Heimskringla - 02.07.1947, Blaðsíða 1

We recommend fot
your crpproval oux
"BUTTER-NUT
LOAF
//
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
We recommend for
your approval our
" BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeq Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 2. JÚLÍ 1947
NÚMER 40.
Rt. Hon. R. B. Bennett látinn
R. B. Bennett jarl, fyrrum for-
sætisráðherra Canada, dó á
heimili sínu, Juniper Hi'll í Sur-
rey sWeit á Englandi s. 1. fimtu-
dag. Hann dó mjög snögglega,
var á fótum síðasta daginn. Er
hjartveiki talin banameinið.
Hann var 76 ára. Fæddur var
hann í Hopewell í N. B. 1870 og
þar uppalinn. Mentunar naut
hann í Dalhousie háskóla í Hali-
fax.
Eftir að hann útskriifaðist i
lögum 23 ára gamall, flutti hann
til Calgary og stundaði þar lög-
fræðiisstörf. Var ári síðar kosinn
í löggjafarnefnd Norðvestur hér-
aðanna og sat á þingi í Edmonton
1909, en Alberta-fylkið var
stofnað 1905.
Árið 1911, sótti hann í saim-
bandskiosningunum og sat á
þingi þar til 1917. En í þeim
kosningum sótti hann dkki,
vegna þess að sagt var, að hann
væri á móti myndun samvinnu-
stjórnar. En 1925 sótti hann aft-
ur og var kosinn. Hafði hann
verið bæði dómsmiálaráðherra og
fjármálaráðherra í stjórn Bor-
dens og Meighen. Þegar Meigh-
en sagði af sér var hann kosinn
foringi ihaldsflokksins á flokks-
fundi, er haldinn var í Winnipeg.
í kosningunum 1930, vann í-
haldsflokkurinn stórfeldan sigurj
og varð Bennett þá forsætisráð-
herra Canada.
Um þetta leyti var hér kreppa
ein hin versta, sem í öðrum iönd-
um. Atvinnuleysi var óheyrilegt
og fé var hvergi hægt að fá til
neins. Bennett kallaði stjórn
sína saman og samdi bráðabirgð-
arlög til þess að reyna að bæta
úr hivorutveggja. Lagði hann
mi'kið fé fram til atvinnubóta og
ber flest af því, sem aðhafst var
í þessu fyliki, sem annars staðar,
þess merki, eins og samkomuhöll
þessa bæjar — Winnipeg Audi-
torium og fjöldi annara stór-
virkjá. En það hrökk ekki til,
svo hatramlegt var atvinnu-
ástandið orðið. Hiann hækkaði og
tolla, sem ekki var vel lagt út,
en var bein afleiðing af hækk-
un þeirra #í Bandarlíkjunum
(Smoot-Hawley tolliögunum).
Auk þessa samdi Bennett-
stjórnin heilmikið af lögum, sem
að trygði almenningi fé sitt í
bönkum og hjá lífsábyrgðarfé-
lögum 'á sama tíma og Banda-
níkjamenn voru að tapa fé á
þennan hátt og gjaldþrot þjóða
voru tíð um allan heim. Hann
trygði og bændum Canada bæði
ákvæðisverð og markað fyrir
hveiti hjá fremstu kornkaupa-
þjóð heimsins — Bretum.
lEitt atriði í stefnu Bennetts
var að sambandsríki Bretlands
gerðu samning sín á milli um
nökkur verzlunarforréttindi. En
Bretar sjálfir skárust þar úr leik,
töldu sig of bundna með sldkum
samningum.
Þegar kom fram á árið 1934,
og Bennett þóttu tilraunir sínar
um of fyrir borð bornar ákvað
hann að gera stónfenglegri breyt-
ingar á rekstri landsins, en áður
hafði hér verið farið fram á, af
nobkurri stjórn. Flutti hann
ræður í útrvarp um þetta og
vöktu þær geysimikla hrifningu.
Var í þeim falið stjórnar-eftirlit
með viðskiiftum og fjármála-
röbstri öllum, léngd vinnutlfma
verkamanna og ákvæðiskaup.
Ennfremur margskonar trygg-
ingar almenningi til handa. —
Mátti greinilega sjá, að þama
RT. HON. R. B. BENNETT
—Courtesy of Wpg. Tribune
hann oft ræður í efri málstof-
unni, en aðalstarf hans var þó
stjórn Rauða kross félagsins i
Englandi yfir stríðsárin.
