móti. Þar
eiga allir menn að lifa í friði og
sátt, og með kærleika hver til
annars, en ekki með hatri eða
tortrygni, eða fyrirlitningu.
Oft hafa menn og þjóðir vilst
af vegi bæði í hugsun og fram-
komu í leit þeirra að fullkomn-
un. En hversu langt sem sumir
hafa vilst, þá hefir vonin um
afturhvarf aldrei dáið, aftur-
/hvarf inn á hinn rétta veg. Og
fæddur árið 1865, og er enn ajfovert það verkfæri, hvort sem
lífi, þó áttræður sé orðinn. 1; þag er ímynd söngs eða bænar —
hjarta hans brann eldheitur ega sannleiksþrungins kvæðis,
neisti ættjarðarástar, sem birt-i6ga hljómsveitarlags, sem styð-
ist sem logandi mál í tónum J ur ag þv{; ag komist verður inn
þessa lags. Það vakti svo mikla a réttan veg aftur, getur skoðast
hrifningu hjá þjóð hans um alda- sem tilbeiðslu athöfn, og guðs-
mótin og á árunum næstu á eftir, dýrkun í fylsta skilningi.
jafnvel þó að engin orð væru þá þag gerjr söngur, fagur söng-
sett við það, það æsti fólkið UT> fuuur lotningar og hrifning-
svo upp af ættjarðarástartilfinn- ar, Qg engm sem hefir hinn
ingu að stjórn Rússlands, þ. e. a. mjnsfa næmleika fyrir fagri
s. keisaravaldið sem þá réði á hljómlist getur staðist á móti
Rússlandi, setti bann á lagið. þesshonar áhrifum, en verður að
Hún bannaði Ihljómsveitum að
spila það.
Lagið var fyrst kallað “Finn-
land vaknar”. En seinna fékk
það ýms önnur nöfn, og var
leikið víðsvegar um landið undir
þeim nöfnum beint á móti bann-
inu sem á það hafði verið lagt,
og vakti ómótstæðilega frelsis-
og sjálfstæðisþrá hjá Finnum.
ummyndast til æðri hugsunar
og fegurri framkomu, að minsta
kosti á því augnabliki sem leikið
eða sungið er, ef ekki lengur.
Þessvegna er söngur og hljóm-
fegurð tengd tilbeiðslunni, og
kemur fram í sambandi við guðs-
dýrkunina.
Og er vér komum saman hér á
hverjum sunnudegi, syngjum
En eins og einn sönglistamað- í vér drottni, og eins og komist
ur segir, sem þekkir lagið vel, og ^ er ag orði, vér “látum gleðióp
skilur anda ‘þess, lagið lýsir J gjalla fyrir drotni,” er vér ger-
miklu meira, eða felur miklu um tilraun til að þjóna drotni
meira í sér, en aðeins ættjarðar- j meg gleði og fögnuði.
ást. Þar kemur einnig fram til- j Með því lyftum vér huga vor-
finning um ábyrgð gagnvart um til himins og öðlumst skiln-
mannfélaginu sjálfu, og djúp þrá jng um hver eigi að vera afstaða
eftir velgengni þess, eftir rétt- VOr í heiminum gagnvart öðrum
læti fyrir allar þjóðir, og um mönnum og öðrum þjóðum, og
kærleika til allra manna. j með hverju vér getum skapað
Þetta er boðskapur þessa hríf- ! guðsríki á jörðu.
andi lags, sem ætti og að fylla Það, að oss tekst það ekki að
hjörtu allra manna. Það er
skylda hvers manns, að elska sitt
menn og konur, með þrá eftir
fullkomnun, með löngun eftir
fegurð, með von um meira ljós
og bjartari framtíð. Þess vegna,
í orðum sálmaskáldsins forðum-
“Látið gleðióp gjalla fyrir
drotni,
þjónið drotni með gleði, komið
fyrir auglit hans með fagnaðar-
ópi.”
