Heimskringla - 27.07.1949, Qupperneq 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 27. JÚLÍ 1949..
Bjcimskringla
(StofnuO ÍSM)
Kernui úi á bverjuxn miðvikudegl.
Kigendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24 185
VerO blaösins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
Öll viðskiftahréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Hitstjórí STEFAN EINARSSON
Utanáakrift tii ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 27. JÚLÍ 1949
íslendingadagurinn 60. ára
Þjóðhátíðardagurinn, sem í hönd fer næstkomandi mánudag á
Gimli, er hinn sextugasti, er haldinn hefir verið af Winnipeg-
íslendingum.
Menn spyrja oft, hvaða þýðingu slíkt hátíðahald hafi?
Oss getur virst, að Þjóðhátíðin hafi nú minni kynningu í för
með sér en hún áður hafði fyrir þjóðflokk vorn. Áhrif hennar nú
eru eflaust mest fólgin í þeirri gleði, er það veitir íslenzkum þjóð-
bræðrum og þjóðsystum að finnast. Böndin sem enn binda oss við
áa vora og ættjörð, eru meiri, en við oft gerum oss grein fyrir.
En eitt af því nauðsynlegasta fyrir þjóðarbrot vort á fyrri árum
hér, er einmitt að kynna sig hérlendri þjóð. Af frásögn blaðsins
HeimSkringlu, af fyrsta íslendingadeginum hér 2. ágúst 1890, kemur
þetta greinilega í ljós.
Á þessum fyrsta degi, var skrúðganga höfð um nokkrar götur j
borgarinnar og lék í broddi fylkingar íslenzkur hornleikaraflokkur,1
er lauk í Victoria Garden, þar sem fslendingadagurinn var haldinn.!
Eru þýdd í Heimskringlu frá þessum tíma ummæli hinna ensku
stórblaða þessa bæjar. Eru þau svo lærdómsrík um þýðingu fs-
lendingadagsins út á við í þá daga, að vér getum ekki stilt oss um
að birta þau.
að vér hefðum fleiri af þeimJ
Þeir eru ekki ver metnir fyrir
Manitoba Daily Free Press,
segir 4. ágúst 1890:
það, þótt þeir séu hreyknir af
“Norðvestur landið byggja þjóðerni sínu, sem byrjaði líf
margar þjóðir en fáar af þeim
munu geta haldið hátíðlega minn-
ingu um 1016 ára byggingu ætt-
lands síns. Það var þetta sem
íslendingar gerðu s. 1. laugardag.
Eftir eitt eða tvö ár vonast Vest-
urheimur eftir, svo framarlega
sem Ohicago herðir sig með und-
irbúninginn að taka þátt í hátíð
um minningu þess, að þá eru 400
ár liðin frá því að meginland
þetta fanst. Vér erum hrein börn
í samanburði við fslendinga, því
þeirra þjóðlíf byrjaði fyrir meira
en þúsund árum og hefir ávalt
haldið áfram síðan, án þess nokk-
urt hlé hafi á orðið.” Síðan seg-
ir blaðið frá helztu atriðunum í
sögu íslands, getur meðal annars berun. Hún var einhver hin
að Leifur hafi fundið Vestur-i stærsta, er enn hefir farið um
heim um eitt þúsund, og skýrirj Winnipeg-götur og vér munum
sitt með svo miklum þrautum
fyrir svo mörg hundruð árum.”
Winnipeg Daily Tribune skrif-
aði þessa ritstjórnargrein 4. ág.
1890, um fyrsta íslendingadag-
inn:
Á laugardaginn var, héldu fs-
lendingar í Winnipeg og Mani-
toba hátíðlega minningu um það,
að liðin eru 1016 ár frá byggingu
íslands, með prósessíu og sam-
komu.
Fyrir marga af bæjarmönnum
sem ókunnir eru því, hvað íslend-
ingar eru að tiltölu margir vor á
meðal, hefir þessi prósessía sjálf-
sagt verið nokkurs konar opin-
Þeir hafa líka hæfileika til, og
kunna að meta hagnaðinn við, að
stjórna sér sjálfir, enda er það
aðaleinkenni Norðurlanda þjóða.
