Heimskringla - 07.06.1950, Side 4

Heimskringla - 07.06.1950, Side 4
4. SÍÐA HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 7. JÚNÍ 1950 fjjíimakrhtjíla (StofnuO Í8S9) C*mui út á hverjum miðvikudegL Eigendur: THE VIKING PRESS LTD. 853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24185 Verð blaOsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyriríram. Allar borganir sendist: TIIE VIKING PRESS LTD. öll viöskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist: The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Wiwnipeg Ritstjóri STEFAN EINARSSON Utanáskrift til ritstjórans: EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg Advertising Manager: P. S. PÁLSSON "Heimskringlo" is published by THE VIKING PRESS LIMITED and printed by VIKING PRINTERS 853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185 Drotningardagurinn í Victoria, 1950 Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa WINNIPEG, 7. JÚNÍ 1950 Nefndirnar í flóðmálinu Sá sem nefnt getur allar nefndirnar, sem nú hafa verið skipaðar til starfa í áflæðismálinu, er ekki minnislaus*. Til þess að spara þeim snúninga, sem á náðir þeirra þurfa að leita, skulu hér nöfn þeirra gefin, og störfin, sem á herðum hverrar hvílir. The Carswell-9haw Commission heitir ein þeirra. Sú nefnd er skipuð sameiginlega af Manitoba-stjórn og Sambands-stjórninni. Hún á að rannsaka kostnaðinn við að stöðva áflæðið, kostnaðinn við burtflutning manna og við að koma þeim aftur til heimila sinna, skemdir á opinberum eignum í sveitum, bæ eða þorpum og hvað við- reisn á þeim nemi miklu. Ráð frá fylkisstjórn Manitoba undir stjórn C. E. Joslyn, á að rannsaka allar skemdir á byggingum einstaklinga og ákveða hvað eða hvernig viðgerð skuli hagað og skaðabótagreiðslu, ef um nokkra er að ræða. Það er líklegast að eignakönnun komi þarna til mála, í stað þess að endurgreiða skaðann hvernig sem á stendur af því opin- bera, eins og beinast virtist liggja fyrir, þar sem hann er ekki ein- staklingnum að kenna, heldur þjóðfélaginu. Og allir skattar, sem inn eru heimtir fram yfir það, sem í hítir eða starfsmenn stjórna fara, eru fyrst og fremst til þess ætlaðir, að mæta slíkum áföllum. Svo er nefndin, sem um Manitoba Relief Fund (hjálparsjóð einstakra) sér. Er yfirmaður hennar Harold J. Riley, K.C. Á hún að meta skemdir allar á húsmunum og persónulegt tap einstaklinga í munum og skifta þeim peningum, sem í sjóð þennan koma, eftir því milli þeirra. Hvað hér verður langt gengið, eða hvort tap fata eða annars klæðnaðar en rúmfata, kemur til greina, verður ekki af þeirri stuttu “fororðningu” ráðið, sem vér höfum séð. En vissulega hefir tapið oft náð lengra en til hús eða innanstokksmuna. Alþjóðánefndin eða The International Joint Commission, hefir verið skipuð af Canada og Bandariíkjunum til þess að sjá út veg til að koma í framtíð í veg fyrir að áflæði endurtaki sig í Rauðánni. Hún á að leggja fram tillögur í þvií máli. Hefir upp á ýmsu verið stungið. Eitt er að gera ána sem krókalausasta svo framrensli stöðvist hvergi. Nær það til brúa og flóðloka einnig, því margir haldá fraifi, að flóðlokumar, 20 mílur fyrir norðan Winnipeg, hafi í drjúgum mæli aukið áflæðið í Winnipeg, en hvorki sambands- stjórn eða