HLÁTUR
Á hverjum morgni er það eitt
af mínum fyrstu verkum að
reyna að ná í fréttir gegnum út-
varpið. En einmitt um það leyti
stendur oftast svo á að talsmenn
hinna ýmsu trúarflokkar eru að
láta til sín heyra, jafnvel þótt
ekki sé sabbatsdagur í tímarás-
inni. Við það í sjálfu sér er
ekkert undarlegt. En ihitt hefir
mér oft þótt meira, að maður
skuli óðara geta þekt þá úr hópn-
um, hvort sem orðaskil greinist
eður ekki.
Z)il
Fullkomnar ánægju
Veíjið Sígarettur
vöar úr : § m J
OGDEN'S i f I
FINE CUT J
eða reykið OGDEN'S I
CUT PLUG í pípu. Á r / /vi c
sem í hlut á, er tiltölulega títið
hnekt við; og einnig er hann tíð-
Framburðurinn eihn ; um svo fjarri að afleiðingarinnar
er ávalt nægileg vísbendnig í því ] getur varla. En þá líka missir
tilfelli. ! hláturinn við að því skapi. Hlut-
Að sjálfsögðu er þetta í alla föllin og afstaðan segja til sín.
staði eðlilegt, og ástæðan ljós Til þess að hláturinn verði sem
þeim, sem tildrögin skilja; en á mestur þarf ástæðan að vera
huga mínurn hvílir það eins og nærlæg og hrakförin óvanaleg.
hver önnur ráðgáta, sem krefst Og aldrei verður hjá því komist
umihugsunar í það minsta. Og ag hvötin saki bæði þann, sem
hver veit nema úrlausnin kynni veldur, og hinn, sem hlær. Frjó-
að skýra einhverja meiriháttar moldin er samúðarleysi, og upp-
staðreynd í því sambandi. Til- skeran sú, sem vænta má.
tölulega smávægilegar bending- Þess er getig tii ag Kristur
ar leiða oft til stórra uppgötv- muni aidrei hafa hlegið á æfi
ana. Við þannig afstöðu virðist sinni; og víst er um það, að
rýmilsgt að þann, sem í hlut á, hvergi í frásögninni er minst á
setji hugsi og hljóðan. En hvern- ag hann hafi svo mikið sem bros-
ig, sem á því stendur, vekur hún að Það kann ag fara nokkug
oftar hjá mér bros en alvöru, og miHi maiaj en iætur þó mjög að
leiðir það í sjálfu sér til nýrra i,ikum; og gefur þag háleitari
ihugleiðinga. Mér hugkvæmist að vitnisburð um skapgerð hans en
ígrunda hláturs-fyrirbrigðið ait annað) sem um (hann hefir
sÍálft- verið talað. Hann gat ekki kæzt
Maðurinn er sagður vera eina eða miklast yfir því, sem miður
dýr merkurinnar, sem hlær. —• fór hjá náunganum, og utan þess,
Aðrar skepnur leika sér á ýms- eins og eg hefi bent á, var ekkert
an hátt og virðast stundum vera til að hlægja að. Gleðin er laus
að hafa “háan tíma”, eins og sagt við alla tilhneigingu til hláturs;
er. En ekkert í fari þeirra virð- og svo má segja um alt, sem fer
ist benda á það, sem til grund- eins og skyldi. Augsýnilega er
vallar liggur fyrir hlátrinum. — því ekkert eftir, sem valdið get-
Nokkrar apategundir eru þektar ur hlátri, nema það, sem ilt er og
fyrir að viðhafa hrekki sér til hrakfairasamt.