Af eignum sínum gaf Bennett
$90,000 til “Wings for Vietory
Week” í Englandi, um $875,000
til Dalhousie háskóla, $225,000
til Mount Allison háskóla í New
Brunswick, $130,000 til Edmon-
ton háskóla, til kirkjunnar, sem
hann sótti á Englandi (Little
Mikleham Anglican Ohurah) um
$40,000 og meir og minna til
fjölda annara stofnana.
var eitthvað Mkt á ferðinni og
New Deal Bandardlkjanna. En það (
hafa fáir menn skilið, þó skýrt I
hafi verið hundrað sinnum fyrir
eitt og með sér beri, að rétta eigi,
við hag hvers fiokks, eða stéttar,
sem skarðan hlut ber frá borði í |
þjóðarbúskapnum. Ef hallar á|
verkamenn, bændur eða smærri
iðnað og viðSkifti, var og er hug- j
myndin með New Deal að réttaj
það við. Hið sama vakti fyriri
Bennett. En hér hafði þetta iítil
áhrif á almenning. Og þegar til
kosndngar kom 1935, unnu liber-
alar stórmikinn sigur. Af lög-
gj afaráformum Bennetts varð
því ekkert og sú þjóðlega löggjöf,
sem hann hafði gert, var meira
að segja afnumin og talin af við-
takandi stjórn ólögmæt. Var það
að sjálfsögðu gert til þess að
þóknast stóriðjúhöldum, er allir
voru búnir að fá óbeit á Bennett
og töldu hann vísan til hvers
sem væri. Þeir óttuðust að hann
yrði þeim ofjarl. Kosningarnar
báru jafnframt með sér, að
stjórnarstefna Bennetts var
þjóðinni eitthvað óskiljanlegt.
Bennett var ágætur lögfræð-
ingur og með árvekni í því starfi,
varð hann brátt góðum efnum
búinn. Við þann auð er hann
hafði aflað, bættist svo arfieifð
frá E. B. Eddy félaginu í Quebec
er eins miklu nam og allar eignir
Bennetts áður.
B'ennett gat því helgað sig
stjórnmálastarfinu án þess, að
sækjast eftir launurn fyrir það.
Enda mun hann af sdnu eigin
hafa greitt hvern kostnað, er
ferðalög, útvarp og annað þess-
háttar hafði í för með sér. Og
um bruðkin á landsfé til fylgj-
enda sinna, eða flökks sdns, var
aldrei talað í hans stjórnartdð af
andstæðingum hans. Má þó
nærri geta, hvort þagað hefði
verið yfir sliku, ef annars hefði
verið kostur. Hann lét sig að
minsta kosti einu sinni hafa það,
að liækka laun hæstlaunuðu
stjórnarþjóna um 10% og kærði
sig ékki kollóttan um afleiðing-
amar af því, sem ekki juku vin-
sældir hans. En hann sagði fleiri
hafa orðið fyrir meiri tekjumissi
en það á þeim hörðu tímum.
Bennett verður ávalt talinn
framarlega í flokki canadiskra
stjórnmálamanna, ef ekki einn'
hinn mesti, og heiðvirðasti seml
landið hefir átt. En hann var á
undan samtíð sinni; hún skiMi
hann ekki.
Mælskumönnum verður dkki
nema örfláum við Bennett jafn-
að.
Fyrir átta árum flutti hann ti!
Englands. Var hann þar sæmd-
ur 1941 titlinum viscount. Hélt
60 ára afmæli
Lundar-bygðar
Á þessu ári eru 60 ár fná því,
að íslendingar tóku sér bólfestu í
Áiftavatns- og Grunnavatns-
bygðum, en sem nú enu oftast
kendar við höfuðstaðinn, Lund-
ar, sem þar spratt upp og er einn
af dslenzkari smábæjum hér
vestra. Verður nú hinnar löngu
og að sjálfsögðu ströngu sögu
þessara bygða minst með hátíða-
haldi næstkomandi sunnudag (6.
júllí). Hefir feikna undirbúning-
ur átt sér stað, prentuð og útgef-
in skemtiskrá yfir það sem fram
fer á deginum og fólksílutninga-
vagnar verið leigðir til að flytja
fólk frá Winnipeg til Lundar á
hálfvirði, enda má gera ráð fyriir
að menn drdfi víða að á þessa
hátíð. Að þar verði milli þrjú
og fjögur þúsund manna saman-
komið, er spá manna. Mun það
ekkert of í lagt, ef hepni er með,
veður verður gott og engin önji-
ur forföll hindra það.