Og það er þetta lundarfar þeirra,
sem einkum gerir þá mikilsverða
fyrir oss, sem innfllytjendur. —
Þegar alls er gætt, eru engir ný-
bygggjendur í Manitoba betri en
íslendingar. Og þegar þeir sem
enn eru heima, taka það ráð, að
bæta hag sinn, býður Manitoba
þeim með ánægju færi, að afla
sér þægindi og nægta.”
Við þessu öllu segir ritstjóri
Hkr., sem mun hafa verið Eggert
Jóhannsson, fremur en Gestur
Pálsson, sem þá var að taka við
rtistjórninni: “Það væri synd að
segja, að þessar setningar um fs-
lendinga, væru valdar af verri
endanum. Vér skulum ekkert
fara út í það, hvort við eigum alt
þetta lof skilið. En hitt er víst,
að þegar helztu blöðin í fylkinu
rita slíkar greinar um íslendinga,
þá er það full og óræk sönnun
fyrir því, að íslendingar hér hafi
unnið sér mikið álit í augum hér-
lendra manna. Og það atriði, að
þessi ummæli koma fram rétt á
eftir fslendingadeginum og bein-
línis í sambandi við hann, sýnir
bezt hve rétt vér gerðum í því að
hafa þetta hátíðarhald og sömu-
leiðis hve gagnlegt það er og
nauðsynlegt, eigi aðeins fyrir oss
sjálfa út af fyrir sig, heldur og
fyrir sambúð vora við hérlenda
menn, að vér höldum slíkum sam-
komum áfram á hverju ári og lát-
um þær ávalt fara vaxandi að
fjöri og fjölda.
*
En það má ekki svo minnast á
fyrsta íslendingadaginn, að
nafna þeirra, sem þar áttu mestan
þátt í framkvæmdum, sé ekki
minst. Forseti dagsins var Wil-
helm H. Paulson, en ræðumenn
voru Jón Ólafsson ritstjóri, er
bæði mælti og kvað fyrir minni
íslands. Varð þá kvæðið hans:
Já, vér elskum ísafoldu til. Séra
Jón Bjarnason flutti ræðu fyrir
minni Vesturheims, Einar Hjör-
leifsson Kvaran fyrir minni
Vestur-íslendinga og kvæðið al-
kunna fyrir minni Ameríku:
Önnur lönd með ellifrægð sig
skreyta. Þá mælti Eggert Jó-
hannsson á enska tungu, enda
var mikið enskumælandi heið-
ursgesta, svo sem fylkisstjóri
Schultz, sambandsþingmaður
Scarth og heil tylft annara. Tvö
önnur kvæði voru flutt; var ann-
að minni Vestur-íslendinga, flutt
af G. P. og annað fyrir minni
kvenna, ort af Kr. St. En ræðu
fyrir minni kvenna hélt þá Jón
Ólafsson. íþróttir og dans mun
hafa fylgt hátíðahaldinu.
Það dylst ekki af þessari
skemtiskrá, að vel hefir verið
efnt til hennar og beztu ræðu-
mönnum og skáldum íslendinga
hefir verið telft fram.
Ef til vill hefir enginn fslend-
ingadagur, sem hér hefir verið
haldinn, vakið meiri eftirtekt er-
lendra, en þessi fyrsti gerði. En
á það ber að líta, að fslendingar
voru hlutfallslega fjölmennastir
allra útlendinga hér um 1890.
Segir Eggert Jóhannsson um
tölu þeirra: “Það er á að geta
9—10,000 af íslenzkum ættum í
Manitoba nú, eða einn fslending-
ur af hverjjum 16, af allri tölu
íbúa fylkisins. í Winnipeg eru
um 3,000 fslendingar eða einn af
hverjum 10 allra íbúa bæjarins.
Af þessu er auðsætt, að hvað
f jölda snertir, erum vér að minsta
kosti hinir þriðju í röðinni, ef
ekki hinir aðrir, af erlendum
þjóðflokkum.
