Heimskringla - 29.10.1947, Síða 2

2. SlÐA
HEIMSERINGLA
WINNIPEG, 29. OKT. 1947
RíU-
STJÓRNARFARIÐ í
RÚSSLANDI
Eftir Paul Winterton,
(fréttaritara brezka útvarpsins)
“íslendingur” birtir hér ann-
an kafla úr bók Paul Wintertons
“Myrkvun í Moskvu”, en Wint-
erton var, eins og áður hefir ver-
ið skýrt frá, fréttaritai bezka
útvapsins í Rússlandi stríðsárin.
Bók hans er öfgalaus og má ætla
að hún gefi sanna mynd af á-
standinu í Rússlandi. Ættu allir
þeir, sem áhuga hafa á að kynn-
ast stjórnarfarinu þar eystra að
lesa bók þessa. Winterton skýr-
ir nákvæmlega frá því, hversu
miklar hömlur voru lagðar á alla
fréttastarfsemi erlendra frétta-
ritara á strtíðsárunum, og hversu
rússnesku valdhöfunum er á
móti skapi, að rússneska þjóðin
kynnist hinum vestrænu þjóð-
um og Mfsskoðunum þeirra.
Eitt af því, sem er þrándur í
götu fyrir viturlegri og einhuga
stefnu Bretlands gagnvart Sov-
étríkjunum, er að margir menn
fá enn glýju í augun, þegar
Rússland á í hlut. Þeir geta
ekki gleymt þvá, að fyrir einum
mannsaldri virtist það gefa lim-
lestum og vonsviknum heimi
nýja von með þjóðfélagsbyltingu
sinni og hinni þróttmiklu stjórn
sinni. Sumir Hta enn á Rússland
sem vörðu á leðinni til nýs há-
marks í réttlæti, hamingju og
efnalegri velmegun allra manna.
OÞessir hugsjónarmenn hafa
ekki fylgzt með tímunum. Þeir
hafa varðveitt hugsjónir sínar
lengur en Rússar. Árið 1945 er
stjóm Sovétríkjanna frekar í-
haldssöm og mjög þjóðemis-
sinnuð og hún hefir meiri áhuga
fyrir félagslegu jafnvægi en fé-
lagslegum umbótatilraunum og
þar er ekki um neina skýjaglópa
að ræða.
Eg veit varla, hvort það er til
mikils, að eg skrifi eitthvað um
það, hvernig Rússland er í dag.
Mikið hefir verið um þetta efni
ritað og engir tver menn eru
sammála í öllu. Bezt væri, að
hver Breti færi til Rússlands,
lifði þar og starfaði með þjóð-
inni i a. .m .k eitt ár. Er svo
væri komið, býst eg við, að ekki
mundi verða um mikinn skoð-
anamun hjá okkur að ræða. En
þar sem sh'kir þjóðflutningar
eru ómögulegir, geri eg ráð fyrir
að hver upplýsingamoli verði aðj sem svo mjög hefir verið dáð, valdslöndunum, en hitt er víst,
nægja. | er lélegri en hjá okkur að mörgu að sumir eru arðrændir af rík-
Eg skýri því frá ilokkrum leyti. Hreinlæti og vinnu að- inu vegna annarra. Þegar öllu er
ferðir í rússneskum sjúkrahús- á botninn hvolft, kemur það út
um eru yfirleitt langt fyrir neð- á eitt. Það er áberandi stétta-
an það, sem tíðkast í sjúkrahús-' skifting í Rússl., og skriðdýrs-
um okkar. Hvað læknisfræðina háttur fyrir þeim, sem komist
snertir, getum við lítið sem ekk- hafa hátt. Fyrir ekki löngu sagði
ert lært áf Rússum. j kona ein við mig, að hún til-
Kenslumál Rússa eru ekki a heyrði “hinni vinnandi stétt”,
eins háu stigi og hjá okkur. Rúss til aðgreiningar frá öðru fólki.