fylkisstjórn, nentu að beygja sig til að opna. >á er talað um beinan skurð, norður í Winnipegvatn þar sem nú eru baðstaðir á ströndinni, frá Winnipeg. Getur vel verið að slíkt gæti orðið sú grein af Rauðánni, er úr vexti hennar drægi, ekki sízt ef svo stór yrði, að taka við vatni úr ánum sem í hana falla hér. Ennfremur mundi mikið gera, ef sterkir flóðgarðar væru gerðir fram með ánni; þeir urðu Winnipeg vissulega til mikillar bjargar og hefðu, ef við befði verið komið í tíma sunnar meðfram ánni, einnig orðið mikil stoð. Alt virðist þetta álitlegir bjargráðavegir. Spursmálið er hitt, hvort núverandi sambandsstjórn er í nokkru treystandi til að flýta sliíku starfi eða fylkisstjórn vorri. Þær reyndust báðar svo vikaseinar í þessu flóði, að flestum ofbýður það. Það gæti verið að Bandaríkja- stjórn ræki nú á eftir þeim. En hún hefir fyr gert það, og það hefir ekki neinn árangur borið. Bandaríkin gerðu það um leið og þau greiddu framrenslið sín megin. Hefði Canada þá ekki skorist úr leik og hafnað samvinnu, hefði hér að líkindum nú ekki orðið neitt áflæði. Þó Mr. Garson reyni nú að afsaka Mr. Campbell og aðra sigakeppi fyrverandi stjórna landsins og það sé jafnvel pré- dikað frá stólnum í united og lúterskum kirkjum í Winnipeg, að engum sé um óframsýni að kenna, í sambandi við áflæðið, er alt annað en svo sé, sem af ofanskráðu má sjá. Svo koma og nefndir til greina sem stofnaðar hafa verið bæði af fylkinu og bænum, er eftir því meðal annars líta, hvenær hús séu af læknahálfu álitin hæf að flytja í þau og veita eða útvega ýmsa hjálp í viðlögum þeim, er harðast urðu fyrir skelli. ÓVINSÆL ÁKVÖRÐUN Blaðið Winnipeg Tribune flutti s. 1. laugardag grein um á- kvörðun skólaráðsins, að opna barnaskóla og lægri deildir mið- skólanna 14. ágúst. Hafa blaðinu borist svo mörg bréf með mót- mælum við þessu, að það efast um að nokkur óvinsælli tillaga hafi nokkru sinni dagsbirtu séð. Foreldrar eru bitrir út í hana minna vera, en að þau gangi að er ekki hægt að hafa börnin í bænum og senda þau á skóla, nema foreldrarnir séu heima hjá sér. Þetta sviftir einnig börn þeirra tækifærinu, að komast tvær vikur yfir sumarið út úr bænum. Skólakensla yfir há-sumarið, er og nokkuð, sem ekki er vel löguð til að koma börnum í gott skap við námið. En það má varla vegna þess, að hún komi í bága við ráðstafanir þær sem gerðar hafa verið viðvíkjandi hvíldar- tíma frá vinnu. Það eru ávalt Af öllum hátíðum ársins er 24. maí dýrðlegastur haldinn hér á Vancouver-ey. Getur hún naum- ast kallast drotningardagur, svo langdregið er hátíðarhaldið. End ist alt upp í viku og gengur að því leyti næst ný-íslenzkri gift- ingarveizlu Galla í den tíð. Og er fleira hér, sem minnir á austur- Evrópu menning. Nægir að benda á þinghúsið sem gert er í Byzantine-sfcíl, með lágum hvel- turnum og öðru útflúri sem því byggingarsniði er samfara. Á tröppum þinghússins og í garð- inum framan við fara daglega fram alskonar seremóníur við- komandi hátíðinni; og gegnir furðu, að slíkt skuli líðast af þeim erkipatríótum sem hér búa, því slík sýn hlýtur að kalla fram í huga áhorfandans myndir sem hann hefir séð af farganinu, sem fram fer oft undir veggjum Kremlinarinnar. Ef til vill líðst það aðeins fyrir einhverja