Heimskringla - 29.04.1947, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 29. JANÚAR 1947
HEIMSKRINGLA
3. SIÐA
okkar til hróss, með öðrum kost-
um, að iþað sem fer héðan á vetr-
um til náms eða í atvinnuleit,
það Ikemur venjulega ailt beim á
vorán.
Tóvinna er hér mikil. í>að er
ein spunavél í isveitinni. Hún er
mikið notuð. Auk þess eru rokk-
ar notaðir á hverju heimili. Flest
heimili hafa aðgang að prjóna-
vél. Stúlkurnar eru svo lagn'ar
að fara með þær, að þær prjóna
jafnvel rósaprjón í þeim. Annars
er mikið handprjónað, úr bandi
og lopa eftir fjölbreytum fyrir-
myndum, sem stúlkunum eru
kœrkoannar. Þær vefa mikið, svo
sem ábreiður, sem eru svo vel
unnar, að þær væru nothæfar
til skjóls og skrauts hvar á iland-
inu 'sem væri. Stúikumar nota
venjulega Vefnaðarbókina, sem
fylgir “Hlín” til fyrirmyndar.
Ef þær eiga bökina ekki sjáifar,
fá þær hana lánaða, því Vefnað-
arbók “Hlínar” á sterkan þátt í
því, hvað vefnaður er orðinn
fjölbreyttur og áferðarfagur. Og
margir ifagna því að sjá nú koma
í dagsljósið hin fögru munstur,
sem voru á isessum og söðulá-
klæðum, sem ömmur obkar áttu.
Málarási.
—Hlín. H. S.
PRINZ DAUMLING
Föstudaginn 7. janúar 1938
stóðum við, eg og félagi minn
Adanos, á aðalljárnbrautarstöð-
inni í Hamborg, og biðum eftir
Bremen-lestinni.
Við höfðum aðeins beðið í
þrjár mínútur, er lestin kom og
staðnæmdizt, másandi og blás-
andi. Við flýttum okkur “um
borð” og vorum svo heppnir að
ná í tóman klefa.
Lestin þaut af stað. Við sátum
þarna í mjúkum fjaðrasætum,
horfðum út um gluggann, dáð-
um náttúrufegurðina og veður-
blíðuna, og við vorum sammála
um, að okkur liði þarna eins vel,
eins og værum við hreinraékt-
aðir greifar.
“Eg er sannfærður um, að
þetta verður láns för”, mælti
Adanos allt í einu.
“Það.vona eg sannarlega að
verði”, svaraði eg; enda fór eg
þessa flerð, til að undirskrifa at-
vinnu-samning við íirmað Sei-
bold í Bremen, — sem eg síðar
starfaði hjá fram að stríðsbyrj-
un, — en félagi min Adanos ætl-
aði að verða mér til aðstoðar.
Hann sagði, eins og satt var, að
eg væri ekki nógu veraldarvan-
ur til að standa einn og hjálpar-
laus í siíku, og þar að auki skel-
þunnur í þýzkunni, — enda ný-
kominn til landsins.
Adanos varð sannspár. Ágætis
samningar tókuzt á milli okkar
hr. Silebold. Frú Siebold lék hús-
móður-rulluna svo glæsilega —
að mér fannst — um of heillað-
ur. Heimasætan minnti mig á
vestfirzka bóndadóttur, hún var
há og fönguleg, með mikið skol-
brúnt hár, og dökkblá dreym-
andi augu. Nú varð það eg, sem
varð heillaður. Eftir einn mán-
uð átti eg að innskrifast í nýju
vistina. Vonandi yrði þessi mán-
uður nú ekki alltof lengi að líða.
Úr þessum draumórum vakn-
aði eg við að hr. Siebold sagði:
Nú skuilum við bregða okkur til
Delmenhorst (þ. e. þorp ca. 20
km. frá Bremen) og heiisa upp
á vin min Prinz Daumling, eg sé
að það er tilvalið að láta ykkur
starfa saman!
“Hvað sögðuð þér, á eg að
starfa mleð prinsi”, mumllaði eg
hálf ráðaleysislega, “eg held að
eg......já, eg meina bara að . .
eg hefi aldrei unnið méð nein-
um úr konungsfjölskyldu, og er
sjálfsagt ryðgaður í hirðsiðum”.
