Heimskringla - 10.09.1947, Blaðsíða 6

Heimskringla - 10.09.1947, Blaðsíða 6
6. SlÐA HEIMSERINGLA WIíNNIPEG, 10. SEPT. 1947 TVÍFARIIS Jones gekk að dyrunum, sem þjónninn hafði komið inn um. Hann opnaði hurðina hægt. Hann sá göng, og ætlaði að ganga út, en heyrði einhvem segja við sig. “Óskið þér einhvers?” “Ekki neins”, svaraði Jones. “Mig langaði bara að vita hvernig hérna væri umhorfs.” Hann gekk aftur inn í herbergið. Hann vissi nú, að hver hreyfing hans var athuguð. Hann settist og tók “Tímann” og vörðurinn fór aftur inn í svefnherbergið. Fyrst þegar hann vaknaði hafði hann sagt við sjálfan sig, að maður með fullu viti, sem settur væri á geðveikrahæli, gæti ætíð sloppið þaðan, með því að nota heilbrigða skynsemi. Hann hvarf nú aftur að þeirri hugsun og velti henni fyrir sér. Eigi leið á löngu þangað til hann fékk hugmynd. Hún var svo ljómandi góð, að hann fleygði frá sér blaðinu, íhugaði ráðið og kallaði svo á þjóninn. “Mig langar til að tala við yfirmanninn.” “Dr. Hoover?” “Jiá.” “Eg skal senda boð eftir honum.” Htann hringdi á þjón og sendi hann með boðin. Fimm mínútur liðu og svo kom maður einn, Hann var nauðrakaður, viðkunnanlegur, klæddur bláum fötum með rós í hnepslunni. Þannig leit Hoover læknir út. En augu hans sögðu annað en brosið á vörum hans. Augun voru blágrá, skær, hvöss og hörð. “Dr. Hoover,” sagði hann. “Góðan daginn,” svaraði læknirinn inni- lega. “Yndislegt veður í dag. Hvernig líður yður?” “Ágætlega,” svaraði Jones. “Mig langar til að tala svolítið við yður.” Hann lokaði hurðinni að svefnherberginu. “Það er alveg eins gott yðar vegna að eng- inn heyri hvað eg segi við yður,” sagði Jones. “Alveg eins og þér viljið,” sagði Hoover vingjamlega. Hann var vanur við svona samræður, einkamál, sem fólust í kröfum um konungs- kórónu eða ákærum yfir matnum. En hann bjóst ekki við því, sem hanu heyrði nú. “Eg ætla ekki að fara að gera neitt uppi- stand yfir því, að þér hafið mig hér sem fanga,” sagði Jones. “Það er mín sök. Eg hefi haft þann óvana að leika á fólk á ýmislegan hátt. En eg bjóst ekki við að þeir bitu svo mjög á agnið, að þeir sendu mig á vitfirringahæli und- ir því nafni, sem eg sagðist heita.” “Hvaða nafn var það?” “Jones.” “Segið mér hver þér eruð, ef þér eruð ekki Mr. Jones.” “Hver eg er! Jæja, eg get afsakað spurn- ingu yðar. Eg er greifinn af Roohester.” Þetta var pilla handa Hoover, en hann gleypti hana án þess að láta sér bregða. “Hversvegna kölluðuð»þ»ér yður Jones?” “1 spaugi. Mér datt þetta grín í hug, og þeir gleyptu við því. Þeir gáfu mér meðal til að styrkja tugamar. Þeir hugðu mig ruglað- an. Eg tók meðalið — já, þér sáuð víst í hvaða ástandi eg var þegar eg kom hérna.” “Hm, hm!” Hoover var vanur hinum slæglegustu að- ferðum manna þeirra, sem hann hafði undir umsjón sinni. Auk þess trúði hann í blindni á þá Simms og Cavendish, sem höfðu gefið Jones vottorðið. Og Hoover var eins slægur og Jones. “Eg verð að segja það,” sagði hann mjög einlæglega, “að þetta er sannarlega furðulegt. Hrekkur. En því vomð þér að leika svona á þá?” “Eg veit að það var heimskulegt, en þama sjáið þér nú afleiðingarnar,” sagði Jones. Dr. Hoover tók eftir þessari undanfærslu. Svo fór hann að spyrja allskonar spum- inga, sem komu eins og af hendingu. Áleit Jones, að hann hefði siðferðilegan rétt til að leika þannig á meðbræður sína? Hversvegna sagði hann ekki frá því í fcíma, að hann hefði verið að spauga? Var minni hans eins gott og áður? Gat hann sannað það, að hann