Heimskringla - 27.09.1950, Page 4

4. SÍÐA
HEIMSICRINGLA
WINNIPEG, 27. SEPT. 1950
Heimakringla
(StofnuO 1886)
Kemur út á bverjum miðvikudegl.
Eigendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsimi 24 185
VerO blaOsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyriríram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
Öll víöskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift tll ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept.. Ottawa
WINNIPEG, 27. SEPT. 1950
landa.
Er fundunum var lokið fékk
eg tækifæri til að ræða við hann
um heimkomu hans til íslands að
segir Thor Thors sendiherra.
“í Reykjavík, þar sem eg er
fæddur og uppalinn og þekkti
, . . . i r • svo að segja hvern krók og kima,
þessu sinm og þau verkefm, sem , , j , . .
bíða hans er vestur kemur. Bar
í gamla daga, eru nú risin upp
. . . ^ . ... u j- ný og glæsileg hverfi, þar sem
ymislegt a goma í þvi sambandi, J 6 ö r
eg rata varla.
sem að líkum lætur er rætt er
við þann fulltrúa okkar á erlend-
um vettvangi, sem einna mest
og best hefir fylgst með sam-
Það er mjög ánægjulegt að sjá
hve fallegum íbúðarhúsum hefir
íjölgað og hversu bærinn tekur
á sig fegurra og fegurra útlit,
með hverju ári sem líður. Þó að
eg hafi dvalið í stórborg erlend-
velt forseti, hétu báðir Stalin
öllu sem þeir gætu fyrir hann
gert. Bandaríkin settu þá á lagg-
ir leigulánsstofnun sína og bilj- „ , , , _ , ,, _
, , , . *. r , * orðin storkostleg, svo að bilarað
on dala virði af hernaðarvorum . ,
voru samstundis sendar Stalin.
Stalin sagði við yfirráð sitt: —
“Verið nú varkárir! Sjáið hvað
einfaldir hinir pólitísku kapital- „ ., , , . , r
Tr.„ , , . r . vik, sem miklar breytingar hafa
ístar eru. Við getum heðan í fra , , , , ,
irnar a götum Reykjavíkur
minna einna helst á það sem á
sér stað í New York.
En það er ekki aðeins í Reykja-
fengið alt sem við þörfnumst frá
þeim.” Og hann fékk það.
orðið, heldur og hvar, sem farið
er um landið. Ræktuninni hefir
fleygt fram stórkostlega og vist-
Þeir gengu svo langt að gefa leg hús hafa risið upp - flestum
bæjum, þar sem áður voru litlir
torfbæir.
Vonandi fáum við í framtíð-
inni risið undir þessum ævintýra
legu og öru kjarabótum og get-
um haldið áfram á framfaranna
Fáein orð um ellistyrkinn
Eg var nýlega að lesa bréf í öðru dagblaði þessa bæjar um
ellistyrkinn. Það var frá styrkþega. Lýsingin af því hvernig
hann drægi fram lífið á styrknum, eins og hann er nú, tekur burtu
allan efa um það, að hann sé ófullnægjandi og verði að hækka.
Það mál kemur óeíap til umræðu á fundi fylkisstjórna Canada og
sambandsstjórnar á þessu hausti. En þar er hætt við að gamla
sagan endurtaki sig, nema að málinu sé vel fylgt á eftir.
Þrátt fyrir þó stjórnirnar viti ofur vel að styrkinn þurfi að
hækka, kasta þær málinu á milli sín, barma sér út af féleysi og
erfiðle’ikunum, sem séu á því, að finna upp nýja skatta til þess að
geta horfst í augu við hin auknu útgjöld, sem hækkun elli-
styrksins séu samfara.