“Óttist ekki”, svaraði hr. Siie-
bold. “Það mun allt ganga, en
nú sku'lum við leggja af stað”.
Við stönsuðum hjá litlu húsi
í Delmienhorst hittuim þar hús-
bænduma, hr. og frú Böning,
sem buðu okkur velkomna,
leiddu okkur til stofu, og kynntu
okkur fyrir syni sínum Walter
Böning.
“Hér sjáið þið vin min Prinz
Daumling”, mælti hr. Siebold.
Nú fór eg fyrst að skilja
hvernig .í öllu lá, og hvers vegna
þessi herra var kallaður “Daum-
ling” eða “þumall” eins og það
þýðir á íslenzku.
Við stóðum þarna augliti til
auglitis við minnsta mann heims
ins.
Við Adanos urðurn sem steini
lostnir af undrun og göptum
aðeins, eins og afglapar, hvor
framan í amnan.
Þannig atvikaðist það, að leið-
ir okkar Prinz Daumlings mætt-
ust.
Prinz Daumling, sem mig
langar ti'l, í eftirfarandi línum,
að skýra ykkur nánar frá, var
(og iíklega er, því eg veit ekki
annað, en að hann lifi góðu lífi)
aðeins 58 cm. á hæð, og öil lík-
amsbygging hans var í hlutfalli
við hæðina. Hann vóg 20 pund.
Þrátt fyrir þessa litlu hæð,
þafði hann náð þeim háa aldri,
að fá piparbyssu í afmælisgjöS
fyrir tveimur áium. Hann var
32 ára.
Eitt af því, sem mér er sér-
stakliega mimnisstætt, frá þessu
fyrsta stefnumóti ökkar, var að
móðir hans bar honum miðdags-
mat, á meðan við dvöldum þar.
Það var baunasúpa á lítilli undir-
skál. Skeiðin, sem hann borðaði
með, var venjuleg teskeið.
Þegar hann hafði tæmt disk-
inn, sem á voru ca. fjórar mat-
skeiðar, hvaðst hann vera orð-
inn mettur, en skildi eftir á disk-
inum 2 eða 3 baunir, sem hann
kvaðst ekki geta borðað, þar sem
þær væru of stórar.
Við dvöldum aðeins stutta
stund hjá Prinz Daumling í
þetta skipti, þar sem tími okkar
var naurnur. Eg dáðist strax að
hinni kurteisu framkomu hans.
Er við -kvöddumst, sló hann hæl-
um saman að hermanna sið,
hneigði sig djúpt að höfðingja
sið, og rétti mér hönd sína að
almánna sið, — þessa litlu hönd,
sem var minni en sú minnsta
barnshönd er eg hefi séð.
Á leiðinni til Bremen fræddi
hr. Siebold okkur um margt,
varðandi þennan litla mann —
þetta viðundur, þessa lifandi
brúðu — m. a., að hann hafi ver-
ið 800 gr., er hann fæddist, og
verið 24 cm. á lengd, og að for-
eldrar hans, systkynd öll (5 að
tölu) og ættingj ar, væri fólk af
venjulegri hæð.
Og svo hófst fyrsti starfsdagur
okkar Priz Daumlings saman.
Það var í Frankfurt A. M. 7.
apríl 1938; hinn fyrsta dag þess
þriggja vikna vorfagnaðar, sem
hálda átti þar í borg.
Ferða-Tivöli og alls konar
‘ ‘skemmtiaitraktioner’ ’ höf ðu
þyrpst til borgarinnar. Ferða-
leikhúsið okkar Prinz Daumlings
var stórt og glæsilegt á að ilíta,
utan sem innan, og bar af öllum
hinum.
Fólk stóð í þyrpingu fyrir ut-
an það og var að horfa í sýning-
argluggainn. Þar sá það lítinn
ferðavagn, sei^i var íbúðin hans
Daumlings. Önnur hliðin var
tekin úr húsinu og komu þá tvœr
stöfiur í ljós, svefnherbergi og
dagstofa með tilheyrandi hús-
gögnum, á stærð við brúðuleik-
föng. Báðar stofurnar voru 2,30
m. á lengd til samans.