væri greifinn af Roóhester? Fært fram sérstakar sannanir? “Setjum svo,” sagði dr. Hoover, “að eg segði við yður: Þér eruð Mr. Jones og eg er greifinn af Rochester! Hvernig munduð þér sanna rétt yðar til titilsins? Þér kölluðuð yður Jones þegar þér komuð hingað. Eg hefi sérstak- an rétt til að krefjast sannana fyrir því, að þér séuð ekki Jones. Þér skiljið mig?” “Já.” “Sannið það þá,” sagði læknirinn vingjam- lega. “Hvemig ætti eg að fara að því?” “Eg get prófað minni yðar. Hver er banka- stjórinn í bankanum yðar? “Coutts”. Hoover vissi ekkert um hvað bankastjór- inn hét, en svarið var ákveðið, og hann sneri sér að atriðum, sem hann vissi um. “Hvað em systkini yðar mörg?” Það var óþægileg spuming. “Hversvegna spyrjið þér um hluti, sem allir vita?” sagði Jones. “Eg ætlaði bara að sýna yður að þér eruð ennlþá ekki búnir að ná yður andlega,” sagði Hoover ástúðlega. “Segið mér bara hve langt er Síðan þér erfðuð nafnbótina? Það er til að, reyna minni yðar, sjáið þér til.” Jones gat ekki svarað þeirri spumingu. Hann sá að hann var kominn í sjálfheldu. Ef honum væri haldið þarna þangað til að hann svaraði sk'kum spurningum, mundi hann dúsa þar æfilangt. “Heyrið mér,” sagði hann, “við skulum sleppa öllu spaugi. Eg get ekki svarað spurn- ingum yðar. Ef þér emð skynsamur maður og haldið ekki alla menn brjálaða, þá hljótið þér að skilja hversvegna eg get ekki svarað spurn- ingu yðar. Eg er ekki Rochester. Eg hélt að eg gæti sloppið héðan út, ef eg segði, að eg hefði í gamni látist vera Jones. Það var heimskulegt, en eg þekti ekki manninn, sem eg átti við. Viljið þér hlusta á mig, og eg skal segja yður sögu mína í fáeinum orðum.” “Segið mér hana,” sagði Hoover. Jones sagði frá en Hoover hlustaði á hann, og þegar sagan var búin, trúði Jones henni tæp- lega sjálfur. Hún virtist jafnvel ennþá fárán- legri en þegar hann hafði sagt hana hertoganum af Melford, og það var Hoover að kenna. Yfir svip hans lá einhverskonar hjúpur af vantrausti og efa, eitthvað, sem gat komið hverjum manni til að efast um heilbrigði sinna eigin vitsmuna. “Eg bað þá að rannsaka sögu mína,” sagði Jones. “Ef þeir gera það, kemur alt í ljós.” “Þér getið reitt yður á að þeir gera það,” sagði Hoover. “Og eitt enn,” sagði Jones. “Get eg ekki losnað við þennan skollans gæslumann. Eg veit ekki hvort þér trúið mér, eða álítið mig ennþá vitskertan, þér megið það ef þér viljið, en losið mig við þennan náunga. Eg skal ekki gera neitt af mér, en ef nokkuð getur gert mig vitlausan, þá getur það gert mig það að vera í gæslu nótt og dag, eins og eg væri barn.” Hoover svaraði ekki strax. Hann hafði mikla reynslu. Svo sagði hann: “Þér getið haft fult frelsi. Þér getið farið ofan og gert hvað, sem þér viljið. Þar eru nokkrir vel mentaðir menn og kurteisir, og þér getið skemt yður eins og þér viljið. Þetta er ekki fangelsi, heldur heilbrigðisstofnun. — Hawker ofursti er hérna vegna þess að hann þjáist af gigt, og Barstowe höfuðsmaður vegna taugaveiklunar, þeir fengu þetta á Indlandi. Yður mun falla vel við þá. Þar eru einnig margir aðrir. Nú getið þér komið með mér. Leikið þér billiard?” “Já, það geri eg. En segið mér, hvar er þessi staður? Eg veit ekki einu sinni í hvaða hluta landsins eg er.” “Sandbome við sjóinn,” svaraði Hoover, og þeir gengu svo niður stigann. ▲ ▲ ▲ En í London hafði nokkuð skeð kvöldið áður. í miðdegisverðarveizlu hjá Took lækni ‘höfðu borist í tal hugarórar þeir, sem birtast hjá brjáluðum mönnum, og dr. Simms hafði sagt frá skoplegu tilfelli á þessum sviðum. “Rétt núna í dag varð eg fyrir skoplegu atviki”, sagði dr. Simms. “Maður einn sagðist eiga heima í Valhnotu stræti í Fíladelfiíu og húsnúmerið sitt væri 1101.” “En það er til Valhnotu stræti í Píladelfiíu”, sagði Took læknir, “og það er tíu miílur á lengd, og húsnúmerin fara töluvert hærra en eitt þúsund.” Hálfum tóma síðar steig dr. Simms upp í vagninn sinn. “Savoy gistihúsið,” sagði hann við öku- manninn. 