von- arneistar. Ef til vill um, að Rúss- neskir flugmenn hlífi þessari litlu Kremlin þá er þeir leggja önnur mannvirki í rústir, í strandborgum Ameríku við Kyrrahafið. Þá eru og skrúðgöngur um helztu götur borgarinnar. Eru þær hafnar af als konar félögum og bræðraböndum þessa lands, utan þjðræknisfélags íslendinga í Vesturheimi. Margir sem þátt taka í skrúðgöngunum eru skrautbúnir . Og til að auka takt- vísi og hátíðleik göngunnar, — spilar hornleikaraflokkurinn bandið”. En hér sem víðar, er hámark skrúðgöngudýrðarinnar einn óumræðilegur fleytu-akst- ur, sem líður hátílega áfram á fauldum fajólatíkum, knúðum olíu-orku. Tákna fleyturnar flesta þá hluti, sem dauðlegt auga hefir séð hér í faeimi — alt frá grósseríkörfu til Suðurhafs- eyar. Að þessari dýrð var eg áhorf- andi í fyrra vor. En hún tekur breytingum líkt og “saga sú gömul að vísu, en samt er hún alt af ný. Þrátt fyrir það látum við fleyturnar eiga sig í ár og snú- um til sjáfar; því einnig þar seli- breita Victoriíumenn. Eru þeir sægarpar, dýrka Ægi og gefa honum dýrðina á drotningardag- inn með kappróðri og fleiri í- þróttum sem sjómönnum sæmir. Þessi sævarsýning nefnist re- gatta og ^erður ekki haldin á götum borgarinnar, en fer fram í vog sem skerst inn í landið og aðskilur Victoríuborg og ESqui malt. Mjófjörður þessi heitir The Gorge. Það þýðir Zoega gil En hvaða íslending kæmi til hugar að þreyta kappróður og soleiðis etsetera í gili? Eins og kunnugt er ,er borg- in og umhverfið fagurt á að líta og ekki hvað sízt þá litið er af Esquimalt bakkanum yfir vog- inn. Hér er náttúran enn að miklu leyti eins og hún kom af skepn- unni, þó alstaðar sjáist nokkur mannvirki. Það er og auðsætt, að þau fara dagvaxandi, en him- in háar furur, villiblóm og kjarr verður að láta í minni þokann fyrir steinstéttum, flostúnum, í- búðum og sölubúðum — jafn— vel bjórstofum, sem við ættum að nefna Banka. Öll þessi bylt- ing á sér stað fyrir ofurmagn þúfnabana og alskonar þesshátt ar djöflamaskína, sem rífa og slíta í sundur verk skaparans með dunum og dynkjum svo því með fúsu geði. Kennarar við sumarskóla hafajsækja skólana fyr en með byrj- og vanalega tvær vikur til hvíld- ar, áður en vetrar kensla hefst. margar f jölskyldur sem sætta i Fyrir það verður bygt í þetta sig við, að taka sér hvíld tvær sinni all-alment. síðustu vikurnar í ágúst. Og nú Starfsemi sumarheimila barna, hafa þær leigt sér hús á baðstöðv j er stytt með þessu og er alt ann- um norður við Winnipegvatn,! að en gott, að börn fari hennar sem þær hafa borgað fyrir, en á mis. verða að hætta við að fara úr bænum yfir hvíldartímann. Það un september eins og vanalega, er þannig, að það hefir fátt vandræðalegra sézt. Hversvegna er þá verið að bjástra við þessa opningu? Blaðið Winnipeg Tribune leggur til að skólaráðið hverfi frá þessu áformi sínu og opni Afsökun skólaráðsins um að j ekki skólana fyr en í september- ef svo sýnist, þurfi börn ekki að mánuði eins og venja er til. ekki heyrist hundsins mál, og eru hinar mestu framfarir. Einn þeirra mörgu, sem hér ganga þanniig í skrokk á móður jörð, er hinn þjóðkunni íslend- ingur Soffanías Tfaorkelsson. Keypti hann land á Esquimalt- skaganum og liggur það að vog- inum. Lét hann má út skóginn eftir kunstarinnar