Við innganginn stóðu tveir
menn, var annar þeþra fram-
kvæmdarstjórinn okkar en hinn
aðstoðarmaður hans. Á milli
þeirra stóð hátt borð; en á borð-
inu var lítið, myndarliegt hús á
að giska 1. m. á lengd og 80 cm.
á hæð með risi.
Framkvæmdarstjórinn hélt á
hljóðnemá í annari hendinni og
kvaddi mannfjöldann til að
leggja leið sína inn í leikhúsið,
því mæliti hann. “Hér munið þið
upplifa undraverðugasta augna-
blik lífs ykkar, er þið sjáið
heimsins minnsta manin, Prinz
Daumling. Hann er svo lítil’l, að
Jóhann Svarfdælingur, með
minsta mann heimsins —
Prinz Daumling — á lófa
sinum.
því er naumast hægt að lýsa með
orðum. Þið verðið að sjá hann
sjálf með eigin augum, til þess
að geta trúað. Horfið aðeins á
þetta litla hús hér, (hann benti
á brúðuhúsið, sem stóð á borð-
inu) þetta er sumarbústaðurinn
hans”.
Nei hættu nú hreint, þessu
trúum við ekki”, heyrðist rödd
úr manniþyrpingunni mótmæla.
“Það getur ekki nokkur lifandi
maður, og því síður 32 ára gam-
all — verið inni í svona litlum
k|issa.”
“Eg vlssi, að þið mynduð ekki
trúa orðurn rtiiínum, en tákið þið
nú vél eftir”, sagði þu’lurinn, um
leið og hann benti á brúðuhúsið,
og í sama augnabliki teigði
Prinz Daumling annann hand
legginn út um gluggann á hús
inu, og veifaði hvíturn vasaklút
til fólksins. — Þar næst var far-
ið með brúðuhúsið og “Prinsinn”
inn í leikhúsið aftur.
Þetta reið baggamuninn. Jafn-
vel hinir vantrúuðustu sann-
færðuzt.
Forvitni fólksins var nú kom-
in að suðumarki. Það hafði feng-
ið að sjá aðra höndina á minnsta
manni heimsins; nú varð það að
sjá hann allan.
Leikhúsið fylltist, og sýning-
in hófst.
Síðasti þáttur sýningarinnar
stóð í saimbandi við Prinz Daum-
ling.
Þulnrinn kvað sér vera veitt
sú gleði og mikla virðing, að
kynna hinn heimsfræga Prinz
Daumling. í sama augnabliki
kom þetta litla “peð” tnítlandi
inn á sviðið.
Eitt hægfara, langt undrunar
— nei-e-ei glumdi við í sálnum.
Þulurinn mælti fyrir minni
Prinsins í stuttri, en hrífandi
ræðu.
Þar næst sýndi “Prinsinn”
ýmsar kúnstir. M. a. lók hann
hermann. Hann sló hælum sam-
an, studdi hægri handar fingr-
um á gagnaugað og þrammaði
svökallaðan “Paraidemarsch”
(Þ.e. hermannafótgöngu). Eg
stóð á sviðinu. En er hann var
kominn að mér, leit hann fram
til fólksins og sagði, um leið og
hann benti á mig: “Þetta er Eifel
turninn á ÍSlandi”, -og svo hélt
hann áfram, undir turninn, eða
með öðrum orðum, í gegnum
klofið á mér, og þurfti alls ekki
að beygja sig, því hann náði
mér rétt í hnésbót.
Þegar sýningin var á enda,
sagði þúlurinn, að sig langaði
I til að lofa áhorfendunum, og sér-
l staklega hinum 'gj afvaxta, ógiftu
I dömurn að vita, að Prinz Dauml-
j ing væri ógiftur. “Og”, bætti
, hann við “ýkkur er leyfilegt að
^ kasta aurum upp á sviðið til
hans, og hjálpa honum þannig
i til að greiða piparsveina-skatt-
I inn sinn”.
Fólk tók upp pýngjurnar; og
í hvert skipti sem 5 eða 10 eyr-
ingur féll á sviðið, lyfti “Prins-
inn” hönd til höfuðs sér og
mælti með hinni barnslegu
skríkjurödd: Viel Dank”, (Beztu
þakkir). Var þetta fólki hin
mesta skemtun.