Annað sem manni finst eftir-
tektavert að lesa, er það sem
Eggert Jóhannsson segir þá í
ræðu sinni og sem góð bending
hefir eflaust orðið til hinna
ensku gesta. Þrátt fyrir viður-
kenningu mikla um góða hæfi-
leika íslendinga, segir hann að-
eins einn maður af þeirra þjóð.
er opinber skrifstofustörf hafi
hér og þykir lítið til þess koma.
Á þessu er nú mikil breyting í
þessu fylki. En hver veit nema
bersögli Eggerts hafi þar ein-
hver áhrif haft og þar í birtist
eitt nýtt verkefni dagsins.
Ennfremur er eftirtektavert
að með degi þessum virðist land
náms íslendinga heima fremur
minst, en konungs komunnar og
stjórnarskránnar 1874.
Á íslendingadögum eru nú að
sumu aðrir siðir en áður. Eitt er
að skrúðför i víðtækri merkingu
getur ekki heitið að eigi sér stað,
enda ef til vill ekki eins áhrifa-
rík á Gimli og í bæ gæti verið.
Annað er að minni kvenna er nú
alveg úr sögunni og konum
aldrei á fslendingadögum, sér-
staklega sungið:
— Blessað sé þitt blíða
bros, og gullin tár,
iremur en slíkt kannist nú eng-
inn við.
★
Til komandi íslendingadags er
ástæða til að líta með von og
gleði um góða skemtun, því þar
verða tveir menn langt að kom-
andi og sem oss er hér um slóðir
öllum nýung að, að sjá og heyra.
Er annar þeirra Andrew Daniel-
son fyrrum bandarískur fylkis-
þingmaður og atkvæðamaður
hinn mesti. Hinn er gestur heim-
an af fslandi, sem vonast er til
að kominn verði fyrir íslend-j
ingadaginn og segi okkur eitt-j
hvað skemtilegt frétta að heim-
an. Það er dr. Þorkell Jóhannes-j
son, háskólakennari og fræði-
maður. í sdðasta rit Andvara
skrifaði hann mjög góða grein
um Rögnvald heitinn Pétursson,
sem hann á fyrst og fremst þakk-
læti skilið fyrir hér. Það er því
margt, sem tryggir gestum dags-
ins þarna skemtun auk þess,
sem oss er skylt málefnisins
vegna, að sækja hátíðina, því hún
er eitt ábærilegasta táknið um
það, að oss sé ant um að íslenzka
haldist hér við, sem lifandi mál,
fremur en dautt.
“UNDRAVERÐUR
ÁRANGUR”
Frh. frá 1. bls.
ingi á mikilvægi starfsins. Eg
vona, að aukin störf og umsvif
hins unga prests vaxi ekki svo
mikið frá því sem nú er, að hann
geti ekki áfram um langan tíma
leitt þetta merkilega byrjenda
starf sitt. Vona einnig, að sá
árangur sem þegar hefir náðst,
safni saman góðu fólki honum
til aðstoðar, svo að ekki þurfi
nein lægð að myndast vegna anna
prestsins, því altaf fjölgar fólk-
inu þar eins og annars staðar.
Með ýmsu móti má koma prest-
unum hér til hjálpar, ef ráðandi
menn og hugsandi í sóknunum,
skilja hina miklu þýðingu, sem
handleiðsla kirkjunnar getur
baft á hina ungu þjóðfélags-
borgara.”
HUGHEILAR HAMINGJUÓSKIR
1 TILEFNI AF
60 ÁRA AFMÆLISDEGI
ÍSLENDINGADAGSINS

Bjornsson s Book Store
702 SARGENT AVENUE
WINNIPEG, MAN.