Þeir sem sjá vilja menn í
reglulegu hátíða-skapi, ættu að
sækja þessa samkomu. Þeir sem
yngri eru, ættu ekki að láta sldk
tækifæri sér úr greipum ganga,
sem með hátíð sem þessari gefst
til þess, að kynnast sögu feðra
sinna og landsins, sem framtíð-
arland þeirra verður. Að því er
hina eldri snertir, verður dagur
þessi eftirminnilegur. Á honum
hugleiða þeir liðna æfi og lifa í
raun og veru upp æsku- og
manndómsár sín.
Það er til daga sem þess, er
þarna fer í hönd, sem þj óðliífið
sækir sinn andlega þrótt og sem
reynist einn hinn mesti styrkur
þess til velmegunar og framfara.
Að sækjia þessa hátíð er hverj-
um Íslendingi bæði gagnlegt og
skemtilegt.
Konur heiðraðar af
Kvennasambandinu
Á þingi Kvennasambandsins
voru eftirfarandi konur heiðrað-
ar:
Mrs. Sigríður Árnason gerð að
lífstíðarfélaga í General Alli-
ance of Unitardan and Other Lib-
eral Ohristian Women, Boston,
Mass.
Mrs. Guðrún Anderson frá
Piney (nú í Winnipeg) og Mrs.
Thóra Finnibogason frá Lang-
ruth, voru kjörnar heiðursfélag-
ar i Kvennasambandinu.
í stjórnarnefnd
í stjónarnefnd Sameinaða
kirkjufélagsins, voru þessir
kosnir á nýafstöðnu þingi: séra
Eyjólfur J. Melan, forseti;. B. E.
Johnson, vara-forseti; séra Phil-
ip M. Pétursson, ritari; Páll S.
Pálsson, féhirðir; J. F. Kristjáns-
son, vara-skrifari; Jón Ásgeirs-
son, vara-féhirðir; Mrs. S. E.
Björnsson, fræðslumálastjóri;
Hannes Péturson, stjórnandi
kirkjumála.
Stjórnarnefnd Sambands
kvenfélagsins
Á þingi Sambands íslenzkra
frjálstrúar kvenna í Norður-
Ameríku, sem haldið var d Win-
nipeg síðustu dagana í Júní, voru
Læknaskortur í Canada
Manntad flóttafólks, og þeirra
er heimilis og landlauSir hafa
orðið af völdum hin's siðasta al-
heimsstríðs, og hafa haldist við
á hælum, eða henbúðum fyrir
þesSkonar fólk í Evrópu, tók
U.N.R.R.A. fyrir ári sdðan, og
kom þá í Ijós, að 1700 fulllærðir
læknar voru á meðal þessa fólks,
og biðu aðeins eftir að geta not-
að lærdóm sinn, og sett sig nið-
ur í einhverju nýju landi, eins
og t. d. Canada.
Síðan þetta manntal var teki-
ið, hafa margir þessara lækna
kamist til ýmsra annara landa,
en þó er það vitað, að allstór
hópur er þar ennþá, sem kostur
væri á að fá til þessa lands.
Aúk almennra lækna, skurð-
lækna, og annara sérfræðinga á
því sviði, eru þar margir lærðir
verkfræðingar, og aðrir full-
numa í ýmsum öðrum iðngrein-
um, er báða aðeins eftir tækifæri
til að komast til Canada. Mjög
fáum, ef nokkrum, hefir verið
veitt leyfi til að flytjast hingað,
sérstaklega vegna þes, að iðnfé-
lögin “The prafessional groups”
í Canada, hafa verið hikandi og
óviljug að veita slíkum mönnum
viðtöku. Önnur lönd taka þó á
móti þessu iðnmentaða fólki opn-
um örmum, en ekki Canada. —
Erfiðleikarnir eru þeir, að þeg-
ar yfirvöldin gera eitthvað til að
rýmka um innflutninga fólks inn
1 landið, þá segja læknamir:
“Komið með innflytjendur, en
flytjið enga lækna inn”, svo er
það með allar aðrar iðngreinar
og sérfæðinga samtök, að þau
mótmæla því harðlega, að nokkr-
ir sérfræðingar, í hvaða grein
sem er, fái inngönguleyfi inn í
landið.
