Heimskringla - 04.01.1950, Blaðsíða 2

Heimskringla - 04.01.1950, Blaðsíða 2
2. SIÐa HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 4. JANÚAR 1950 M I N N I N G Ólafur Jónasson og Helga kona hans Hinn 9. september s. 1. andað- þau nefndu Djúpadal. Þar ist Ólafur Jónasson, að Betel, bjuggu þau allan sinn búskap og hann eftir stutta legu. Hann var jarðaður þaðan og frá Sambands- kirkjunni í Árnesi á afmælisdag- inn 11. sept., og lagður til hváld- ar í grafreit Ámes bygðar, þar sem kona hans hvílir og margir aðrir samherjar hans og vinir. Kveðjuathöfnina sóttu margir sveitungar hans og nágrannar, og þakka börn hans öllum þeim, sem heiðruðu þannig minningu hans og sýndu samúð sína. í tryggum huga geyma þau og allir vinir K ■ ■ hans minningu hans, það er minn- rClUl ll Jr |C* vlCl ing um drenglyndan og bjart- sýnan mann, sem var trúr og staðfastur vinur og samferða- maður. E. J. Melan Þessi stef gerði Mr. Friðrik Sigurðsson um Ólaf heitinn, voru þeir gamlir vinir og hafa þekst langa hríð. Gimli. Hann var fæddur í Flata- tungu í Skagafirði 11. sept. 1871. Foreldrar hans voru Jónas Kristj- ánsson og kona hans Kristrún Kristjánsdóttir. Þau bjuggu á Hring í Blönduhlíð. Ólafur ólst þar dó Helga kona Ólafs árið 1934. Þau eignuðust fjögur börn er heita: Jónas Gísli, Óli, Eiríkur Valdimar og Þórey Kristrún. Öll eru gift nema Óli. Um ættmenni upp hjá foreldrum sínum þangaði Ólafs á íslandi er mér ekki kunn til hann var ellefu ára, þá misti hann móður sína og fór til bróð- ur síns, hjá honum var hann í fimm ár, fluttist hann þá að Djúpadal og var þar til fullorð- ins aldurs. Árið 1894 kvæntist hann. Kona hans hét Helga Sigríður Margrét Jónasdóttir frá Bjamastaðagerði. Þau byrjuðu búskap sinn í Minna Akragerði í BlöÆduhlíð, en fluttu árið 1900 til Vesturheims. Áttu þau heima fyrsta árið vest- an hafs í Shoal Lake bygð, síðan þrjú ár í Winnipeg og Selkirk og um tíma norður hjá Netley læk. Þá fluttust þau til Ámes- bygðar og settust að á landi, sem NÝIR MONT ROSA AFAR BERJASÆLIR LAGVAXNIR Stráberja-runnar Ávextir frá útsæði fyrsta áirð. Runnarnir eru um eitt fet á hæð. Deyja ekki út. Gefa ber snemma sumars til haustfrosta. Berin eru gómsæt líkt os ótamin. Eru bæði fögur að sjá og lostæt. Sóma sér hvar sem er, jafnvel sem húsblóm. Vér þekkjum engar berjarunna betri. Crtsæði vort er af skornum skamti svo pantið snemma. (Pakkinn 25$) (3 fyrir 50$) póstfritt. Vor stóra fræ og út- sæðisbók fyrir 1950 Gefins g i = INSURANCE AT . . . REDUCED RATES • Fire and Automobile • STRONG INDEPENDENT | COMPANIES = McFadyen j Company Limited j 362 Main St. Winnipeg 1 Dial 93 444 einnufliauiimiiuiDimiiimiiamiuiiuiiuiiuiiimiiaumuuiiK# ugt, en fóstursystur hans lifir hann í þessu landi, Mrs. Nikólína Firðikson, til heimilis í Selkirk. Ólafur heitinn Jónasson var hinn mætasti maður og merkis- maður á margan hátt. Dugnaður hans var frábær, hagsýnn var hann og góður búmaður. Hann var að eðlisfari hinn mesti áhuga- maður og bjartsýnn, þetta bjart- sýni entis^ honum gegn um hin mörgu ár erfiðis og baráttu, og varpaði sólskini yfir æfikvöld hans. Hann var góðmenni og mannvinur og birtust þeir eigin- leikar hans í hjálpfýsi hans og greiðvikni. Hann var góður ná- granni og hjálpsamur og þótt hann hefði um æfina iítilli hlífð mætt, og erfiði daganna verið þungt, hafði baráttan eigi deyft meðaumkvun hans né samúð með þeim, sem annaðhvort sóttu róð- urinn eigi eins knálega og hann eða á einhvern hátt urðu útund- an hjá hamingjunni. f fram- komu var hann jafnan einarður og glaðlegur, fullur