neskir skólar hafa ekki eins Með öðrum orðum — Rússar
tímum er andrúmsloftið þrung-j gott húsnæði eða kennslutæki hafa komið á fót nýju hagkerfi,
ið baráttu og erfiði. Konur ^ og skólar okkar Menningin er cn þeir hafa ekki bægt burtu
leggja næstum því eins hart að enn á mjög lágu stigi og al- hinni óhjákvæmilegu tilhneig-
sér og karlar og vinna hin sömu menningur hefir ekki eins góð ingu sumra manna til að komast
erfiðu störf. Rétturinn til vinnu j tækifæri til að skemmta sér og vel af og annara til ag ganga illa.
er næstum hinn eini réttur, sem hafa ofan af fyrir sér og í Bret- Það er enn hægt að sjá fátækl
þeirra atriða, sem eg veitti at-
hygli í Rússlandi á stríðsárun-
um.
1 fyrsta lagi, — þjóðin leggur
á sig mikið erfiði, miklu meira
en við. Ákvæðisvinna er algeng
og 'í mörgum iðngreinum verða
menn að leggja hart að sér til að
hafa í sig og á. Jafnvel á friðar-
hæfir mér betur, sem við höfum
heima”. Ef þetta yrði niður-
staða hans, þá mundi hann kom-
ast að skynsamlegri niðurstöðu.
RANNSÓKNARNEFND
Bandaríkja þjóðþingsins
komin heim
tryggður er í stjórnarskrá Stal-
ins, sem hefir orðið að veruleika
Atvinnuleysi er ekkert og að
miklu leyti af sömu ástæðum
og ekki var um neitt atvinnu-
leysi að ræða í Bretlandi á stríðs
árunum. En til þess að “útrýma
atvinnuleysinu” hefir orðið að
beita talsverðri hörku.
Yfirleitt hafa þjóðir Rúss-
lands fengið minni mat en Bret-
ar bæði í stríði og friði. Skömmt-
un þeirra hefir ekki verið ens
heiðarleg.
í Rússlandi er það ríkið, sem
rekur “svarta markaðinn” og
skammast sín ekki fyrir að selja
hinum efnaðri takmarkaðar
birgðir munaðarvara fyrir geypi
verð.
Rússar ganga engan veginn
eins vel til fara og við. Fatnað-
ur þeirra er lakari að gæðum og
ber smekkleysi vitni. Fólk sem
maður sér á götum úti, er ákaf-
lega illa til fara.
Hýbýlakostur Rússa er mikl-
um mun lakari en okkar. —
Byggingarefnin eru lakari og
sama er að segja um þá, sem
reisa byggingjamar. Fátækra-
hverfin í Moskvu eru jafnslæm
og þau lökustu annars staðar í
heiminum. Heildarsvipur rúss-
neskra borga er að þær eru ó-
hreinar, sóðalegar og leiðinleg-
ar. Aðalgötum einum er haldið
við.
]andi j mg í Moskvu leita sér að ein-
Eg hef talið hér upp dálítið af hverjum ætum bita í sorptunn-
því, sem mundi vekja mesta at-
hygli hvers manns, sem fer til
Rússlands nú á dögum. Auðvit-
unum — alveg eins og í flestum
öðrum borgum heimsins.
Víst er það, að í Rússlandi er
að eru aðstæðurnar í Rússlandi meiri spilling en í Bretlandi.