Skýrslur U N.R.R. A.-félags-
skaparins hafa sýnt, að 3,891
lærðar hjúkrunarkonur, og 199
karlmenn ,er lært hafa hjúkrun-
arfræði, eru á meðal þessa vega-
lausa fólks.
Sambandsstjrónin í Canada
ætlaði að flytja inn í landið hér
um bil 2,000 konur úr þessum
“Displaced Person’s Camps”, og
meðal þeirra átti að vera hópur,
er fúllfær væri til að taka að sér
að aðstoða útlærðar hjúkrunar-
konur, en engin beiðni, frá neinu
fylkjanna hér í Canada, hafði
komið um útskrdfaðar hjúkrun-
arkonur.
Hefir það verið útskýrt í
“hærri stöðum”, að hjúkrunar-
kvenna-samtökin í hverju fylki
fyrir sig, yrðu fyrst að lýsa því
yfir, að innflutningur lærðra
hjúkrunarkvenna væri þeim
þöknanlegur, og í fullu samræmi
við reglur þeirra og fyrinskipan
ir, áður en þær fengju inngöngu
leyfi í landið, og læknar yrðu að
ljúka prófi við læknaskóla fylkj-
anna, áður en Ottawa gæti farið
til verks, og flutt þetta fólk inn í
landið, og þó er hinn tilfinnan-
legasti skortur, bæði á læknum
og lærðum hjúkrunarkonum, hér
í Canada.
Frá kirkjuþinginu
Fréttir frá þingi Sameinaða
kirkjufélagsins verður ekki hægt
að segja í þessu töluiblaði. Veld-
ur því það, að blaðið var að mjög
miklu leyti stíisett áður en þing-
inu lauk, en svo varð að vera,
vegna þriggja helgidaga í vik-
unni, sem hér um ræðir.
Hins má hér geta, að kirkju-
þingið, var eitt með þeim skemti-
legri, sem hér hafa verið haMin.
Tvö kvöld þess voru samkomur
haldnar, er merkilega góðar
reyndust. Á hinni fyrri héMu
átta prestar ræður, sem ýmsum
kann að finnast, að ekki mæli nú
með þessu, en sem gagn og gam-
an var á að hlýða, auk mikils og
góðs söngs. Þetta var á 25 ára
afmælissamkomu Sameinaða
kirkjufélagsins. Sáðari samkom-
an, sem Kvennasambandið hélt,
var biátt áfram hámark í skemt-
un, enda koni þar fram það fólk,
sem í tækni og list stendur hér
fremst á meðal íslendinga, eins
og t. d. í söng og hljómlist, þær
Agnes Sigurðsson og Mrs. Gísla-
son, í upplestri Ragnar Stefáns-
son og Mrs. Friðriksson, er aðal-
ræðuna flutti það kvöld. Þá var
iðnsýning Kvennasambandsins
fyr að deginum fullkomin ný-
ung, og ræða fylkisstjóra frúar-
innar, Mrs. McWliliams, hin á-
gætasta, sem vænta mátti. Þ,ann-
ig mætti á margt minnast, sem
stundir þingsins gerði eftir-
minnilegar. Að hlýða á séra Eirák
Brynjólfsson, prest, nýkominn
að heiman, var og óskiftur fögn-
uður, eigi síður en sú hugðnæmi
hans í frambomu, að ganga fram
á samkomunni og þakka okkar
aldna, kunna söngmanni, Pétri
Magnús, fyrir einsöng hans þetta
kvöld. SMkt fór ekki fram hjá
þeim, er um langt skeið höfðu
notið unaðar af söng hans og
listræni og sem eigi síður hefir
fagnað því, í hvert sdnn, er þessi
áttræði, þreklegi og tígulegi
“hvíti ás”, kemur fram á söng-
sviðið og bregður upp myndum
af hinu “heiða norðri” með söng
sínum.
Nöfn þeirra er í stjórnarnefnd
voru kosnir, eru birt á öðrum
stað í blaðinu.