Styrkurinn er nú 40 dali á mánuði víðast. Vísitalan eða verð
nú er orðið 168 að jafnaði á öllum vörum; það sem kostaði fyrir
nokkrum árum $1.00, kostar nú $1.68. En með þessu er sagan ekki
nema hálf sögð. Vörur hafa risið misjafnlega í verði. Vísitalan á
matvælum einum saman er 215. Hvert dollars virði hennar
áður, kostar nú $2.15. Og það er varan sem hinir eldri kaupa. Hun
hefir hækkað um meira en helming. Þó einhvern tíma hafi verið
hægt að kreista fram lífið á 25 til 30 dölum, er það nú ekki eins
auðvelt á $40.
f sannleika sagt er það stjórnum þessa lands háborin skömm, að
veita ekki þeim, sem svita sínum hafa úthelt og kröftum eytt til
að byggja um þetta land svo ríflegan styrk, að ekki sjái á þeim
eins og nærri heggur og þekkja megi úr sem ellistyrksþega hvar
sem þú hittir þá.
Það er meiri peningum eytt á marga lund af stjórnum, en
sem því svaraði þó ellistyrkurinn væri hækkaður í $60 á mánuði.
Nú eru þjónar þessa bæjar að biðja um peninga fyrir yfirtíma-
vinnu í flóðunum. Það getur satt verið, að þeir hafi unnið lengur
en venjulega, en það gerðu fleiri en þeir, og sem ekki fá skít í
bollabroti fyrir það. Eg þekki nokkra drengi á árunum frá 16 til
20, sem unnu 14 daga, og tvisvar urðu að vinna 24 kl.st. samfleytt á
sólarhring, vegna þess að menn voru ekki til að taka pláss þeirra
og hættan var of mikil, sem yfir vofði. Verkið var að bera sand-
poka. Ekki var þeim goldinn grænn eyrir fyrir vikið. En hvar
hefði Winnipeg nú verið, ef þessir skóladrengir hefðu ekki til
sögunnar komið og hlaðið flóðgarða daga og nætur? Þeir biðjast
ekki neins kaups, enda er ekki að sjá, að bæjarráðinu hafi verið
það útbært. Því þykir sæmra, að jagast um, að þeir sem á skrif-
stofum bæjarins húktu með fæturna uppi á stólum í vinnutíman-
um, fái uppbót yfirvinnu sinnar vegna flóðanna, en skóladrengirnir.
Nú fara bæjarkosningar í hönd. Umsækjendur fara nú að
segaj þér hvað þeir hafi gert og hvað þeir ætli að gera. Gott og
vel. Þetta áminsta er eitt af því, sem þeir hafa gert. En þá er í
valdi kjósenda að koma þeim til valda, er þeir hafa ástæðu til að
halda, að einhvern snefil hafi af sanngirni. Það mun jafnt eiga
orðið við bæjarstjórn okkar í Winnipeg og fylkis- og sambands-
stjórn þessa lands, að kjósendur eru búnir að fá alveg nóg af kæru-
leysi og áhugaleysi þeirra. Sambandsstjórnin getur með glöðu
bragði horft á viðskifta skarfa landsins kroppa augun út úr
almenningi með verðhækkunar braski, og vera vernd þeirra í því
fremur en almennings. Alt sem einhvers er vert, er einskis metið
frá hinum hæstu til hins lægsta í öllu stjórnarkerfi landsins. Það er
kominn tími til að skifta um stjórnendur á öllum sviðum. Það nú er raun a. atvinnulíf er of einþætt, en land
hljóta að vera til menn í þessu stóra landi, sem líf manna í þjóð- Ef Hitler og Stalin hefðu verið ið á auðlegð> sem enn hefir ekki
félaginu bera meira fyrir brjósti, en núverandi klíkur gera, sem látnir einir um sitt stríð, hefðu verið könnuð nema ag jitlu leyti.
þeir gert út af við sig með því, og vísindalcgar rannsóknir munu
við hefðum þá átt við lýðræði að færa olckur heim sannin um það.
búa nú og ekki átt í stríði í En eitt er víst> að fleira fólll
Koreu og víðar. þarf að sinna landbúnaðinum en
Þessi glópska kostar biljónir nú er gert. Landbúnaðurinn er sá
í fé og fjör fjölda ungra manna. trausti grundvöllur, sem byggja
En við ættum nú ekki að endur- verður á afkomu þjóðarinnar.