í dasemher 1938 og janúar
1939 störfuðum við Prinz Daum-
ling við Cirkus Bertram Mills i
Olympíuhöllinni í London. Þá
kom látið atvik fyrir, sem setiti
stærstu borg heimsins á annan
endan. Prinz Daumling hvarf.
Leit var hafin með Scötland
Yard í broddi fylkingar, en ár-
angurslaus.
Lundúnarblöðin: The Star,
Niew Chronicle, Reynolds NewS,
Daiiy Herald, Daily Mirror og
fleiri, kepptust um að birta sem
athyglisverðasta skýringu á
þessum atburði, næsta dag. öll
gátu þess til, að “Prinz Daumling
hefði verið numinn á brott, —
venið stolið — já, kiðnappað” að
amerískum stórglæpasið.
Fregnin setti óhug í fólk og
barzt eins og eldur í sinu, og
var símuð samdægurs til út-
landa. Til dæmis minntist
stærsta blað Frakklands: “Paris
-soir”, 8. janúar, eða daginn eft-
ir, á þennan atburð, og birti
mynd af “Prinzinum” þar sem
hann stóð á lófa mínurn, — á
fremstu síðu blaðsins.
En 8. janúar kom Prinz
Daumiling í leitirnar, heill á húfi.
Hann kvaðst hafa villst, en síð-
ar dvalið allann tíman hjá móð-
urlegri stúlku, sem hefði tekið
sig móðurlega að sér, og skilað
sér til lögreglunnar, er hún
heyrði tilkynninguna í útvarp-
inu um, að hans væri leitað.
En hvort Prinz Daumling hef-
ir villst eða hvort þetta var að-
eins “plan'lagt númer” frá hendi
framkvæmdastjóra Cirkusins —
gert í auglýsingaSkyni, er flest-
um, og að minnsta kosti Scot-
land Yards, óráðin gáta, enn
þann dag í dag.
A
Að Prinz Daumling leið a
minnimáttarkennd er ekkert ó
eðlilegt því það hefir margur
maðurinn, stærri en hann, gert.
Honum var mein illa við að ó-
kunnugir þú-uðu hann. Þá faiinst
honum, að hlutaðeigandi líta
niður á sig og skoða sig sem
barn; og það sárnaði honum
mest af öllu. Hann hataði tóbak
af öllu hjarta; en áfengi elskaði
hann öllu öðru fremur. Hann
neytti daglega tveggja glasa
(litill snaps-glas) af léttu víni,
nema á hátíðum og tyllidögum
þá urðu þau oft fleiri. Varð hann
þá kátur mjög, og gleðin og án-
ægjan geislaði út frá þessu bros-
andi, 32 ára barnsandliti.
Þegar stríðið skall á í sept.
1939, og eg hugði til heimferðar,
kvaddi Prinz Daumling mig með
tárvotum augum, og lét þá ósk
sína í ljós, að hann mætti fara
með mér til lslands — til Akur-
eyrar. Þann stað dáði hann mjög
eftir að hafa séð myndir þaðan,
hjá mér. Hann óttaðist að verða
kallaður til herþjónustu. Eg
reyndi að telja kjark í hann; en
þá sagði hann alt í einu: Já þú
þarft eklkert að óttast. Ef eg væri
eins stór eins og þú, þá væri eg
heldur ekki smeikur við neitt.
★
í júní 1942 frétti eg síðast af
Prinz Daumling. Eg fékk bréf
frá vini mínum Adanos, sem
gladdi mig mjög mikið, því að
þar stóð m. a.: “Eg hitti litla
Prinzinn okkar í gær. Hann var
hinn kátasti enda orðinn sann-
færður um, að hann muni ekiki
vera kallaður í herinn. Hann
spurði mig, hvort eg vissi nokk-
uð hvar “Eifel-turninn frá
Akureyri” væri. Honum hefir
ekkert farið aftur, og allra sízt
í listinni, því að stöðugt heillar
hann áhorfendurna með 9Ínum
“Parademarsch”.
Jóhann Svarfdælingnr.
•—Freyr.