allgóðar, þegar þær eru með Það þarf ekki annað en lesa
bezta móti, en yfirleitt er Rúss- Moskvu-tblöðin regluglega, til
land langt að baki okkur í efna- þess að verða þess var. Eg hef
legu tilliti. Það er ekkert undar- fyrir framan mig nokkur dæmi
legt, því að þannig hefir það þessa, er eg rita þetta og sum
alltaf verið. Á þessu sviði er þdð harla skemmtileg. Eitt dæmið
langt á eftir og langur támi mun er um kvikmyndastjóra, sem
líða, þangað til það nær okkur. lætur ættingja sína fá helztu
Þetta táknar ekki, að sovét- hlutverkin í kvikmyndum sínum
stjórnin hafi ekki hrundið í þótt þeir séu ekki vandanum
framkvæmd miklum umbótum vaxnir. Önnur frásögnin er um
á síðasta mannsaldri. Hún hefir fólk, sem stjórnaði barnaheim-
framkvæmt bæði iðnaðar- og ili, og fékk úthlutað matvælum
akuryrkjuibyltingu með miklum handa hundi, sem hét Sharik, en
hraða, en það hefur kostað þjóð- hann var skrásettur sem Shari-
ina miklar þjáningar. Hún hefur kov borgari”. Sú þriðja er um
gert Rússland bæði styrkt og verksmiðjustjóra, sem stofnaði
voldugt. Hún hefur lagt grund- til dýrra veizluhalda fyrir opin-
völlinn að efnalegri velmegun. bert fé, sú fjórða um aðstoðar-
Hún hefur sýnt að ríkið getur þjóðfulltrúa tryggingamálanna,
rekið margþætt framleiðslu- sem rak gamlan bolsivíka úr í-
kerfi samkvæmt fyrirframgerð- búð hans til að fá hana sjálfur,
um áætlunum án þess að sigla sú fimmta um liðsforingja úr
í strand. Hún hefur á nokkuru rauða hernum, sem urðu að
árabili bætt lífskjðr rússnekr- múta stjórn opinbers viðgerðar-
ar alþýðu, sem voru mjög bág- verkstæðis með vínföngum, til
borin, og mundi hafa gert það að geta fengið gert við einkenn-
á mun skemmri tíma, ef hún ingsbúninga sína, hin sjötta um
hefði ekki neyðzt til að verja stórkostlegt benzíribrask, hin
miklu af auðæfum landsins til sjöunda um mútur, til að fá sæti
hernaðarþarfa. Fleiri eru nú í járnbrautarlest. Rússland hef-
læsir og skrifandi og menning ur raunverulega ekki breyzt
Hreinlæti allt og heilibrigðis- ( fjöldans hefur yfirleitt aukizt, mikið. Eftirtektarverðasta frá-
hættir eru mun lakari en hjá
okkur. Jafnvel í stærstu borgun-
um er hreinlætið á mjög frum-
stæðu stigi og sama er að segja
um hætti og venjur íbúanna.
Flutningatæki Rússa eru hæg
fara, yfirfull og ófullkomin á
okkar mælikvarða — jafnvel
eftir mælikvarða okkar á stríðs-
tímum.
Heilbrigðisstarfsemi Rússa,
FOOD PARCELS
FOR BRITAIN
As if six years of war were not enough—with its nervous
strain, disrupted trade and food shortages—Britain was
hit by a Winter of record severity, and then by floods
which inundated huge tracts of food-producing territory.
For those people, two years of peace have brought no
slackening of belts; little change from war-time food re-
strictions; nothing but the same old shortages; the same
old problems for the housewife; the same old skimpy
meals. It must seem a poor reward for having stood there
alone—the only bulwark of Democracy when things
looked so black in 1939—and for all their sacrifices since.
It’s something that we folks in North America may well
remember.
The Rotary Club of Winnipeg is trying to do something
about it. They are sponsoring a campaign for FOOD
PAROELS FOR BRITAIN and are donating the cartons,
packing service and freight charges to Montreal. Ocean
freight and distribution-in-Britain charges are contribu-
ted by the British Ministry of Food. All cash contribu-
tions will go ENTIRELY to the purchase of food. We
urge you to help in the worthy cause by sending your
contributions to the Office of the Rotary Club of Win-
nipeg, Royal Alexandra Hotel, Winnipeg, Manitoba.