22. Kap. — Leikið milli þátta. Dr. Simms ók í rafmagnsknúða vagninum sínum í gegnum göturnar. Nœturferðalag stór- borgarinnar flæddi alt í kring um hann, en hann veitti því enga eftirtekt. Mig langar til að dvelja ’hjá Simms, en til þess að lýsa honum til fullnustu þyrfti langan kafla. Hann var stórvaxinn, rólegur, feitlaginn og hafði frá barnæsku gengið í skraddara- saumuðum fötum, sem æfcíð fóru vel. Þið getið séð hann í huga, er hann steig út úr vagninum, hátíðlegur, ábyggilegur og prúðbúinn gengur hann upp tröppur gistihússins og réttir gisti- hússþjóninum nafnspjaldið sitt með þeirri beiðni að fiá að tala við yfirmann gistihússins Hann er ekki heima, en sá, sem næstur honum gengur er þar og tekur á móti gestinum. “Já, amerískur maður að nafni Jones hafði dvalið á gistihúsinu, og um kvöldið, fyrsta júní, hafði hann mist Mfið af slysförum. Löreglan hafði séð um það alt saman. Hvaða heimilis- fang hann hafði gefið er hann innritaði sig á gistihúsið? Valhnotustræti, Fíladelfiíu.” “Þakka yður fyrir,” sagði Simms. “Eg spurði vegna þess að einn sjúklinga minna, er las um slysið, hugði að maður þessi væri ætt- ingi sinn. Hún hlýtur að hafa rangt fyrir sér. þar sem ættingjar hennar eiga heima í New York. Þakka yður fyrir og verið þér sælir.” í forsalnum hikaði Simms svolítið, svo spurði hann þjón einn hvar ameríska drykkju- stofan væri, fann hana og bað um sódavatns- glas. Aðeins einn maður var þarna að drekka, og Simms hóf þá samræður við veitingamanninn. “Hafið þér fyrir nokkrum dögum síðan séð tvo menn hér inni, sem voru óvenjulega líkir?’ spurði hann. Já, hann mundi eftir að hafa séð þá. Og sem dæmi þess hversu átakanleg atriði geta gerst ií hinum miklu gistihöllum, án þess að þeir, sem ekki eru beinMnis við þau bendlaðir veiti þeim eftirtekt, var það að veitingamaður þessi, hafði aldrei vitað að það var Jones, sem hafði orðið fyrir slysinu fyrsfca júnií, og hafði ihann þó lesið um þetta í blöðunum. Hann var mjög skrafihreyfinn og opinskár. Hann hafði tekið vel eftir hversu mennirnir voru Mkir og furðað sig á þvi, raunar mismun- andi búnir, en samþjónn hans hafði einnig tekið eftir þessu. “Alveg rétt,” sagði Simms. “Þetta eru vin- ir minir, eg bjóst við að hitta þá héma í kvöld. Þeir eru kanske að bíða eftir mér í reykinga- salnum.” Hann tæmdi glasið sitt og gekk út. Hann fór inn í talsímastöð eina og náði í núm'er í Cur- zon stræti. Hertoginn af Melford var heima jtil kvöld- verðar, en var nú farinn út. Hann var í Buffs klúbbnum á Piccadilly. iSimms ók þangað. Hertoginn var í bókaheiberginu. Sá náð- ugi herra var hálfgérður rithöfundur. Bók hans um umsátrið um Bundlecund var fyrsta bókin hans. Af henni voru átta hundruð eintök óseld, en það hræddi ekki hans tign frá því að reyna á ný. Hann var nú að rita bók um umsátrið um Jújutpores. Hann rifcaði mikið í bókastofu klúbbsins, og þetta kvöld var hann að rita at- hugasemdir og minnisgreinar um lyndisein- kunn leiðtogans, Forze Allis, þá kom Simms inn. Bókasafnið var mannlaust nema