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
Vænlegar horfur í
afurðasölumálunum
Afurðasölumálin voru til um-
ræðu á Alþingi í fyrradag og gaf
forsætisráðherra, Ólafur Thors,
þá ýmsar upplýsingar um þessi
mál.
-Skýrði hann meðal annars frá
því, að honfiur væru nú væn-
legri en áður á sölu sjávarafurða
okkar í Bretlandi og mætti
vænta þess, að hægt væri að fá
fyrir þær gott verð á næsta ári.
Sölumöguleikar tll Rússlands
væru einnig góðir. Vilja Rússar
kaupa síld, sáldarlýsi og þorska-
lýsi, en hafa ekki gert tilboð, þar
sem verð er tilgreint. Islending-
ar ihafa heldur ekki viljað gera
tilboð, þar sem verðlag fer nú
hækkandi á heimsmarkaðinium á
afurðum þeim, sem Rússum
leikur mest hugur á að fá. Loks
eru góðar vonir um markað í
Bandaríkjunum.—Vísir 16. des.
* ★ •*
Þýzkt blað fer viðurkenn-
ingarorðum um R. K. I.
I blaðinu Lubecker Freie
Presse, sem gefið er út í Lubeck
birtist þ. 19 nov. s.I. grein iim
hina víðtæku hjálparstarfisemi
sem Rauði Kross íslands hefir
haft með höndum i Þýzkalandi
Hhagborg U
FUEL CO. M
Dial 21 331 Noríí) 21 331
inn í svala skautahallarinnar og
heldur var það ekki veturinn
með vetraríþrótt sinni, skauta-
ferðum, sem af vana eða tísku
fékk fólkið til þess að fylla þessa
skautahöll. Hér hlaut annað en
þetta tvennt að vera að verki.
Ekki var það fábreyttni stór-
borgarinnar. Það v#r ágæti í-
þróttarinnar, tilbreytingin og
örfunin frá frjálsium leik innan
um glaðan urmul af fólki i vist-
legum salarkynnum.
Þarnia gat að líta öldunga og
smáböm, léttklæddar 9kaúta-
rneyjar og stúlkur, sem sýnilega
komu beint frá ritvélarborðinu,
skautagarpa í nærskornum
skautafiötum og skrifstofiu- eða
áðnaðarmenn í venjutegum föt-
um, nema hvað jakkinn var
horfinn og hálsmál skyntunnar
fleygið. En sú marglita hringiða
og sú glaðværð.
Porstjórinn sýndi mér skrá
yfir aðsókn langs tímabils. Að-
og víðar í Mið-Evrópu. 1 grein- sótkn varmjög jöfn. Mest að vori
inni er sagt allitariega frá Is- hausti og daglega rnest frá
landi, íslenzkum atvinnuháttum kk 5 kk 10. Oft komast færri
og menningarfífi og farið hin- ® svellið en vilja.
um mestu þakklætis- og viður- Þessi sama mynd og hér er
lýst, blasti við mér í þeim
skautahöllum, er eg skoðaði. Eg
var sannifærður að loknum þess-
um heimsöknum að bygging
skautiahallar væri þarft og nauð-
sýniiegt mannvirki í’ Reykjavák
og yrði til álmenningsheiila.
Hver sá, sem sér skautasveliið
inn á milli húsabákna Roakefell-
erstofnananna í New York, sánn-
færist um gildi góðs skauta-
svæðis og að aðstaðan til skauta-
ferða er af virtum stofnunum
metin mikils, svo mikiis að það
er offrað dýrmœtri lóð i þétt-
býlaista hluta Manhatrtaneyjar-
innar.
Þó að veðrið og tjömin okkar
veiti nú um stundir okkur íbú-
um Reykjevíkur góða aðstöðu til
skaútaferða, þá er ekki ávalt
því láni að fagna. Skautaferðirn-
ar eru hér háðar dutkmgum
nátúrunraar, svo að eigi skaúta-
íþróttin að verða að staðaldri
íbúunum hressing, örVun og
styrking, þá þarf að byggja
skautahöll. Hún yrði ofekux á-
reiðanlega góð og þörf æskúlýðs-
höll.