gamans, sem ber vott um við- Hinsvegar mætti nú spyrja
leitni í sömu átt; en það er senni- hvort ekki muni vera nauðsyn-
lega vegna þess að þær eru að iegt ag rækja heilmikið af hinu
flestra dómi líkastar mannkyn- jHa tij ag menn kúnni að
inu- notfæra sér og meta hið skárra,
Kátína dýranna kemur til af sem til er. Yfir útvarpið fyrir
spennandi lífsfjöri, þegar heils- stuttu, til dæmis, heyrði eg því
an er góð og afstaðan með bezta fleygt fyrir að nazista hreyfingin
móti. Enginn skringilegur at- myndi vera okkur þarfleg ásteit-
er ófullkomleik vorra sjálfra að
kenna, en ekki markmiðum sem
stefnt er að eða aðferðunum sem
notaðar eru. En að takmarkinu
er steint samt, og vér
eigið land, af öllum huga og
öllu ihjarta, en á sama tíma að j vorar æðstu þrár að veruleika,
láta ekki villast út af réttum
vegi í ást hans fyrir því. Vér
megum ekki elska þjóð vora í
blindni, en með skynsemi og
skilningi. Þannig vinnum vér
bæði þjóð vorri og heiminum
mest gagn. Þannig náum vér
einnig takmarki tilbeiðslunnar í
söng vorum, og að svo miklu
leyti sem vér gerum það, syngj-
um vér guði lof, og komum fyrir
hann með fönguð og gleði ,í
ihjarta. Þar kemur fram full-
komin og einlæg tilbeiðsla. —-
Þannig birtist þýðing tilbeiðsl-
unnar.
Af ást vorri til vorrar eigin |
hjörtum allra sem heyra, til að
geta orðið við þeim tilmælum.
Oid Cases Needed
A wooden case can be used, with care, for a
period of 5 years continuously.
There is now a great shortage due to lack of
materials and labour. You will be co-operating with
the Breweries in helping to conserve valuable wood
suþplies by turniing in your old cases as soon as
possible.
This co-operation will be greatly appreciated.
DREWRYS
framkvæma þau verk, sem véi | ijurgur þart ag koma tij 3kjaja tii ing til þess að vekjá hinar betri
vitum að ver eigum að fram-1 að k fram . sambandi var
kvæma, að gera drauma vora og T . , .. . . . . . .
_ . , . * , ., Lifsgleðin ein, an vitneskiu um minst a að tveir striðsfangar af
slysfarir meðal annara aðila, er Gyðingaættum háfi verið teknir
næg ástæða til gamanseminnar. til umönnunar af góðu fólki í
Það er heilbrigð skemtun. Toronto. En virðist það ekki
Maðurinn á einnig til að vera nokkuð kostbært tiltæki að
„ stefnt samt, og vér notum, breSða 1 leik á líkan hatt- Ymsir fna tU, heimsstríðs °g Þar með
hverja þá- aðferð sem getur kaPPÍeikir eru háðir emmitt í drePa- kvelJa °S svelta miljomr
hjálpað oss og stutt oss í því Þeim anda> Þd útkoman sýnist manna tnl þess eins að mýkja
verki, og stefnum því áfram með,oft á tíðum vegna ofurkapps eða hugarfar tveggja heimila . Tor-
góða von um framtíðina. Vér afbrýðissemi- í>að tekur mikla onto? °g Það> sem ekki borgar
lyftum hjörtum vorum til guðs, réttlætistilfinningu að etja kapps S1g að ollu saman ldgðu er léleg
í tónum söngsins, og í hljómnum af sannsýni meðal þeirra, sem ag ræ n
heyrum vér rödd guðs. Hann lært hafa að misvirða hvor ann- Að sönnu hefi eg stundum fall-
hvetur oss til fullkomnunar. Og an °g tamið sér að tigna þá mast, ist á með sjálfum mér að hin
djúp og -einlæg þrá ihrærist í sem með ofurafli sigra í mann- svokallaða synd sé nauðsynleg, í
vígum. Af því hafa hin dýrin talsverðum mæli. Flest af því,
ekkert að segja. Samt mun á- sem girnilegt er og tælandi, er
Vegna söngs verðum vér betri | reiðanlegt, að þrát fyrir méntun kallað synd, og væri það alt
sína, muni maðurinn geta gamn- fyrirbygt yrði harla fátt eftir,
að sér að nokkiru án þess að til- sem þess virði væri að lifa fyrir.