sagnfræð- ingurinn var þar, og gátu því báðir þessir menn talað þar saman í ró og næði, þar sem þeir sátu í hinu vistlega horni salsins. “Yðar náð”, sagði Simms, “við höfum gert mikið glappaskot. Hann bróðursonur yðar er dauður, og maðurinn, sem við komum fyrir hjá Hoover, er það, sem hann segist vera.” “Hvað! hvað! hvað!” “Það er ekki minsti vafi á að svo er,” sagði Simms. “Eg hefi gert rannsóknir þessu við- víkjandi.” Hann lýsti þeim fyrir hertoganum, sem hlustaði á, þótt hinn takmarkaði jheili hans risi öndverður gegn þessari ósanngjörnu mót- spyrnu, sem skyndilega varð á vegi þeirra. “Eg trúi ekki einu einasta orði af þessu,” sagði herfcoginn þegar Simms hafði lokið máli sánu, “og það sem meira er, eg vil ekki trúa þvL Dettur yður í hug að segja mér, að eg þekki ekki hann bróðurson minn?” “Spurningin hvílist ekki á því,” sVaraði Simms. “Hér koma aðeins til greina staðreynd- ir málsins. Ekki leikur minsti vafi á því, að maður, nákvæmlega líkur honum frænda yðar sálaða, dvaldi í raun og veru á Savoy gistihús- inu, og að þeir fundust þar. Það er enginn vafi á, að þessi maður innritaðist á gistihúsið og gaf þar sama heimilisfangið og hann gaf okkur, og eg efast ekki um að hann getur mjög auð- veldlega sannað sögu sína, ef hann bara hefði frelsi til að gera það — og að það yrði hið mesta höfuðhneyksli, sem þekst hefir, jafnvel þótt honum tækist ekki að sanna mál sitt. Ef svo færi mundi háttalag frænda yðar koma al- menningi fyrir sjónir. Ennfremur mundi hann ekki standa í þessari baráttu, öflugar stoðir mundi hann fá. Mulhausen, sem þér sögðuð mér frá, mundi auðvitað strax reyna að ná eign sinni frá honum á ný, því að þegar hún var afhent greifanum af Rochester var hann ekki framar í tölu lifenda. Hann mundi vinna málið og það auðveldlega. Eg hugsa eigi aðeins um hið óflekkaða mannorð mitt og afspurn,” sagði hinn sakleysislegi Simms. “Eg er að hugsa um yðar hagsmuni, og eg segi yður það skýrt og skorinort, að fái þessi maður tækifæri til að sleppa, þá erum við allir í mjög óþægilegri kMpu.” “En hann getur aldrei sloppið,” svaraði hertoginn. “Eg skal sjá um það.” “Rétt er það, en það er annað atriði, sem verður að gæta. Það er eftirlitsnefnd geð- veikrahælanna.” “Hvað um hana?” “Hún gerir sér það að venju að heimsækja hvert einasta hæli, sem er á listanum, og til allrar ólukku eru það menn — en auðvitað eg á við og til allrar hamingju, séu það menn, sem eru allra manna réttlátastir, en hættir við að gera lítið úr áliti þeirra, sem hafa haft bezta tækifærið til að kynna sér ástand sjúklinganna. Það er enginn vafi á því, að þeir mundu rann- saka nákvæmlega sannindi þeirrar sögu, sem Roohester lávarður segir. Niðurstaðan mundi verða — og eg veit það upp á hár — að við yrð- um dregnir inn í óþverra mál og hneykslismál, sem bæði yrði dýrt, skammarlegt og færi með eignir og virðingu okkar. Auk þess hugarró þá, sem er svo nauðsynleg heilsunni og skipun þeirrar stöðu, sem starf mitt og ætterni yðar niáðar veitir okkur rétt fcil.” Hans hágöfgi bölvaði kröftuglega og spurði: “Er það meining yðar að halda því fram, að nefndin mundi efast um orð mín?” “Því miður er það ekki spurningin,” svar- aði Simms. “Hitt er mergurinn málsins, hvað þeir nefna frelsi hlufcaðeiganda.” “Frelsi! Frelsi hlutaðeiganda!” hrópaði hertoginn. Þegar maður er brjálaður, hvaða rétt hefir hann þá til frelsis? Frelsi til að skera aðra á háls, eða hvað? Lítið nú á þennan hálf- vita, hann Arfchur! Frelsi! Sjáið til hvers bann notaði