REMEMBER: Let’s all give generously to this campaign.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITEÞ
BPX-
enda þótt langt sé þangað til húr. sögnin er þó að mínum dómi
kemst í fullkomið lag. Heilbrigð- um embættismann í Penza, sem
iseftirlitið hefur hún líka aukð tekur sex launagreiðslur fyrir
til muna, aukið alþýðumenntun sex stöður. Honum tekst m. a.
og byggt fleiri og betri borgir að vera starfsmaður í rannsókn-
og reynt að auka þægindin í arstofu, yfirbókhaldari, starfs-
þeim. maður útfararstofnunar og —
1 raun réttri hefur sovét- hjúkrunarmaður á flugvelli og
stjórnin unnið margt, sem hún allt í einu. Á hverjum morgni
getur stært sig af. Afrek hennar skilur hann húfu sína eftir á
á sviði félagsmála og atvinnu og einum staðnum, skjalatösku á
fjárhagslíf geta staðizt saman- öðrum, yfirhöfnina a þeim
burð við samskonar afrek hvaða þriðja og svo framvegis. Á hverj
stjórnar sem er í sögunni. um vinnustað hefur hann einka-
Hún hefur auðvitað ekki skap ritara og ef eirihver hringir og
að þúsund ára ríki og eg fæ ekki spyr um hann, svarar einkarit-
séð, að hún nálgist það með hrað arinn, að “Félagi þetta eða hitt
ari skrefum en við. Sovétstjórn- sé þessa stundina á fundi”.
in hefur ekki breytt mannlegri j>á er það Mka, að skriffinsk-
náttúru. íbúar Rússlands eru an er bölvun Sovétríkjanna. —
ekki meiri hugsjónamenn en Menn verða að kynnast henni
við. Eg býst ekki við, að menn til þess að geta gert sér grein
séu miklu hamingjusamari í fyrir því, hvernig smá-embættis-
Rússlandi en Bretlandi né miklu menn kúga og fótum troða al-
óhamingjusamari. þýðu manna. Ef menn marg-
Menn ættu ekki að gera sér í falda óþægindin og tafirnar,
hugarlund, að það sé einstklega slóðaskapinn og ókurteisina, er
mikið jafnrétti í hinu rússneska ríkir í brezkum opinberum skrif-
þjóðfélagskerfi. Rússar skipast stofum á stríðstímum tuttugu
í fátæklinga og efnamenn, yfir- ega þrjáttíu sinnum, þá fá menn
stétt og smæMngja, alveg eins og nokkra hugmynd um, hvernig
við. Það er mjög mikill munur umhorfs er á þessu sviði í Rúss-
á lifnaðarháttum manna í Mos- landi á friðartímum. Þetta er
kvu. Forréttindamennirnir — Svo sem ekkert undarlegt. Rúss-
hershöfingjar, lögreglustjórar, iand hefur alltaf verið land
þjóðfulltrúar og aðstoðarþjóð- skriffinskunnar og ef einhver
fulltrúar, flokksforingjar, upp- breyting hefur orðið'vegna hins
finningamenn, verksmiðjustjór- skipulagða ríkisbúskapar, þá —
ar, lærðir verkfræðingar, dans- ihefur hún verið til hins verra.
meyjar, skáld og listamenn — 1 sannleika held eg, að brezk-
geta veitt sér allan þann munað, Um verkamanni muni ekki
sem fáanlegur er í borginni. Þeir þykja mikið til Rússlands koma.
geta etið góðan mat, drukkið ef hann kynntist þAÚ. Hann
góð vín, klæðst góðum fötum og mundi vissulega hafa gaman af
keypt loðskinn handa eiginkon- að kynnast landinu og hann
um sínum og ástmeyjum, búið mundi rekast á margt, sem hon-
í góðum og þægilegum íbúðum,! um félli vel. Honum mundi
haft bifreið, bifreiðarstjóra, þjón'gremjast að mega ekki gagn-
og sveitasetur. Hinir fátækustu| rýna það, sem fyrir augum ber
hafa rétt til hnífs og skeiðar og og eg geri ráð fyrir því, að hann
búa í hinum hörmulegustu hreys mundi segja að lokum: “Jæja,
um. Menn arðræna ekki bein-
kannske þetta sé ágætt fyrir þá
línis hvern annan, eins og í auð- og verði þeim að góðu. En það
Á síðasta þjóðþingi Banda-
ríkjanna var tólf manna nefnd
kosin til að kynna sér ástandið í
Evrópu eins ítarlega og föng
væru á. í þeirri nefnd voru þess-
ir þjóðþingsmenn: Francis Case,
frá Suður-Dakota; Thomas A.