of lifi og áhuga. Var heimili hans hið gest- risnasta og öll umgengni hin bezta, er lýsti hinum hirtna starfsmanni. Hann var frjálslyndur í skoð- unum og las mikið, einkum á síð- ari árum. Sálarrannsóknir um áframhaldandi líf voru honum innilegt áhugamál. Hann var sjálfur svo bjartsýnn og lifandi. að eigi var nema eðlilegt að slík- ar rannsóknir yrðu honum mikið áhugamál. Aðstaða hans til manna og málefna, þjóðar sinn- ar og ættlands var falleg og drengileg. Hann yfirgaf æsku- stöðvarnar og ættland sitt, en gleymdi þeim aldrei. Þau voru í minningu hans hin grænu engi þar sem gott var að hvílast. Hinu nýja landi var hann trúr og góður þegn. Hann lá aldrei á liði sínu og var ætíð fremur veitandi en þiggjandi. — Heimili, konu og - börnum var hann skjól og skjöld- ur og lagði fram alla sína krafta til þess að þeim liði sem bezt. 1 langvarandi heilsuleysi konu sinnar reyndist hann sannur vin- ur. Aðstaða hans til lífsstarfsins var drengileg, hann deildi ekki á þann kost, er hann hafði undir- gengist, að vinna þunga vinnu meðan dagurinn entist, og því vann verk sitt með gleði og karl- mensku. Síðustu ár æfinnar dvaldi hann á Gimli, nokkur ^eirra á elliheimilinu, þar lézt Bezti vin, þá borinn varst til moldar eg blómið ekkert hafði á leiðið þitt. Ef vera kynni, að felli’ ei strax til foldar eg færa vil þér litla blómið mitt. Þetta blómið altaf jafnt sem angar eins að hausti sem í vorsins þey, að gefa þér mig lystir bæði og langar, litla blómið heitir: “Gleym mér ei.” Þú átt skilið þúsund sinnum meira þína fyrir risnu og vinhót öll. Það er eins og ómi mér í eyra ástin þín við hæð og dali og fjöll. Þíri ferð að liðnum fjörutíu árum farnar slóðir til að kanna og sjá, mér virtist eins og votta fyrir tárum er varstu þessa miklu prýði að dá. Þú drýgðir marga dáð í þessu landi, Djúpadalinn bygðir upp að nýju. Þar var alt í þrifalegu standi, þarna fann eg hina innri hlýju. Bezt það sézt þú bygðir ekki á sandi, bjargálna þú taldist jafnan maður að nýja frelsi æ þinn hneigðist andi, sveif ofar skýjum, frjáls og himinglaður. Eg veit þú lifir nú í fullu frelsi, frjálsa trúin hefir ekki svikið. Það eitt er víst þú unnir engu helsi og aldrei burt frá sannleikanum vikið. Svo kveð eg þig minn kæri, góði vinur, kærar þakkir fyrir liðna tíð. Af missi þínum margur þungan stynur meðal engla lifðu ár og síð. F. Sigurðsson Sólaröld Kjarnorkan lítilvæg móts við orku sólarinnar Nokkrir vísindamenn eru nú að fást við að handsama þá orku sem öflugust er á þessum hnetti og langsamlega öflugri heldur en kjarnorkan. Það er orka sólar- innar, er geisist hingað til jarð- ar 93 miljóna mílna veg umu loftgeiminn á rúmlega 8 mínút- um. Til samanburðar má geta Verkar Eins Fljótt Og Ferskt Ger Heldur Ferskleika Eins Og Þurt Ger Þarf engrar kælingar með Nú getið þér fengið fljóthefandi ger án þess að vera hrædd um skemdir. Hið nýja Fleischmann’s Royal Fast Rising Dry Yeast heldur sér viku eftir viku án kælingar. Hafið ávalt mánaðar- forða á búrhillunni. Notið það nákvæmlega eins og ferskt ger. Einn pakki af þessu nýja, þurra geri jafngildir einni köku af fersku geri í öllum forskriftum. Tekur tafarlaust til, er fljóthefandi. Afleiðingar þess eru lostæt brauð og ágætir brauðsnúðar, á afar stuttum tíma. Biðjið nú þegar matvörusala yðar um hið nýja Fleisch- mann’s Royal Fast Rising Dry Yeast. 