, . , , . , r A taka sömu axasköftin úr þessu. jjjóðin öll og einkum unga fólk-
Ellistyrkurinn er ekki of har $60 a manuði, á þeim háverðstím- Arásarstríðin verður að uppræta, ið má ekki missa sjónir af þess-
Hann ætti nu þegar að vera hækkaður sem því hvort sem útbrjótast í Koreu eða ari nauðsyn.
Berlin. Við vitum að upptök
þeirra eru öll hjá Stalin
KVIÐSAMLEGAR HORF-
UR UM FRAMTÍÐ S. Þ.
OG FRIÐARMÁL-
ANNA I HEIM-
INUM
strfi okkar við aðrar þjóðir með menn mál, sem afgreiða þarf í við muni starfa áfram með nýju
setu sinni í samtökum Atlants- skiftum þjóða, sem tengst hafa1 skipulagi. Viðfangsefnin yrðu á-
hafsríkjanna og sem hefir um 10! jafn nánum böndum og Banda- framhaldandi að verja þjóðir
Rætt við Thor Thors sendiherra
um viðhorf heima og erlendis
ára skeið verið fulltrúi íslands
hjá þeirri stórþjóð, sem við höf-
um haft svo mikil skifti við, —
fyrst í styrjöldinni, en sáðar í
samibandi við efnahagssamvinnu
Atlantshafsríkjanna, sem allir
ættu að vita hve þýðingarmikil
, Thor Thors sendiherra er nu hefif yerið fyrir okkar jóg
a förum vestur um haf. Hann
kom hingað ásamt fjölskyldu Gleði]egar {ramfarir
sinni, fru Águstu, Margréti dótt-
ur þeirra og Thor yngra fyrir
tæplega mánuði, en Ingólfur
sonur þeirra kom ekki með að
þessu sinni. En hann var í fyrra-
sumar háseti á “Tröllafossi” og
Lagarfossi. Þau eru farin fyrir
“Þó að maður hafi aldrei farið
frá íslandi í huganum, af því að
viðfangsefnin sem unnið hefir
verið að eru að mestu leyti ís-
lenzk og stöðugt hefir verið
reynt að starfa fyrir íslenzka
i°i ~ ,./ hagsmuni, þá fer ekki hjá því, að
nokkru aleiðis heim en sendiherr- b e J r
- ,, , .*. , eftir þriggia ara fiarveru taki
ann fer flugleiðis a morgun til c bbJ J , ,
Bandaríkjanna. Thor sat hér maður eftir hversu Bt6rkostleg»r
, . ,, . , breytingar hafa att ser stað og
fundi utanrikisraðherra Norður- J ,7
hve framfarirnar eru miklar ,
ríkin og ísland hafa gert á und-
anförnum 10 árum.
“Það er svo, að við þurfum
að sækja verulegan hluta okkar
nauðsynja til Bandríkjanna og
við njótum einnig þeirra fjár-
hagslegu aðstoðar, sem Banda-
ríkjamenn veita öðrum frjálsum
Evrópuþjóðum. Aðstoð, er hefir
orðið okkur ómetanleg.
heimsins, einkum hinar smærri,
gegn árásum og tryggja sjálf-
stæði þeirra og líf. Ennfremur
að vinna að mannúðar- og menn-
ingarmálum í þeim hluta heims-
ins, sem frjáls væri og þar sem
starfsemi þeirra yrði leyfð.
Það er að sjálfsögðu auðvelt
þeim, sem ekki nenna að hugsa,
að ásaka Sameinuðu þjóðirnar
Sú hjálp var boðin fram af fyrir það, að þær hafi ekki náð
frjálsum vilja og á að nokkru tilgangi sínum og að starf
leyti að endurgreiðast. Þess' þeirra sé ómerkilegt og lítilfjör-
vegna þykir mér það undarlegt
er eg heyri í þessu sambandi
legt.
En á það má benda, að ef þeirra
minnst á sníkjur. Sannleikurinn j hefði ekki notið við undanfarin
er sá, að ef við hefðum ekki not-' 4 ár, þá hefðu þjóðir heimsins
ið þessarar aðstoðar, þá værum' engan vettvang átt, þar sem þær
við nú í dag nauðbeygðir til að j gátu talast við.
leita svo víðtækrar hjálpar er-j Mörg vandamálin hefur stofn-
lendis til að forða almennum unin ley8t> t. d. eins og j Palest.
skorti og vandræðum, að því
mætti líkja við sníkjur.