CANADA
síðan frá stjórnarhögum íslands
nú á tímum. Þar eftir heldur
blaðið áfram á þessa leið: “Rit-
höfundur einn hefir sagt, að það
væri ómögulegt, að finna 10 vetra
gamalt barn á íslandi, landsend-
ekki eftir neinni, sem, eftir því
er ráða má af útlitinu geti jafn-
ast við hana að skynsemi og
reglusemi og sparsemi. Auk þess
sem Íslendingar að fjöldanum til
er einhver atkvæðamesti þjóð-
MANITOBA
anna á milli, sem ekki kynni að flokkurinn í fylkinu, eru þeir
lesa. Það er mjög efasamt, hvort einnig einhverjir hinir bezt ment-
að svo almenn greind og þekkingj uðu og einhverjir mestu fram-
finnist hjá nokkurri annari þjóð í faramenn. Sem þjóðflokkur eru
öllum heimi. En landið er fátækt1 íslendingar sparsamir, iðjusam-
frá náttúrunnar hendi og þó lítið ir og greindir. Ráðvendni þeirra
sé um frámuna fátækt hjá lands-
mönnum, hafa þeir lítil efni á að
ráðast í nokkur stór fyrirtæki.
Þeir sjá að þeir geta komist bet-
ur áfram annarstaðar. Þeir hafa
líka alla hæfileika til að komast
áfram: skynsemi, iðjusemi, hóf-
semi, spameytni. Vér höfum
enga betri innflytjendur hér í
Norðvesturlandinu. Landar vorir
sem tala tungu vora, eru að því
leyti ólíkir öllum útlendum
og trúmenska er orðið að orðtaki.
Þeir eru framúrskarandi lægnir
á að laga sig eftir breyttum hög-
um, og að taka upp hina nýjustu
hætti nútíma-menningar. Og það
er alveg undursamlegt, hvað þeir
eru fljótir að nema enska tungu.
En það er eflaust að miklu leyti
því að þakka, að meginhluti fs-
lendinga, hversu fátækir sem
þeir annars eru á ættjörðinni, eru
frábærlega vel mentuð þjóð. f
mönnum, að ekki er hægt að bera þessu efni hafa hagir þeirra, þó
þá saman við útlendinga svo rétt örðugir hafi verið að mörgu leyti,
sé. íslendingar eru lagvirkir og
þeir hafa þann kost, sem mikils
er um vert, að geta á skömmum
tíma sameinast oss. Þeir verða
verið einkar heppilegir fyrir þá.
Á vetrum er umferð ill og oft
með öllu ómöguleg og þeim tíma
hefir verið varið til að menta og
AUKIN FRAMLEIÐSLA
EYKUR VELMEGUN
Auknar framfarir um allmörg undanfarandi ár í
mismunandi iðnaði bera ótvírætt í skauti sínu vel-
megun og betri tryggingu til allra sem heima
eiga í Manitoba.
Framfarir í fjöldamörgum greinum, svo sem
námugreftri, grávarningi, skógarhöggi, fiski-
tekju og ferðalögum, hafa aukist stórkostlega og
eru nú afar þýðingarmiklar fyrir velferð fylkis-
búa.
Þar að auki hefir aukin iðnaðar framleiðsla í
smáum og stórum stíl aukið velmegun og sjálf-
stæði þeirra sem tekið hafa sér bólfestu í Mani-
toba.
einir af oss, án þess að þeir hafi menna unglingana. Afleiðingin
nokkuð fyrir því. Þeir taka upp
landsins siði og sleppa engu tæki-
færi að nema landsins tungu. Þeir
flýta sér að því að verða Canada-
menn, án þess að nokkurt ytra
vald kúgi þá til þess og án allrar
uppgerðar og tilgerðar. Og svo
taka þeir skynsamlega þátt í öll-
um opinberum málum hér. Þeir
hljóta að komast hér áfram og
við getum einungis óskað eftir,
af þessu er sú, að íslenzka þjóðin
er ef til vill hin bezt mentaða í
heimi. Ferðamaður einn sagði
fyrir skömmu um íslendinga, að
jafnvel meðal mestu fátækling-
anna, væri þekking “alveg undra-
verð”.
Fyrir utan iðjusemina og ment-
aða skynsemi, hafa íslendingar
líka til að bera mikla virðingu
fyrir landslögum og góðri reglu.
Department of Mines and Natural Resources
WINNIPEG, MANITOBA
HON. J. S. McDIARMID,
Minister
D. M. STEPHENS,
Deputy Minister