frelsi sitt, á meðan hann hafði það. Sjáið bara hvemig hann fór með Langwathby, sendi honum símskeyti, sem kom honum til að trúa, að konan hans hefði á ný slegið sér lausri — þér vitið hvað hún er drykkfeld — og að hún væri komin í fangelsið í Carlisle. Og þessu var svo kænlega fyrirkomið, að hann sagði næstum ekkert. Þeir gátu ekkert á honum haft í þessu sambandi. Sagði aðeins: “Komið tafar- laust til lögregluréttarins í Carlisle.” Þér sjáið hversu kænlega þessu var fyrir komið. Nefndi ekki konuna á nafn með einu orði. Þetta var engin ærumeiðing. Hefði Langwafchby dregið hann fyrir lög og dóm, hefði hann orðið að segja alla söguna eins falleg og hún var. Hann fór! hvað skeði! Þér þekkið skapsmuni hans. Fyrst fer hann heim áður en hann fór í réttarsalinn, og fyrst'a manneskjan sem hann hittir þar fyrir var konan hans. I áheyrn alls vinnufólksins, taktu nú eftir, æpir hann svo undir tekur í hús- inu: “Svo þeir hafa slept þér út úr fangelsinu, en það er lang bezt að þú hafir þig burt af heim- ili mínu.” Þér þekkið skapferli hennar. í á- heyrn allra þjónanna, í áheyrn þeirra allra sam- an, vel að merkja, brígslar hún honum um þetta skammarlega hneyksli, sem gerðist í Bond stræti, þegar honum og bróður Tangas lávarðar var fleygt út á náttfötunum, og þau öll í lufsum. Tango vissi ekkert um þetta og hefði aldrei vit- að, en nú veit hann það, því að Lucy Jerning- ham var þarna stödd þegar þetta uppistánd varð, og hún sagði honum frá þvá. Afleiðingin er sú að Langworfchy vesalingurinn verður sér til opiniberrar skammar. Frelsi! Hvaða rétt hefir svona maður til að tala um frelsi?” “Alveg rétt,” svaraði Simms, sem hafði algerlega slept allri von að fá þennan grautar- haus til að skilja hvað um var að vera og hversu alvarlega þeir voru stddir. “Alveg rétt. En staðreyndir eru staðreynd- ir, og sannleikurinn er þessi, að þessi rnaður, eg á við RoOhester lávarð — er eftir yðar sögu- sögn framúrskarandi slægur og kænn og þetta notar hann sér þegar nefndin heimsækir sj úkra- hælið.” “Hvenær koma þeir?” “Þar felast nú vandræðin. Þeir heimsækj'a hælin þegar þeim sjálfum sýnist, og óvæntar heimsóknir eru venjuleg aðferð þeirra. Þeir geta því heimsótt Hoover hvenær sem er. Eg segi, bókstaflega hvenær sem er. Stundum koma þeir að nóttu til. Stundum heimsækja þeir ekki einhverja sfcofnun í heilan mánuð, en stundum koma þeir á áama stað tvisvar í viku, og þeir hafa algert vald. Sé þeim synjað að- göngu þá hika þeir ekki við að brjóta upp hurð- ina. Vald þeirra hefir engin takmörk.” “En guð minn góður!” hrópaði hertoginn, “þetta, sem þér segið mér er óheyrilegt, það er óenskt. Brjótast inn á annara manna hús! — Njósna um fólk um hánætur! SMkt vald lagt í hendur fárra manna er ekkert annað en óstjóm. Það m!á til að líta inn í þetta mál. Eg skal leiða það í tal í lávarðadeildinni.” “Alveg rétt. En samt er hættan fyrir dyr- um, og við verðum að vera viðbúnir að taka á móti henni.” “Eg skal flytja hann burtu frá Hoover.” “Aha!” sagði Simms. “Eg skal koma honum fyrir þar, sem þessir stoltu herrar geta ekki komið afskiftum sínum við. Hvemig væri að eg kæmi honum heim til mdn í Sóhó?” Simms hristi höfuðið. “Hann var látinn á sjúkrahúsið samkvæmt vottorði. Nefndarmenn- irnir heimsækja Hoover, rannsaka bækurnar, finna að Roohester lávarður hefir verið þar, sjá að hann er farinn og að þér hafið tekið hann þaðan, og krefjast þess af yður að þér skilið honum”.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.