Fundur AtJantshafsþjóða
og S. þjóðanna
“Dagleg störf sendiráðsins
Washington voru annafrekust
Stalin frænda neikvæðisrétt inn-
an alþjóða-félags Sameinuðu
þjóðanna, sem Stalin hefir til
þessa notað 45 sinnum til að
kveða niður allar tilraunir til
sátta og friðar.
Og við þetta sat ekki. Stalin braut.
var þar ofan í kaupið hampað
sem miklum manni og þjóð hans Bjargföst trú á framtíð
sem hinni ágætustu. Þú máttir þjóðarinnar
jafnvel í Canada ekki láta þér
misjafnt orð af munni fella um horfur
Rússland. Þú varst þá stimplaður
nazisti.
Við Ukrainar vissum þá, að
við þennan einræðismann var
is lengi, veiti eg því eftirtekt hve . , 7.. - . , ,
** b c • raðsins hefir seð fyrir þvi ollu.
bilaumferðin í Reykjavik er ,,, ,,, r . ,
J J Mer mun lika gefast skammur
tími til starfa í sendiráðinu er
vestur kemur, því þann 15. þessa
mánaðar hefst fundur í aðalráði
Atlantshafsbandalagsins og þar
mun eg mæta með Bjarna Ben-
ediktssyni, utanríkisráðherra.
Síðan hefst allsherjarþing S.
þjóðanna þann 19. þessa mánaðar
og ef að líkindum lætur mun
það standa yfir allt að þrjá mán-
uði. — Þó getur hugsast að nú í
ár verði þingið með skemmra
móti, ef svo skyldi fara, að Ráð-
stjórarríkin sæktu ekki þingið,
eða fulltrúar þeirra vikju af
fundi.
Á þessu þingi mun mæta með
mér nýr íslenzkur fulltrúi, Jón-
atan Hallvarðsson, hæstaréttar-
dómari, og veit eg að hann mun
taka á vandamálunum með góðri
dómgreind og af ábyrgðartilfinn
ingu.
ínu Indonesíu og Grikklandi, —
vandamál, sem annars hefðu leitt
til ófriðar.
í hjartans einfeldni vilja menn
trúa á samvinnu allra þjóða
í heims innan Sameinuðu þjóð-
á^anna. En það er jafn einfeldnis-
stríðsárunum. En alltaf er nóg|legt að neita því, að alvarlegir
að starfa enn og um margt að ^ tímar geta verið í vændum.
hugsa. En eg hefi engu að kvíðaj
að verkefnin bíði óleyst, eftir j Varnarráðstafanir, ef voðinn
að eg komi vestur, því að eg veit,! dynur yfir.
að hið duglega starfsfólk sendi-
“Það eru að vísu alvarlegar
! atvinnumálum þjóðar-
innar eins og er og erfitt er að
sjá hvernig unt er að ráða fram
úr þeim.
En eg hefi þá bjargföstu trú,
ekki hægt að gera samninga. Við * , . , ~ . ,
b b „ að skynsemi, dugnaður og seigla
vissum það af þvi, að miljonir , , ,
* . * J , þjoðarinnar mum leysa þann
landa vorra höfðu verið sendir i
þrælavinnuver í Síberíu, en
miljónir annara verið skotnir
niður vegna þess að þeir kváðu
sig ósamþykka þrælahaldi. Við
urðum að þegja vegna þess að
mum
vanda.
Ástandið er ískyggilegt vegna
þess verðfalls, sem orðið hefir á
aðalframleiðsluvöru okkar, fisk-
inum. En við verðum að skilja,
að heimsmarkaðurinn er háður
leiðtogar vorir hér virtu Stalin, * -r, , .. „
6 . verðsveiflum og breytingum og
hinn mikla samvinnu jofur
samvinnu
sinn svo mikils. Ef einn einasti
af leiðtogum okkar hefði átt við
stjórn Stalins að búa í einn mán
hegða okkur eftir þvt.