Jenkins frá Ohio; Chistian Her-
ter frá Massachusetts; August
H. Anderson frá Minnesota.
Eugene J. Keogh frá New York;
Richard Nixon frá Califomia;
Francis Walter frá Pennsyl-
vania; James P. Richard frá S.
Carolina; John Knukel frá Penn-
sylvania; Charles A. Wolverton
frá New Jersey; W. Kingsland
Macy frá New York; Charles W.
Versel frá Illinois; E. Eugene
Cox frá Georgia; Overton
Brooks frá Louisiana; John M.
Vorys frá Ohio; Mike Monrony
frá Oklahoma; George Mahon
frá Texas og Harold D. Cooley
frá Carolina. Menn þessir eru nú.
allir komnir til baka úr rann-
sóknar ferð sinni og þó aðal
skýrsla þeirra sé enn ekki kom-
in út, þá hafa þeir látið til sín
heyra á ýmsum sviðum, og í
samlbandi við ýms viðfangsefni
þeirra.
Drenglyndisskapgerð Banda-
ríkj amanna kemur fram á viður-
kenningar ummælum þeirra um
rauðliða í Evrópu. Þó ganga
athafnir þeirra nærri fram af
“Isólistanum alkunna Thomas
Jenkins frá Ohio, í sambandi við
afskifti Jugóslavíu rauðliðanna
af Triest. Honum farast þannig
orð: “Þær óttalegu aðferðir, eru
sýnishorn af meðulum þeim
sem kommúnistar leyfa sér að
nota til að útbreiða kenningar
sínar.”
Mesta hættan í Evrópu, segir
nefndin, sé hvað fólkið sjálft sé
afskifta lítið. Þeim fannst ótti
þess við kommúnismann minni,
en Bandaríkjamanna.
“Við sáum kommúnista leið-
togana á ItaMu, Frakklandi og á
Bretlandi”, segir James Richard-
son frá Carolina. “Þeir eru ófyr-
irleitnir, harðvítaugir, ofsa-
fengnir, úrræðagóðir og hafa
yfir gnægð peninga að ráða. Og
þeirra verzlunarvara er eymd
og ógæfa fólksins.
Nefndarmennirnir benda á,
að í stjórnum Evrópulandanna
sitja aðallega aldraðir og þreyt-
ir menn, sem skortir sókn-
dyrfsku og einbeitni kommúnist-
anna . Nefndarmennirnir segja
ítalska rauðliða foringjann Tog-
liatti einna slægastann og harð-
vítugastann rauðliða foringj-
anna í Evrópu.
Sorglegust aðstaða segir Mr.
Richard að sé það, að áform og
fyrirætlanir Bandaríkjamanna'
nái ekki að breiðast út á meðal
Evrópufólksins. “Við sitjum hér1
heima og þráttum um hvort við j
eigum að eyða $18 biljónum;
til að framfylgja málum vorum,|
eða ekki. Á Frakklandi náðuj
kommúnistarnir haldi á öllum
áhrifamestu blöðunum eftir
stríðið síðasta og stærsta hlut-
ans af blaðapappir. Þegar að við
sendum hveiti til Frakklands
er aldrei minnst .með einu ein-
asta orði á það í þeim blöðum.
Þegar Rússar selja þangað hveiti
láta Frakka sækja það sjálfa og
borga fyrir það með Bandaríkja
dollurum, þá básúna þessi blöð
um það, sem undursamlega um-
hyggju og óei.gingjarnan mann-
kærleika.
Hugur fólksins í Evrópu
hneigist eðlilega til Bandaríkja-
manna, en það rennur ekkl sá
dagur upp, að sú hugsun sé ekki
eitruð — eitruð eins bókstaflega
og þó að eiturlyfi væri sprautað
inn í æðar fólksins í Evrópu. Og
hér sitjum við og höfumst ekki
að.”