reglu, rífa upp jarðveginn og reisa fagurt heim- ili. Er það bygt í bungalóstíl Ameríku, en hlyti, ef til vill villunafn í Reykjavíl, og stend- ur hátt á sjávarbakkanum. Frá því er fain fegursta útsýn eftir voginum og yfir í hlíðina hinu megin. Gefur þessa sýn að líta úr svefnstofum hússins, og má geta nærri um morgundýrð him- insins og rísandi sólar, er það speglar sig í vatnsfletinum. Mynd þessi er og paneluð með himiin háum furutrjám, sem Soffanías skildi eftir á blá vatns- bakkanum. Að líta þetta, þá ris- ið er úr rekkju, ætti að nægja hverjum meðal mannsanda, og hann ekki þurfa frekari morgun- bæn með. Meðan húsið var í smíðum sá- um við hversu víðsýnt var það- an um voginn. Þess utan hagar svo til, að undan landeign Soff- aniíasar sézt mark það, er sjó- menn keppa að, nær þreytt er skeið undir árum eða vélorku um voginn. Um kappsiglingar er ekki að tala. Til þess er vogur- inn of mjór og bakkarnir háir, og stafi hann ekki logni, slær vind af öllum áttum. Kona mín og frú Sigrún komu sér saman um að hér væri bezt sjónarhæð á- faorfenda regátunnar á drotning- ardaginn, og varð það úr, að við létum götufleyturnar eiga sig þetta árið, en gæfum okkur ein- vörðungu við regátunni. Þó vorið hafi verið óvenju- lega votviðrasamt má nærri geta að sól og sumar ríki á drotning- ardaginn í Victoríu og grend- inni. Ökum við út úr skóginum laust eftir hádegi, og erum kom- in fyrr en varir að heimili þeirra Thorkelssons hjóna. Er vega- lengdin einar átta eða niíu míl- ur, en steinsnar í bíl. Og taka þau, Soffanías og frú Sigrún, okkur með hinni mestu blíðu. Augljóst er að fleirum en okkur lézt staðurinn vel. Alt úir og grúir í fólki og bílum. Þekti eg ekki SoffanSas, þættist eg viss um að múgurinn hefði hertekið villuna, lagt land hans undir sig og gert hann að lepp sínum, að minsta kosti þennan daginn. En eg veit betur. Soffanías lætur ekki hlut sinn fyrir nokkru mannlegu afli. Og við erum hvergi smeik. Er eg þó undr- andi yfir þessum yfirgangi múgs ins, því grunur minn er sá, að karli komi annað betur en á- troðningur óviðkomandi manna. En ekki rætist sá grunur minn og veglegan. Þá eru og svalir á| FRÁ ISLANDI þeirri hlið villunnar, sem snýrj ------- ti 1 sjáfar. Sitja sumir þar eins1 Sveltur sitjandi kráka, og heldra fólk í leikhúss-stúku en fljúgandi fær og dá sýninguna á sjónum. Og ber þar margt fyrir auga. Jafn- vel Suðurfaafseyjan liggur hér undan landi, ef svo má segja um þetta láðs og lagar fyrirbrigði, sem komin er af götum Victoríu faingað á sæflötinn. í skugga pálmaviðar sitja sveinar og mey- ar, hörunddökk og létt og lítið klædd, sem væru þau heima hjá sér. Öðru hverju hefja sveinarn- ir strengleika, en meyarnar stíga Ihúladans, og þykir hið mesta augnagaman og eyrna. En aldrei er eyan lengi í stað, heldur krus- ar um voginn að sem flestir megi njóta suðurhafsgleði. Ætíð ber eyna þó aftur hér að landi, eins og villan sé segulmögnuð; og er fleira til marks um það, því alt í einu er grósseríkörfufleytan komin hingað undir húsvegginn. Eins og lög gera ráð fyrir gríp um við landarnir þetta .tækifæri til að uppfræða enskinn í ísl., fræðum og auglýsa ísland út á við. Og er hér hægt um vik, Soffamías er línuveiðari í betra lagi, og hefir líklega aldrei beitt