1 pakki jafngildir 1 köku af Fresh Yeastl Og þá koma þessir vísindamenn eins og bjargvættir mannkyns- ins. Þá þykjast þeir munu hafa handsamað sólarorkuna og menn geti lifað á henni beinlínis. Einn af sólfræðingunum seg- ir að kjarnorkan, þetta reginafí,1 sem alt mannkyn skelfur nú af ótta við, sé harla lítilmótlegt á þess, að hinar allra hraðfleyg- m5ts sólarorkuna. Hann seg- ustu þrýstilofts-flugvélar, sem fara 1000 mílur á klukkustund, mundu vera rúmlega IOV2 sólar- hring að fljúga þessa vegar- lengd. Þessi orka veitir oss nú þeg- ar ljós, hita og lífsviðurværi. Allir skógar vorir kol og olía er ekki annað en sólarorka, sem tekið hefur á sig þessar myndir. Það er einnig sólarorkunni að þakka að jörð grær. Sólarorkan veldur uppgufun úthafanna og ber vatnið úr þeim hátt yfir fjöll, en síðan kemur það niður aftur sem rigning og vökvar jörðina. Einnig safnast það í læki og ár, sem mynda fossa, og úr þeim fá- um vér orku. Vindarnir stafa einnig af orku sólar, því að hún hitar misjafnt hina ýmsu staði jarðar. Segja má því, að nú þegar hag- nýtum vér óbeinlínis nokkurn hluta af orku sólar, þar sem vér notum orku kola, olíu, gufu, fall vatna og vinda. En þetta nægir ekki þeim, sem nú eru að leita að leiðum til þess að hagnýta sól- arorkuna beinlínis. Ef þeim tekst það, þá er mannkyninu borgið um aldir og ævi, því að þá hefir það enga ástæðu lengur til þess að fást við hin eyðandi öfl, er það leggur nú svo mikla rækt við. Ef svo skyldi fara einhvern tíma að mannkynið hefði sólund- að öllum þeim gæðum, er orka sólarinnar hefur veitt jörðinni — eytt að fullu öllum kolum og ilíu úr jörð og gert frjósöm lönd ð eyðimörk — þá verður það að fa á loftinu. Þangað verður það x sækja ljós og hita og fæðu. ir að í einni kjarnorkusprengju sé ekki meiri kraftur en í því sólarljósi, sem fellur á 1 V& fer- m'ílu lands á einum degi. Mun- urinn er aðeins sá, að alt afl kjarnorkusprengjunnar brýst út í einu vetfangi, en kraftur sólar- innar kemur hægt og bítandi. j Þessa hægfara orku er hægt að beisla, segja vísindamennirn- ir. Og þegar er farið að nota hana. Nú er farið að hita upp hús með sólargeislum og ennfremur hafa fundist ráð til þess að láta þá 'knýja vélar. Vér erum því á réttri leið. Kjarnorkan er senn orðin úrelt, og í stað þessa óg- urlega tortímingarafls kemur sólarorkan. f staðinn fyrir kjarn- orkuöld kemur þá hin lang- þreyða sólaröld, sem spáð hefir verið. Þessi nýju vísindi munu valda gjörbyltingu á öllum lifnaðar- háttum komandi kynslóða. En til þess að skilja það verða menn líka að skilja hvað orka sólar er, og hver þessi nýju vísindi eru. , Þá verða menn fyrst að reyna að ímynda sér sólina eins og hún var í upphafi sköpunar, — þennan geislandi og glóandi eld- hnött, sem gerður er úr gasefn- um, 865,000 mílur í þvermál, eða um hundrað sinnum stærri en jörðin, og svo ógurlega heitur að sums staða er yfiiiborðshitinn um miljón gráður. Sólin er ekki sá skínandi skjöldur, sem hún sýnist vera. Hún er ein ógurleg gosstöð, með látlausum sprengingum, og þeys- ir úr sér marglitum logagusum þúsundir mílna út í geiminn af svo miklu afli, að þær fara nær 200 mílna á klukkustund. f þessu vellandi og gjósandi eldhafi eru frumefni, sem fund- ist hafa hér á jörðinni, svo um- breytt að vísindamenn mundu varla þekkja þau. Af 92 frumefn- um jarðar hafa þó rúmlega 60 fundist í loftkendu ástandi með ýtarlegum og vandasömum rann- sóknum. Hinir einkennilegu grænu og rauðu geislastafir, sem sjást út frá sólinni þegar sólmyrkvi er, hafa lengi verið ví«»ndamönnun- um ráðgáta. Heldu menn fyrst að hér væri um nýtt frumefni að ræða og nefndu það “coron- ium”. En fyrir skömmu sannaði sænskur vísindamaður að “cor- onium” er ekki annað en sam- bland af algengum efnum, svo sem járni, nikkel