Við höfum byggt meiri
meiri vonir á
og
Getur orðið örJagríkt
allsherjarþing
“Þetta þing getur orðið hið ör-
lagaríkasta í sögu samtaka S. Þ.
Mæti Ráðstjórnarríkin á þingi er
það víst, að deilurnar verða jafn-
vel enn harðari, en nokkru sinni
fyr. Og því miður eru litlar von-
ir til þess, að til nokkurs sam-
komulags dragi.
Skyldu Ráðstjórnarríkin hins
vegar ekki mæta, eða hverfa af
þingi áður en því er lokið, mætti
„tjui.i viimm, „u uua i ««,. ..».i- , . Slldveiðunum’ en, taka það sem merki þess, að dag-
uð, eins og við Ukraníubúar höfð- ^egar **** rCg ™ 6 ir 3r ar hirma upphaflegu sameinuðu
um gert síðan 1919, hefðu færri af er að grlPa verður
, , „ til nyrra raða.
glappaskotunum verið gerð en ^ er auglj,st ^ að okkar
stjórna bæði bæjum, fylkjum og lar.dinu í heild sinni.
Við heyrum sambands- og fylkisstjórnirnar oft hrósa sér af
góðri fjárafkomu sinni, enda eru þær ekki í neinu ráðaleysi með að
afla sér nokkra miljóna til að verja til einhvers, sem þá fýsir að
eyða fé til. En alt um það segja þeir okkur, að þeir vilji ekki
leggja landinu þær byrðar á heröar, sem af afnámi eignakönnunar
hjá styrkþegum gæti leitt. Hefir nokkurn tíma heyrst annað eins?
um sem nu eru
nemur.
Á VÍÐ OG DREIF
Glappaskotin við Rússann
Ukrani skrifar bréf á þessa
leið í Winnipeg Tribune:
Fimm ár eru nú liðin frá stríðs-
lokun. Það var varla til sá mað-
ur, sem ekki bjóst þá við stund-
ar friði, að minsta kosti. En sú
von rættist síður en svo vegna
glappaskotanna sem leiðtogar
vorir gerðu í samvinnunni við
Rússa.
Lítúfn sem dæmi á þetta: Þeg-
ar Hitler lét sprengjurnar dynja
. . 1 Margvísleg viðfangsefni er
á London og öllu Englandi, gerði, Rússlandi. Eins lengi og hálfur vestur kemur
Stalin frændi samning við Hit- heimurinn er þaldinn þrældómi,
þjóða séu taldir.
Sameinuðu þjóðirnar eru fyrst
og fremst byggðar á samkomu-
lagi stórveldanna og þegar þeir
Roosevelt, Churchill og Stalin
töluðust við í Yalta vonaðist
heimurinn til þess, að hugsjón
! allra alda um frið á jörðu væri
að verða að veruleika. — Þær
| vonir eru nú algjörlega brostnar,
! í bili að minnsta kosti.
í raun og veru var það aldrei
hlutverk Sameinuðu þjóðanna,
að koma á friði, heldur að vernda
friðinn.
“Það var gert ráð fyrir því, að
friður og samvinna leiðtoga
heimsins væri fyrir hendi þegar
síðustu styrjöld lauk og að Sam-
Jer um að þeir skiptu Póllandi er aldrei um frið að ræða.
milli sín. Meðan Bretum blæddij
undan sprengjunum, drukku
þeir Molotov og Joachim von
Ribbentrop skál hver öðrum til
heilla.
En ári seinna, sveik félagi Hit-
ler félaga Stalin og réðist á
Rússland án stríðsyfirlýsingar.