efnið sé nauðsynlega einhverjar Það er svipað með syndina eins
ófarir meðbræðranna eða ann- og til dæmis matinn. Alt hið
ara dýra. En, vel að merkja, þá gómsæta er alla jafna talið óheil-
er hláturinn, ef nokkur, aðeins næmt, og þar af leiðandi synd-
aukaatriði, og brýzt þá fram af samlegt. Mér hefir æfinlega
vana frekar en þörf. fundist sú skýring ótrúleg og
Samt sem áður er fátt í fari jafnvol illkvitnisleg í garð for-
manna vinsælla en ihláturmild- sjónarinnar. Það má varla minna
in> °g jafnan eru þeir sagðir vera vera en ætlast sé á að hlutföllin
ihrókar alls fagnaðar, sem leikn- j vegi sailt> nema Sert se ráð fyrir
ir eru í því að koma öðrum til að! að manninum sé storkað ófyrir-
hlægja undir flestum kringum- synju at miður lofsamlegum
stæðum. Og þó hljóta allir, sem
um það hugsa, að sjá hve ómögu-
legt er að hlægja að því, sem
gott er og eðlilegt. Einhver
skyssa eða óför verður að koma
til sögunnar til þess að úr verði
hlátursefni. Að vísu eru stöku
LIMITED
hvötum — og þá fer nú að kast-
ast upp á kenningarnar.
Frá því sjónarmiði má ef til
vill réttlæta ofurlítið af hlátri.
Eins og eg kysi heldur að lifa
nokkrum stundum skemur á ljúf_
fengum mat en kveljast lengi á
ófarir svo meinlitlar að þeim, óæti, svo vildi eg heldur hlægja
að náunganum í hófi, og verða
sjálfur að athygli til skiftis, en
morra í algeru syndleysi að stað-
aldri. En ekki myndi eg ætlast
til þakklætis og upphefðar fyrir
vikið, fyr en þá að manneðlið
breyttist svo að syndin yrði holl
og hægt yrði að hlægja að öðru
en því, sem ilt er. Og hver veit
nema það geti tekist að lokum,
þagar peningasýkin, og alt sem
henni fylgir, hverfur úr sögunni.
Þegar sérhver einstaklingur get-
ur verið rtíkur án þess að flestir
aðrir séu á vonarvöl, og óhapp
eins áhrærir alla, þá breytist
hláturshvötin eins og öll önnur
hegðun mannlegs eðlis. Afstað-
an er margsamlega banvænni en
innrætið, og þessvegna er evan-
gelíum óskalífsins svo máttlaust.
Orð og andi prédikaranna eru
oftast samsýnt hið innra, en af-
staðan fyrirbyggir áhrifin og
jafnvel umskapar framburðinn
í fæðingunni. Af þeim ástæðum
gat postulinn sagt: '‘Það, sem eg
vil, geri eg ekki; en það, sem eg
vil ekki, það geri eg.” Hugur-
inn vegur alt í ljósi stundlegrar
hagfræði, og á meðan gullkálfur-
inn er hinn sanni guð ræður
spesían úrslitunum. Mannlegt
eðli er enn í þeim álögum.
Niðurstaðan er því óumflýjan-
lega sú, að allar hinar fögru for-
tölur og fórnir mannvina, post-
ula og presta hafa verið unnar
fyrir gýg, nema að því leyti sem
þær hafa óvart hrakið hugarfar
eins og annars í áttina til kom-
múnisma. Það, sem hefir áunn-
ist í einu við þannig fimbul-
famb, hefir tapast í öðru, og oft
margfaldlega; og það, sem verst
er: það hefir orðið til þess að
tefja órýmilega lengi fyrir því,
sem til hins sanna friðar heyrir.
Þegar hið hagsmunalega réttlæti
er loksins fengið verður fyrst
hægt að ámálga önnur spursmál
með nokkurri sigurvon; fyr ekki.
Þá hverfur flest hið illa af sjálfu
sér og mennirnir geta þó fyrst
fengið tóm og tiihneigingu til að
hugsa og tala með einbeittni og
alvöru um margt og margt, sem
göfga mætti og fegra þessa til-
raun vora til lífs og vaxtar. En
við það hverfa líka flest tilefni
til hláturs, sem nú þekkjast.