betur en nú. Bækur og þessk. og doðrantar með íslenzkum mynd- um en ensku lesmáli liggja eins og hráviður um stofuborðin. Enskurinn gengur á agnið, skoð- ar og les, en við það eykst for- vitni hans og hann spyr og spyr. En landinn svarar af botnlausri þekking sinni. Ekki heyrist þó spurt um það, hvort til sé ís- lenzkt fólk þann dag í dag, sem ber svip hinna fornu Víkinga og glæsikvenna, enda gaf enskurinn húsráðendum auga, ef hann var ekki upptekinn í regátunni og myndabókum. Þá hefði og verið faeimskulegt að biðjast upplýs- ingar um gestrisni íslendinga. Hér var hún í almætti sínu og sætt kaffi með brauði, fyrir áll- an þennan sæg. Með öðrum orð- um, margbreyttar, veglegar kaffiveitingar, bornar fram af mikilli rausn. Einginn grenzlað- ist heldur eftir því, hvort nokk- uð þessu líkt fari fram í öðrum faúsum í grendinni. Og hver spyr um upptök góðvilja og gestrisni í garð lítt kunnugra samferða- manna? Þeirri spurn verður ekki svarað eins lengi og útfrá því er gengið, að manneðlið sé ilt, og geti ekki látið neitt gott af sér leiða nema með þjáningnum! Vitaskuld verða VilluJhjónin úrvinda af þreytu, ol inn, eftir átroðninginn, en hver á að vor- kenna þeim, fyrst Soffanías ál- paði því út úr sér, að ekki hefði hann lifað annan dag skemtilegri á Vancouver-ey; og að þeim eina skugga sem fyrir brá, var að hann náði ekki til að bjóða öllum inn, sem hann þekti og vissi að mundu vera út í margmenninu Leitaði hann þeirra þó, en fann ekki. Ekki taldi eg gestina, en gizka i dag. “Hér er alt í flagi hvort|á að Þeir hafi verið um eða yfir sem er”, segir hann “og fólkinu1 Þríátíu- Gleymdi eg brátt nöfn ekki of gott að nota blettinn, geti það gert sér hann að góðu. Þó öðru vísi geti hagað til næsta drotningardag.” Okkur er boðið til stofu, og eru þar fleiri gestir fyrir, sem hans, og vita, sem við, að gott er héðan út að líta. Eru allir kynnt- ir hver öðrum, en hópurinn vex eftir því sem álíður daginn; því þegar Soffaniías eða frú hans eru ekki að stjana undir gestunum, eru þau úti í mannþrönginni í leit eftir öðrum kunningjum þeirra sem kynnu að hafa slæðst inn á þessar slóðir. Það má segja, að húsið standi opið upp á gátt allan daginn — eins konar almenningur. Og er munur að geta horfið hér inn úr troðningum og fallið niður í dúnmjúka flosstóla, skrafað og skeggrætt við áður ókunnugt fólk eða litið í eina af hinum ó- um flestra sem áður voru mér ókunnir. Skulu þó nokkrir gest- anna hér nafngreindir: Mr. Grey (fyrrum borgarstjóri Wpg.), frú hans, börn og barnabörn; Mr. H. H. (les sem vill — Halldór Halldórson eða Höfðinginn við Hafið) og bíl og bústýra hans Kathy; Miss Katrin Brynjólfs- son (frá íslandi); Mr. og Mrs. Evendon (frúin ísl.) og tvær dætur þeirra; Ekkjufrúr Gauti og Semple; Mr. og Mrs. H. M. Pálsson og börn þeirra; ónefnd fröken, en þekt sem listmálari og vill óð mála mynd af Soffan- íasi, og er hér á vegum Grey hjónanna. Kann eg ekki þessa sögu leng- ur. /. P. P. Framvegis verður Heim«- kringla fáanleg í lausasölu. hiá teljandi bókum sem raðað er af | hr. bóksala Lárusi Blöndal, Skóla list um hverfis arinn einn mikinn vörðustfg 2, Revkjavík. Isiand. Er aflaleysið á þessari vertlð sama eðlis og á aflaleysisárum, sem oft hafa áður komið þ. e. til- viljun