Þessi rannsóknamefnd Banda-
ríkja þjóðþingsins undir for-
ustu Ohristian Herter frá Mass-
echusetts gefur líka skýrslu um
ástand þjóðanna í Evrópu, hverr
ar út af fyrir sig. Um Bresku
I þjóðinna segja þeir þetta:
j “Breska þjóðin er að leysast í
sundur á róttækara stígi en áður
eru dæmi til. Frakkar eru að
vinna á, þrátt fyrir hina mestu
hugsanlegu lausung sem þar á
i sér stað. Lykillinn að endurreisn
i Breta, var kola framleiðslan, en
á því sviði hefir þeim algjörlega
i mistekist. Kolanámaménnirnir
brezku óttast nýtizku véla fram-
j leiðsuna, og halda fast við hið
eldra vinnu fyrirkomulag. Vilja
ekki fallast á að lengja vinnu-
tímann, því þá þurfi þeir að
j borga meira en helminginn af
i hinum auknu launum sínum
j til stjórnarinnar.
Frakkar, segir nefndin að séu
enn niðurbrotnir og samvisku-
bitnir út af að hafa orðið að
beyja sig undir Naxista. Gmm
hver annan um græsku. Voru
háðir eirihverju doða Oig kæru-
leysis fargi. Að bændurnir
frönsku voru tregir á að selja
vörur sínar fyrir gjaldmiðil sem
væri Mtils eða einskis virði og
að afleiðingarnar væru þurð og
hungur í bæjum og borgum.
Italía sögðu nefndarmenn að
væri í kröggum, og þeim virtist
vera líklegust til að lenda inn
með kommúnistum.
Norður Evrópu sögðu þeir á
heljar þröm, efnalega, og að á
Finnlandi væri kúm haldið lif-
andi með því að gefa þeim fisk
og viðarmauk.
Grikkland segir nefndin að sé
'í uppnámi. Hún komst í raun
um að gríski herinn væri frekar v
notaður til að vernda áhrifa-
mikla einstaklinga og eignir
þeirra, verksmíðjur, landeignir
og Bánka, en til land hreinsunar
á uppreisnar kómúnistum. Einn
nefndarmaðurinn hélt að það
mundi verða ódýrara að múta
þessum 1500 kommúnista skæru
liðum sem þar innu spellvirki,
til friðar, en að kosta óframtaks-
samann her, sem í væri
150,000 manns.
Um Þjóðverja höfðu nefndar-
mennirnir það að segja, að þó
viðurværi þeirra væri ónóg, þá
innu þeir. Að þar mætti oft sjá
beitt fyrir arð, uxa, eða kú,
öðru megin, en manni eða mönn-
um hinumegin, en að kona, eða
uniglingur stýrði plógnum, og
að anti-nazista stefnan á Þýzka-
landi hefði staðið þjóðverjum
fyrir þrifum og endurreisn. Þar
sem hundruð þúsundir af fag-
mönnum hafi verið þegnskyld-
aðir til algengnar vinnu.
Þýtt úr Time að mestu
J. J. Bíldfell
Forseti í einu af ríkjum Suð-
ur-Ameríku kom í eitt fangelsi
landsins og spurði fangana,
hvers vegna þeir væru þangað
komnir. Allir sögðu frá hinu
mikla óréttlæti, sem þeir höfðu
verið beittir og sóru og sárt við
lögðu, að þeir hefðu ekkert gert
af sér.
Aðeins einn einasti játáði, að
hann væri sekur. Hann sagði:
— Herra forseti, eg hefi brot-
ið mikið af mér, og eiginlega er
hegning mín allt of mild.
— Hendið þið þessum manni
þegar í stað út úr fangelsinu,
sagði forsetinn við fangaverðina-
— Það er þó ómögulegt, að láta
svona þrjót vera hér í samfélag*
við alla þessa heiðursmenn.
★ * *
—Get eg nú treyst því, að
þetta sé ekta Rembrandt-mál-
verk?
— Því megið þér fullkomlega
treysta, við gefum yður líka einS
árs ábyrgð á því.
★ ★ *
Sumt fólk er hrætt við lögin,
en hinir hafa efni á að fá sér
lögfræðing.