og kolefni. Auk þessara rannsókna, sem aðallega beinast að því að vita hvernig sólin hafi myndast og hve langt muni þess að bíða að hún kólni, eru árlega gerðar ýms ar uppgötvanir, sem kollvarpa eldri kenningum. — Menn höfðu til dæmis lengi talið að yfir- borðshiti sólar mundi vera um 6000 stig, en árið 1947 sannaði ameríski vísindamaðurinn, Mc- MathHulbert við háskólann Miohigan, að yfirborðshiti sólar væri að minsta kosti miljón stig, og mundi þó ekki vera jafn alls staðar, heldur gjósa þannig upp í blettum eða eins og í vökum í eldhafinu. Talið er að sólin muni hafa myndast fyrir svo sem tveimur bilj. ára. Þetta er svona meðal stjarna og á marga sína jafnaldra j himingeimnum. Til eru sólir sem eru 1000 sinnum stærri en hún, og hundastjarnan, Sirius, mundi stafa til jarðar 40 sinnum meiri hita og ljósi en sólin, ef hún væri jafn nærri. Þó eru til sólir, sem eru 10,000 — 30,000 bjartari en hún. Sólin okkar hefir það til síns ágætis að hún viðheldur lífi á jörðinni, en eftr þvá sem menn best vita er ekkert Mf á hinum jarðstjörnunum í sólhverfinu, vegna þess að þær eru ýmist of nærri sól, eða of langt frá henni. Merkúr er ekki nema 36 miljónir mílna frá sólinni, enda er þar 660 stiga hiti á Fahrenheit. Pluto er 3, 6 biljónir mílna frá sól og þar er svo kalt, að þar hlýtur alt að vera einn jökull, hafi þar nokkru sinni verið gufuhvolf. Mars er 141 miljón mílna frá sól, og þar er ekki nema 50 st. F. hiti á daginn, en næturkuldi óskap- legur. Jörðin er, eins og áður er sagt, 93 miljónir mílna frá sól, eða með öðrum orðum í alveg hæfi- legri fjarlægð. Væri hún kom- in nokkru nær sólu mundum vér deyja úr hita, og væri hún nokkru fjær sólu, mundum við deyja úr kulda. Fyrir eitthvað hálfri annari biljón ára mætti sólin annari stjörnu á hringrás sinni. Þær fóru svo nærri hvor annari, að gífurlegar flóðöldur risu á sól- inni, topparnir slitnuðu af þeim og hentust út í geiminn. Við það mynduðust jarðstjömumar. Þær tóku að snúast um sjálfa sig og umhverfis sólina, og það eitt varnaði því að sólin sogaði þær aftur inn í eldhaf sitt. Það getur svo sem komið fyrir aftur, að sólin mæti einhverri annari sól og ef stærðarmunur er mikill, þá getur verið hætta á því að okkar sól tætist sundur. . Stjörnufræðingar giska á að um 40 biljónir sólna hafi farist þannig. Þær hafi skyndileg^ blossað upp með margföldu Ijós-. magni og horfið síðan. Geta sum- ir þess til að Bethlehemstjarnan hafi verið ein slík hrapandi sól. Menn hafa lengi kviðið þeirri stund þegar sól sortnar. Það er hinn svokallaði dómsdagur. En, nú nýlega hafa vísindamenn kom ið með þá huggun, að sólin okk- ar geti alls ekki sprungið. Hún sé miklu kaldari að innan en á yfirborði, og þess vegna muni hún loða saman. En einhvern tíma mun hún verða gömul og köld. Þess get- ur þó orðið að bíða nokkrar bilj-= ónir ára. Rétt áður mun sólin fuðra upp með svo óstjómlegum hita, að hver einasta lifandi vera á jörðinni mun deyja. Sumir vís- indamenn segja að hún sé nú alt- af að hitna vegna þess að stöð- ugt eyðist súrefni það, sem nær- ir eldinn. Spá þeir því, að þann- ig muni hún halda áfram að hitna þangað til úthöfin á jörðinni fari að sjóða. Hér er þó engin aðsteðj andi hætta. Sólin hefir enn eigí eytt nema svo sem hundraðasta hlutanum af súrefni sínu, og hit- inn á jörðinni hefur ekki hækk- að nema um fá stig. Hættulegri eru hinir svo- nefndu sólblettir, eða sólgosin, sem hafa mjög mikil áhrif á veðráttu og ill áhrif á skap manna, og valda þar af leiðandi

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.