Nú er viðbúið að hláturs til-
hneigingin sé orðin svo sterk að
hún haldist við í lengstu lög,
þátt fyrir tilefnaskortinn, og roð-
ar þá fyrst fyrir von um að hún
breytist svo að eðli að hún verði
að síðustu saklaus iðn; því þá
verður syndin dauð og margt
annað, sem nú liggur eins og
mara á hugum og hjörtum
manna. P. B.
World Day of Prayer will be
observed Friday, Feb. 16, at 7.30
p.m. at Holy Trinity Church
Seven denominations are taking
part in this service, and the
First Lutheran chureh will be re-
presented by Mrs. B. Guttorms-
son. Junior members and young
business women are specially in-
vited to attend.
Frá kvöldvökufélaginu
“Nemo” á Gimli
MÁLKENNARINN
HEIMSKI
Eftir Frants Hedberg
Þýdd af Jóni Guðmundssyni
á Mörk.
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
þvf gleymd er goldin skuld
Framh.
“Eg þekki yður ekki, en eg
þykist vita að þér séuð góður
maður fyrst þér leyfið mér að
hvílast á svona fallegum legu-
bekk. Það eru mörg ár síðan eg
hvíldi mig þannig, mörg, mörg
ár síðan. Eg hefi þekt aðeins
einn er hefir verið mér jafngóð-
ur og þér, það var lítill og góður
drengur ,en mörg ár eru liðin
síðan, bíðum við, það er eitthvað
um 20 ár.”
“Hvað hét sá litli drengur?”
spurði skjalaritarinn með við-
kvæmni í rómnum.
“Hvað hét hann? Eg man það
ekki, en mig minnir að eg væri
kennari hans, já mig minniir það.
Bíðum við, nú man eg að það var
upp í sveit í stóru og fallegu
húsi, og þar var prestur strang-
ur í reglum og drambsamur,
hann var faðir þessa drengs, en
hvað hét hann, eg hefi gleymt
því.”
“Hét hann ekki Emil?” spurði
skjalaritairinn.
“Emil? Eg held hann hali
heitið Emil; bíðum við, j.ú, hann
var 12 ára er eg kom þangað.
Þá var hann ofsafenginn óhemja,
af því faðir hans var svo harður,
móðir hans var dáin. Jú, nú man
eg það, hann hét Emil og var
ofsafenginn, af því hann naut
engrar ástar, og það veit eg bezt
sjáJfur að eigi er gott að vera án
hennar í heimi þessum, því þá
tapar maður stjórn á sjálfum sér
þegar maður er barn, en sá mað-
ur fullorðinn verður maður
brjálaður eins og eg er.”
“Mynduð þér þekkja þenna
óþekka pilt ef hann sæti hjá yður
núna?” —
“Þé. þér, nei það er óhugs-
andi.” —
“Því getur það ekki verið?
Takið vel eftir mér, sjáið þér
ekkert í svipnum, sem gæti mint
yður á liðna tíma?”
“Látið mig sjó; lútið niður að
mér. Guð minn góður, nú finst
mér eg þekkja augu yðar, þessi
djúpu bláu augu, er störðu svo
þrjóskulega á mig er eg kom, og
þér sem lituð á mig svo innileg-
um bænaraugum þegar eg ætl-
aði að fara. Æ, hví varð eg ekki
kyr hjá yður, þá hefði eg verið
sælli en eg er nú.”
“Þér kannist iþá vúð mig?”
spurði Emil og horfði fast á mál-
kennarann.
“Eg held það,” svaraði hann
og strauk hendinni um ennið svo
sem til að skerpa minnið. Eg
held eg þexki yður; leyfið mcr að
átta mig ofurLítið. Þá gengur
alt betur. Hlustið þér á, eg er
ekki eins ‘.heimskur” og fólk
hyggur. Það kemur aðeins rugl
á mig stöku sinnum og með nýju
tungli, en þess á milli er eg með
sjálfum mér, því er nú vér.”
“Því fer það miður?”