Þetta er sannfæring mín af
eigin raun. Nú ríða áhugamenn
vaðið, ti'l þess að byggja
skautahöll. Þeir leita til almenn-
ings um hlutafjársöfnun. Undir
því, hvensu sú söfnun tekst, fara
örlög þessarar fyrirætlunar.
Nú er tækifæri til þess, að
bygging skautaihallar geti orðið
raunverúleiki, lengi hefur verið
um siíka bygging rætt, látum því
efeki þennan möguleifea fara
forgörðum, og gerumst hluthar-
ar í fyrirtækimi.
Þorsteinn Einarsson
íþróttafulltrúi
Mbl. 20. desember.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
bezta íslenzka fréttablaSið
kenningarorðum um hina mifelu
hjálp, sem Rauði kross Islands
hefir nú þegar veitt Þýzkalandi
með höfðinglegum lýsisgjöfum
til vandræða og sjúkra þýzkra
barna og aðra hjálp tll bág-
staddra þar í landi.—Mbl. 8. des.
* * *
Flugfélag Islands eykur
flugkost sinn
Flugfélag íslands hefir nýlega
fest kaup í tveimur nýjum
Douglas-Dakota flugvélum
Bretlandi. Báðar vélarnar hafa
tvo hreyfla og taka 21 farþega.
Þær eru búnar öllum nýtízku
þægindum. Flugvélar þessai
munu koma hingað um mánaða-
mótin jan.—feb. næstfeomandi.
—Tímin 12 desember.
* * *
Prófessorsembætti
Prófessorsembættið í lyflækn-
isfræði ií læknadeild háskólans
hefir verið auglýst lau9t til um-
sóknar. Umsóknarfrestur er til
1. marz n. k. en embættið verð-
ur vei’tt frá 1. september 1947.
Prófessorinn i lyflæknisfræð
i læknadeild háskólans er jafn
framt yfirlæknir lyflæknisdeild
ar Landsspítálans.
—Tímin 12. des. .
* * *
Skautahöll
Bygging skautahallar er enn
á ný feomin á dagskrá. — Hluta-
félag er stofnað til þess að
byggja og reka skauitahöll. Stað-
ur ákveðinn fyrir mannvirkið.
Hlutafjiársöfnun í fullum gangi.
Og það eru frost og stillur og hin
dásamlegasta “skaútahöll” í
miðri höfuðborginni. Einnig eru
glampandi skautasvell á vötn-
um ií nagrenni borgarinnar.
Er þá þörf á sfeautahöll?
•Þessiairi spurningu velrti eg fyr-
ir mér, er hafið var fyrir alvöru
að rœða byggingu Sfeautahallar
fyrir fáum árum. Eg skal jóta
það, að eg var þá í vafa og lét
þann vafa í ljós, þegar aðstand-
endur þessara fyrirætlana ræddu
við mig.
Síðan hefur mér gefist kostur
á .að kynnast nökkrum skauta-
höllum og skal þegar viður-
kenna að vafinn er horfinn.
1 aprílmánuði s.l. var eg á
ferð í Bandaríkjunum og kom
sex stórborgir ríkjanna. Eg varð
undrandi, er eg hefði dvalið
fyrstu skautahöllinni, horft a,
farið á skautum, rætt við gesti,
starfsfólk og forstöðumann. Það
var að afliðandi degi. Vorið var
gengið í grað. Hitinn var þægi-
legur og veturinn horfinn. Ekki
var það hitin sem rak fólkið
Hræddur
að borða ....
sumar fæðutegundir, er valda
uppþembu, óþægindum, brjóst.
sviða, magasúr, andfýlu o. fl.
FYRIR SKJÓTANN BATA
“GOLDEN”
Stomach Tablets
Ný Forskrift
Ekki að þjást að raunalausu!
Fáið skjóta hjálp með snöggri
breyting við magakvillum, með
því að kaupa reglulega hvaða
flösku stærð sem er af varan-
legum, fljótt verkandi
"GOLDEN" Stomach Tablets
360 pillur (90 daga skamt) $5
120 pillur (30 daga skamt) $2.
55 pillur (14 daga skamt) $1.
Reynslu skamtur lOc.
Fullkominn með leiðbeiningu.
1 HVERRI LYFJABÚЗ
MEÐALADEILD
I