1 heiM sinni má segja að þing-
ið hafi verið bæði uppbyggilegt
og Skemtilegt.
eftirfartandi konur kosnar í
stjórnarnefnd:
Mrs. S. E. Björnson, forseti;
Mrs. P. S. Pálsson, vara-forseti;
Sigurrós Viídal, skrifari; Lára
Thorvaldson, vara skrdfari;
Margrét Sigurðsson, fjármála-
ritari; Margrét Johnson, fé-
hirðir. — Formenn milliþinga-
nefnda: Mrs. Thura Óláfsson, Ár
nesi, í fræðslumálum; Mrs. Ólöf
Gddleifsson, Árborg, í útbreið-
slumálum; Mrs. Margrét Stev-
ens, Gimli, í samvinnumálum;
Mrs. Kristín Kristofferson,
Gimli, í kirkjumálum; Mjrs. Guð-
rún Skaptason, Winnipeg, í
mannúðarmálum; Mrs. Slteina
Kristjánssðn, Winnipeg, í fjár-
rnálum.
Meðráðendur í stjórnarnefnd í
Kvennasambandinu, eru: Miss
Frú S. E. Björnson
Margrét Pétursson, Winnipeg;
Mrs. Snjólaug Peterson, Árnes;
Mrs. Björnsson, Piney.
Hallir reikningar
1 verzlunar og viðskiftareikn-
ingum Canada og Bandaríkj-
anna, virðist sem stendur, halla
óþægilega mikið á Canada, sam-
kvæmt hagstofu fjármálaskýrsl-
um, en þó er sá viðskiftahalli
ebki talinn svo alvarlegur, að
ástæða þyki til að gnípa til
neinna örþrifaráða.
Þrátt fyrir það, að útflutning-
ar Canada til Bandaríkjanna
hafa verið svo miklir, að þeir
fara fram úr öllum eðlilegum
hlutföllum á friðartdmum, þá
sýnia skýrslur, er aðal ríkishag-
stófan gaf út í vikunni sem leið,
að yfir fjögurra mánaða tdmabil
er endaði síðasta dag apníl mán-
aðar síðastl., var viðskiftareikn-
ingshallinn $296,300,000. í apríl
var hallinn $92,200,000 borið
saman við $80,000,000 í marz-
mánuði.
Bráðabirgða, eða undirbún-j
ings-reikningar bentu til þess,
að hallinn í maímánuði gæti orð-
ið að upphæð $100,000,000, er
því ærin ástæða til þess fyrir
f jármálaforstjórana, að grufla út
í það, hvernig þessum óþægilega
dálkamun verður mætt, og
hvaða áhrif hann kemur til með
að hafa á Bandáriíkja dollara-j
birgðimar í Canada, er voru að
upphæð $1,244,900,000 1. jan-1
úar sdðástliðinn.
Ef núverandi fjárhagsástands
stefna heldur áfram, er ekki lík-
legt að Canada geti staðið í skil-
um, og verði komin aftur úr í
vöruskiftum við Bandaríkin, í
það minsta $900,000,000 við
næstu áramót.
Og ofan á alt þetta, er ekki
annað iíklegra, en að Canada
þarfnist $200,000,000 til þess að
jafna með ágóðamun, er verður
á milli arðvænlegra ameriskra
fyrirtækja í Canada, og canad-
iskra fyrirtækja í Bandarfkjun-
um, þessar tvær upphæðir yrðu
þá til samans $1,000,000,000.
Haft er það þó eftir hátt sett-
um fjármála-fulltrúa, að engin
ástæða væri þó til að vera ekki
bjartsýnn, og vona að landið
komist klakklaust út úr þessu
fjármála-öngþveiti, er stafar af
þvií, að Canada fólk hefir keypt
stórkostlegar birgðir af amer-
iskum vörum, sáðan stríðinu
lauk.
Kunnugt er það, að stjórnin
hefir litið svo á, að ástandið sé
all alvarlegt en ekki hefir þó
komið til þess, að neinum hafi
dottið í hug að leggja nokkrar
hömlur á varnings-innflutning
úr Bandaríkjunum, að minsta
kosti er það talið víst og áreiðan-
legt, að engar sMkar Römlur
verði lagðar á vömskiftin á
þessu yfirstandandi ári.