Daginn eftir talaði Winston
Churchill yfir útvarp og full-
vissaði Stalin um fylgi Bret-
lands. Þetta sama gerði Roose-
við hér heima fyrir Thor Thors,
Að minni skoðun ættu Samein- en er eg Spyr hann hvaða störf
uðu þjóðirnar ekki að hlusta á biði hans fyrst og fremst er vest-
menn eins og Vishinsky, Gro- ur kemur> eftir sumarleyfið
mynkko, Malik og Malinovsky, beima> segir hann:
þessa verndara Stalins einræðis- “Eins og kunnugt er, er mið-
ins í heiminum, heldur segja stoð efnahagssamvinnu Atlants-
þeim að vinna að friði og frelsi hafsþjóðanna, eða það, sem í dag-
eða fara úr Alþjóðafélaginu. Það legu ta!i er kallað Marshall hjálp
var ekki stofnað til að vinna að f Washington. Ýms vandamál í
kugun einræði eða stríðsaroðri. þvi sambandi eru ævinlega helstu
Tom Kobzey viðfangsefni sendiráðs íslands.
Winnipeg Að sjálfsögðu eru altaf mörg al-
Þannig horfa viðfangsefnin, einuðu þjóðirnar skyldu starfa
á þeim grundvelli. Það má því
ef til vill segja, að stofnun Sam-
einuðu þjóðanna hafi tekið of
snemma til starfa.
En hvað sem því líður, er það
Ijóst að framtíð þessarar stofnun-
ar hefir aldrei verið eins tvísýn
og hún er nú í dag.
Starfinu verður haldið áfam
“Fari svo að Ráðstjórnin hafni
samvinnu við Sameinuðu þjóð-
irnar tel eg alveg víst, að þær
Við íslendingar megum ekki
loka augunum fyrir þessu. Slíkt
væri ófyrirgefanlegt ábyrgðar-
leysi gagnvart þeim, sem þetta
land byggja í dag og hinum sem
það eiga að erfa. Það er góð
regla, að vona hið bezta, en bú-
ast við því versta.
Allar aðrar þjóðir gera nú ráð-
stafanir til varnaðar, ef voðinn
skyldi skella yfir og siíkt hið
sama verðum við að gera.
Það hefur oft horft geigvæn-
lega í heimsmálum áður en
stundum farið betur en á horfðist
og við verðum að vona í lengstu
lög að svo fari einnig nú.
Vig fslendingar getum ekkert
annað og viljum ekkert annað en
að tala máli friðarins og við trú-
um á þá hugsjón.
Við fáum því miður svo litlu
umþokað, en eitt er okkur þó í
sjálfsvald sett, að vernda frið-
inn í atvinnulífinu og innan okk-
ar þjóðfélags í heild. Og þeirri
hugsjón vilja allir sannir ís-
lendingar þjóna.”
Alvöruorð hins reynda
stjórnmálamanns.
Þannig fórust Thor Thors
sendiherra orð um hið alvarlega
ástand og viðhorf, sem nú ríkir
í alþjóðamálum. Það eru alvöru-
orð hins reynda stjórnmálamanns
sem talar af þekkingu og
reynslu um þessi mál. Þeir, sem
þekkja til starfa sendiherrans á
sviði alþjóðanna vita, að hann
hefur lagt þar fram drjúgan
skerf, sem fremstu stjórnmála-
menn heimsins hafa tekið eftir
og metið. Það er kunnugt að
hann er einn af þeim fulltrúum á
þingi Sameinuðu þjóðanna, sem
mest eru virtir og að mikið tillit
er tekið til orða hans og tillagna
innan stofnunarinnar. En hversu
ant, sem honum er um framtíð
Sameinuðu þjóðanna, segir hann
frá viðhorfinu eins og það er og
með augum raunsæismannsins.
—Mbl. 3. sept. 1. G.
Steve Indriðason frá Mountain,
N. Dak., er eins og áður hefir
verið getið umboðsmaður Hkr. og
annast innheimtu og sölu blaðs-
ins í þessum bygðum: Mountain,
Garðar, Edinburg, Hensel, Park
River, Grafton og nágrenni
nefndra staða. Allir í nefndum
bygðum, bæði núverandi kaup-
endur og þeir, sem nýir áskrif-
endur hyggja að gerast, eru beðn-
ir að snúa sér til umboðsmanns-
ins S. Indriðason, Mountain, N.
Dak., með greiðslur sínar. .
★
Framvegis verður Heims-
kringla fáanleg í lausasölu, hiá
hr. bóksala Lárusi Blöndal, Skóla
vörðustíg 2, Reykjavík, Island