eða er þetta aflaleysi nú byrjun þess, sem koma skal, strá- dráps fiskistofnsins við ísland og umbreyting fiskigrunna við ísland í bjargarlausa örtröð? Það er enginn minnsti vafi á því, að um þetta síðara er að ræða, en ekki hitt. Það er voði almenns aflaleysis og bjargleys- is, sem nú ber á dyr og það all harkalega. Eru íslenzkir sjómenn og út- gerðarmenn undir það búnir, að bjarga sér, atvinnuvegi sínum og allri þjóðinni yfir þær hörm- ungar, sem eyðing fiskigrunn— anna boðar? Ekki verður það séð á neinu? Þótt íslendingar hafi fengið fullkomnustu skip og veiðiútbúnað, sem völ er á, haga þeir rekstri útgerðarinnar enn í aðalatriðum með sama hætti og forfeður þeirra gerðu á stein- öld. Á steinöld voru ekki til sjó- menn, heldur staðbundnir land- krabbar, er fóru á sjó ef afla bar að landi þar, sem þeir voru. Ef fiskurinn kom til þeirra, tóku þeir hann, en þeir sóttu ekki sjó- inn þangað sem fiskurinn var á hverjum tíma. Það þarf ekki að fara lengra aftur í tímann en á þessa yfir- standandi vertíð, til að bregða upp mynd af þessu steinaldar- viðhorfi í útgerð vorri. Á fyrri faluta þessarar vertíðar var mok- afli út af suðausturhorni lands- ins, máske af því, að djúpmiða- fiskurinn þarna megin við landið og á neðansjávarhryggnum milli fslands og Færeyja faafi ekki ver ið eins strádrepinn af botnvörp- ungum og djúpfiskurinn vestan við landið á göngu sinni um Djúpálsrifið við Austur-Græn- land — en við Vesturland var aflalaust. Samt tóku Vestfjarða- og Akranesbátar ekki í mál að bregða sér í útilegu suðaustur fyrir land. Skútukarlarnir gömlu ekki hafa Vílað fyrir sér að gera slíkt. En nú á þessari 20 öld er sjórinn hér við land sóttur á 100 tonna vélbátum með sama faætti og á opnum árabátum um alda- mót, og útgerðin er eins stað- bundin eins og hún var á stein- öld fyrir mörg þúsund árum síð- an. Sjómenn taka nú fiskinn, ef faonum þóknast að koma að þeirri verstöð, en sækja hann ekki þang að, sem hann er á hverjum tíma, favað sem á dynur. íslendingar eru einasta stór- fiskiþjóð við Atlantshaf, sem enn hagar útgerð sinni eins og steinaldarmenn. Og verði þessu ekki bráðlega breytt, verður það dauðadómur yfir íslenzkri út- gerð. “Sitjandi kráka sveltur, en fljúgandi fær”. En útgerð vor er í harðri samkeppni við útgerð erlendra þjóða er hafa yfirgef- ið steinaldarfyrirkomulagið. Brezk og norsk skip sækja nú t. d. afla sinn þangað, sem fisk- urinn er: suður að Marokkó, norður í Dumbsfaaf (Hvítahaf) og norður að Svalbarði og Bjarn- arey, til íslands, til Grænilands og Nýfundnalands, eftir því hvar fiskurinn er og aflauppgripa er von á hverjum tíma. Upplýsinga- þjónusta um beztu aflamögu- leika fyrir skipin á hverjum tíma er orðin stórvægileg fyrir fiski- flotann, því skip stórfiskiþjóð- anna eru orðin haffær, og geta hæglega farið landa á milli og veitt á hvaða miðum sem er við allt norðanvert Atlanshaf. Og utan íslands mun volgt bólið hvergi metið meira en aflafalut- urinn. Án þess, að háttum íslenzku útgerðarinnar verði breytt og íslendingar gerist haffiskiþjóð á þeim faluta fiskiflotans, sem faaffær er fær ísl. útgerð ekki staðist. Og það getur aldrei blessast að haga rekstri haffærra

x

Heimskringla

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.